Knap herstel van Anish Giri en Jorden van Foreest

De Engelsman Jonathan Speelman liet zich ooit ontvallen dat het zoet van een overwinning de pijn van een nederlaag nauwelijks kan verzachten. Eerlijk gezegd denk ik dat de twee Nederlanders in de Mastersgroep van het Tata Steeltoernooi daar na vandaag anders over denken.

Want zowel Anish Giri als Jorden van Foreest, zullen vannacht misschien niet zo goed geslapen hebben na de pijnlijke nederlagen die allebei hadden geleden in de eerste ronde. Nog wel met wit, moesten ze in het zand bijten. Vandaag met de zwarte stukken beten ze echter op een andere manier flink van zich af. Sterker nog: ex-wereldkampioen Vladimir Kramnik ging er op een voor hem afschuwelijke manier onderdoor bij Giri en de succesvolle Pool Jan-Krzysztof Duda werd door Jorden van Foreest ook op een forse nederlaag getrakteerd. Dat kunnen we nog eens een mooi herstel noemen!

Aanvankelijk had Giri het zwaar tegen ‘Vlad’ zoals de Rus Kramnik vaak gekscherend genoemd wordt. Wit had een pionnetje geofferd, maar zag daar een sterk pionnencentrum én het loperpaar voor terug. Als er twee strategische voordelen zijn waar Kramnik wel raad mee weet, zijn het deze twee wel. Maar Giri verdedigde zich uiterst taai en inventief. Hij bleef de pion vasthouden en toen wit met e4-e5 ineens witte velden in het centrum had verzwakt, offerde onze sterkste speler pardoes een kwaliteit. Daar ging de witspeler wijselijk niet op in, maar even later bleek hij toch de nodige andere problemen te ondervinden met die verzwakte witte velden. Hij offerde daarom nog maar een pion, maar van de beoogde compensatie zag hij weinig terug. Toen hij ook nog zijn witveldige loper voor een paard moest ruilen, terwijl zijn koning geen enkele bescherming meer had, maakte Giri de partij in een paar rake klappen uit. Een prachtige overwinning op een sterke speler.

 

Ook de partij van Jorden van Foreest zag er goed uit. Gisteren met wit verloren tegen de Caro Kann van Anand, dus besloot hij diezelfde opening maar eens met zwart te proberen. En dat bleek een goede keuze. Wit bereikte nauwelijks iets zodat zwart op zijn gemak aan een minderheidsaanval kon beginnen. Het leverde Jorden een zwakgemaakte witte pion op c3 op. Ondertussen had Duda natuurlijk ook niet helemaal stilgezeten, want hij probeerde de koningsstelling van zwart onder vuur te nemen. Dat lukte gedeeltelijk, want lijnen kreeg hij niet open voor zijn torens. Daarom gooide hij het maar over een andere boeg: een wit paard op c6, dat echter geen natuurlijke dekking had. Jorden was er ondertussen in geslaagd om met zijn dame en paard de verzwakte witte koningsstelling aan te pakken en toen die dame en het paard via het centrum binnenvielen, was er geen redden meer aan. Opmerkelijk genoeg speelde de Pool met een toren minder nog door, de druiven waren kennelijk heel zuur…

 

Eén partij trok overigens de aandacht van veel mensen, namelijk die tussen Magnus Carlsen en Ian Nepomniatchi. De wereldkampioen offerde ineens een kwaliteit tegen een pion, later gaf hij ook nog een stuk om met twee gevaarlijke vrijpionnen compensatie te zoeken. De Rus gaf het stuk wijselijk terug, maar kon niet voorkomen dat wit een vesting op kon bouwen die niet te kraken was.

De uitslagen bij de Masters van ronde 2:

Bij de Challengers kwam Erwin l’Ami remise overeen met Alexander Esipenko. Vanuit het Spaans raakte de spanning al snel uit de stelling en moest Erwin met zelfs nog enorm oppassen om niet in het nadeel te komen. Met een aardige combinatie, wist hij zich met eeuwig schaak, schadeloos te stellen.

Een heel ander verhaal was de partij van Lucas van Foreest die met zwart tegen de juffrouw met de onuitsprekelijke naam Dinara Saduakassova moest spelen. De kersverse grootmeester behandelde de opening nogal energiek, maar dat moest hij bekopen met de nodige structurele zwaktes in zijn pionnenstelling. Mede hierdoor kwam Lucas helemaal verloren te staan, maar Saduakassova slaagde er niet in om de winst af te dwingen. Ze kwam dichtbij, maar deelde niet de beslissende klap uit. Toen de dames eraf gingen en er een eindspel overbleef met voor wit toren plus paard tegen toren plus loper, was het ineens de zwartspeler die op winst kon spelen. Sterker nog: hij had plotseling riante winstkansen. Maar met de avonturen nog in het achterhoofd, koos hij uiteindelijk eieren voor zijn geld en vluchtte in een zetherhaling.

Dat lukte de derde Nederlander in deze groep, Stefan Kuipers, helaas nog niet. Hij moest met zwart tegen het formidabele Duitse jeugdtalent Vincent Keymer. In een Slavisch leek er aanvankelijk weinig aan de hand, totdat de jongeman ineens een onverwachte wending had. Met 16.Ld2-a5 bracht hij de zwartspeler misschien een beetje in verwarring. In elk geval kwam wit daarna goed te staan, voornamelijk omdat de zwartspeler er niet in slaagde zijn torens te verbinden. Een afwikkeling op de damevleugel bleek toen fataal. Met een mooie combinatie wist wit min of meer een pion aan de overkant te krijgen.

De uitslagen bij de Challengers van ronde 2:

MASTERS

Kramnik, Vladimir – Giri, Anish

1. c4 e5 2. Pc3 Pf6 3. Pf3 Pc6 4. d3
Siciliaans in de voorhand, tegenwoordig populair aan het worden.
4…d5 5. cxd5 Pxd5 6. e4

6…Pxc3
Dit verbetert wits pionnenstructuur, maar er is op zichzelf verder niet zoveel mis mee. Een zet als 6…Pdb4? kan natuurlijk helemaal niet omdat de Svesnikov met een tempo minder erg slecht is (in dit geval voor zwart).
7. bxc3 Lc5
Zwart verhindert een vroegtijdig d3-d4 en hoopt daarmee zijn openingsproblemen te kunnen oplossen.
8. Le2 O-O 9. O-O Lb6
Je kunt je afvragen waarom dit nodig zou zijn. De belangrijkste reden is dat zwart een schijnoffer met Pf3xe5 uit de stelling wil halen.
10. a4
Op deze manier komt er soms een tactische wending met a4-a5 in de stelling. Toch is het de vraag of wit hier veel aan heeft. Het voorbereiden van de door wit gewenste opmars d3-d4 door 10. Lb2 is gedoemd te mislukken. Zwart antwoordt simpel met 10…Te8 of met 10…De7 en houdt daarmee pion e4 onder schot.
10…Te8 11. Dc2 Df6 12. Kh1 h6
Een belangrijk moment in de partij. Wat moet wits plan zijn? Kramnik heeft in de gaten gekregen dat het van d3-d4 niet meer gaat komen en toch wil hij ooit gebruik maken van een sterk pionnencentrum. Dus gaat hij dat op een andere manier proberen te realiseren. Met zijn laatste zet wil hij het paard terugtrekken en zo f2-f4 voorbereiden. Geen slechte gedacht op het eerste gezicht, want als pion e5 is opgeruimd, kan de opstoot met wits d-pion niet meer verhinderd worden.
13. Pg1 Dd6
Dit kan eigenlijk niet de bedoeling zijn van zwart, maar hij wil natuurlijk met de dame van de f-lijn. Giri heeft echter een venijnig concept in petto. De engine komt met een op het oog merkwaardige manoeuvre: 13…Pa5 14. f4 c5 maar uiteindelijk misschien toch wel gerechtvaardigd. Hij heeft met zijn c-pion veld d4 toch weer een extra keer onder controle weten te krijgen. Het blijft evenwel een absurd idee en bovendien zou wit na 15. fxe5 Dxe5 16. Lf4 De7 toch het betere van het spel krijgen. Ook een zet als 13…Dg6 zou na 14. f4 exf4 15. Lxf4 wit groot voordeel opleveren.
14. f4
Gelukt, zou je zeggen. Maar nu komt Giri met zijn verrassende antwoord. Zou dit dan het moment geweest zijn voor Kramniks idee? Met 14. a5!? Lxa5 zou hij de loper hebben weggelokt en kan hij nu wel [14…Pxa5? faalt op een ander tactisch foefje: 15. Txa5! Lxa5 16. Da4 met een dubbele aanval.] 15. f4 spelen.
14…Lxg1!
Hij geeft zomaar zijn loperpaar op maar de gedachte hierachter snijdt hout.
15. Txg1
Min of meer gedwongen maar dat betekent dat hij pion f4 moet inleveren. 15. fxe5 wordt sterk beantwoord met 15…Dc5! 16. Txg1 Pd4 17. Db2 Pxe2 18. Dxe2 Dxc3 en zwart heeft gelijkspel bereikt. Op 15. Kxg1 volgt wederom 15…Dc5+ 16. Kh1 Pd4 met dezelfde afwikkeling als we hierboven al zagen.
15…exf4 16. d4
Het is wit natuurlijk wel gelukt om een machtig pionnenfront in het centrum te creëren. Als hij nu ook nog zijn pion op f4 zou heroveren, zou hij fantastisch staan. Maar dat laat Giri natuurlijk niet toe.
16…Pe7 17. La3 Dd8
De dame heeft inmiddels wel veel zetten gedaan, maar zwart wil hoe dan ook aan pion f4 gaan hangen. 17…Df6 verdiende misschien de voorkeur.
18. Taf1 Pg6
Deze stelling werd volop geanalyseerd in de livestream van Laurence Trent en Anna Rudolf.
19. e5?!
Deze pionzet bezorgt wit wat verzwakte witte velden. Hoe belangrijk dat kan worden, gaan we weldra zien. De Engelsman smeet 19. g3!? op het analysebord en riep na 19…fxg3 20. Txg3 ‘This must be mate!’ Het zou zomaar kunnen dat hij hierin gelijk heeft.
19…b6!
Er moet wat gebeuren en het liefst over de witte velden!
20. Lf3 La6
Giri vecht nu hard terug.
21. Tf2
Na bijvoorbeeld 21. Lxa8 Lxf1 22. Le4 Lc4 gevolgd door …Ld5 krijgt zwart alle witte velden in het centrum en wordt de loper op a3 een volkomen dood stuk.
21…c5!
Weer een uiterst geraffineerd idee. Zwart is best bereid om een kwaliteit te offeren, als hij daar maar de witte velden voor terugziet.
22. g3
Nu wil Kramnik toch met alle geweld de stelling naar zijn hand zetten. Maar hoewel hij twee open lijnen tegenover de zwarte koning krijgt, verliest hij de controle over de stelling. Zwart kan een volledige blokkade in het centrum bewerkstelligen en zijn paard op g6 houdt voorlopig de stelling bij elkaar. Na 22. Lxa8 Dxa8 23. Lc1 Dc8 lijkt het erop dat zwart (meer dan) voldoende tegenspel heeft.
22…fxg3
De computer vindt 22…cxd4 23. cxd4 Tc8 24. De4 Tc3 nog sterker, maar het lijkt dat dit op ongeveer op hetzelfde neerkomt als in de partij.
23. Txg3 cxd4 24. cxd4 Tc8
Het grappig was dat in twee livestreams op hetzelfde moment dezelfde schitterende wending (die Kramnik in de stelling heeft gevlochten) door de commentatoren aan het publiek werd getoond. Stel dat zwart niet door heeft wat er dreigt en bijvoorbeeld
25. Df5
25…Lc4
Uiteraard laat Giri zich niet beetnemen. Hij dekt niet alleen f7, hij bereidt ook de blokkade op veld d5 voor. 25…Dxd4 speelt. Dan volgt het geweldige 26. Dxf7+!! Kxf7 27. Ld5# (zie analysediagram)
mat! ‘Hier moet een plaatje van gemaakt worden’, merkte Svidler (op Chess24) op. Zowel de toren op f2 als de loper op d5 hangen, maar omdat het dubbelschaak is, mogen ze geen van tweeën niet genomen worden…
26. Ld6
Dekt e5 en dus komt d4-d5 in de stelling. Dan zou zwart slecht staan.
26…Le6 27. Db1
Bittere noodzaak, want veld c1 moest worden gedekt. Stel dat wit dat toelaat met 27. De4 dan volgt er 27…Tc1+ 28. Tg1 [28. Kg2?? Ph4+] 28…Txg1+ 29. Kxg1 Dg5+ 30. Lg2 Tc8 en zwart neemt de aanval. Dit wordt sowieso een thema want de witte koning staat veel slechter dan de zwarte.
27…Pf4
Natuurlijk, veld d5 lonkt.
28. d5!?
Inderdaad kiest Kramnik voor de enige kans die hem nog rest. “Met zijn rekenvermogen is nog niet veel mis”, merkte GM Jan Gustafsson op en dat werd beaamd door zijn compagnon GM Peter Svidler.
28…Pxd5 29. Dg1
Omdat het paard van de koningsvleugel is weggelokt, lijkt het er ineens op dat wit het initiatief heeft overgenomen. Maar Giri toont zich een uiterst bekwaam verdediger.
29…Kh8! 30. Td2?
Kramnik was in tijdnood en begint nu minder accuraat te spelen. Hij heeft gezien dat zwart na 30. Txg7 Tg8 31. Txg8+ Dxg8 32. Dxg8+ Kxg8 riante winstkansen heeft in het eindspel, maar misschien had wit zich dit moeten laten bewijzen.
30…Pf4 31. Td4 Pg6
Het paard is weer terug op zijn post, het bewaken van de koningsvleugel. Het heeft wit ondertussen een cruciale pion gekost.
32. Le4 Tc4
Zwart wil wat stukken ruilen om de druk op zijn stelling weg te halen.
33. Txc4 Lxc4 34. Dd4 Le6 35. Lc6
35…Pe7!
Giri pakt het allemaal heel voortvarend aan. Met deze geweldige zet wikkelt hij af naar een stelling die totaal gewonnen voor hem is.
36. Le4
36. Lxe8 Pf5 zou nog erger zijn voor wit.
36…Pf5 37. Lxf5
Dat is natuurlijk vreselijk, dat dit moet. Zwart krijgt nu een aanval met zware stukken en ongelijke lopers. De loper op d6 is in feite een dood stuk en die van zwart wordt een ‘beest’, zoals we snel zullen zien.
37…Lxf5 38. Kg1
Ziehier het verschil tussen de twee koningen. Die van wit heeft geen bescherming meer van pionnen, die van zwart staat volkomen veilig op h8. Een zet als 38. e6 helpt natuurlijk ook niet na 38…f6
38…Le6 39. h4
Wit weet het duidelijk niet meer, dit presteert ook heel weinig en verzwakt nog meer.
39…Dd7
Een heel rustig zetje, de toren mag dadelijk naar de c-lijn en ondertussen heeft de dame een oogje op pion a4.
40. De4
Men kan zich afvragen of wit zwarts actie niet beter kon verhinderen met 40. Tc3 maar dan zijn er diverse methoden voor zwart om de winst af te dwingen. Zelfs de ruil van de torens is al ruim voldoende voor de winst: 40…Tc8 41. Txc8+ Dxc8 42. Kf2 Dc2+ 43. Kg3 Db3+ 44. Kf2 Ld5 en dit houdt wit niet droog.
40…Tc8
Nu grijpt de toren beslissend in.
41. h5 Tc1+ 42. Kh2
42…Dd8!
Tegen de dreiging …Tc4 en …Dh4+ valt niets zinnigs te bedenken.
0-1

 

Duda, Jan-Krzysztof – Van Foreest, Jorden

1. e4 c6 2. d4 d5 3. exd5 cxd5 4. Lf4 Pc6 5. c3 Pf6 6. Pd2 Lg4 7. Db3 Dc8 8. Pgf3 e6 9. Ld3 Lh5 10. O-O Lg6 11. Lxg6 hxg6 12. Tae1 Le7 13. g3 O-O 14. Pe5 Pxe5 15. dxe5 Pd7 16. h4 Pc5 17. Dc2 Dc6 18. Te3 Da6 19. Db1 Tac8 20. Kg2 b5 21. Lg5 Db7 22. Lxe7 Dxe7 23. Th1 a5 24. Dd1 b4 25. Dg4 bxc3 26. bxc3

Na een geslaagde minderheidsaanval van zwart (waarin hij pion c3 heeft weten te isoleren), moet hij nu snel wat spel genereren op de damevleugel omdat de witspeler ook bepaald niet stilzit. Die is bezig om te kijken of hij wat lijnen kan openen tegen de zwarte koning.
26…Tb8
Het wordt nu scherp.
27. h5 g5
Zwart moet de lijnen tegen zijn koning gesloten houden.
28. h6 g6 29. Pf3
Lijkt pion g5 te veroveren, maar zo simpel is het natuurlijk niet.
29…Pe4 30. Te2
Dat doet pion c3 in de aanbieding. Je zou kunnen denken aan een kwaliteitsoffer met 30. Txe4 dxe4 31. Pxg5 om dan met het paard de zwarte stelling binnen te komen. Maar zelfs al zou dat lukken (paard op f6) dan is er nog geen sprake van een mataanval, dus hoogstwaarschijnlijk houdt zwart (moeiteloos) stand en kan zelfs hopen op meer.
30…Pxc3 31. Tc2 Pe4 32. Pd4 Tbc8 33. Pc6
Duda is iets anders van plan. Hij wil een paard op c6 voor verwarring laten zorgen. Het belangrijkste idee is om de terugtocht van het paard op e4 te verhinderen en het dan met f2-f3 te kunnen veroveren. Maar zo makkelijk gaat dat natuurlijk niet.
33…Da3!
Jorden heeft geen last van spoken. Hij blijft gewoon actief tegenspelen.
34. Thc1 Kh7 35. De2
Nu staat wit klaar voor f2-f3.
35…g4
Dit moet.
36. Dxg4 Tc7 37. Df4
Hij probeert het zo. Het paard kan dan niet naar g5 en pion f7 lonkt ook. Na 37. De2 Tfc8 38. f3 heeft het paard een vluchtveld gekregen: namelijk op g5. 38…Pg5 Het kan daar ook niet verdreven worden omdat zwart allerlei tactiek heeft die in zijn voordeel werkt. Een voorbeeld: 39. Tc3 Da4! en nu hangt ook het paard op c6, dat net zo goed hulpbehoevend is.
37…Tfc8 38. g4
Jorden heeft heel juist berekend dat 38. f3?? een vreselijke blunder zou zijn vanwege 38…g5 39. Dg4 Txc6! 40. Txc6 Txc6 41. Txc6 Dxa2+ en wit gaat mat of verliest de dame.
38…g5!
Wederom prima gespeeld.
39. Dh2?
Dit is teveel gevraagd. Hij had moeten toegeven dat zijn concept niet ging lukken, maar ik kan me voorstellen dat hij ook geen zin had in 39. Df3 Dxf3+ 40. Kxf3 f6! en zwart staat ook vrijwel op winst hier.
39…Pd2!?
Een prima keus. Het paard meldt zich nu op een grappige manier aan het front! Een sterke voortzetting was nu 39…Txc6 met de bedoeling 40. Txc6 Txc6 41. Txc6 Dxa2 42. Dg1 De2 en zwart wint. Maar dat was natuurlijk allemaal bepaald niet eenvoudig om te zien.
40. Tc3?

40. Txd2? faalt natuurlijk op 40…Dxc1 Ook nu had wit beter dames kunnen ruilen maar inmiddels valt het resterend eindspel al nauwelijks meer te spelen na 40. Dg3 Dxg3+ 41. Kxg3 Kxh6
40…Da4!
Dat is een mooi veld voor de dame, ze valt nu via e4 binnen.
41. Dh5 De4+ 42. Kh3
42. f3 De2+ 43. Kg3 Pf1+ is ook totaal uit.
42…d4!
Allemaal even krachtig gespeeld door Jorden.
43. Tg3 Df4!
Weer keurig gezien. De dame dekt f7 en g5 nogmaals en bereidt enkele dreigingen voor.
44. Td1 Pe4
Jorden heeft een aardig grapje in petto! 44…Txc6 45. Txd2 Tc3 had ook aan alle tegenstand een einde gemaakt.
45. Txd4

45…Pxg3!
Hier gaat het om: de dame op h5 kan geen kant op.
46. fxg3 Df1+ 47. Kh2 Txc6
Zwart heeft een volle toren meer en zijn stukken grijpen nu beslissend in. Opgeven had ook gekund.
48. Dxg5 Tc2+ 49. Td2 Txd2+ 50. Dxd2 Tc1 0-1

 

CHALLENGERS

Saduakassova, Dinara – Van Foreest, Lucas
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Dc2 O-O 5. Pf3 d5 6. cxd5 exd5 7. Lg5 h6 8. Lh4 c5 9. dxc5 g5 10. Lg3 Pe4 11. e3 Pd7 12. Ld6 Da5 13. Ld3 Pxc3 14. O-O Te8 15. bxc3 Lxc5 16. Lg3 Pf6 17. Tab1 b6 18. Le5 Pg4 19. Ld4
19. Lh7+ Kf8 20. Lh8!+-
19…Lxd4 20. exd4
20. cxd4
20…Le6
20…La6
21. Dd2 Tac8 22. Tbc1 Kf8 23. h4 f6 24. Lg6 Te7 25. Tfe1?!
25. hxg5 hxg5 26. Pxg5 fxg5 [26…Ld7 27. Df4+-] 27. Dxg5+-
25…Da3 26. Dc2 Kg7 27. Lh5 Dd6 28. Dg6+ Kf8 29. Lxg4 Lxg4 30. Dxh6+
30. Pe5!
30…Kg8 31. Txe7 Dxe7 32. Te1?
32. hxg5 Lxf3 33. Dh3!±
32…Dg7 33. Dxg7+ Kxg7 34. Ph2 Lf5 35. hxg5 fxg5 36. Te5 Kf6⩲
37. Te3 Tc4 38. Pf1 Ta4 39. Te2 Ld3 40. Tb2?! Lc4
40…Ta3!∓
41. Pe3 Lxa2 42. Kf1 Lc4+ 43. Ke1 Ke6 44. Kd2 Ta5 45. Pc2
45. Pxc4 dxc4⩱
45…Kf5 46. Ke3 Kg4 47. Pb4 Ta1?!
47…Tb5!∓
48. Pc6 Kh4 49. Pe5 Te1+ 50. Kd2 Te2+ 51. Kc1 Te1+ 52. Kd2 Te2+ 53. Kc1 Te1+ 1/2-1/2

Keymer, Vincent – Kuipers, Stefan
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. e3 Lf5 5. Pc3 e6 6. Ph4 Le4 7. f3 Lg6 8. Db3 Dc7 9. Ld2 Le7 10. cxd5 cxd5 11. O-O-O Pc6 12. Pxg6 hxg6 13. Kb1 a6 14. Tc1 Kf8 15. Pa4 Pd7

16. La5!? Db8
De enige zet, maar zwart ondervindt nu de nodige problemen. 16…Dxa5?! 17. Dxb7 Dxa4 18. Dxa8+ Pd8 met groot voordeel voor wit. 16…Pxa5?! 17. Txc7 Pxb3 18. axb3 Ke8 19. Txb7 en ook hier heeft uitstekende perspectieven.
17. Le1
De loper dreigt nu naar de mooie diagonaal (h2-b8) te gaan.
17…Ld6 18. Lf2 Pa5 19. Dc3 Dd8 20. e4 dxe4 21. fxe4 b5 22. e5 Le7 23. Pc5 Pxc5 24. dxc5 Pc6 25. Ld3
25. Le2⩲
25…Dc7
Na 25…Dd5 kan wit met 26. Thd1 ook voordeel bereiken.
26. Le4 Td8
Het probleem voor zwart is dat zijn torens niet verbonden kunnen worden.
27. Thf1
27. Thd1! was heel sterk geweest.
27…Kg8 28. Tfd1 Txd1 29. Txd1 b4 30. Dc4 Pxe5 31. Dxb4 Kh7 32. Db7 Tc8 33. c6 f5
34. Lb6!
Een sterke slotzet. 34. Lb6 Dxb7 35. cxb7 Tb8 36. Lc7 is beslissend.
1-0