Schaakrubrieken weekend 8 juni 2019
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins | Hans Böhm |
Verlangen naar armageddon
Het internationale toernooi in de Schotse stad Dundee in 1867 had een belangrijk nieuwtje: remises telden voor een half punt. Het klinkt voor ons misschien vanzelfsprekend, maar in eerdere toernooien moesten partijen na een remise worden overgespeeld, net zo lang tot iemand won. Dundee gaf de remise zijn rechtmatige plaats. Het was niet meer een zonde die moest worden uitgewist, maar een legitiem resultaat. Toch bleven er altijd mensen die vonden dat een remise niet deugt.
In 1990 was ik in New York bij de WK-match tussen Kasparov en Karpov, niet alleen voor deze krant, maar ook voor korte blafjes in een radioprogramma. In de eerste uitzending, toen de eerste matchpartij remise was geworden, viel de radioman meteen met de deur in huis: „Remise dus. Wat is er vandaag misgegaan daar?”
Op zoek naar spanning en sensatie wordt in het Altibox-toernooi in Stavanger een nieuw hoofdstuk geschreven in de strijd tegen remises. Het is in principe een toernooi met klassieke bedenktijd, maar de meeste beslissingen zullen vallen in snelle partijen die ‘armageddon’ worden genoemd, omdat er geen gelijk spel mogelijk is. Bij remise wint zwart.
In iedere ronde beginnen de spelers met een klassieke partij, waarvan de winnaar twee punten krijgt. Bij remise (beiden krijgen dan een half punt) volgt het armageddon, waarvan de winnaar nog een punt krijgt, zodat die in totaal met 1,5-0,5 wint. Magnus Carlsen, de man om wie alles in Noorwegen draait, noemde het idee „superopwindend”, en Alexander Grisjtsjoek hield een lange lofzang op armageddon. Hij wilde er zo veel mogelijk spelen, zei hij.
Hij kon zijn lol op. In de eerste ronde stond hij in zijn armageddon tegen Levon Aronian met zwart gewonnen en hij had ook iets meer tijd, maar in de haast vlogen de stukken door de lucht. Hij kon zijn koning en zijn toren niet op tijd recht zetten en verloor door tijdsoverschrijding. In de tweede ronde gaf hij in de klassieke partij met wit tegen Wesly So binnen tien minuten remise om vervolgens in zijn geliefde armageddon kansloos te verliezen. Donderdag, in de derde ronde, haalde hij tegen Carlsen het armageddon niet.
Ding Liren – Wesley So, Stavanger 2019, eerste ronde armageddon
1. c4 e6 2. Pc3 d5 3. d4 Pf6 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pxc3 6. bxc3 c5 7. Tb1 Le7 8. Pf3 0-0 9. Lc4 a6 10. a4 Dc7 11. Le2 b6 12. 0-0 cxd4 13. cxd4 Lb7 14. Ld3 Pc6 15. Tb3 Volgens Ding een zeer sterke zet, die hij een tijd geleden had voorbereid. De toren droomt van een toekomst op g3 of h3. 15…Pa5 16. Tb2 Pc6 17. Td2 Tfd8 18. Lb2 Tac8 Tegen wits dreigende aanval kon zwart beter 18…Pb4 19. Lb1 Lf6 doen. 19. d5 Pb4 20. Lb1 exd5 21. e5 Ongeveer zoals in Poloegajevski – Tal, Moskou 1969. Wits koningsaanval is vrijwel onweerstaanbaar. 21…g6 22. Te1 d4 23. e6 f6 Dit is treurig, maar 23…fxe6 24. Txe6 was ook geen pretje. 24. Pxd4 Pc6 25. Pf5
Partij in de viewer:
Ding laat geen spaan heel van So in armageddon-partij
Bijna alles is anders in Stavanger, waar de wereldtop bijeen is voor een bijzondere aflevering van het jaarlijkse Norway Chess-toernooi. Alleen de basisregels van het spel zijn ongemoeid gelaten. Het speeltempo en de puntentelling zijn anders dan we gewend zijn en revolutionair is de introductie van een alles-of-niets armageddon-partij na een remise.
Eerst het speeltempo. De deelnemers krijgen voor de eerste veertig zetten twee uur bedenktijd zonder extra seconden per gespeelde zet. Tot genoegen van het publiek betekent het de terugkeer van het ouderwetse tijdnoodduel met omvallende stukken en rood aanlopende spelers. Helaas is onvoldoende nagedacht over de consequenties van de bepaling dat de enige na de 40ste zet toegekende bedenktijd slechts 10 seconden per zet bedraagt. Op een nauwkeurig gespeeld eindspel hoeven we niet te rekenen.
In Stavanger wordt een overwinning in een klassieke partij beloond met twee punten in plaats van één. Na een remise worden de stukken opnieuw opgezet voor een replay met dezelfde kleurverdeling. Wit krijgt tien minuten bedenktijd, zwart zeven. Wit moet winnen, bij remise gaat het punt naar zwart. De verliezer van de armageddon-partij krijgt een half punt, de winnaar anderhalf.
De deelnemers wisten wat hun te wachten stond en mopperen niet. ‘Als Nadal naar Wimbledon gaat, klaagt hij niet dat er gras in plaats van gravel ligt’, zei Alexander Grisjoek, die in de eerste ronden tweemaal in de tiebreak ten onder ging. Het niveau van de armageddon-partijen is soms heel behoorlijk. Zie hoe de Chinees Liren Ding geen spaan heel laat van de koningsstelling van de Amerikaan Wesley So.
Ding – So (Stavanger 2019)
1. c4 e6 2. Pc3 d5 3. d4 Pf6 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pxc3 6. bxc3 c5 7. Tb1 Le7 8. Pf3 0-0 9. Lc4 a6 10. a4 Dc7 11. Le2 b6 12. 0-0 cxd4 13. cxd4 Lb7 14. Ld3 Pc6 15. Tb3 Dwingt zwart rekening te houden met een switch van deze toren naar de koningsvleugel. 15 … Pa5 16. Tb2 Pc6 17. Td2 Tfd8 18. Lb2 Tac8 19. d5 Pb4 20. Lb1! Met een pionoffer houdt wit zijn aanvalskansen intact. 20 … exd5 21. e5 g6 22. Te1 d4 23. e6 f6 Te gevaarlijk is 23 … fxe6 24. Txe6. 24. Pxd4 Pc6 Nu wordt de verdediging problematisch. Met de stoorzet 24 … Df4 houdt zwart voorlopig stand.
Partij in de viewer:
Deze keer beginnen we met datgene waarvoor de meeste lezers naar de krant grijpen: een partij om na te spelen. Het is altijd leuk (een sadistisch en klein republikeins trekje moet kunnen) wanneer de koning in een matnet terechtkomt. Zo in de partij Erwin l‘Ami -Elisabeth Paehtz: 1.d4 e6 2.c4 Lb4+ 3.Ld2 a5 niet echt gebruikelijk 4.e3 b6 5.Dg4 Df6 6.Pc3 Lb7 7.Pf3 (f3!) h5 8.Dg3 Ld6 9.Dg5 Dxg5 10.Pxg5 f6 11.Pf3 g5 12.Pb5 Pa6 13.Pxd6 cxd wit heeft het loperpaar veroverd 14.Lc3 Pe7 15.d5 de zet die je wist dat zou komen en de loper op b7 huilt 15..Kf7 16.Pd4 exd 17.Pb5 Ke6 zwart staat zeker niet slecht 18.Td1 Pf5 19.cxd Lxd5 20.Txd5 Kxd5 21.e4† Kxe4 een indrukwekkende koningswandeling maar of het goed is? 22.Lc4 de koning afgesneden d5 23.f3† Kf4 24.Lxd5 g4 niet het beste (bv Tac8) 25.0-0 Pe3 26.g3† Kf5 de ondergang nadert 27.fxg† Kg6 28.Txf6† Kg5 29. Lxa8 direkt op mat jagen was ‘eleganter’ Txa8 30.Pd6 Kxg4 31.Ld2 Pd5 32.Kg2 en 1-0 (h3).
Hoewel uitgevers elkaars concurrenten zijn, werken ze ook wel samen. Zo komen de boeken van Russell Enterprises uit de States binnen via het vaderlandse New In Chess, dit keer een heel pakket waarvan we er drie voorstellen. Allereerst twee excellente openingsboeken die vooral de leergierige clubspeler alle varianten en nieuwe inzichten aanbiedt. Het blijft onwaarschijnlijk dat na 150 jaar uitgebreide onderzoeken van de opening (al is de grens met het middenspel natuurlijk vaag), toch nog nieuwe zetten opduiken of zetten die beter blijken dan lang gedacht werd. Vooral het mooi uitgevoerde boek van Timoschenko (met een voorwoord van niemand minder dan Kasparov) is opmerkelijk omdat in meer dan 400 pagina’s maar één variant van de Sicliaanse Verdediging wordt uitgebeend, namelijk de variant die ontstaat na 1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 e5 en die genoemd is naar de stad in de Oeral Chelyabinsk (€ 27). Met grote stelligheid kan geconstateerd worden dat geen enkele is overgeslagen. Zoals vaker gesteld, ook de speler met de witte stukken kan er een hoop van opsteken. Minder uitgebreid maar ook redelijk volledig is het boek van Langrock over The French Defense (€ 25). Een opening die misschien minder populair is dan de Sicliaan maar in de handen van kenners een geduchte verdediging en het boek legt het nog eens allemaal uit. Het derde boek van Sergey Kasparov behandelt de loper (€ 25) in Engeland Bishop geheten, vandaar zijn mijtertje. Een boek in de serie Power of the Pieces waarin de karakteristieke eigenschappen, sterkte en zwakte van de stukken aan de orde komen.In het deel komt de loper in de drie fases van de partij met vele voorbeelden uit de praktijk. Ook is er veel aandacht voor de openingen waarin de loper een grote rol speelt, bijv. het Konings-Indisch. Interessant zijn ook specifieke zaken als goede en slechte loper of de strijd tussen twee lopers en twee paarden. Vooral degene die het loperpaar maar node kan opofferen komt aan zijn of haar trekken.
Partij in de viewer:
We gaan verder met de miniaturen: Probleem 2736 is een tweezet van ten Cate:
Een mooie partij van veteraan Tom de Jong
Met het Open kampioenschap van Utrecht (OKU) is vorige week de aftrap gegeven voor een groot aantal schaakevenementen op hoog niveau. Het was de afgelopen maanden wat rustig, maar schaken lijkt gek genoeg een zomersport te zijn. Dat heeft slechts voor een deel met de schoolvakantie te maken.
Overmorgen vindt in Bussum het Pinkstertoernooi plaats, een eendagstoernooi. Over twee weken, van 21 tot en met 23 juni, in Hilversum het HSG Open. Loek van Wely is daar voorlopig de opvallendste deelnemer. Op Schaaksite noemde Wim van der Wijk het al het ‘uitzwaaitoernooi’ van de achtvoudige Nederlands kampioen, die door het plotselinge succes van Forum voor Democratie opeens lid is van Provinciale Staten van Brabant en binnenkort ook van de Eerste Kamer. Hoe veel tijd zou hij nog overhouden voor schaaktoernooien? Een week later wordt in Haarlem het Nova-toernooi gespeeld, altijd een van de sterkste weekendtoernooien in Nederland. Op die zaterdag vindt in Spakenburg het Fish Partners Toernooi plaats. Dat is een rapidtoernooi waaraan enkele computers deelnemen, maar minstens zo opvallend is de deelname van Jan Timman, Ulf Andersson en Vlastimil Hort. Jammer dat Haarlem en Spakenburg gelijkvallen. De maandag erna, 1 juli, begint in Amsterdam het Nederlands kampioenschap, dat zeven dagen duurt. Op vrijdag 12 juli begint het Leiden Chess Tournament, dat tien dagen duurt.
Het OKU, het traditionele weekendtoernooi van het jubilerende Paul Keres, werd gewonnen door de eigen topspeler Hugo ten Hertog. Hij eindigde gelijk met Max Warmerdam en grootmeester Twan Burg, maar mocht op basis van het tiebreaksysteem de beker in ontvangst nemen. De grootmeesters Bogdan Lalic, Normunds Miezis en Petar Arnaudov bleven achter.
De schoonheidsprijs werd gewonnen door Tom de Jong. Hij was in de jaren zeventig een sterke speler van de schaakclub Utrecht en heeft het schaken onlangs weer opgepakt. Tegen de jonge Brabander Mark Haast won hij een mooie partij met actief spel over twee vleugels.
De Jong-Haast
1.e4 g6 2.d4 d6 3.c4 Lg7 4.Pc3 e5 5.Pge2 Pc6 6.d5 Pce7 7.Pg3 h5 Hiermee en met de volgende zetten wordt al behoorlijk afgeweken van de Konings-Indische structuren. 8.h4 Lh6 9.Ld3 Lxc1 10.Dxc1 Pf6 11.Dd2 Peg8 12.0-0-0 De7 13.Kb1 Ld7 14.f3 0-0-0 Ook a-typisch voor deze opening. 15.Tc1 Kb8 16.Pf1 Pe8 17.Pe3 Pg7 Zwart blijft zoekend met zijn paarden. 18.g3 f5 19.Pb5 fxe4 20.fxe4 Lxb5 21.cxb5 Dd7 22.Tc3 Pe8 23.Ta3 Pe7 24.Tf1 Pc8 25.Pc2 De7 26.Pb4 Pf6
Partij in de viewer:
Voor beginners A7957
Voor gevorderden B7957
Schaakblindheid komt niet alleen onder club- en huisschakers, maar ook onder grootmeesters voor. In de olympiade van 1958 in München, waar landenteams tegen elkaar speelden, ontstond een geval van schaakblindheid van een heel team. In de tijd dat het afbreken van partijen gewoon was, had het Hongaarse team gezamenlijk een afgebroken stelling van een van hun spelers geanalyseerd. Het ging om de partij tussen Tsjelebi- Barcza.
Volgende week wordt de draad weer opgepakt van de wittelijnenthematiek in de wereld van de schaakproblematiek. Het laatste thema was thema G. Bij thema G zijn er twee themalijnen naar een themaveld rondom de zwarte koning. In de verleiding wordt door wit een themalijn geïnterfereerd, in de weerlegging moet wit een matzet doen in de andere themalijn, waardoor het themaveld vluchtveld voor de zwarte koning wordt. Van de Duitse grootmeester Herbert Ahues is op te lossen tweezet 948 met dit thema.
Partij in de viewer:
Dit weekend geen rubriek. Weekje wachten dus.
