Boekrecensie – Endgame virtuoso Magnus Carlsen
Ik had gehoopt betere resultaten te boeken in de zomertoernooien. Het Nederlands Kampioenschap eindigde nog met een acceptabel resultaat en op het Open NK in Dieren begon ik veelbelovend met 3 uit 4 tegen sterke tegenstand.
Ronde 5 werd het keerpunt van de hele schaakzomer. Met wit tegen Casper Schoppen speelde ik een goede partij waarna we in onderstaand eindspel terechtkwamen
Keer op keer verzuimde ik de genadeklap uit te delen en naarmate de partij vorderde in de warme speelzaal, zag ik steeds minder en minder en werd het geloof in een goede afloop steeds onzekerder. Toen ik uiteindelijk toch dacht vorderingen te maken, trakteerde Casper me op een geweldige truc.
Leenhouts – Schoppen
71… Txc7+! 72. Kxc7 Pe6+! en remise is onvermijdelijk. Casper speelde hierna een beresterk toernooi en scoorde een prachtige grootmeesternorm, terwijl ik in de zomer maar liefst 40 ratingpunten, en een aantal illusies, verloor. Veel punten gingen verloren in het eindspel, dus wat meer aandacht hiervoor aan de hand van het nieuwe boek Endgame virtuoso Magnus Carlsen dat verscheen bij uitgeverij New in Chess kan geen kwaad. 
Endgame virtuoso Magnus Carlsen is het nieuwste werk van Tibor Karolyi. Het verscheen eind juli en is, zoals blijkt uit de titel, een eindspelboek. Veel trainers adviseren ambitieuze spelers om te beginnen met het bestuderen van het eindspel en ik geloof dat dat een goede tip is. Toch is het voor mij, en ik vermoed dat ik niet de enige ben, altijd moeilijk geweest om hier ook echt werk van te maken. Vol enthousiasme en energie begon ik steeds opnieuw in boeken als Dvoretsky’s Endgame Manual en Learn from the legends, maar anders dan bij openingsboeken of oefeningenboeken, lukte het me niet om er voor langere tijd structureel uit te werken. Nu spreekt Carlsens eindspeltechniek natuurlijk erg tot de verbeelding, dus ik hoopte dat dit werk mijn aandacht beter vast zou houden.
Tibor Karolyi
Karolyi is een Hongaarse meester die als speler niet de echte top heeft gehaald. Zijn grootste succes is het winnen van het open Hongaars kampioenschap in 1984. Als trainer en schrijver is hij veel succesvoller. Hij coachte Peter Leko tijdens zijn tienerjaren en hij publiceerde zo’n twintig boeken. De meeste van die boeken hebben een biografisch karakter. Zo schreef hij zowel over het leven en de partijen van zowel Mikhail Tal als Anatoly Karpov. Die boeken werden goed ontvangen. Over Karpov schreef Karolyi in 2007, al even geleden dus, ook het boek Endgame virtuoso Anatoly Karpov. Hoewel de boeken niet genummerd zijn, kan het boek over Carlsen dus als een deel 2 uit de Endgame virtuoso serie gezien worden.
Opbouw
Het boek bestaat uit vijf hoofdstukken:
1) The junior years
2) The young superstar rises to the top
3) The world-class player
4) World number one
5) The World Champion
Elk hoofdstuk is onderverdeeld in verschillende jaren, met uit elk jaar een aantal interessante eindspelen. Ook staan de belangrijkste prestaties bij elk jaar vermeld, waarbij we tegelijkertijd een aardig beeld krijgen van Carlsens carrière.
Het boek begint in 1999 als Carlsen 9 jaar oud is met een fragment uit het Noors kampioenschap onder de 11 jaar. Zulke fragmenten zijn schaaktechnisch niet het meest interessant, maar het leest wel prettig. Hier kun je zonder bord en stukken nog een heel eind komen, omdat de eindspelen nog niet altijd zo complex zijn.
In het tweede hoofdstuk is Carlsen al een sterke grootmeester en we zien steeds meer voorbeelden van de subtiele, verfijnde techniek. Het volgende, voor mij onbekende, eindspel maakte indruk op me
Carlsen – Fyllingen, 2005
33. Lxe6+! ‘A fine judgement. Magnus had to take into consideration many elements. He will win a pawn, but many would worry that the ensuing opposite-coloured bishops ending would be drawn. Carlsen judges it correctly.’
Ik ben benieuwd hoe Carlsen tijdens de partij de stelling echt evalueerde. Mijn eigen redenering zou zijn dat wit zonder deze zet moeilijk verder komt en dat slaan op e6 nog enige winstkansen geeft. Die winstkansen zou ikzelf niet zo hoog inschatten, maar hier zien we waarom Carlsen Carlsen is en ik mezelf ben. Zorgvuldig manoeuvreert hij naar de volgende stelling.
42. h3! ‘Magnus gets ready to create two connected pawns’
en uiteindelijk naar
57. f5+ ‘This guarantees the win’.
Bij de zetten hierboven staan trouwens maar enkele simpele opmerkingen van de schrijver, maar in het boek staan ook genoeg analyses. Dit eindspel neemt ongeveer 2,5 bladzijde in beslag. Een mooi eindspel. Het viel me trouwens op hoe veel eindspelen met ongelijke lopers er in het boek staan. Dat die niet altijd remise zijn, leerde ik vroeger op de jeugdtraining al, maar Carlsen lijkt er bijzonder handig in te zijn. Voor mij zijn die eindspelen de meest leerzame van het boek. In deel 3 – Carlsen heeft dan al bijna 2800 – wordt Pelletier er regelmatig afgezet vanuit het volgende diagram.
Carlsen – Pelletier, 2008
Hoe verder we in het boek komen, hoe indrukwekkender de eindspelen worden. We zien Erwin l’Ami fantastisch verdedigen, maar uiteindelijk jammerlijk blunderen. Kramnik verdedigt zich taai, maar wordt met tempozetjes en zetdwang uitgeteld met een loper tegen een paard. Karjakin lijkt op remise af te stevenen, maar een gelijke stelling wordt een heel klein beetje minder, daarna een beetje minder, daarna moeilijk en uiteindelijk gaat het licht vrij geruisloos uit. Ik weet nog dat ik dit eindspel thuis aan het volgen was en dat ik nauwelijks kon geloven dat een absolute wereldtopper als Karjakin zo op techniek gepakt werd.
Carlsen – Karjakin, 2013
67. g4!? ‘Carlsen sees no point in tiring his opponent any longer and tries a breaktrough. Marin points out that with the king on g2, Karjakin would have been forced to find the right response.’
Uit dit commentaar van Karolyi blijkt ook goed welke praktische overwegingen een rol kunnen spelen in het eindspel. Carlsen wacht bewust het moment af en zorgt ervoor dat de tegenstander steeds de mogelijkheid heeft om het verkeerde pad te kiezen.
Oordeel
Ik vond het een leuk en mooi boek. De vormgeving is prettig en de schrijver weet een mooie balans te vinden tussen toegankelijke uitleg en verhelderende analyses. Dat vond ik erg prettig. Bij een aantal eindspelen heb ik het bord erbij gepakt, maar veel eindspelen heb ik ook ‘gelezen’. Hoe leerzaam het boek is, kan ik nog niet goed beoordelen, maar ik heb zeker iets gehad aan de eindspelen met ongelijke lopers en de praktische overwegingen die er regelmatig door Karolyi uitgelicht worden.
Het boek is geschikt voor een grote doelgroep. Spelers van 1600-2500 moeten er lessen uit kunnen trekken. Van harte aanbevolen dus!
| Boek | Endgame virtuoso Magnus Carlsen |
| Schrijver | Tibor Karolyi |
| Uitgeverij | New in Chess |
| Bladzijden | 267 |
| Prijs | €24,95
|
Een overzicht van onze recensenten en hun recensies staat <a href=”https://www.schaaksite.nl/2018/04/09/nieuwe-boekrecensenten/”>hier</a>
