Schaakrubrieken weekend 24 augustus 2019
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
De helden zijn vermoeid
In 1946 ging Hein Donner, die toen 19 jaar was, naar het Stauntontoernooi in Groningen, waar de beste schakers van de wereld waren gekomen. Hij zag reuzen van drie meter hoog. De indrukwekkendste was Michail Botwinnik, iets kleiner dan de anderen, misschien maar 2.75 meter, maar Hein zag de welving van het voorhoofd en als in een glazen schedel zag hij de geweldige kwabben, die het schaken opnieuw hadden uitgevonden. „Daar stond hij, de ontzaglijke.” Lees het in Donners boek De Koning. Dat Stauntontoernooi was kort na de oorlog en Nederlanders hadden behalve onze eigen Max Euwe heel lang geen topschakers gezien. Maar ook lang daarna, als de reuzen afdaalden naar het jaarlijkse Hoogovenstoernooi, was er altijd bij het publiek een siddering. Dat is nu minder, want de nieuwe schaakreuzen werken continu. Gisteren in Parijs, vandaag in St. Louis, straks in Rusland, ze hebben nauwelijks een plekje vrij op de kalender en ze zijn daardoor in onze ogen iets gekrompen. Niet meer drie meter, maar een gewone mensenlengte. Kort geleden kwamen ze naar St. Louis, eerst voor een rapid- en blitztoernooi. Wereldkampioen Magnus Carlsen speelde zo slordig als hij het sinds zijn kinderjaren niet meer had gedaan, en hij zei dat hij alleen maar wilde dat het toernooi zo snel mogelijk voorbij was. Het genot van schaken was een duivelsplicht geworden. Een paar dagen later begon in St. Louis het echte werk, de Sinquefield Cup met partijen met klassieke bedenktijd. Het was daar verboden om remise aan te bieden. Toch viel er een grote droogte. Na vijf ronden waren er maar vier partijen van de dertig beslist, de rest werd remise. Carlsen had nog niets gewonnen. De helden waren vermoeid.
Liever dan een partij van de vermoeide reuzen laat ik een spektakelstuk zien uit het vrouwenkampioenschap van Rusland, dat donderdag werd gewonnen door Olga Girja.
Valentina Goenina – Alexandra Kostenjoek, kampioenschap van Rusland vrouwen 2019
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. f3 c5 5. d5 0-0 6. e4 b5 7. e5 Pe8 8. f4 Lb7 9. Pf3 exd5 10. cxd5 d6 11. Ld3 Wit heeft agressief gespeeld en het klassieke offer 12. Lxh7+ Kxh7 13. Pg5+ dreigt al. 11…f5 12. 0-0 c4 13. Lc2 Lc5+ 14. Kh1 Pc7 15. Pg5 Een wilde aanval. 15…h6 16. Dh5 b4 17. Pce4 Met 17. Pa4 kon het rustiger, maar ze wilde geen rust. 17…fxe4 18. Pxe4 Pxd5 Een harde weerlegging was 18…Pd7, want na 19. Pxc5 Pxc5 20. Dg6 maakt 20…Pd3 een einde aan wits aanval. 19. Pxc5 dxc5 20. Dg6 Pe7 21. Dh7+ Kf7 22. Ld1 Dd3 23. Lh5+ Ke6 24. Lg4+ Pf5 25. Td1 Dc2 26. Ld2 Wit overschat haar stelling. Na 26. Lxf5+ Txf5 27. Dg6+ Ke7 28. Le3 Dxg2+ zou een ongeveer gelijk eindspel ontstaan. 26…Ke7 27. Kg1 De4 28. Lh3 c3 29. bxc3 bxc3 30. Le1 c2 31. Lf2 cxd1D+ 32. Txd1 Ld5 33. Lxc5+ Kf7 34. e6+ Lxe6 35. Lg4
Partij in de viewer:
Zijn de schakers moe of zijn ze slordig met winstkansen?
Het remisepercentage is hoog in het toernooi om de Sinquefield Cup in St. Louis. Veel hoger dan een maand geleden toen dezelfde deelnemers in Zagreb heel wat meer winstpartijen leverden. Slechts vier van de dertig partijen in de eerste vijf ronden leverden een beslissing op. Ook wereldkampioen Magnus Carlsen, die dit jaar alle belangrijke toernooien naar zijn hand zette, kwam ondanks verwoede pogingen niet verder dan vijf remises. Naar de oorzaken wordt naarstig gezocht. Volgens velen is de wedstrijdkalender de laatste maanden zo overvol dat de spelers vermoeid raken. Noodgedwongen kiezen ze voorzichtige openingen, omdat ze geen tijd hebben hun repertoire aan te scherpen. Anish Giri gaf een andere verklaring. Volgens hem ontbreekt ditmaal een speler die de toon zet: ‘Als Carlsen in de tweede helft van het toernooi opstaat en begint te winnen, zullen de anderen er een schepje bovenop doen om hem te achterhalen.’ Het aantal winstpartijen zou aanzienlijk hoger zijn geweest als alle kansen waren benut. Zo zal Ian Nepomniachtsji nog wel eens terugdenken aan de volgende stelling die hij bereikte tegen Fabiano Caruana.
Ook Vishy Anand zag een achteruitzet van de dame over het hoofd.
Partijen in de viewer:
Toppers onder elkaar
Ex-wereldkampioen Bobby Fischer, die zoveel innoverende ideeën had, heeft eens geopperd om een eiland te kopen waar alle goede schakers het hele jaar door toernooien spelen. Met hotels als torens en schaakpaarden in de parken en rode lopers in de straten. Zijn belangrijkste argument lag niet in de kunstzinnige hoek maar was meer praktisch, hij vond al dat gereis overbodig vermoeiend. Zoals bij veel van zijn voorstellen zat er altijd een kern van waarheid in (geen vrouwen met naaldhakken in het publiek, dat gerikketik stoort het denken). In de nu lopende Grand Chess Tour (GCT) reizen twaalf topspelers in wisselende samenstelling naar Ivoorkust, Kroatië, Frankrijk, Amerika, Roemenië, India. Tel daar nog bij op al die particuliere toernooien, zoals TataSteel in Nederland, dan begrijp je dat reizen voor de toppers veel tijd in beslag neemt. Ach, voor de een biedt het juist extra plezier, voor de ander is het een noodzakelijke ergernis.
De GCT is een combinatie van snelschaak, rapid en serieuze partijen. In St. Louis werd eerst gesnelschaakt en loopt nu het serieuze toernooi. Dat zou men niet moeten doen want het zijn andere disciplines. Als je in de modus van constante tijdsdruk zit, dan denk je oppervlakkiger en neem je makkelijker risico’s. Het serieuze schaak lijdt daaronder. Het diepe denken en de doorwrochte combinaties van het serieuze schaak zijn weer storend bij het snelschaken.
De eindstand van rapid en snelschaken was:
1.Aronian 2.Yu, Ding 4.Vachier-Lagrave 5.Karjakin 6.Carlsen 7.Rapport 8.Caruana 9.Dominguez 10.Mamedyarov.
Vooral de zwakke prestatie van wereldkampioen Carlsen valt op, hij maakte te veel blunders. Het gevolg is dat hij nu niet meer eerste staat op de wereldranglijst van vijf minuten per partij (1. Nakamura 2870 2.Carlsen 2856) en ook niet meer met rapid, een half uur per partij (1.Vachier-Lagrave 2866 2.Carlsen 2855). Het leek wel alsof de spelers tijd nodig hadden om weer in de andere modus te geraken want de eerste drie ronden van het serieuze schaak gaven alleen maar remises. Op een rare uitzondering na:
I. Nepomniachtchi – V. Anand, na 76…Kh4-g5 Vanwege het tijdsverschil met Amerika zaten we op dit moment in de partij na het middernachtelijk uur en ik geloofde het wel, ook dit zou in remise eindigen en ik ging naar bed want voor een eindspel van toren en paard tegen toren had ik de puf niet meer. Groot was mijn verbazing toen ik ’s ochtends het vervolg zag: 77.Kc4?? b5+ en wit gaf op. Wat een blunder voor een wereldtopper. Had hij misschien overzien dat het na 78.axb6 e.p Pxb6 schaak is? Dat kun je er simpel uithalen met het veel natuurlijker 77.Kc5 waarna we na 77…Td7 78.Ta8 Kf6 79.a6 bxa6 80.Txa6 in dat oninteressante eindspel terecht komen dat zwart wel gaat proberen maar dat veel makkelijker te verdedigen is dan het eindspel tegen toren plus loper.
Alle andere zeventien partijen eindigden zoals gezegd in remise waaronder Carlsen-Giri. Die confrontatie heeft lange tijd extra spanning gehad omdat Giri zijn eerste partij in 2011 won en er toen een lange serie remises volgde. Inmiddels is die spanning er af want de totale tussenstand is Carlsen 9 keer winst en Giri 5 keer en 23 keer speelden ze remise.
M. Carlsen – A. Giri
1.c4 Pf6 2.Pc3 e5 3.Pf3 Pc6 4.e4 Wit heeft vele mogelijke ontwikkelingssystemen in dit vierpaardenspel van de Engelse opening. Bijna alles is al eens geprobeerd hier, van 4.Da4 tot en met 4.h3 aan toe. 4…Lb4 5.d3 d6 6.Le2 Lg4 7.a3 Lc5 8.b4 Lb6 9.Le3 Lxf3 10.Lxf3 Pd4 11.Pa4 Pxf3+ 12.Dxf3 Lxe3 13.Dxe3 Carlsen zal zeker ook 13.fxe3 overwogen hebben om de symmetrie uit de stelling te halen. Wit heeft hoe dan ook een klein plusje. 13…0-0 14.0-0 Te8 15.Pc3 a5 16.b5 c6 17.Tab1 d5! Zwart laat er geen gras over groeien en wil centrumpionnen ruilen. Hij moet opletten dat het ruimteoverwicht van wit niet te groot wordt. 18.Pa4 De7 19.bxc6 bxc6 20.cxd5 cxd5 21.Pb6 Tad8 22.Tb5 Dxa3 23.exd5 e4! Stevent regelrecht op remise af en geeft wit niet de gelegenheid om op een klein voordeeltje te gaan zitten want daarin schuilt de grootste kracht van Carlsen. 24.dxe4 Dxe3 25.fxe3 Txe4 26.Txa5 Tb4 27.Ta8 Txa8 28.Pxa8 Pxd5 29.Tb8 Txd5 30.Txa8 met remise.
Na drie ronden leidt Anand dus met 2 punten en staat Nepomniachtchi moederziel onderaan met 1 punt. De andere tien delen voorlopig de gedeelde tweede plaats.
Partijen in de viewer:
Het nijlpaard schijnt een van de gevaarlijkste dieren in Afrika te zijn, wat je natuurlijk niet zou denken als je het beest ietwat lodderig in de rivier ziet liggen soezen. Alessio De Santis heeft er een boek over geschreven onder de titel The Hippopotamus Defence (uitg. New in Chess, Alkmaar € 29,95), en dan gaat het natuurlijk over een eveneens bedrieglijk gevaarlijke schaakopening waarbij zwart, want die is het beest, na zo’n tien zetten een opstelling heeft met pionnen op a6, b6, d6, e6, g6 en h6, met daarachter Pd7, Pe7, Lb7 en Lg7. Dit alles in principe ongeacht wat wit doet. Die is inmiddels wel uit zijn theorie. Nadat De Santis heeft uitgelegd wat hierachter zit, behandelt hij vervolgens een aantal concrete varianten die de surprise concreet moeten maken. Ideaal voor de clubspeler die eens iets nieuws wil en zeker ook bruikbaar voor bijvoorbeeld Rapid.
Van dezelfde uitgever komt ook het werk van de gerenommeerde schaakinstructeur en auteur Viktor Moskalenko: An attacking repertoire for white with 1.d4 (€ 29.90) Openingsboeken zijn natuurlijk voor iedere leergierige clubspeler interessant, maar die van Moskalenko, bijna zestig jaar geleden geboren in het nu zo omstreden Odessa, zijn terecht bestsellers. Met veel eigen partijen tracht hij de witspeler te bewegen tot zo veel mogelijk aanvallende bedoelingen, zeker tegen zwart, die zich een nijlpaard betoont dan wel een rustige Konings-Indiër wil. Ook de Ben-Oni of het Slavisch wordt door hem hardhandig aangepakt. De aanvallend ingestelde clubspeler vindt in dit boek genoeg materiaal om het spel te verbeteren.
Een oude leeuw uit hetzelfde land heeft weer eens gebruld en wel in Havana bij de Capablanca Memorial: Vasyl Ivanchuk, een van die schakers die volgens mij met een andere instelling best eens wereldkampioen hadden kunnen worden. Voor de achtste keer won hij dit prestigieuze toernooi, onder andere door deze zege op de Indiër B askaran Adhiban, ondanks diens hogere ELO.
Ivanchuk-Adhiban: 1.d4 d6 2.e4 g6 3.c4 Lg7 4.Pc3 c5 5.Pge2 Pc6 6.d5 Pa5 7.Tb1 Pf6 (Pxc4?? 8.Da4†) 8.Pg3 0-0 9.Le2 e6 10.0-0 exd 11.cxd Zo is het toch een soort Ben-Oni geworden 11..a6 12.b4 Pd7! Tegenaanval 13.Dd2 cxb 14.Pd1 h5 15. Lxh5! Dat is nu typisch Ivanchuk, een speculatief offer, maar zwart durft niet: 15..Pc4 16.Dxb4 b5 17.Le2 Pc5 18.Lxc4 bxc 19.Lb2 (Dxc4 Ld7 met compensatie voor zwart) 19..Pd3 20.Da3Pxb2 21.Pxb2 c3 22.Pc4 Da7 Beter a5 om de loper op c8 te activeren 23.Pa5 Tb8 24.Txb8 Dxb8 25.Pc6 Db5 Misschien was het agressieve Db2 beter. 26.Dxd6 c2 Adhiban wil winnen, hij dreigt nu Dxf1† 27.Dc7 (een heerlijk valletje 27..Dxf1† 28.Pxf1 c1D 29.Pe7†) 27..Lf6 28.Pa7 Db7? De verkeerde kant op, na 28..Dd7 29.Dxd7 Lxd7 kon de loper c2 verdedigen, nu niet na 29.Dxb7 Lxb7 30.Tc1 Lg5 31.Txc2 en het is uit ondanks het zwarte loperpaar: 31.. f5 32.Tc7 La8 33.Pc6 Lf4 34.Ta7 Lxc6 35.dxc Te8 36.Txa6 Het zwarte schaak op e1 haalt niets uit 36.. fxe4 37.Ta4 en zwart gaf de hopeloze strijd op.
Partij in de viewer:
Probleem 2747 is een driezet van Howard:
Yochanan Afek schrijft een boek vol plezier
Een boek met verzamelde partijen van Yochanan Afek, zit de schaakwereld daarop te wachten? Je zou denken van niet. Goed schaken kun je leren van het naspelen van partijen van de allersterksten. Afek behoort daar niet toe. De Amsterdamse duizendpoot, die vooral wordt geroemd als componist van eindspelstudies, heeft voor zijn nieuwste boek, Practical Chess Beauty, echter een prachtig concept bedacht.
Hij heeft eigen partijfragmenten verzameld waarin iets moois gebeurt, iets curieus, en laat zien hoe hij vervolgens studies heeft gecomponeerd met vergelijkbare ideeën. Het is daardoor een prachtig boek geworden waarin op alle 464 pagina’s iets te genieten valt. Afek heeft meer boeken geschreven, maar dit zou je zijn magnum opus kunnen noemen. De 67-jarige meester is grootmeester in de eindspelcompositie, dat is dus zijn specialiteit. Daarvan zijn er maar zeven in de wereld. Daarnaast is hij arbiter, organisator, trainer en journalist. Van de meeste schaakboeken kun je iets leren, ook van dit boek, maar dit is vooral een boek vol schaakcuriosa. Mat, het ultieme doel van het schaakspel, is meestal geen doel in eindspelstudies. De volgende twee voorbeelden komen uit een verrassend hoofdstuk waarin dat wel het geval is.
Yochanan Afek, 2006
1.Ke1 Kg2 Of 1…h3 2.Kf1 h2 3.Ta3+ en zwart is gestopt. 2.Ke2 h3 3.Ke3 h2 4.Kf4 Als zwart nu h1 speelt, ruilt wit de toren tegen beide pionnen. 4…Kf2 5.Th1 Een onnatuurlijke zet en dat is zo fijn aan studies. Bedoeling: 5…g2 6.Txh2 en weer ruil tegen de twee pionnen. 5…Kg2 6.Tc1 Kh3 Na 6…Kf2 7.Tc2+ Kf1 8.Kxg3 verliest zwart na promotie meteen zijn dame. 7.Kg5 g2 Ook 7…Kg2 8.Kg4 redt zwart niet. 9.Tc3 Mat.
Afek noemt de volgende studie een van de moeilijkste die hij ooit heeft gemaakt. De enige schaker die hij de studie ooit in zijn aanwezigheid zag oplossen, is de voormalige wereldtopper Ljubomir Ljubojevic.
Yochanan Afek, 2007
Practical Chess Beauty
Yochanan Afek
uitgeverij Quality Chess
hard cover: € 32,99
Bestellen: www.newinchess.com
Partijen in de viewer:
Voor beginners A8021
Voor gevorderden B8021
In de eindspelstudie 955 van L. Topko lijkt inderdaad wit er slecht voor te staan.
De in Amsterdam wonende Israëlische grootmeester Afek in eindspelstudie demonstreerde in Vlissingen een buitengewoon prachtige miniatuur eindspelstudie. De opgave is hoe wint wit.
3. Kd3! Pg1 (Het lijkt er nu op dat zwart remise heeft bereikt. Zijn paard is door de witte koning gejaagd naar een veld waar hij lijkt veilig te staan. Na 3. … Pf4+ komt 4. Ke4! Ph3.) 4. h4!! (Een fabelachtige zet die de Israëlische tovenaar laat zien. Wat de bedoeling is ontdekken we straks. Het zwarte antwoord is gedwongen. Niet goed is 4. Pf1? Kg2 en de pion kan niet meer gedekt worden en is het remise.) 4… gxh3 e.p. (Op 4…Kh2 5. Ke3 Kg3 6. h5 Ph3 7. h6 Pg5 8. Pe4+ wit wint gemakkelijk.) 5. Lc6+ Kh2 6. Pf1 mat
Er zijn in dit probleem heel wat zijvarianten met ingewikkelde analyses. Het draaide echter om de hoofdvariant die stuurde naar dit prachtige mat.
Ik kan me niet herinneren dat Giri in klassieke toernooipartijen al 5 keer van Carlsen had gewonnen. Dat is ook niet het geval, als ik op deze website Chessgames.com afga.
Classical games: Magnus Carlsen beat Anish Giri 4 to 1, with 19 draws.
Including rapid/exhibition games: Magnus Carlsen beat Anish Giri 11 to 5, with 26 draws.
ratings.fide.com/chess_statistics.phtml?event2=24116068&event=1503014