Recensie: Chess Opening Traps For Kids
Onlangs kwam het boek Chess Opening Traps For Kids van Graham Burgess mij onder ogen. Het boek is uitgebracht bij de Engelse uitgeverij Gambit Publications Ltd (www.gambitbooks.com).
Graham Burgess op de site van Gambitbooks.
Burgess is een Engelse Fidemeester die een graad in de wiskunde haalde op de Universiteit van Cambridge. De Brit bracht 25 boeken uit, waarvan zijn boek The Mammoth Book of Chess een belangrijke prijs won: The book of Year Award 1997 uitgeschreven door The British Chess Federation, de Britse schaakbond. Zijn vorige boek was 125 Chess Opening Surprises uit 2017.
Zijn nieuwste boek Chess Opening Traps For Kids past mooi in een serie waarvan Chess Tactics For Kids (van Murray Chandler) en Chess Openings For Kids dat Burgess samen met John Watson schreef. Ook Chess Strategy For Kids van Thomas Engqvist (uit 2016) en Chess Endgames For Kids van Karsten Müller passen in deze serie.
Als coördinator voor de recensies van onze mooie boekenrubriek, ooit geïnitieerd door Johan Hut, had ik wat contact met één van de oprichters, grootmeester Murray Chandler, van uitgeverij Gambit Publications Limited (dat meer bekend staat als Gambitbooks). In de jaren ’80 hebben wij met elkaar de degens gekruist in het prachtig georganiseerde open toernooi van Lugano (Zwitserland). Ik kreeg van hem een lesje in ‘hangende pionnen’.
Misschien heeft hij er lucht van gekregen dat ik een zoontje heb dat schaakt (dat zelfs in november naar het WK-Kadetten t/m 8 jaar mocht meedoen) en stuurde hij mij het boek op Chess Opening Traps For Kids. De auteur, Graham Burgess heeft een leuke, toegankelijke stijl van schrijven. En dat niet alleen, hij is kennelijk ook creatief genoeg om maar liefst 96 originele titels van paragrafen te verzinnen! Voordat ik het boek überhaupt had kunnen inkijken, werd ik al helemaal overspoeld door de meest ongelooflijke titels, zoals A Violent Unpin, A Piece Trapped in Noah’s Ark, Rampant Pawns and the Long Diagonal, A Mousetrap for Rooks, A Horrible Discovery en Sizzling Long-Diagonal Skewer. Als je deze titel alleen al leest, word je nieuwsgierig wat daar dan schaaktechnisch te zien valt.
A Violent Unpin – Trap 11
1. e4 c6 2. d4 d5 3. f3 dxe4 4. fxe4 e5 5. Pf3 Lg4 6. Lc4 Pf6??
7. Lxf7+! Kxf7 8. Pxe5+
The g4-bishop is defended once but attacked twice. After
8…Ke8 9. Pxg4 Pxg4 10. Dxg4 Dxd4 11. Pc3
Whites is a pawn up. He can also expect to launch an overwhelming attack on the black king, which – let’s not forget – cannot castle any more”.
1-0
Dat is dan de titel van deze, maar Burgess heeft zich de moeite getroost om onder elke titel ook nog een cursief gedrukt stereotiep zinnetje te bedenken. In dit geval schrijft hij: “Discovering how to turn a pin on its head”. Erg leuk gevonden!
Ik bladerde snel naar ‘Trap 18’ omdat de titel A Piece Trapped in Noah’s Ark mij mateloos intrigeerde. De ondertitel is misschien zelfs nog mooier en mysterieuzer: A bishop drowned under a sturdy wall of pawns. Burgess had er misschien quizvragen van moeten maken, met het verzoek aan de lezer welk schaaktechnisch motief hem voor ogen staat bij deze lyrische uiteenzetting. De zetten maken veel duidelijk:
A Piece Trapped in Noah’s Ark – Trap 18
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 d6 5. d4 b5 6. Lb3 Pxd4 7. Pxd4 exd4 8. Dxd4??
Zowel 8. a4
als 8. c3 geven wit redelijk spel.
8…c5 9. Dd5
Op het eerste gezicht lijkt het erop dat zwart zichzelf gefopt heeft. Er dreigt niet alleen mat op f7, maar ook Ta8 staat in.
9…Le6
Gedwongen, maar wit lijkt zich te kunnen redden.
10. Dc6+ Ld7 11. Dd5
Bijna dezelfde stelling, maar nu hangt Ta8 niet meer. En dat maakt het verschil:
11…c4!
De loper is gevangen. En nu wordt de titel van dit paragraafje volkomen duidelijk. De auteur merkt nog ‘spottend’ op dat sommige partijen in remise eindigden omdat de zwartspeler dacht dat hij niets beters had dan de zetherhaling. Maar de elfde zet is in ongeveer 100 partijen op het bord gekomen. Deze fout kent dus al heel wat slachtoffers! In de online-database van Chessbase kon ik er maar 75 traceren, maar dat maakt het niet minder erg!
0-1
We pikken van bovengenoemde titels er nog één leuke uit: Sizzling Long-Diagonal Skewer.
Sizzling Long-Diagonal Skewer – Trap 96
1. Pf3 Pf6 2. d4 g6 3. Lf4 Lg7 4. e3 d6 5. h3 O-O 6. Le2 Pbd7 7. O-O e6 8. c4 De7 9. Pc3 e5 10. Lh2 e4?!
Het is op dit moment lastig te zien dat zwart zichzelf door deze zet in moeilijkheden brengt.
11. Pd2 b6?
12. Pcxe4!
De pointe van de combinatie is dat wit na
12…Pxe4 13. Pxe4 Dxe4
13…Lb7 werd gespeeld in bovengenoemde partij maar na 14. Pc3 stond wit toch echt een gezonde centrumpion voor.
14. Lf3
en hier wordt de röntgenaanval (Skewer) naar a8 duidelijk.
1-0
Het zal inmiddels wel opgevallen zijn dat het geen zware kost is wat dit boek laat zien, maar dat is ook de bedoeling. Het is voor ongeoefende schakers bedoeld om hun arsenaal aan wapens uit te breiden. Burgess schrijft in zijn inleiding dat hij op zoek is gegaan naar openingsvalletjes, die eigenlijk spontaan tevoorschijn komen. “Our traps here aren’t ‘bad moves that give the opponent a change to go wrong’. That’s just bad chess. No we’re looking for good moves that give the opponent a chance to go wrong!”
Dat lijkt me een uitstekend uitgangspunt, want inderdaad bestaan er veel boeken waarin openingsvalletjes worden aangeboden, maar die vaak voorkomen uit slechte zetten. Het is daarom dat ik met enige verbazing meteen al het eerste openingsvalletje onder ogen kreeg. Want in de Caro-Kann bestaat er een variant waarin wit inderdaad snel kan winnen. Hij moet dan wel een niet, in elk geval op het oog, minder goede zet spelen.
Smothered Mate with a Pin – Trap 1 (Caro Kann)
1. e4 c6 2. Pf3 d5 3. Pc3 dxe4 4. Pxe4 Pd7 5. De2?!
De hoofdvariant is 5. Lc4 en die is in principe ook veel kansrijker.
5…Pgf6?? 6. Pd6# 1-0
Wel corrigeert de auteur zichzelf als hij zegt dat dit type mat ook op een andere manier tevoorschijn kan komen, namelijk in het Budapestergambiet. Dat gaat dan zo:
Smothered Mate with a Pin – Trap 1 (Budapester)
1. d4 Pf6 2. c4 e5 3. dxe5 Pg4 4. Lf4 Pc6 5. Pf3 Lb4+ 6. Pbd2 De7 7. a3 Pgxe5
Daar is niets mis mee en inderdaad: je weet maar nooit of er een witspeler is die erin trapt.
De structuur van het boek is in drie secties opgezet.
Sectie 1: Basis tactiek (20 valletjes)
Sectie 2: Gecombineerde ideeën (36 valletjes)
Sectie 3: Gevorderde concepten (44 valletjes)
Na deze 100 valletjes geeft de auteur 48 diagrammen waarbij de winst gevonden moet worden. Dat zijn leuke tactische stellingen die natuurlijk heel nuttig zijn om op te lossen. Maar omdat dit een boek is over ‘openingsvalletjes’ had ik verwacht dat de zetten uit de opening er ook bij zouden staan. Die geeft hij ook niet bij de oplossingen. Er had zelfs nog een trainingselement toegevoegd worden als zelfs alléén de zetten zouden worden gegeven, zonder diagram! Dan wordt de speler gedwongen om de stelling in zijn hoofd te krijgen. Dat zal ongetwijfeld wat te hoog gegrepen zijn voor de tactische stellingen die nu in het boek zijn opgenomen. Aan sommige diagrammen maak ik op dat er soms zeker 20 zetten gespeeld moeten zijn. De auteur had natuurlijk ook kortere partijtjes kunnen zoeken van maximaal 12-15 zetten, waarin één van beide spelers de fout in gaat. Aan de oplosser de taak om te vinden hoe hij kan winnen. Dat is toevallig precies een visualisatie-oefening die ik vaak heb toegepast bij jeugdspelers. In het begin vinden ze dat moeilijk, maar op een gegeven moment kunnen ze dat steeds beter.
Er blijft wat mij betreft recht overeind staan dat we hier een boek hebben dat voor jeugdspelers erg leuk kan zijn en vooral ook een aangenaam trainingsaspect bevat. Spelenderwijs passeren er de nodige openingen te revue, hetgeen de algemene kennis wat vergroot, en tegelijkertijd geeft het boek een mooie collectie van tactische ideeën te zien, die wel degelijk tot snel succes kunnen leiden. Wat mij betreft een aanrader. Het enige probleem voor Nederlandse jeugdspelers is dat ze de Engels enigszins machtig moeten zijn. Want om alleen de zetten na te spelen – zonder te begrijpen wat het commentaar daarbij is – zou toch erg jammer zijn.
Mijn zoontje kan helaas nog geen Engels, maar zodra hij zover is, zal ik zeker met hem het nodige doornemen.
Hierbij alle bovengenoemde fragmenten via de viewer:
De uitgeverij, die in Londen gesitueerd is, laat op haar site trots weten dat de grootmeesters John Nunn, Murray Chandler en FM Graham Burgess deze uitgeverij hebben opgericht en daarvan de eigenaar zijn.
Titel boek: Chess Opening Traps For Kids
Auteur: Graham Burgess
Aantal pagina’s: 128
Prijs van de hardcover: € 16,75, de andere editie kost € 13,50
Een overzicht van onze recensenten en hun recensies staat hier.
Leuke recensie, Herman. Zou je dit in de toekomst niet wat vaker kunnen/willen doen, vraag ik als schaakboekennerd?