Schaakrubrieken weekend 27 april 2019
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Vier kindermoordenaars
Tijdens de Grenke Classic, waarvan de eerste helft de afgelopen week in Karlsruhe werd gespeeld en de rest de komende dagen in Baden-Baden, is de Hongaar Peter Leko, die in 2004 op het nippertje een match om het wereldkampioenschap verloor van Vladimir Kramnik, een van de commentatoren voor de website chess24. Hij is ook de coach van een van de spelers in dat toernooi, de veertienjarige hoop van Duitsland Vincent Keymer. Niemand heeft het over belangenverstrengeling.De objectiviteit van Leko is boven elke verdenking verheven en zijn vaak diepzinnige opmerkingen worden gulzig ingedronken.
Schaken is een sport waarin kinderen kunnen uitkomen tegen veteranen. Of mannen tegen vrouwen, maar daar gaat het nu niet om. Keymer (14) is de jongste bij Grenke, Anand (49) de oudste en daartussen zit Magnus Carlsen (28). Voor Keymer was het zijn eerste toernooi met de wereldtop. Het had voor hem niet moeilijker kunnen beginnen, want in de eerste drie ronden trof hij de drie grote reuzen Carlsen, Anand en Caruana. Hij hield zich kranig. Tegen Carlsen had hij na zes uur strijd remise kunnen maken en tegen Caruana had hij op een zeker moment groot voordeel. Hij kreeg veel lof, maar hij verloor wel alle drie die partijen. Levon Aronian zei dat Keymer de fluwelen touch van zijn leermeester Leko had overgenomen, waarop Leko antwoordde dat Keymer helaas ook zijn onverantwoordelijke tijdsindeling had overgenomen. Keymers grote fouten waren steeds in tijdnood gekomen. In de vierde ronde verloor Keymer weer. Het was een prachtige aanvalspartij van de Letse Duitser Arkadij Naiditsch, die nu voor Azerbeidzjan uitkomt. Het leek toen alsof een kind in de wieg werd gesmoord, maar de volgende dag won Keymer eindelijk een partij, van zijn landgenoot Georg Meier. Voor de verhuizing naar Baden-Baden stonden Carlsen en Anand bovenaan met 3,5 punt uit vijf partijen.
Arkadij Naiditsch – Vincent Keymer, Grenke Classic Karlsruhe 2019
1. e4 c5 2. Pc3 a6 3. Pge2 d6 4. a4 Pf6 5. g3 Pc6 6. Lg2 e6 7. 0-0 Le7 8. f4 0-0 9. d3 Tb8 10. h3 Pd7 11. g4 h6 12. Pg3 Lh4 13. Pce2 b5 14. Kh2 b4 15. Le3 a5 16. Dd2 La6 17. b3 De7 18. Tg1 Tbc8 19. Taf1 Alles naar de koningsvleugel. Straks blijkt hoe effectief de torens staan opgesteld. 19…g6 20. e5 d5 Na 20. dxe5 21. f5 wordt veld e4 een uitvalsbasis voor wits stukken. 21. f5 Tot hier werd zwarts spel geprezen. Computers en menselijke commentatoren die daarop vertrouwden, vonden dat zwart na 21…g5 in het voordeel zou zijn. Misschien is dat waar, maar tussen mensen zou wits aanval na 22. Ph5 levensgevaarlijk blijven. 21…Pcxe5 22. Lxh6 Tfe8 23. fxg6 fxg6 24. g5 Nu is wit in ieder geval in het voordeel. 24…Pf7 25. Df4 Pxh6 Na 25…Lxg5 komt 26. Dxf7+ Dxf7 27. Txf7 en na 25…Pxg5 (zwarts beste kans) 26. Ph5 Tf8 (of 26…gxh5 27. Dxh4) 27. Dxh4 Pf3+ 28. Lxf3 Dxh4 29. Txg6+ Kh7 30. Lg5 Kxg6 31. Lxh4 Txf3 32. Pef4+ krijgt wit een gunstig eindspel. 26. Dxh4 Pf7
Partij in de viewer:
Firouzja uit Iran mijdt partij tegen Israëliër Bronstein
Wee de Iraanse schakers die zich tijdens buitenlandse toernooien niet houden aan de regels van de geestelijke leiders van hun land.
Toen meervoudig Aziatisch juniorenkampioene Dorsa Derakhshani (22) twee jaar geleden tijdens een toernooi in Gibraltar zonder hijab aan het bord verscheen, werd ze prompt geschorst door de nationale bond. Nooit zou ze meer een toernooi in Iran mogen spelen. Dezelfde straf kreeg Dorsa’s vijf jaar jongere broer Borna voor een nog veel zwaarder vergrijp in hetzelfde toernooi. Hij had het gewaagd een partij te spelen tegen Alexander Huzman, een representant van aartsvijand Israël. De Derakhshani’s namen hun lot in eigen hand. Borna, destijds leerling op een internaat in Kent, speelt tegenwoordig onder de Britse vlag. Dorsa vestigde zich in St. Louis, waar ze schaakt en biologie studeert. Vorig jaar nam ze deel aan het kampioenschap van de Verenigde Staten. Meestal zorgen organisatoren van open toernooien ervoor dat Iraanse en Israëlische deelnemers niet aan elkaar worden gekoppeld. Maar op aandrang van de overkoepelende Europese bond wordt de laatste tijd steeds vaker strikt de indeling gehandhaafd die het computerprogramma voorschrijft. Tijdens het Grenke Open in Karlsruhe bracht vorige week die strenge, maar juiste toepassing van de regels het Iraanse supertalent Alireza Firouzja (15) volledig uit zijn evenwicht. Om een schorsing en een mogelijk voortijdig einde van zijn carrière te voorkomen kwam hij niet opdagen voor zijn partij in de derde ronde tegen de Israëliër Or Bronstein. Het was een beslissing die meer dan een punt kostte. Nog natrillend van de schok gaf Firouzja in de volgende ronde tegen een zwakke tegenstander in voortreffelijke stand een toren weg. Hij herstelde zich door zijn laatste vijf partijen te winnen. Met een score van 7 uit 9 eindigde hij op de gedeelde negende plaats.
Lobron – Firouzja Karlsruhe 2019
1. Pf3 d5 2. d4 Pf6 3. c4 c6 4. Pc3 e6 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. Db3 a5 8. a3 a4 9. Da2 Meer voor de hand ligt 9. Dc2 (niet 9. Pxa4 dxc4 10. Dxc4? b5) om 9 … dxc4 te beantwoorden met 10. Pe4 Dd8 11. Dxc4. 9 … Pd7 10. e3 Ld6 11. Ld3 dxc4 12. Lxc4 De7 13. Td1 0-0 14. 0-0 Pf6 15. Db1 e5 16. dxe5 Lxe5 17. Pxe5 Dxe5
Partij in de viewer:
EK-vrouwen (slot)
De nieuwe Europees kampioene heet Alina Kashlinskaya en is Russin. Maar man o man, wat was dit toernooi een bloedbad. Gemiddeld eindigden van de vier partijen er drie in winst of verlies en in die ene remise gebeurde ook nog van alles terwijl bij de meeste toernooien eerder drie van de vier partijen onbeslist eindigen. Natuurlijk was er onder de 130 deelneemsters een groot verschil in kracht: van grootmeester tot bijna beginneling (de dertienjarige Turkse Simay Tanir heeft slechts Elo 1360 maar zij deed het overigens wonderwel goed met uiteindelijk 3,5 uit 11). In de eerste ronde komt dat krachtverschil doorgaans het meest tot uiting omdat dan de paring 1-65 en 66-2 en 3-67 enzovoort is. Die eerste ronde bracht 46 beslissingen en 19 remises maar in vele ronden lag het aantal winstpartijen hoger. Zoals vorige week al aangegeven stond in ronde 6 (met 48 overwinningen) een belangrijke ontmoeting tussen de twee koplopers op het programma.
A. Kashlinskaya – P. Guichard
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.h3 0-0 6.Le3 Pbd7 7.g4 Lekker agressief. Zwart kan nu kiezen voor een soort Wolgagambiet met 7…c5 8.d5 a6 9.Dc2 b5 10.cxb5 axb5 11.Pxb5 Da5+ 12.Ld2 Da4 en de witte damevleugel staat onder druk en Lg7 is ijzersterk. 7…e5 8.d5 Pc5 9.f3 a5 10.Dd2 c6 11.Pge2 cxd5 12.cxd5 Ld7 13.Pg3 a4 Zwart pakt het iets te rustig aan. De witte koningsaanval komt er op korte termijn aan en daar moet iets tegenovergesteld worden. Beter is 13…h5 14.gxh5 Pxh5 15.Pxh5 Dh4+ en na 14.Lb5 h4 15.Pge2 Ph7 en de aanval is voorlopig afgeremd. Nu pakt wit nog meer ruimtevoordeel. 14.h4! Da5 15.h5 a3 16.b4! Dxb4 17.Tb1 Da5 18.h6 Lh8
Tijdens de elfde slotronde (47 beslissingen) waren er nog 13 kanshebbers op de titel. Het werd weer een slagveld waar, bij het optrekken van de kruitdampen, vijf speelsters met 8 punten gedeeld op de eerste plaats terecht kwamen en negen speelsters een halfje daarachter met 7,5 punt. Toen kwam het grote rekenwerk, wie had van wie gewonnen en van wie verloren en tegen wie remise? In dit zogeheten Sonnenborn-Berger-systeem (S.B.) krijg je al de punten van je tegenstanders waarvan je gewonnen hebt, de helft als je remise hebt gespeeld en niets als je hebt verloren. Degene die van de sterkste tegenstanders heeft gewonnen komt dan boven drijven. Bij een S.B. 2.0 begint men pas vanaf de derde ronde omdat de paringen in de eerste ronden nog geen relatie hebben met de toernooistand. Feitelijk word je beloond als je het hele toernooi bovenaan hebt gestaan en dus de zwaarste tegenstand hebt gehad.
Voor de goede orde in de juiste S.B.-volgorde de uitslag aan kop van dit EK-vrouwen:
1-5 : Alina Kaslinskaya (Rus), Marie Sebag (Fra), Elisabeth Paehtz (Dui), Ina Gaponenko (Oek), Antoaneta Stefanova (Bul) 8 punten
6-14 : Pauline Guichard (Fra), Ulviya Fataliyeva (Aze), Anna Ushenina (Oek), Stavroula Tsolakidou (Gri), Nana Dzagnidze (Geo), Jolanta Zawadzka (Pol), Pia Cramling (Zwe), Anastasia Bodnaruk (Rus), Monika Socko (Pol) 7,5 punt.
Op dit moment doet Anish Giri het goed in een sterke dubbelrondige zeskamp in China, hij leidt met 4 uit 6. In een tienkamp in Duitsland leidt Magnus Carlsen zoals verwacht na drie ronden (met 2,5 punt) maar hij zal stevig moeten doorscoren om aan zijn torenhoge Elo-rating (2870) te voldoen.
Partij in de viewer:
In de tweede helft van de 20e eeuw domineerden grootmeesters uit de USSR het wereldschaak. Weliswaar werd de Amerikaan Fischer in 1972 wereldkampioen, tot ontzetting van de leiders van de Sovjet-Unie, maar daarna waren de Russen weer de baas. Over deze periode is bij McFarland Publisher een prachtig standaardwerk verschenen: Tal, Petrosian, Spassky, Korchnoi, van Andrew Soltis (60 euro). Deze Chess Multibiography, zoals het boek wordt genoemd, geeft niet alleen een overzicht van het schaken via meer dan tweehonderd partijen, maar ook informatie over het persoonlijke wel en wee van de genoemde personen. Vooral het leven van Korchnoi, de enige van de vier die nooit wereldkampioen werd, mede door zijn afwijkingen van de officiële leer, was zeer dramatisch, zeker tijdens WOII. Het boek is een wetenschappelijke voltreffer met bij elk hoofdstuk tientallen noten, een bibliografie en een chronologie die begint in 1929 met Petrosians geboorte en eindigt in 2016 met het overlijden van Korchnoi. Daarbij komen ook feiten langs als: in 1971 trouwt Tal voor de derde keer. Natuurlijk komen ook talrijke andere Russische grootmeesters voor in het verhaal, die van alle vier konden winnen, maar in de slangenkuil van het Sovjet-schaken net niet konden doorstoten naar de echte top. Het beroemde toernooi Zürich 1953, aan de rand van het stalinistische tijdperk in de USSR, geeft zelfs nu nog aanleiding tot discussies over de vraag of de talrijke Russen in dit toernooi afspraken met elkaar hadden gemaakt. Kortom, iedereen die geïnteresseerd is in schaakgeschiedenis, vindt in dit boek veel wat eigenlijk nog onbekend was. De vier heren vochten natuurlijk ook onderling de nodige partijen uit en niet zelden stonden daarbij grote titels op het spel, zoals een wereldkampioenschap of, eigenlijk hetzelfde, de titel van de kampioen van de Sovjet-Unie. Verschillende stijlen maakten de partijen des te interessanter, zoals de strijd om de wereldtitel tussen de aanvaller Spassky en verdediger Petrosian. In 1966 wist de Armeniër de aanval op zijn titel nog af te slaan, maar drie jaar later was Spassky duidelijk de sterkste.
En er zijn natuurlijk prachtige partijen om na te spelen.
Spassky-Petrosian, match om het wereldkampioenschap 1969
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Lg5 Een opening die ontelbaar vaak gespeeld is. 6.Pbd7 gebruikelijker is 6.e6 maar Petrosian staat achter en probeert wat. 7.Lc4 Da5 8.Dd2 h6 9.Lxf6 Ook verrassend. 9.Pxf6 10.0-0-0 e6 (e5 is agressiever, maar dat hoort niet bij Petrosian.) 11.The1 Le7 12.f4 Onvermijdelijk in deze variant. 12.0-0 (12. Ld7 gevolgd door 0-0-0 leidt tot een moeizame maar houdbare verdediging voor zwart.) 13.Lb3 Te8 14.Kb1 even in veiligheid Lf8 15.g4 een pionoffer voor de aanval Pxg4 16.Dg2 Pf6 17.Tg1 Ld7 18.f5 Kh8 (Beter exf.) 19.Tdf1 Dd8 (De5 beter.) 20. fxe fxe 21.e5! een zogenoemd ruimingsoffer, nu kan het paard naar e4 21…dxe5 22.Pe4 Ph5 23.Dg6 exd 24.Pg5 Zwart geeft op. 24.hxg 25.Dxh5+ Kg8 26.Df7+ Kh8 27.Tf3 g4 28.Txg4 enzovoort.
Partij in de viewer:
Probleem 2730 is een tweezet van Marandjuk.
Benjamin Bok boekt succes ver van huis
In 2017 en 2018 stelde ik op Schaaksite een lijst samen van de veertig grootste Nederlandse schakers aller tijden. De volgorde was voor een groot deel discutabel, het was appels met peren vergelijken. Dat is de jaarlijkse verkiezing van Nederlands sportman van het jaar ook. Er zijn veel van dit soort lijstjes en mensen vinden dat leuk. Van enkele spelers kreeg ik reacties en de meesten daarvan vonden zichzelf verrassend hoog staan. Gert Ligterink (25) noemde zijn positie geflatteerd, Frans Kuijpers (23) noemde het opmerkelijk en Erwin l’Ami (15) zei dat hij tevreden was. Alleen Dimitri Reinderman (17) was niet blij. Hij had me van tevoren gezegd dat hij tevreden zou zijn met een plaats bij de eerste acht.
De allergrootsten lieten zich er niet over uit. Kort na het afsluiten van de lijst sprak ik Jan Timman bij het Fish Partners Toernooi in Bunschoten. Over zijn tweede plaats achter Max Euwe zei hij niets, hij wilde maar één ding kwijt: “Benjamin Bok had erin gemoeten.” Als criterium noemde hij dat Bok zich tweemaal via het Europees kampioenschap had geplaatst voor de World Cup. Behalve deze twee prestaties won Bok een groot open toernooi in Londen eind 2015. In 2017 werd hij gedeeld winnaar van de open toernooien in Vlissingen en Groningen. Als ik de lijst nu zou samenstellen, zou ik hem erop zetten, maar ik maakte mijn keus al begin 2017.
In het bondsblad Schaakmagazine dat deze week verscheen, staat een interview met de 24-jarige Bok, die vierde staat op de Nederlandse ranglijst en komende zomer weer aan het Nederlands kampioenschap zal deelnemen. Bok studeert bedrijfseconomie aan de universiteit van Saint Louis, waar ook enorme schaaktoernooien worden georganiseerd. Onlangs won hij daar een partij van Vassili Ivantsjoek, die ooit werd gezien als de kroonprins van Kasparov. Het was beslist geen gestroomlijnde partij die zal terechtkomen in een boek met Boks beste partijen. Het ging meer om goed verdedigen en profiteren van onverwachte kansen.
Ivantsjoek-Bok
1.e4 e5 2.Pc3 Pf6 3.g3 d5 4.exd5 Pxd5 5.Lg2 Pxc3 6.bxc3 Lc5 7.Pf3 Pc6 8.0-0 0-0 9.Te1 Lg4 10.De2 Dd7 11.Db5 Df5 Onorthodox openingsspel met vroege dame-uitvallen.12.Dxc5 Lxf3 13.d3 b6 14.Db5 Lxg2 15.Kxg2 Dd7 16.Lb2 a6 17.Da4 Tfe8 18.Te3 Te6 19.Tae1 Th6 Weer een ongebruikelijke manoeuvre, maar hier zit wel een logica achter. 20.h4 b5 21.Db3 g5
Partij in de viewer:
Voor beginners A7922
Voor gevorderden B7922
Het oude Grimshawthema, dat al van 1850 dateert, is in de schaakproblematiek een van de meest bewerkte thema’s. De van 1832 tot 1890 levende componist W. Grimshaw maakte er het eerste probleem mee. Men spreekt van een Grimshaw wanneer een toren en een loper elkaar wederkerig op eenzelfde veld interfereren.
De sleutelzet is 1. De2! en nu dreigt er 2. Dg4 mat. Zwart kan deze dreiging voorkomen door een stuk op f3 te plaatsen. Speelt wit 1. … Tf3 dan volgt er 2. De4 mat. Deze matzet is mogelijk geworden omdat de toren de zwarte loper afgesloten heeft, zodat die het veld e4 niet meer aanvalt. Na 1. … Lf3 interfereert de loper de toren en er volgt 2. Tf4 mat. Er is dus een Grimshaw op veld f3, maar er is er nog een op veld d4. Na 1. … Td4 volgt 2. Pd6 mat en na 1. … Ld4 2. Pg7 mat.
In de derde tweezet van de schaakpuzzel uit het Winterdoeboek komt een Grimshaw voor in de oplossing. Het probleem heeft echter een zeer mooie verleiding met afwijkend spel in vergelijking met de oplossing. Het snijpunt van de zwarte loper en toren is hier d4. De verleiding is om een wit stuk te plaatsen op dit snijpunt. Na 1. Pd4? dreigt wit 2. Lb3 mat. Door het slaan van het sleutelstuk door zwart wordt de dreiging voorkomen. Na 1. … Txd4 is 2. Pe3 mat, dit is een zet die de loper op c5 interfereert en de matzet is daarvan een gevolg. Dat de matzet mogelijk is heeft ook met het gepend raken van de andere toren te maken. De twee zwarte toren staan in zogenaamde halfpenning. Als er een toren uit de lijn gaat, staat de andere gepend. Na 1. … Lxd4 is 2. Dxf7 mat. Ook nu volgt er een matzet die gebruik maakt van een geïnterfereerde toren d3 en ook hier is het mat mogelijk vanwege het gepend raken van de zwarte dame van c7. Dc7 en Lc5 staan in halfpenning, als de ene uit de lijn c8-c4 gaat, staat de ander gepend. De verleiding 1. Pd4? faalt op 1. … Txc3!
De sleutelzet is 1. Ka2! Wit dreigt 2. Pb2 mat. Nu kan zwart de dreiging tegenhouden door een stuk te spelen naar d4. Na 1. … Td4 volgt er 2. Pfe3 mat, zwart interfereert de loper en door de halfpenning van de zwarte torens volgt een penmat. Op 1. … Ld4 komt 2. Pd6 mat. Hier een interferentie van de toren en een gepende dame. Mooi is de variant 1. … De5 2. Tb4 mat, wat ook weer een variant is van de halfpenning. Het probleem heeft een prachtige Grimshaw op d4. In de verleiding is er een (schijn) sleutel die op het Grimshaw-veld d4 speelt, dit heet een Novotny.
