Schaken: sport of geen sport?
Magnus Carlsen won in Londen de WK-match, maar de Engelse sportredacties schreven er niets over. De Britten schijnen gezegd te hebben: schaken is geen sport, want er is geen bal en geen veld. Er zijn meer bezigheden waarvan mensen zich afvragen of het sporten zijn of niet.
Max Euwe bereidde zich ook fysiek voor op de WK-match van 1935.
Jan-Cees Butter, freelance-journalist, schreef er een artikel over in Trouw van vandaag. Hij sprak met Ivo van Hilvoorde, sportfilosoof aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Hogeschool Windesheim in Zwolle en met Bettine Vriesekoop, oud-toptafeltennisster. Beiden vinden schaken een sport.
Van Hilvoorde: “Wat mensen sport vinden, heeft vaak te maken met de tradities en de geschiedenis van een land. Daarnaast zit er iets opportunistisch in: als we als land ergens goed in zijn, zijn we eerder geneigd iets sport te noemen. Ik sprak laatst een Noorse collega die zei dat er in Noorwegen nooit over schaken werd geschreven, totdat Carlsen wereldkampioen werd. Datzelfde geldt een beetje voor Nederland. Er wordt de laatste jaren veel meer over Formule 1 geschreven vanwege Max Verstappen.”
Schaken is geen fysieke sport, al vindt de filosoof stilzitten wel degelijk een enorme vaardigheid. Als voorwaarden om iets een sport te noemen, noemt hij dat het wereldwijd beoefend moet worden, dat de regels overal hetzelfde zijn, dat er een vaardigheid getest wordt en dat het een wedstrijdkarakter heeft.
Vriesekoop: “Schaken is niet zozeer fysiek als wel tactisch en mentaal. Ik denk dat mensen geen idee hebben wat er allemaal bij komt kijken. Datzelfde geldt voor tafeltennis, dat ook wel een ‘campingsport’ wordt genoemd. Terwijl het zo’n complexe sport is. Je hebt je eigen spel, maar ook het spel van je tegenstander. Er zijn zo veel technische, mentale en motorische vaardigheden voor nodig. Er komt zo ontzettend veel bij kijken. Met schaken is dat net zo. Veel heeft te maken met onwetendheid. Er wordt vaak lacherig over curling gesproken, maar volgens mij is dat een hartstikke moeilijke sport.”
Ook Vriesekoop noemt het internationale karakter belangrijk voor de vraag of iets een sport is. “In tafeltennis zijn landen als Nigeria, Irak, Iran en Egypte sterk in opkomst. Nederlanders vinden tafeltennis iets voor Aziaten, zoals Aziaten schaatsen iets van ons vinden. Dat snap ik wel, maar het doet niet altijd recht aan een sport. In China weet iedereen hoe moeilijk tafeltennis is, omdat iedereen ermee is opgevoed.”
Het hele artikel is voor sommige lezers wel en voor andere lezers niet hier te lezen.
Het is toch sterk afhankelijk van hoeveel energie je erin steekt? Als ik een potje biljart is het een spelletje. Als Dick Jaspers biljart is het sport.
Leuk die foto van Euwe bij een bokstraining. Hij trok ook zijn baantjes in het Sportfondsebad in Amsterdam. Botwinnik deed aan schaatsen, skiën en zwemmen om zijn conditie te verbeteren en Kasparov had naar eigen zeggen veel aan zijn roeitraining. Dat geeft al aan dat schaken een sport is, waarbij de fysieke en mentale conditie een belangrijke rol spelen.
Euwe, toen tegenover hem opgemerkt werd dat schaken geen sport was, omdat daar een lichamelijke prestatie bij hoort: “Is je hoofd dan geen deel van je lichaam?”
Sterker nog… de hersenen zijn de grootste energieverbruikers van je hele lichaam.
Het Europees Hof heeft bepaald dat bridge geen sport is. Bij het Europees Hof zitten verstandige mensen. Ik zie in dit verband niet wat het verschil is tussen schaken en bridge. Wat is er mis met schaken een spel te noemen? Niet een ‘spelletje’, de term die Richard gebruikt. Spel: een activiteit waarbij alleen de hersens gebruikt worden, met een competitief karakter, waarbij volgens nauw omschreven regels een doel bereikt moet worden. Of je fysieke activiteiten verricht om je geest in goede staat te krijgen of te houden, is daarbij niet van belang.
Ik zeg het maar weer eens: schaken werd vooral een sport toen daar geld mee binnen te halen viel.
Net alsof het formalistisch of democratisch besloten hoeft te worden. Net alsof een krantenstukje in de sportsectie de lol leuker maakte? Net alsof geld alleen maar binnenstroomt als iets door de massa als sport wordt erkend. Als je zelf definities nodig hebt om je leven leuker te maken, dan ben je gebrainwashed.
Sommigen vinden het een sport hun maag op te rekken met het eten van 10 groene kolen in trainingstijd, zodat ze daarna in 12 minuten 97 broodjes frikadel kunnen wegstouwen. Die lui verdienen daar meer geld mee dan de toelages van NOS*NSf. 😉
Ieder zijn ding.
“De Britten schijnen gezegd te hebben: schaken is geen sport, want er is geen bal en geen veld.”
Dus berichten de Engelse sportredacties ook niet over darts?
Uit een encyclopedie: Een sport is een fysiek spel (bijvoorbeeld basketbal) of denkspel (bijvoorbeeld schaken) dat volgens regels in competitieverband of recreatief gespeeld kan worden. Het heeft als doel het lichaam of de hersenen te stimuleren naar meer prestatie, door middel van lichamelijke bewegingen en/of denkoefeningen.
Regelmatig wordt deze vraag gesteld: “Is schaken een sport?”. In werkelijkheid zit er vaak een andere vraag achter die belangrijker is. In dit geval: “Waarom schreven de Britse kranten niets over het WK schaken?”. En het antwoord daarop is eenvoudig: er viel niets interessants over te vermelden. Dit WK was een aanfluiting, alsof Verstappen met zijn tegenstanders half gas rustig rondjes over de baan reed. En dan als afsluiter drie potjes rapidschaak, wat niet meer is dan een kroegspelletje. Nee, het was dus volkomen logisch dat de Britse kranten daar geen aandacht voor hadden.
In maart van dit jaar werd dezelfde vraag ook gesteld: “Is schaken een sport?”. En ook toen zat er eigenlijk een andere vraag achter, namelijk of schakers moeten worden vrijgesteld van BTW, gelijk de kickboksers, de voetballers en hardlopers. Het antwoord op die vraag was niet van taalkundige aard, maar een eenvoudige politieke keuze. Blijkbaar vinden overheden, gesteund door het Europese Hof, dat kickboksen en paardensport wél moeten worden gestimuleerd en denksporten zoals schaken en bridgen niet. Een domme keuze wat mij betreft.
Zoals gezegd, het ging bij het Europees Hof niet over schaken, maar over bridgen. Ik heb genoeg vertrouwen in de Europese rechters dat zij beslissingen nemen op niet-politieke gronden.
Wat uit de uitspraak van het Hof volgt, is niet dat schaken niet door overheden gestimuleerd moet worden, maar dat men een andere reden daarvoor moet zoeken dan dat het een sport is.
Maar het zou mooi zijn als iemand hier die de weg weet, de motivatie van het Hof zou kunnen achterhalen.
Ik heb de gehele uitspraak van het HvJ gelezen. Het komt erop neer dat Hof eerst vaststelt dat er geen eenduidige definitie is van het begrip “sport”. Maar om toch een uitspraak te kunnen doen, gebruikt het Hof dan maar het begrip “sport” zoals dat in het “algemeen” wordt gehanteerd, wat wil zeggen dat er geen of een verwaarloosbare lichamelijke component is bij de beoefening. En die is er bij bridge niet (en ook bij schaken niet), dus(?) is het volgens het Hof in het kader van de BTW-bepaling tóch geen sport. Het is een hele woordenbrij waarbij simpelweg naar een waarheid toe wordt “geredeneerd”.
Er is competitie, dus het is sport?
IOC/NOC en dopingcontrolerende instanties zien het in elk geval als sport.
Daarbij kun je het ook nog als kunst zien.
Zelfde geldt voor kunstrijden. Sport, maar je kunt het als kunst zien. Etc etc.
Aardige vraag, ik las het stuk in Trouw, met leuke foto van Kingloek als toernooidirecteur, maar erg veel wijzer werd ik niet. Geeft niet, als er maar wat (aardigs) te lezen valt.
Dit artikel beschrijft de ontwikkeling van dit begrip door de geschiedenis heen, en toont aan dat vanuit onderzoek en beleid hier verschillend tegenaan wordt gekeken.
Eric. Ehm ja. Dank voor het herhalen van mijn standpunt…
Renzo, ehm, wanneer een tekst onderstreept is en een afwijkende kleur heeft, dan is het vaak een zogenaamde hyperlink naar een andere informatiebron op internet. Daar kun je dan op klikken.
ja dank voor de uitleg, Ik had geklikt. Heb internet eergisteren ontdekt en joh, er is zoveel ! leuk. Het gelinkte stuk boeide totaal niet en bracht niets nieuws. Gezever in de ruimte. Vandaar ook mijn opm: een herh van alles. Dank voor mededelingen en linkje, in principe altijd leuk.