Schaakhistorie (10) : VAS en de Europacup van 1956
Het Europacup-toernooi voor clubteams wordt sinds 1992 jaarlijks gespeeld. Van 1982 tot 1992 werd het om de twee jaar gespeeld. Daarvoor werd de derde editie gespeeld in 1979, de tweede in 1976 en de eerste… in 1956. Hier kunt u er in de linker kolom op klikken, daar staan ze allemaal op een rijtje, waarbij die eerste opvallend genoeg geen rangnummer krijgt. Schaakhistorici zien het niet als een officiële Europacup, is te lezen als je op dat toernooi doorklikt. 
Maar zo heette het wel, ook in ons bondsblad. De Nederlandse kampioen VAS (Amsterdam) nam eraan deel. Wel met een B-team. Wim Vijvers is misschien wel het enige teamlid dat nog in leven is. Hij schaakt tegenwoordig bij BSG (Bussum) en heeft er nog levendige herinneringen aan.
De datum van het toernooi werd kort van tevoren verzet en Vijvers vermoedt dat dat de reden was dat VAS niet met zijn sterrenteam kon aantreden. Tot dat kampioensteam behoorden Van Scheltinga, Cortlever, Roessel en Barendregt. De enige speler van het eerste team die meeging naar Belgrado was Crabbendam, hij werd vergezeld door Franx, Luza, Stork en Vijvers.
Vijvers, destijds negentien jaar: “In die tijd was Belgrado een exotische bestemming. We vertrokken maandag met de trein en kwamen zonder onderweg ergens uit te stappen na 36 uur aan. De volgende dag moesten we spelen.”
Het organiserende Partizan Belgrado werd overtuigend kampioen. VAS eindigde als zesde in het veld van negen teams. De spelers hoefden zich daar beslist niet voor te schamen. Een verslagje in het bondsblad: “De mannen van het VAS die om de Europa Cup streden hebben het verre van gemakkelijk gehad. Wilt u bewijzen? Wat zegt u dan van de ploeg van Partizan: dr. Trifunovic, Milic, Karaklaic en Durasevic. Of wat van die van Dresden: Uhlmann, dr. Herrmann, Keller en Berthold. Of ook van die van Hietzing: Robatsch, ir. Stöckl, Lenner en Orienter. In de ploeg van Warschau vinden we namen als Pitlakowski en Witkowski. Begrijpelijk dus dat de VAS-equipe, welke op geen stukken na representatief voor het VAS mocht heten, geen schijn van kans op een der eerste plaatsen had.”
Scores: Crabbendam 4 uit 8, Franx 3,5 uit 8, Luca 4 uit 8, Stork 0 uit 4 en Vijvers 0,5 uit 4.
Vijvers: “Op de vrijdag van de week daarop waren we weer terug in Amsterdam, nu wel na een tussenstop in een hotel in München. Zaterdag moest ik weer werken, zoals alle Nederlanders. Mijn vakantiedagen waren op. Reiskosten waren voor eigen rekening; het verblijf werd door de organisatie verzorgd.”
Wim Vijvers speelde eigenlijk in het derde team van VAS. In de interne competitie drong hij wel eens tot het eerste team door. Hij herinnert zich bijvoorbeeld een partij tegen Nico Cortlever die, als Vijvers lang aan het nadenken was, in een hoek van de zaal vluggertjes speelde.
In het boek Amsterdam Schaakstad, overigens een uitstekend geschiedenisboek, staat een foto van het VAS-kampioensteam van 1955. Vijvers’ vader staat in het bijschrift aangeduid als ‘een onbekende’. Dat vindt zoon Wim een beetje wrang, zijn vader was namelijk voorzitter van VAS. Ook was hij actief in de Stichting Internationale Schaaktraditie Amsterdam, opgericht door Lodewijk Prins, die in 1950 een wereldtoptoernooi organiseerde, in 1954 de Olympiade en in 1956 het WK-kandidatentoernooi. Bij dat laatste toernooi was zoon Wim bordenjongen. Vijvers senior legde in 1956 zijn voorzitterschap van VAS en andere functies neer na de Sovjet-inval in Hongarije. Hij wilde niet actief blijven in besturen waarin ook de communist Berry Withuis zat.
BSG, de club waar Wim Vijvers nu al vele jaren speelt, doet dit jaar voor het eerst mee aan de Europacup. Dat bracht bij hem deze herinnering naar boven.
Eerdere afleveringen van Schaakhistorie:
1. Fritz $$$ op het NK (2000)
2. Titelgekte (1963)
3: Roy Dieks kon zijn belofte niet inlossen
4: Het WK-jeugd in Den Haag (1961)
5: De snelle entree van Genna Sosonko (1972-73)
6: De eeuwige breuk met Lodewijk Prins
7: Zonetoernooi Nijmegen: sport en politiek (1960)
8. Bert Enklaar dacht altijd na over de zin van alles
9. De vroege jaren van Schaakbulletin (1968 en verder)
Die foto van het VAS-team uit 1955 is genomen op de burelen van de Waarheid, het communistische dagblad waar Berry Withuis voor schreef. De verhoudingen moeten toen goed geweest zijn, maar de gewelddadige inval van de Sovjet legers in Hongarije in 1956 was heel schokkend, zoals ik me goed kan herinneren van die zondag dat het nieuws kwam. En de CPN distantieerde zich er niet van. Misschien heeft het opschrift ‘een onbekende’ toch iets te maken met de brouille tussen Vijvers sr. en Withuis.