Gaan we met wit of voortaan ook met zwart openen?
Zwart begint… omdat schakers ook willen tonen dat ze tegen racisme zijn
16 Reacties
Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.
- Schaaksite
- Live
- Rubrieken
- Analyses/Partijen
- Boekenrubriek
- Columns
- Correspondentieschaak
- De Canon van het Nederlandse Schaak
- DVD’s en Videoseries
- Eindspelfinesses
- Eindspelstudies en problemen
- Het beste van de clubsites
- In de schijnwerpers
- Jeugdschaak
- KNSB-competitie
- Kranten/Tijdschriften
- Mooie zetten en Bloopers
- Nieuws van de Redactie
- Opleiding en Training
- Overig schaaknieuws
- Schaakhistorie
- Schaaksoftware
- Verslagen
- Toernooien
- Kalender
- Bond/Clubs
- Standen
- Ratings
Geweldig statement van deze twee giganten! Mooi uitgevoerd ook.
Ik heb wel eens ergens gelezen dat het in de 19e eeuw niet ongebruikelijk was om (ook) met zwart te beginnen. Dan kon je iets op het bord krijgen als 1 e7-e5, e2-e4 2 Pg8-f6 et cetera.
Een van de oudste schaakstukken die bewaard zijn gebleven, de Lewis chess men, waren niet wit en zwart. Maar vermoedelijk ivoorwit en roodachtig. Deze combinatie van wit en rood is heel lang populair geweest, zelfs tot het begin van de twintigste eeuw. Ook wit en groen werd gebruikt. Dit had te maken met de beschikbare kleurstoffen om het ivoor (of been) te kleuren. Wanneer het formeel is vastgelegd dat “wit” de eerste zet doet, weet ik niet. Maar in boeken uit de 19de eeuw wordt vaak niet gesproken over “wit” en “zwart”, maar over “de eerste speler” en de “tweede speler” – of termen van gelijke strekking.
Wat mij betreft, blijft het niet bij dit ene statement. Er is geen enkele reden om het niet wat verder door te voeren: de eerstgenoemde speler mag niet alleen de eerste zet doen, maar ook kiezen met welke kleur hij dat doet. Ik bedoel dit niet als grap – er is eigenlijk geen enkele reden om het níét te doen. De spelregels hoeven niet te worden gewijzigd.
Ik las van de week ergens – dat geheugen, een hond die gaat liggen waar hij wil maar er nooit is als je hem roept – dat in de ‘evergreen game’ Anderssen-Dufresne (Evansgambiet) Anderssen met zwart speelde, maar wel begon (en dus won).
Enig speurwerk heeft het volgende opgeleverd. Tot ver in de 19de eeuw werd geloot. De winnaar van de loting mocht zowel de kleur kiezen als bepalen wie de eerste zet moest doen. Je kon als winnaar van de loting dus kiezen voor de witte stukken en tegelijkertijd zwart de eerste zet laten doen. Of andersom. Dit gold bijvoorbeeld ook voor het grote internationale toernooi in Londen in 1851. De “evergreen” Anderssen-Dufresne werd gespeeld in 1852. Dat zou dus betekenen dat Anderssen in die partij had gekozen voor de zwarte stukken en de beginzet.
In 1857 adviseerde Lowenthal aan het “First American Chess Congress” in New York dat de witspeler altijd de eerste zet moest uitvoeren. Dit advies werd echter nog niet strikt nageleefd.
Pas in het New York 1880 toernooi stond voor het eerst in het reglement dat de witspeler de eerste zet moest uitvoeren. In zijn boek uit 1889 stelde Steinitz vast dat deze regel inmiddels standaard was geworden op internationale toernooien.
In het huidige FIDE-schaakreglement is voor de kleuren ook enige nuance aangebracht. In Nederlandse vertaling staat er “de lichtgekleurde stukken (Wit)” en “de donkergekleurde stukken (Zwart)”.
Dit gaat gewoon een schaakvariant worden, net als bullet en doorgeef en Fischer-random etc etc. Wie organiseert het eerste WK?
Dit is natuurlijk geen schaakvariant. De spelregels veranderen er niet door, alleen het verfje van de stukken is anders. Er zijn ook spellen met roze en blauwe stukken, of met Galliërs tegen Romeinen. Dat noemen we ook geen schaakvariant.
Het is wél heel erg dat de Koningin meer rechten heeft op het bord dan de Koning. Als schrale troost mag een Koning éénmaal per partij rokeren, met nog allerlei restricties daarop. Tijd om deze schandelijke discriminatie uit de wereld te helpen.
Verder bepleit ik dat witte en zwarte velden random over het bord verdeeld moeten worden in plaats van stereotiep en stigmatiserend om en om, en dat één van de spelers bij dammen op de witte velden speelt in plaats van de zwarte. Ook daar natuurlijk random over het bord verdeeld.
Wat een dom gezeur. Is mijn favoriete spelletje nu ook al racistisch? En komen Quincy en Jeffrey zaterdag naar Bunschoten om het VIS.toernooi te verstoren omdat wij daar de euvele moed hebben om ieder potje de witspeler te laten starten? Pas op hoor, dan word ik blokkeernijkerker! En trouwens, zwart mag als eerste de klok indrukken. Dus eigenlijk verricht die de eerste handeling!
Manmanman…
Hoezo vraag je je af of schaken racistisch is, Richard? Wat weet jij wat wij niet weten?
“omdat schakers ook willen tonen dat ze tegen racisme zijn” lees ik als onderschrift. De link tussen schaken en racisme heb ik niet bedacht.
Maar genoeg hierover hoor. Sop en kool
Mooi statement van Carlsen en Giri. Daar doet niemand iets aan af.
Huib Vriens
Moest ook wel even goed lezen om erachter te komen wat hierachter het idee was. Inderdaad alleen een fraai statement dat in niets wijst naar mogelijke racistische elementen in het schaakspel zelf. Overigens lijkt het volgens Giri soms wel degelijk een wat ander spel te worden (symbolisch voor als kleuren worden omgedraaid?). Te lezen in Volkskrant artikel van gisteren: www.volkskrant.nl/sport/zwart-begint-omdat-schakers-ook-willen-tonen-dat-ze-tegen-racisme-zijn~bb9a797c/
www.svbotwinnik.nl/?q=blog/bord-9-duijzerandom-chess
Eens met richard!
Grappig dit alles; ik heb vorig jaar een schaakpuzzel gemaakt (zie elders op de site hoe dat werkt www.schaaksite.nl/2015/08/30/kunstige-schaakpuzzels-in-goirle/) met alleen witte stukken met een soort hesjes aan. Het stelt zo een match tussen Nederland (wit-blauw-oranje hesjes) en Duitsland (zwart-rood-gele hesjes) voor. Hier heb je dus geen kleurstartprobleem: gewoon tossen, helft kiezen en spelen!
@Eric, Jan Willem en Maarten
Bijzonder al die varianten en altijd interessant er naar te kijken en het eens uit te proberen. Mijn variant Schaken 4.0 (met thema duurzaamheid) is gebaseerd op historisch onderzoek en is er niets zelf verzonnen. Ook hier ging het om een ludieke doorbraak van een aangepast bord (geen geblokte velden meer) met aangepaste stukken (geen zwarte of witte stukken). Bij deze variant is nagedacht over het begin van de partij aan de hand van historische gegevens en heeft geleid tot de volgende keuze.
‘De spelers bepalen zelf met welke kleur ze willen spelen, als de een de kleur kiest mag de ander kiezen wie mag beginnen. En hoe ze dit onderling willen bepalen laten we graag aan hen over.’
Kijk op de afbeelding naar de plaats van koning en dame! De stukken die je van je tegenstander hebt geslagen mag jezelf weer gebruiken om in te plaatsen.
www.schaaksite.nl/wp-content/uploads/2019/03/40-bord-A.jpg
Zie ook het artikel van Peter Boel op onze site.
Gert Ligterink in zijn column vandaag:
‘De ijzeren regel dat wit begint, heeft niet altijd gegolden. Voor 1870 was het gebruikelijk voor aanvang van een informele schaakpartij tweemaal te loten, om de kleur en om de beginzet. In tweekampen golden alternatieve regels. (Zie mijn reactie hierboven.)