Schaakrubrieken weekend 29 september 2018
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Feest voor de Polen
De 43ste olympiade is in de Georgische kuststad Batumi, een stad rijk door olie en toerisme, waar de hoogste glazen torens van dat land staan. Er wordt gespeeld in het Sport Palace, een groot multifunctioneel complex, ongeveer een half uur rijden van het centrum. Er is een foto van een paar jaar geleden waarop je zware runderen ziet op de weg van de dynamische stad naar het hypermoderne sportpaleis. Dan dringt de uitdrukking ‘land van tegenstellingen’ zich op. Het is nog maar pas bezig. Na vier ronden stonden de gebruikelijke verdachten bovenaan: Armenië, China, Verenigde Staten, Oekraïne en Frankrijk. Maar niet Rusland, dat donderdag in de vierde ronde verloor van Polen. ‘Nog is Polen niet verloren’ is de beginregel van het volkslied van de Polen, na eeuwen van buitenlandse overheersing. Ze zullen donderdag een bijzonder feestje hebben gevierd.
In de sportverslaggeving geldt eigen volk eerst, dus ik keek natuurlijk vooral naar Nederland. Twee makkelijke overwinningen met 4-0, toen een 3-1 nederlaag tegen de Verenigde Staten en daarna werd Tadzjikistan hard behandeld met 4-0. Het komt door het systeem. Wie verliest komt tegen een minder sterk land, daardoor kom je weer omhoog op de ranglijst, dan kun je een nieuwe klap krijgen, en zo schiet je als een jojo op en neer. Tenzij je speelt voor een bijzonder sterk land als de Verenigde Staten, dat met topspelers als Fabiano Caruana, Wesley So en Hikaru Nakamura het sterkste is op deze olympiade. Je kunt het het team noemen van de Saint Louis Chess Club, die gesponsord wordt door de miljardair Rex Sinquefield.
De aardigste matwending op de olympiade tot nu toe is te zien in de opgave hier onderaan (Zie NRC). Ik las ergens dat het mechanisme iets uit kinderboeken is, maar er zullen ook volwassenen zijn die het nog nooit gezien hebben. Als je het eenmaal hebt gezien, vergeet je het nooit.
Nikita Vitjoegov (Rusland) – Conor O’Donnell (Ierland), Olympiade Batumi 2018
1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 c5 4. dxc5 e6 5. Ld3 Lxc5 Nauwkeuriger was 5…Pc6 6. Pf3 Lxc5, om 6. Dg4 te vermijden. 6. Dg4 Pe7 7. b4 Lb6 8. Pf3 a5 9. b5 Pg6 10. h4 f5 11. Dg3 0-0 12. h5 Ph8 13. Lh6 De7 14. Lg5 Db4+ 15. Pbd2 Met eenvoudige, natuurlijke zetten heeft wit een dreigend initiatief op de koningsvleugel gekregen. Misschien ging het nog voor zwart als hij 15…Pd7 gevolgd door 16…Pc5 had gespeeld. 15…Dg4 Maar zo brengt zwart zijn dame in grote moeilijkheden. 16. Dh2 Pd7 Zwart ziet het gevaar niet, anders was hij ijlings met 16…Db4 teruggegaan. 17. Lf4 Nu zit de dame in de klem. 17…Pc5 18. Le2 Pe4 19. Tf1 Beheerst en sterk. Hij kon met 19. Pd4 de dame winnen, maar dat geeft zwart met 19…Dxf4 20. Dxf4 Lxd4 nog wat kansen. 19…Pc3 20. Pg1 Pxe2 21. Pxe2 Weer dreigt damewinst. 21…g6 22. hxg6 Dxg6 Zwarts dame is ontsnapt ten koste van een gehavende koningsstelling.
Partij in de viewer:
Frick geeft te vroeg op tijdens schaakolympiade
Alle topspelers zijn aanwezig in de Georgische badplaats Batoemi, waar maandag de 43ste Olympiade is begonnen. Alle topspelers, behalve de wereldkampioen. De Noor Magnus Carlsen neemt de voorbereiding op de WK-match tegen Fabiano Caruana zo serieus dat hij het toernooi aan zich voorbij laat gaan. Het team uit zijn land in Batoemi heeft begrip voor de beslissing en treurt in stilte. Zonder Carlsen zal de twee jaar geleden behaalde vijfde plaats een zoete herinnering blijven. De belangstelling voor de enige landenwedstrijd die telt, blijft groeien. In 1927 schreven voor de eerste Olympiade in Londen 18 landen in. In 1986 werd in Dubai de grens van 100 deelnemende landen overschreden en Batoemi vestigt een nieuw record met 184 mannen- en 149 vrouwenteams uit 182 landen. Georgië mag als organisator in beide toernooien met drie teams meedoen.
De Nederlandse afvaardiging is de sterkst mogelijke met Giri, L’Ami, Van Wely, Van Foreest en Tiviakov. Na een voortvarende start met 4-0-zeges op Libanon en Schotland volgde een kansloze 3-1-nederlaag tegen de Verenigde Staten. Van Foreest sloeg in een gelijke stand de hand aan zichzelf tegen Shankland en L’Ami kwam er niet aan te pas tegen Wesley So. Een oude, de laatste tijd in onbruik geraakte traditie is in Batoemi in ere hersteld. Na elke ronde wordt een schoonheidprijs uitgereikt voor de mooiste partij. Ik weet niet of de jury de moeite neemt dagelijks 350 partijen door te ploegen op zoek naar iets moois, maar op de eerste winnaars valt weinig aan te merken. Kritiek is wel op zijn plaats voor de verliezer van de bekroonde partij uit de openingsronde. Renato Frick, een speler uit Liechtenstein, had zijn Georgische tegenstander de kans moeten geven de slotcombinatie te voltooien. In plaats daarvan gaf hij veel te vroeg op.
Frick-Magalisjvili Batoemi 2018
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Le2 e5 7. Pb3 Le78. Le3 Le6 9. f3 0-0 10. Pd5 Lxd511. exd5 Pb4 12. c4 a5 Een openingsvariant die de witspelers weinig goeds heeft gebracht. Een actie op de damevleugel kost veel tijd, terwijl zwart snel gevaarlijke kansen krijgt op de koningsvleugel. 13. Pd2 Pd7 14. 0-0 f5 15. Kh1 Onnodig. Onmiddellijk 16. Pb1 is sterker. 15 … Lg5 16. Lg1 Df6 17. Pb1 Dh618. Pc3 Lf4 19. Tb1 Na 19. a3 Pa6 zou het paard op b4 geen rol hebben gespeeld in de aanstaande combinatie.19 … Pf6 20. a3 Ph5 21. Lf2 Lxh2
Partij in de viewer:
Een dorp en een stad
Soms kun je het aangename met het aangename verenigen. We maakten een camperreis door Noord-Duitsland, met Hanzesteden en het eiland Rügen en gebieden die staan op de lijst van wereld erfgoedlocaties van Unesco, met als verste punt Berlijn. Daar lagen nog voetstappen van mij van een toernooi uit 1971 toen de muur en checkpoint Charlie er nog waren. Nu was de stad ook vol barricades maar dat kwam door de marathon. Op de terugreis deden we Ströbeck aan, op de wegbewijzering staat voluit Schachdorf Ströbeck. Dat is een belevenis voor een schaker: wat Wijk aan Zee is gedurende twee weken is Ströbeck het hele jaar door. Bij veel huizen is een schaakbord in de muur gemetseld, van staal of hout, soms een schaakstuk, ja zelfs op de kerktoren staat een schaakbord! Er is een schaakmuseum, met manuscripten, spellen en klederdracht die teruggaan tot 1688. Op school is schaken een verplicht vak en jaarlijks wordt een partij gespeeld met levende stukken op het dorpsplein met het vaste patroon van 64 zwart/witte velden.
Er zijn vele anekdotes en legendes in omloop die de eeuwenlange band van dit dorp met de schaaksport illustreren. In het eigen schaaklied, dat wekelijks geoefend wordt door het vrouwenkoor, wordt het actief behouden van die traditie van vele voorvaderen bezongen. Ik speelde een simultaan op de Lasker-school, vernoemd naar de enige Duitse wereldkampioen Emanuel Lasker (1868 – 1941) en het viel op dat alle kinderen goed geconcentreerd bezig waren. ’s Avonds gaf ik een korte lezing voor de plaatselijke schaakvereniging en een simultaan waarbij de schoolschaakmeester met remise de regionale pers haalde. Mocht u ooit in de buurt komen van dit sprookjesachtige dorp op steenworp afstand van Halberstadt, bezie het dan eens met eigen ogen!
Van een rustig Middeleeuws dorp met iets meer dan 1000 inwoners gaan we naar een bruisende stad met 150.000 inwoners: Batoemi, gelegen aan de Zwarte Zee in Georgië. Hier wordt van 24 september tot 5 oktober de 43e Olympiade verspeeld met 189 landenteams. Nederland heeft een sterk team afgevaardigd met de Grootmeesters Anish Giri, Loek van Wely, Erwin l’Ami, Jorden van Foreest en Sergei Tiviakov. Op papier start Nederland als dertiende maar met een beetje geluk is een toptien plaats mogelijk. In de eerste ronde werd Libanon overtuigend verslagen met 4-0. De vlotste partij was deze:
J. van Foreest – A. Kassis
De titelloze Antoine Kassis staat met 2170 zo’n 450 Elo-punten lager op de ranglijst dan grootmeester Jorden, dit wordt dus een mooi voorbeeld van een ongelijke strijd. 1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.Lb5+ Pc6 4.0-0 Ld7 5.Te1 Pf6 6.c3 a6 7.Lf1 Lg4 8.d4 Lxf3?! Ziet er op het eerste gezicht aardig uit vanwege die dubbelpion maar zwart had beter iets kunnen doen als 8…cxd4 9.cxd4 d5 10.exd5 Pxd5 11.Pc3 e6 en de ontwikkeling kan normaal voltooid worden. 9.gxf3 e5 10.d5 Pe7 11.f4! Scherp gespeeld en ook in lijn met de klassieke wijsheid dat je met het loperpaar zoveel mogelijk lijnen moet openen. 11….Pg6 12.f5 Pe7 13.f4! Pd7 14.Pd2 exf4 15.Pf3?! Wit staat al zeer kansrijk dus wellicht dat Jorden verslapte. Met 15.Pc4 Pc8 16.Lxf4 behoudt wit alle troeven. Nu zou zwart met 15…g5! een verrassende tegenstoot kunnen plaatsen, bijvoorbeeld 16.Pxg5 Tg8 17.Dh5 Pe5 18.Lg2 Pxd5 en niets is zeker. 15…Pe5? 16.Lxf4 f6
Partij in de viewer:
Langzaam maar zeker nadert de wedstrijd waar miljoenen schakers naar uitkijken: de strijd om de wereldtitel tussen Carlsen en Caruana. Uitgevers van schaakboeken lopen zich al warm te trappen, zoals New In Chess, waar recentelijk twee boeken over deze spelers verschenen. Allereerst het boek over Carlsen (de wereldkampioen) van Tibor Karolyi: Endgame Virtuoso Magnus Carlsen (ISBN 978-90-569-1776-0, €24,95). De auteur laat in vijf hoofdstukken de carrière van Carlsen zien (in chronologische volgorde). Carlsen wist al op zeer jeugdige leeftijd remiseachtige eindspelen op onnavolgbare wijze tot winst te voeren, al moest het 60 of 70 zetten duren.
Zo kan men kennismaken met 90 van de mooiste eindspelen en daarmee veel leren over het eindspel voor de eigen partijen, want Karolyi maakt het niet te ingewikkeld, zodat ook de clubspeler het goed kan volgen. Maar wie alleen maar wil genieten van prachtige eindspelen komt ook volledig aan haar of zijn trekken. Caruana moet het in de match maar niet op het eindspel laten aankomen … En zo komen we bij het tweede boek: Alexander Kalinin: Fabio Caruana (ISBN 978-90-5691-813-2, €19.95). De auteur is een deskundig trainer uit Rusland en dat blijkt ook uit zijn behandeling van de partijen die voorbij komen, deels ook thematisch. Het boek is een soort biografie vanaf het moment waarop Caruana als vijfjarige naar Brooklyn verhuisde en daar onder de hoede kwam van de in schaakkringen vermaarde Pandolfini die onmiddellijk het talent herkende, want net als Carlsen was Fabio een echt wonderkind dat al op vijftienjarige leeftijd grootmeester werd. Caruana heeft Italiaanse voorouders, maar is van geboorte Amerikaan.
Hij is daarmee de tweede Amerikaan die kans maakt op de wereldtitel. Hij stond bekend als aanvaller, maar is tegenwoordig vooral een allround schaker die tijdens de tweekamp in november best eens voor een verrassing zou kunnen zorgen. Maar dan moet hij wel beter opletten dan in de nu volgende partij die vorig jaar werd gespeeld tijdens het toernooi op het Isle of Man.
Caruana-Carlsen
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 (dus geen Pf6, het Russisch, op dit moment het belangrijkste wapen van Caruana) 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 b5 (geen Pxe4, die spectaculaire opening ziet men helaas steeds minder) 6.Lb3 Lc5 7.c3 d6 8.a4 Tb8 9.d4 Lb6 10.a5 La7 11.h3 0-0 12.Le3 Ta8 13.Te1 h6 14.Pbd2 Te8 15.g4 De7 16.Pf1 Pd8 17.Pg3 de bekende Spaanse manoeuvres c5 18.Dd2 c4 19.Lc2 Ph7 20.b4 cxb 21.Lxb3 Le6 22.Lc2 Tc8 23.Ld3 Pb7 24.Tec1 Dd8 25.Db2 Pxa5 26.Pd2 d5 27.Te1 Lb8 28. exd5 Lxd5 29.Lf5 Tc6 30.Da3 Pb7 31.Tad1 exd4 32.Lxd4 Pg5 veel afwachtend spel maar 33.c4 Caruana ziet de dreigingen van zwart over het hoofd: 33..Txe1+ 34.Txe1 Le6 met aanval op Ld4 35.De3?? maar dit lost het probleem niet op (ook 33.Lxe6 Txe6 34.Txe6 Pxe6 35. Le3 Lxg3 36.fxg3 Dc7 is beter voor zwart) integendeel 35.. Lf4 en wit geeft op, want 36. Dxf4 Pxh3+ , en de witte dame is overbelast met de verdediging van Ld4 en Pd2 bv 36.Dd3 Lxd2 37.Dxd2 Pf3+.
Partij in de viewer:
Probleem 2699 is een driezet van Eaton:
Sterk Nederland begint goed aan de Olympiade
De Olympiade, die maandag in Batumi (Georgië) begon, is een van de grootste sportevenementen ter wereld. Er zijn 178 landen bij de wereldschaakbond FIDE aangesloten en er doen 185 teams mee aan de Olympiade. Iets meer dus, wat komt doordat het gastland meerdere teams mag afvaardigen en er ook teams zijn van speciale bonden, zoals een team met blinde schakers. Echt de hele schaakwereld zit momenteel dus in de fraaie havenstad aan de Zwarte Zee. De niveauverschillen zijn enorm. In de eerste ronde eindigden 70 van de 92 wedstrijden in de maximale uitslag van 4-0.
Nederland heeft een zeer sterk team uitgezonden, met Anish Giri, Loek van Wely, Erwin l’Ami, Jorden van Foreest en Sergei Tiviakov. Laatstgenoemde staat van de vijf het laagst op de Nederlandse ranglijst, maar werd aan het team toegevoegd omdat hij dit jaar enigszins verrassend Nederlands kampioen werd. Van een ‘moetje’ kun je niet spreken, Tiviakov is bij uitstek een speler die aan een laag bord punten kan scoren. Nederland won de eerste wedstrijd met 4-0 van Libanon, een land dat op de honderdste plaats van de wereldranglijst staat. In de tweede ronde won het Nederlandse team met 4-0 van Schotland. Tegen Libanon kreeg Van Foreest een tegenstander die met een rating van 2173 in Nederland een sterke clubschaker genoemd zou worden. De arme man werd echter als een kind weggespeeld.
Van Foreest-Kassis
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.Lb5+ Pc6 4.0-0 Ld7 5.Te1 Pf6 6.c3 a6 7.Lf1 Lg4 8.d4 Lxf3 9.gxf3 De verzwakking op de koningsvleugel is niet erg. Een extra pion in het centrum blijkt veel belangrijker te zijn. 9…e5 10.d5 Pe7 11.f4
Dit paard komt nooit meer in het spel en daarmee heeft de loper ook een probleem. Wit staat al gewonnen. 13.f4 Pd7 14.Pd2 exf4 15.Pf3 Pe5 16.Lxf4 f6 17.b4 Pxf3+ 18.Dxf3 cxb4 19.cxb4 g6 20.Kh1 Kf7 Uit de penning over de e-lijn, maar dit is al pure armoede. 21.Lh3 Lg7 22.fxg6+ hxg6 23.Le6+ Ke8 24.Dg3
De beslissing. Pion d6 is niet meer te dekken, want het paard moet ook g6 blijven dekken. 24…g5 25.Lxd6 Pc8 26.Lc7 De7 27.Tac1 Dxb4
28.e5 Zwart geeft het op. Er is werkelijk geen fatsoenlijke zet te bedenken. De eerste dreiging is 29.Lxc8 Txc8 30.exf6+ met stukwinst en na 28…Kf8 29.Lxc8 Txc8 30.Ld6+ wint wit zelfs de dame. Anish Giri heeft in Batumi zijn belangrijkste secondant bij zich, dat is namelijk Erwin l’Ami. Een week eerder waren ze nog samen in St. Louis bij een topevenement met Chess960, een spelvorm waarbij begonnen wordt met alternatieve beginstellingen. Giri verloor daar zijn match tegen Wesley So met 12-8. L’Ami helpt hem vooral met openingsvoorbereiding, hoe dat kan bij Chess960 is me een raadsel. Wat ze in Amerika ook deden, was via internet de competitiepartij Van Osch-Feygin volgen die ik vorige week op deze plaats besprak. Een partij waar niemand iets van begreep, schreef ik. Giri en L’Ami zagen de winst voor Feygin ook niet, schreven ze aan de teamleider van En Passant. Feygin, die de partij wel degelijk won, was bijzonder ingenomen met die bekentenis.
Partij in de viewer:
Voor beginners A7746
Voor gevorderden B7746
Eindspelcomponisten vinden het mooi om studies te maken waarbij pionnen het winnen van zwaar materiaal. Het is een strijd van “klein” tegen “groot”, en wie is er niet voor het “kleine”?
Een ver opgespeelde pion groeit in langzaam aan in sterkte, want aan de overkant kan deze pion zelfs koningin worden. Het promoveren van pionnen is daarom een geliefd thema in de eindspelstudies en wordt veelvuldig gedemonstreerd.
De witte pionnen lijken machteloos tegen al die zwarte stukken. Evenals bij de vorige studie wint ook hier David toch weer van Goliath.
1. a7 Pd3+ 2. Ka3! (Na 2. Kxa4 volgt 2. … Pb2+ 3. Kb4 Tf4+ en 4. Ta4.) 2. … Ta5 3. c8D+ Lxc8 4. a8D (De grap is dat zwart de dame niet mag slaan wegens pat. Maar het heeft nog een pijl op zijn boog.) 4. … Tc5! 5. Da5! (Wit dreigt mat op d8 en het slaan van de dame mag weer niet wegens pat en remise.) 5. … Kxe7 6. Da7+ Ld7 7. Dc7! (Nu de loper de a-pion dekt, kan zwart de dame ook niet op de c-lijn slaan.) 7. … Tb5 8. Dc5+! (Hoe zwart nu ook op c5 slaat, in beide gevallen is het pat. En als hij de koning speelt, neemt wit op b5 en is het na ruil alweer pat.)
Gevorderde:
1)… Txf4 2) Txf4, Kxf4 en het paard valt
Eenvoudige:
Ik denk dat de auteur doelt op het thema lijnonderbreking.
1)…c2 2) d8, Txd8 3) Lxd8, Ld1! En zwart haalt een dame.
Een stuggere verdediging.
1)…c2 2) Lb2, Td8 3) Te7, Kg6! {3)…Ld5?? 4) h5!! met matnet} Nu valt de manoeuvre Ld5-Le6-b3-Lxd7 niet meer te voorkomen. Zwart houdt de torens op het bord, wat een witte vesting niet mogelijk maakt.