Recensie: Chess Structures – A grandmaster guide
Soms zijn er van die dingen waarvan je nooit wist dat je ze nodig had. Van die 
dingen, die je nooit wilde, tot het moment komt dat je ze in je handen hebt. Soms (vaak?) blijkt, na aanschaf van die dingen, dat je ze toch niet nodig had. Ik blij echter dat het boek, “Chess Structures – A Grandmaster Guide”, zo’n ding was dat ik in een opwelling gekocht heb. Ik was namelijk verkocht na de introductie van het boek. Hierin werd gesproken over de grote stapels openingen- en stratiegieboeken die veel kennis gaven, maar nooit exact konden aanwijzen wat er fout ging in de partij. De auteur had hier in zijn schaakontwikkeling ook veel last van, en daarom besloot hij, grootmeester Mauricio Flores Rios, een boek te schrijven dat zich niet richt op slechts een aspect van het spel, maar op pionstructuren als de verbindende factor van opening tot eindspel. Toen ik dat las, wist ik dat ik het altijd al had willen hebben!
Zoals wel meer boeken van uitgeverij Quality Chess wordt er veel aandacht besteed aan heldere taal, een prettige lay-out, en de didactiek achter het boek. Ik denk dat dit boek daarin zeker geen mindere is naast de vele boeken van bijvoorbeeld Jacob Aagaard (ook aanraders!). Wat ik bijvoorbeeld erg prettig vind is de ruime opzet van het boek in 6 delen en 22 hoofdstukken, allemaal ingedeeld naar type structuur. De naamgeving van de delen is echter niet altijd even gelukkig gekozen. Dit vooral omdat delen verwijzen naar een typische structuur, zoals de d4-d5 structuren, terwijl die ook vanuit een (1. e4) Caro-Kann bereikt kunnen worden. Een sterk punt is het begin van elk hoofdstuk waarin duidelijk wordt aangegeven wat de plannen voor zowel wit als zwart zijn. Ook worden er voorbeeldpartijen gegeven waarin zowel wit als zwart zijn doel bereikt en wordt er aan het einde van elke partij een samenvatting gegeven van de sterke en zwakke punten. Het laten zien van de hele partijen is een kracht van dit boek, omdat het de samenhang van de gekozen openingsstructuur en de rest van de partij laat zien. Tot slot wordt er nog een hoofdstuk met 50 opgaven gegeven, iets wat ik zelf altijd waardeer omdat het helpt je begrip te testen. Van de zes delen zal ik iets meer ingaan op het eerste, tweede en vierde deel.
Family one – d4 and …d5
Van de zeven hoofdstukken die onder dit deel vallen kon ik bij aanschaf in 2015 maar van twee hoofdstukken zeggen dat ik echt voorkennis had. De Karlsbad structuur was me al een keer uitvoerig uitgelegd tijdens een KNSB-training door Herman Grooten, en de Grünfeld is een haat-liefde opening van me. In het eerste hoofdstuk, over de Isolani (Geïsoleerde Damepion), had ik erg veel interesse. De reden hiervoor was, dat ik een tijdje voor de aanschaf van dit boek een paar keer op rij met snelschaak hard geveegd werd door een schaakvriend in Isolani structuren. Hij gaf na deze reeks matige potjes de feedback dat ik maar eens Isolani-structuren moest gaan bestuderen. Een welkome tip.
Nu vraagt u zich misschien af wat dit boek dan voor meerwaarde biedt in dit soort situaties. Nou, bij het lezen van dit eerste hoofdstuk werden mijn fouten direct blootgelegd. Zo ruilde ik lichte stukken, en verdedigde ik passief mijn geïsoleerde damepion. Het recept voor een kansloze partij in zulk soort structuren. Het boek maakt direct duidelijk wat je wel moet doen als partij met de Isolani, namelijk proberen een koningsaanval op te zetten met je ruimtevoordeel (activiteit) en waar mogelijk je Isolani op te lossen door deze op te spelen (wederom activiteit over passief verdedigen). De partij tegen de Isolani moet dus precies het omgekeerde doen. Deze partij moet afruilen(bij voorkeur lichte stukken), om de activiteit te beperken van de tegenstander en om de zwakte van de Isolani te vergroten. Daarnaast is het veld voor de Isolani bezetten ook een goed plan. In het onderstaande voert wit de plannen goed uit, en wint zijn partij overtuigend. De partij en het commentaar komen uit het boek, pagina 13-15.
Family two – Open Sicilian
‘Waar is de rest?’ Vroeg ik mij af toen ik slechts vier hoofdstukken zag. Van deze vier hoofdstukken zijn er zelfs twee gericht op de …e5-Najdorf. Helaas moet een auteur hier keuzes maken, en pakt hij structuren die naar zijn inzicht het meest relevant zijn. De Draak- en Scheveningenstructuur worden nog kort besproken in het laatste deel, maar halen het niet bij de uitwerking van de vier hoofdstukken van dit deel. Daarbij heeft wit brede keuzes in opzet, en dat zal ongetwijfeld de reden zijn geweest van het kiezen van de meer thematische siciliaan-structuren. Tegenover het ontbreken van deze structuren, staat dat ik positief verrast was door de aanwezigheid van de Maroczy en Hedgehog structuren. Vooral het Maroczy hoofdstuk gaf me een aantal nieuwe inzichten. Met het typische kenmerk van de Maroczy, de pionnen op c4 & e4, biedt wit de mogelijkheid om veld d5 in te nemen met een paard. Zodra dit paard geslagen wordt op d5, heeft wit keuze om terug te slaan met twee pionnen. Deze structuurverandering wordt uitvoering besproken, met plannen voor zowel wit als zwart in beide gevallen van terugslaan. De volgende partij tussen twee bekende Nederlandse grootmeesters laat zien hoe wit een voordelig eindspel kan krijgen door een foutje in de opening van zwart. Een kernplan van wit in de structuur die ontstaat is het oprukken van pionnen om zo de druk te verhogen en het loperpaar beter tot zijn recht te laten komen. De partij en het commentaar komen uit het boek, pagina 210-211.
Family five – King’s Indian
Liefhebbers van het het Konings Indisch, opgelet! Dit deel biedt namelijk 5 hoofdstukken op structuurvariaties in het Konings Indisch. Het mooie aan deze hoofdstukken is dat de structuren niet enkel uit het KI bereikt kunnen worden, maar ook uit het Dame Indisch of zelfs uit 1.e4 openingen als het Spaans en de Philidor. Deze opening staat niet bekend als een easy-to-grasp of quick-study opening, je zal dus ook wel even bezig zijn met al deze vijf hoofdstukken. Ook binnen hoofdstukken worden er meerdere structuren behandeld. Toch is de opdeling in vijf hoofdstukken erg overzichtelijk en ongetwijfeld een grote toevoeging aan een typisch openingenboek dat gericht is op het behandelen van varianten waarbij structuren door elkaar heen kunnen lopen. In het volgende voorbeeld streeft zwart twee van zijn doelen na in de structuur: ruimte winnen en een tegenaanval opzetten op de koningsvleugel. Hierbij maakt hij gebruik van de zwarte velden. Het boek behandelt helaas niet de hele partij, maar geeft als reden dat vooral de uitvoering van het eerste gedeelte relevant was. De partij en het commentaar komen uit het boek, pagina 331-333.
Conclusie en aanbevelingen
Door het heldere overzicht, de praktische tips bij elk hoofdstuk en de ilustratieve partijen is dit boek een grote aanrader. Het biedt een echte toevoeging op openingenboeken door de pionnenstuctuur als leidraad te nemen voor de hele partij. Het boek biedt heldee handvatten per structuur die eenvoudig toegepast kunnen worden.
Voor de zelfstudeerder is dit boek zeker handig, omdat het meer biedt dan openingenboeken. Daarnaast worden er structuren besproken die je wellicht niet zo snel zou behandelen als je een themagericht openingenboek zou aanschaffen. Voor de docent is dit boek ook een aanrader, omdat het je kan helpen bij het opstellen van heldere doelen voor een leerling in een bepaalde structuur. Als trainer heb ik zelf gemerkt dat tijdens partijanalyses het erg handig is een aantal standaardplannen direct toe te kunnen passen en aanwijzingen te kunnen geven naar aanleiding van dit boek. Het boek heeft niet voor niks de subtitel “a grandmaster guide” meegekregen. Er wordt uitgegaan van een bepaalde basiskennis. Daarbij ligt het niveau van de partijen ook hoog. Toch denk ik dat fanatieke spelers vanaf de 1700 rating hier aardig wat aan hebben als het aankomt op standaardregels per structuur (beter dan theorie stampen!), maar dat de hoofddoelgroep van het boek meer richting de 2000+ zit.
Pagina’s: 436 (introductie + opgaven) & 22 (antwoorden)
ISBN: 978-1-78483-000-7
Link: www.newinchess.com/chess-structures-a-grandmaster-guide
Meer recensies? www.schaaksite.nl/category/bk/
