Schaakrubrieken weekend 1 september 2018
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Sublieme overmoed
In een verhaal van Isaak Babel (Mijn eerste honorarium) las ik over een kroegbaas in Odessa die verblind was door voorzichtigheid. Verblind door voorzichtigheid is een uitdrukking die je niet vaak tegenkomt, maar ik zag een verband met mijn schakerij. Hoe vaak had ik niet kansen verzuimd door te grote voorzichtigheid. In de eerste jaren zie je de reële gevaren niet. Later wel, maar dan zie je ook imaginaire gevaren.
Over de partij hieronder kun je misschien zeggen: helderziend door roekeloosheid. Hij werd in St. Louis gespeeld in de laatste ronde van het toernooi om de Sinquefield Cup. Het was een toernooi met klassieke bedenktijd, vlak na het toernooi van rapidpartijen en blitzpartijen waarover ik twee weken geleden schreef. In het klassieke toernooi deed ook wereldkampioen Magnus Carlsen mee en iedereen verheugde zich op de confrontatie tussen hem en Fabiano Caruana, een voorproefje van hun match om het wereldkampioenschap in november. Het werd remise, nadat Carlsen een gewonnen stelling uit handen gaf.
Halverwege het toernooi had Levon Aronian een Russisch gezegde geciteerd: wie geen risico neemt, zal geen champagne drinken. Tegen Grisjtsjoek nam hij een risico dat volgens de computers aan de rand van de waanzin lag, maar hij liet zien dat een strijd tussen mensen anders kan gaan dan tussen computers. Hij won en werd gedeeld toernooiwinnaar met Carlsen en Caruana. Hij bestelde champagne van het merk Krug en citeerde de grote Deen Bent Larsen, die eens had gezegd: „Als je risico neemt zul je partijen winnen en partijen verliezen, maar je zult je de gewonnen partijen herinneren.”
Aronians roekeloosheid werd in de hand gewerkt door de tijdnood waarin Alexander Grisjtsjoek verkeerde. In de kritieke fase had die nog maar een kwartier op de klok en de vijftien zetten daarna waren buitengewoon moeilijk. Over zijn tijdnoodverslaving zei Grisjtsjoek eens: „Het is een ziekte waarvoor geen geneesmiddel bestaat.”
Levon Aronian – Alexander Grisjtsjoek, St. Louis 2018
1. d4 Pf6 2. Pf3 d6 3. g3 Pbd7 4. Lg2 e5 5. c4 c6 6. Pc3 e4 7. Ph4 d5 8. 0-0 Lb4 9. cxd5 cxd5 10. f3 Nu dacht Grisjtsjoek 42 minuten na. 10…Lxc3 11. bxc3 0-0 12. La3 Te8 13. Pf5 Pb6 14. Pd6 Pc4 Een kwaliteitsoffer. Na 15. Pxe8 Dxe8 16. Lc1 e3 zou zwart mooie compensatie hebben. 15. Pxc4 Hij gaat er niet op in. 15…dxc4 16. fxe4 Pxe4 17. Dc2 Dd5
Partij in de viewer:
Speculatief torenoffer
Het toernooi om de Sinquefield Cup in St. Louis eindigde anders dan de Amerikanen gewend zijn. Na negen ronden deelden Magnus Carlsen, Fabiano Caruana en Levon Aronian de eindzege. In Nederland, waar de overwinning in Wijk aan Zee eens door vier spelers werd gedeeld, kijken we er niet van op. Maar zo’n afloop is haast ondenkbaar in een land waarin een gelijkspel niet bestaat en wedstrijden worden voortgezet tot één enkele winnaar bekend is.
Te laat ontdekten spelers en organisatoren dat de geldende tiebreakregels niet deugden. Als die waren toegepast, zou een van de drie hoogst geeindigden na loting zijn afgevallen, waarna de andere twee in rapidpartijen om de eindzege hadden gespeeld. Na heftige protesten van vooral Carlsen erkende de toernooidirectie de onrechtvaardigheid van het reglement en werd besloten tot een gedeelde toernooiwinst.
De naderende WK-match tussen Carlsen en Caruana wierp in St. Louis zijn schaduw vooruit. De onderlinge partij in de zevende ronde was een fel gevecht, waarin Carlsen met fijnzinnig spel groot voordeel bereikte dat hij vervolgens met één onnauwkeurige zet vergooide. Diep teleurgesteld verliet de wereldkampioen de toernooizaal zonder de massaal toegestroomde pers te woord te staan.
Tot veler genoegen hervond Aronian de vorm die hem in 2017 grote successen bracht, maar die begin dit jaar tijdens het kandidatentoernooi geheel was verdwenen. Spectaculair was zijn winst op Grisjoek. Toen die voor de eerste zetten onverantwoordelijk veel bedenktijd gebruikte, waagde Aronian een speculatief torenoffer dat optimaal rendement bracht.
Aronian – Grisjoek St. Louis 2018
1. d4 Pf6 2. Pf3 d6 3. g3 Pbd7 4. Lg2 e5 5. c4 c6 6. Pc3 e4 7. Ph4 d5 8. 0-0 Lb4 9. cxd5 cxd5 10. f3 Lxc3 Over deze min of meer gedwongen zet dacht Grisjoek een half uur na. De tijdverspilling kwam hem later duur te staan. 11. bxc3 0-0 12. La3 Te8 13. Pf5 Pb6 14. Pd6 Pc4! Sterker dan 14 … Te6 15. fxe4 dxe4 16. c4. Na 15. Pxe8 Dxe8 16. Lc1 e3 heeft zwart ruime compensatie voor de kwaliteit. 15. Pxc4 dxc4 16. fxe4 Pxe4 17. Dc2 Dd5
Partij in de viewer:
Voorspel
De komende WK-match staat officieel in november in Londen gepland en tot die tijd kijken we met argusogen naar de verrichtingen tussen de hoofdrolspelers Magnus Carlsen, de kampioen, en Fabiano Caruana, de uitdager. Deze week liep een supertoernooi in St. Louis af waarin traditiegetrouw de beste tien spelers ter wereld worden uitgenodigd. En voor deze zesde editie schoven ook Carlsen en Caruana weer aan.
Wellicht roept dat vragen op want waarom zouden ze zich niet terugtrekken in een trainingskamp voor optimale voorbereiding voor de belangrijkste krachtmeting? Het prijzenfonds in St. Louis is 300.000 dollar en de prijzenpot voor het WK is een miljoen euro. Het kan zijn dat er nog een verborgen optie wordt onderzocht. De onderhandelingen met Londen zijn gedaan door de inmiddels op non actief gestelde omstreden FIDE-voorzitter Kirsan Iljumzjinov, heerser over de autonome republiek Kalmukkië van de Russische Federatie. Dus wellicht dat St. Louis, de residentie van Caruana, nog een overbod wil doen en op zo’n korte termijn moeten dan in ieder geval de spelers op één lijn zitten. De onderlinge partij in St. Louis was interessant en ook het eindklassement.
M. Carlsen – F. Caruana
1.e4 e6 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6 4.Pf3 Pxe4 De klassieke variant van de Russische verdediging. Wit heeft vele voortzettingen: c4, d4, d3, De2 en
5.Pc3 Pxc3 6.dxc3 Le7 7.Le3 Pc6 8.Lc4 0-0 9.Dd2 Lf5 10.0-0-0
Met tegengestelde rokades is er altijd spanning. De aanval op Kg8 komt makkelijker tot stand dan de aanval op Kc1 en daarin schuilt de compensatie voor de dubbelpion.
10…Dd7 11.Kb1 Tfe8 12.h4 Lf8 13.h5 h6
Belangrijk zetje want als wit zelf h6 kan spelen krijgt hij meer ruimte voor aanvalsopties op de koningsvleugel. Het is nu zaak om een goede afweging te maken tussen de diverse opstellingen: bijvoorbeeld 14.Ld3 a5 15.Lxf5 Dxf5 16.Th4 of 14.Th4 a5 15.Lb5 Dc8 met interessante gelijkwaardige stelling.
14.Le2 Lg4 15.Ph2!?
Origineel gespeeld, met het voordeel dat de opstoot g2-g4 extra wordt ondersteund.
15…Lxe2 16.Dxe2 Pe5 17.Lc1?!
Knap weer hoe Carlsen vanuit het niets een zeer kansrijke stelling wist te creëren en ook knap hoe Caruana met de rug tegen de muur overeind bleef.
De slotstand van St. Louis 2018 zegt ook veel:
1.Caruana, Carlsen, Aronian 5,5 4.Mamedyarov 5 5.Grichuk, Anand, Vachier-Lagrave 4,5 8.So 4 9.Nakamura, Karjakin 3
Niemand springt er echt uit, de top zit dicht tegen elkaar. Van de in totaal 45 partijen eindigden slechts 8 partijen in een beslissing. Door dit resultaat is de kop van de Elo-ranglijst van vandaag: 1.Carlsen 2839 2.Caruana 2827 3.Mamedyarov 2820 4.Ding 2804 5.Giri 2780
Het wordt waar dan ook een spannende WK-tweekamp met Carlsen als favoriet.
Partij in de viewer:
Zou je een boeiende biografie kunnen schrijven vol leuke anekdotes over de moderne grootmeesters met maatpak en koffer voor de laptop? Ik waag het te betwijfelen. Nee, dan Bronstein, schakende zonderling en filosoof, die het naar eigen zeggen betreurde dat hij zijn leven niet aan de kunst gewijd had ‘want schakers presteren niets dat de mensheid echt verder brengt’. Zijn leven speelde zich af in de levensgevaarlijke slangenkuil van de Sovjet-Unie, op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, die ook op schaakgebied werd uitgevochten.
Voor zijn Joodse achtergrond (die trouwens bij zeer veel schakers in de Sovjet-Unie een rol speelde) kwam hij haast demonstratief uit door bijvoorbeeld bij een opdracht in een boek de namen van zijn ouders voluit te vermelden. Niemand kwam méér in aanmerking om de biografie van Bronstein te schrijven dan Sosonko, omdat die hem persoonlijk kende en vanwege zijn briljante schrijfstijl. Het boek The Rise and Fall of David Bronstein is verschenen bij Elk en Ruby (ISBN 978-5-9500433-1-4, € 24,95). Een nieuwe uitgeverij met een opmerkelijk fonds dat dankzij De Beste Zet de Nederlandse markt bereikt. Wie begint in dit boek kan niet meer stoppen. Dat geldt nog meer voor een ander boek van de uitgever, van Sergei Tkachenko: Chess, War and Revolution. Alekhine’s Odessa Secrets (ISBN 978-5-95000433-3-8, € 20,95). Het speelt zich af in Odessa in de tijd van de Eerste Wereldoorlog toen het regime van de tsaar wankelde en werd weggevaagd, maar vooral daarna, toen communistische en conservatieve krachten met bloedige staatsgrepen elkaar aflosten in deze stad. De toekomstige wereldkampioen kwam uit de hoge kringen en liep dus gevaar zijn leven te verliezen, zeker toen de communisten gewonnen hadden. Kort door de bocht kun je stellen dat hij aan het schaken zijn leven te danken heeft en in die jaren menige simultaan en partij speelde. Die vinden we in het boek, samen met talrijke foto’s. Natuurlijk moet men uitkijken met zo’n uitspraak, maar voorlopig is dit het interessantste schaakboek dat ik ooit heb gelezen. Het chauvinisme van Tkachenko over Odessa (bij wijze van spreken zijn de paardenvijgen op straat de beste van heel Rusland) spreekt mij als Amsterdammer juist wel aan en maakt het boek alleen maar leuker. Hier een partij: Alekhine met wit Verlinsky, eerste USSR-grootmeester, op vakantie in Odessa. 1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd 4.Pxd4 e6 5.Pc3 Pf6 6.Le2 Lb4 7.0-0 Lxc3 8.bxc Pxe4 9.Pxc6 dxc 10.Ld3 Pf6 kennelijk was (1918) de reputatie van Alekhine zo groot dat Verlinsky geen Pxc3 durft te spelen. 11.La3 b6 12.Df3 Dd5 beter Dc7 13.Dg3 Lb7 14.c4 Dd4 15. c3!? probeert de tegenstander te verwarren met een tweede pionoffer en met succes. 15..Dxc3 16.Ld6 0-0-0? 17.c5!? bxc dit 3e pionoffer had weerlegd kunnen worden met Pe8 18.Lb8 Da5 19.Le5 Pd7? Paard aan de rand was in dit geval geen schand, nodig was Ph5. 20.Lxg7 Tdg8 21.Tab1 f6 22. Lc4 Pf8 23.Txb7 Kxb7 24.Tb1+ 1-0. Geen foutloze maar wel leuke partij.
Partij in de viewer:
Probleem 2696 is een tweezet van Salazar:
Allerbesten spelen vooral veel remises
Is het eigenlijk leuk om tien van de sterkste schakers ter wereld bij elkaar te stoppen en tegen elkaar te laten spelen? Nou, het is gemakzuchtig, als je zo rijk bent als de Amerikaanse miljardair Rex Sinquefield of in het verleden Joop van Oosterom. Ook in Wijk aan Zee is het vaak gebeurd en het is natuurlijk ook echt wel leuk. Maar het gebeurt de laatste jaren wat te vaak, spelers onder de top twintig krijgen weinig kans de elite te ontmoeten. Het Sinquefield-toernooi dat de afgelopen weken in Saint Louis werd gespeeld, was beslist geen reclame voor deze formule.
Het toernooi werd gespeeld tussen tien schakers die bij de eerste veertien op de wereldranglijst staan. Natuurlijk werd er zwaar gestreden, maar van de 45 partijen eindigden er 37 in remise, oftewel 82 procent. Geen reden om van de remisedood van het schaakspel te spreken, een oude term, eerder moet het als een incident worden gezien.
Uit de top tien waren afwezig Ding Liren, Vladimir Kramnik en Anish Giri. Onze landgenoot mag natuurlijk een lange neus trekken naar de spelers. Hij werd zo vaak beschimpt om zijn vele remises, maar zie hier, in een elitetoernooi kan het gewoon heel moeilijk zijn om van elkaar te winnen.
Levon Aronian, Magnus Carlsen en Fabiano Caruana wonnen het toernooi met twee overwinningen en zeven remises. Maar liefst zes van de tien spelers bleven ongeslagen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling van een toernooi. In de zevende en achtste ronde eindigden alle partijen in remise. In de negende ronde, toen meer dan de helft van de spelers nog toernooiwinnaar kon worden, werkte Aronian zich alsnog naar de eerste plaats met een spectaculaire overwinning op Grisjoek.
De WK-match tussen Carlsen en Caruana in november gaat heel spannend worden. Dat maakte dit toernooi weer eens duidelijk.
Aronian-Grisjoek
1.d4 Pf6 2.Pf3 d6 3.g3 Pbd7 4.Lg2 e5 5.c4 c6 6.Pc3 e4 7.Ph4 d5 8.0-0 Lb4 9.cxd5 cxd5 10.f3 Lxc3 11.bxc3 0-0 12.La3 Te8 13.Pf5 Pb6 14.Pd6 Pc4 15.Pxc4
Na 15.Pxe8 Dxe8 16.Lc1 heeft zwart wel een erg mooi paard op c4 en staat wit wat gedrongen. Toch is het een opmerkelijk kwaliteitsoffer.
15…dxc4 16.fxe4 Pxe4 17.Dc2 Dd5
20.g4 g6 21.Dc1 Kg7 22.gxf5 gxf5 23.Lxe4 fxe4 24.Df4 h6 25.Dc7+ Kh8 26.Ld6 De witte stukken werken optimaal samen. 26…Tg8+ 27.Kf2 Tg6 28.Le5+ Kg8 29.Ke3 Td8 Hier staat de toren ongelukkig. Op e8 had hij beter gestaan. 30.De7 Lijkt nog niets te dreigen, maar zwart kan intussen ook niets. 30…b5 31.h4 a5 32.h5 Tg5
Nu wordt hij mat gezet, maar na bijvoorbeeld 33…b4 34.Txh6 moet hij wel op e5 slaan en wordt hij op dezelfde manier mat gezet. 34.Tg6+ Zwart geeft het op.
Partij in de viewer:
Voor beginners A7722
Voor gevorderden B7722
In de Letse hoofdstad Riga werd afgelopen weken het Europees jeugdkampioenschap gehouden. De De Nederlanders ontbraken niet.
Riga had in 1960 een eigen wereldkampioen, de beroemde Michail Tal. Tal werd in 1936 geboren, leerde op zijn 7e schaken en snelde in het midden van de jaren 50 naar de wereldtop. In 1959 won hij het kandidatentoernooi en verwierf zo het recht om tegen Michail Botwinnik om het wereldkampioenschap te spelen. Tal won de in 1960 gespeelde match met 12,5-8,5 en werd zodoende wereldkampioen. In 1961 moest hij de titel weer aan Botwinnik teruggeven, nadat hij in de revanchematch met 8-13 werd verslagen.
Tal trok de aandacht door zijn bijzonder aanvallende speelstijl en zijn spectaculaire offers. Hij kreeg de naam Tovenaar van Riga.
In een partij tegen A. Malich had Tal net 23. Lf5 gespeeld.
In de stijl van Tal
De Nederlander Max Warmerdam speelde bij het jeugdkampioenschap in Riga in de tweede ronde ook een slotcombinatie in de stijl van Tal. Zie het tweede diagram.
Beginners:
1… Pxb3
Gevorderden:
1….Dxd2
2 Txd2, Lxe3
3 Tf2, Txh2
En Jaap, wat is de oplossing bij de rubriek van Bab Wilders?
Oplossing volgens AD:
Puzzel 1:
1. …Pxb3 2.Dxb3 Txf2 3.Ke1 Txd2 en …Df2 volgt.
Puzzel 2:
1. …Dxd2! 2.Txd2 Lxe3 3.Kh1 Lxd2
Ik zou die slotcombinatie zeker niet de stijl van Tal noemen (Prins). Fraai, maar ook helemaal correct (en binnen een paar zetten ‘uit’). Dat laatste is bepaald niet typerend voor Tal, waar de consequenties van offers vaak maar moeilijk te overzien waren.
Bab Wilders:
1. Dg2
1… Lxd3 Pe5#
1… Lxe6 Dg5#
1… anders Da2#
Ik heb geen engine gebruikt, dus wellicht zie ik wat over het hoofd.
1. Dg2 klopt.
Tal speelde in zijn grote jaren regelmatig inderdaad offers op de lange termijn, maar als het zo uitkwam ook wel offers, die in een paar zetten tot mat leidden. Uit het boek van Bernard Cafferty: De honderd beste partijen van Tal staat zo’n matcombinatie uit 1967 tegen Ufimtsev, die met een loperoffer op de 27e zet begint. www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1139819
[pgn eo=t pd=https://www.schaaksite.nl/wp-content/uploads/2018/09/ufimtsev_tal_1967.pgn][/pgn]