Waar is het schaakschilderij van de prominente drieletterman?

In de NRC-schaakrubriek van Hans Ree van afgelopen zaterdag kwam de drieletterman voorbij. In de schaakwereld bedoelen we met MVL: Maxime Vachier-Lagrave. (MVL schreef deze week in Parijs het Rapid & Blitztoernooi van de Grand Chess Tour op zijn naam.) Ree schreef in zijn rubriek: ‘In Nederland werd de politieke commentator Gustavo Bernardo José Hiltermann vroeger aangesproken als GBJ, maar tegenwoordig missen we zo’n prominente drieletterman.’ Prompt reageerde Hendrikom, na publicatie van deze schaakrubriek op onze site, met: ‘Ree is nog steeds een prominente drieletterman!’

Dr. mr. drs. G.B.J. Hiltermann verwierf bekendheid met zijn wekelijkse radiorubriek De toestand in de wereld, door mr. G.B.J. Hiltermann. Het was op zondagmiddag rond de klok van 1 uur bij de AVRO. De kinderen moesten stil zijn want pa en ma moesten luisteren. Hij begon met deze rubriek in 1956 en eindigde in november 1999. GBJ sloeg nauwelijks een week over. Na bijna 40 jaar moest hij zijn vertrouwde plek op de zondag opgeven voor een plek doordeweeks.

Ik herinnerde mij nog een mooie paginagrote foto van GBJ in de Volkskrant uit 1999. Deze prachtige foto is van de oud-Volkskrantfotograaf Wim Ruigrok. In 1999 liep er een rechtszaak tussen de Volkskrant en GBJ. GBJ verloor in hoger beroep en moest rectificeren. Of de foto bij dit onderwerp hoorde weet ik niet meer, maar in mijn archief met krantenknipsels had ik de foto nog wel. Waarom? Wel, kijk naar de achtergrond. Achter zijn bureau hing een groot schilderij met twee schaakspelers, een thema dat veel kunstenaars in de loop der eeuwen heeft geïnspireerd en waarvan veel kijkers konden genieten. Na de start van Schaaksite.nl publiceerde ik een 20-tal artikelen over Schaken en Schilderkunst. In deze serie kwam dit thema ook een aantal keren langs.

 

G.B.J. Hiltermann, krantenknipsel uit de Volkskrant 1999, foto: Wim Ruigrok

Bij nader onderzoek stuitte ik op een van zijn AVRO-columns uit 1987, traditioneel van achter zijn bureau. Aan dit bureau las hij dagelijks zijn vele nationale en internationale kranten en bladen, maakte hij de aantekeningen voor zijn wekelijkse columns en schreef hij vele artikelen en boeken. Toen hing het schilderij er ook al! Het zal voor GBJ een bijzondere waarde hebben gehad.

Ik ben er nog niet uit wie de kunstenaar is, hoe GBJ in het bezit is gekomen van dit schilderij en waar het nu is. Misschien kan iemand mij hierbij helpen?

5 Reacties

  1. Avatar
    wimw 02 augustus 2019

    Ik denk dat het onderstaande in veel gezinnen, zoals ook in het mijne, het geval was ten aanzien van GBJ, waar mijn vader altijd graag naar luisterde.

    Ook in zijn woning aan de Johannes Verhulsstraat was Euwe recht in de leer. “Bij ons thuis waren bepaalde mores”, schrijft Fietie, één van de drie dochters, in een herinnering aan haar vader. “Wij aten altijd, in stilte, stipt om acht uur, één uur en zes uur. Dit om door de nieuwsberichten op de hoogte te blijven”. En zondagmiddag, na het nieuws, werd geluisterd naar de radiocolumn van meester G.B.J. Hiltermann. Ook hierbij mocht niet worden gepraat, maar verder was het, aldus Fietie, “een redelijk normaal gezin”.

  2. Avatar
    Frits Fritschy 06 augustus 2019

    De aflevering van zijn column uit 1987 op YouTube: www.youtube.com/watch?v=dUCLZA51-H0. Tussen 2.00 en 3.00 wordt er ver ingezoomd en lijkt er een signering rechtsonder te zien, maar helaas onleesbaar. De stelling op het bord is misschien te reconstrueren, maar ik vermoed dat de schilder geen schaker was en de stukken willekeurig geplaatst heeft. Ik heb nog gezocht bij Nederlandse realisten als Willink (architectonische details op de achtergrond?), Koch, Toorop, maar niets gevonden. Lijkt me wel iets van rond de jaren dertig. Onder het filmpje staat een reactie van ene Jet Hiltermann, mogelijk een kleindochter. Zijn zoon Joost schijnt overigens ook ‘buitenlanddeskundige’ te zijn (twitter.com/hanvanderhorst/status/489195150359670784. Zie ook google voor resultaten voor Joost Hiltermann). Misschien is Hiltermanns familie bereikbaar om je verder te helpen.

  3. Avatar
    wimw 06 augustus 2019

    Ik haal dit citaat uit een artikel van zaterdag 8 januari 2011 in de NRC. Schaken en kunst is het thema van de expositie en het feestje [in Ede] op zondag [9 januari] van kunsthandelaar en schaker Frank Buunk. Bij hem is mogelijk meer informatie te verkrijgen. Alleen zijn er, als je internationaal kijkt, wel degelijk best veel schilderijen, waarin schakers of schaaksters centraal staan. Ik zelf vond er zo’n 250 op de eerder vermelde website. Het NRC artikel is hier te lezen. www.nrc.nl/nieuws/2011/01/08/schilderijen-met-schakers-in-hoofdrol-zijn-schaars-11986240-a1010421

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.