Ding klopt Carlsen in tiebreak!
In de Sinquefield Cup te St. Louis heeft de Chinees Liren Ding voor een grote verrassing gezorgd. Hij slaagde erin om wereldkampioen Magnus Carlsen in een tiebreak te kloppen. Dit is een unicum, want nooit eerder verloor Carlsen een tiebreak. Sterker nog: in diverse tweekampen met het reguliere tempo, vond hij een gelijkspel niet erg maar liet hij het juist aankomen op partijen met een versneld tempo. Dat was als het ware zijn territorium en tot gisteren was hij daarin ongenaakbaar.
Ding en Carlsen in hun tiebreak (foto Lennart Ootes)
Maar voorafgaand aan de Sinquefield Cup waren er al kleine barstjes in zijn bastion waarneembaar. Want zowel in het rapidtoernooi als bij het snelschaken ging het helemaal niet goed met de Noor. Hij moest bij het rapid en blitz zelfs zijn eerste plaats op de wereldranglijst afstaan aan respectievelijk Vachier Lagrave en Ding. Niet vaak wordt hij op dit gebied naar de kroon gestoken, hoewel hij niet altijd wereldkampioen werd in deze disciplines. Carlsen beschouwt de partijen met versneld tempo als het terrein waar hij de baas is. Maar misschien komt daar na gisteren verandering in.
Als ik even kijk naar de ‘club van 2800+’ dan zien de liveratinglijsten aan kop van het Rapid en het Blitz er als volgt uit:
Rapid:
1. Vachier Lagrave 2866,8
2. Carlsen 2849,4
3. So 2802,0
4. Ding 2801,6
Blitz:
1. Nakamura 2870,8
2. Ding 2867,4
3. Karjakin 2840,8
4. Carlsen 2828,4
5. Nepomniachtchi 2819,8
6. Aronian 2818,4
7. Duda 2812,4
8. Yu Yangyi 2811,6
9. Svidler 2805,0
Terug naar de tiebreak. De eerste twee rapidpartijen eindigden redelijk gelijkmatig in remise. Het was opvallend dat Carlsen zelfs met wit niet in de buurt van een goed resultaat kwam. Hij raakte een pion kwijt en moest vluchten in een stelling met ongelijke lopers om het halve punt veilig te stellen.
Het publiek kijkt aandachtig toe bij dit grote gevecht (foto Lennart Ootes)
Toen kwamen de blitzpartijen. In de eerste partij won Ding een pion en dat voordeel loodste hij naar een eindspel van ieder een toren en ongelijke lopers. Zijn techniek bleek voortreffelijk want op een gegeven moment had hij een winststelling. Maar toen volgden heel wat zetherhalingen, kennelijk om tijd te sparen. In die periode mist de Chinees tweemaal een opgelegde winstkans, maar de partij eindigde abrupt met een tijdsoverschrijding van de zwartspeler.
Ding, Liren – Carlsen, Magnus
Met 62. Lf6! Td5+ 63. Kh6 Lc4 64. Te7+ Kd8 65. g7 Td6 66. Tf7+ Txf6+ 67. Txf6 Ke7 68. Tf8 viel de winst al meteen binnen te halen.
Even later had het ook meteen raak kunnen zijn:
Niet planmatig. Hij kon met een slim tussenschaakje een winnend kwaliteitsoffer brengen: 73. Tc8+! Kd7 74. Txc4! bxc4 75. Kf7 en de pion loopt door.
Dat was voor Carlsen een zware tegenvaller want nu moest hij een achterstand zien goed te maken.
Het werd een Spaanse opening met d3, waarin Ding een uitstekend nieuwtje had klaarliggen. Het bracht in elk geval de nodige verwarring te weeg. Carlsen raakte zijn witveldige loper kwijt voor een paard en daar kreeg hij later spijt van. Ding offerde een kwaliteit waarbij hij met zijn loper op a8 enorme compensatie wist te ontwikkelen over de lange diagonaal. De wereldkampioen moest toen twee torens voor een dame geven en kwam steeds verder in het nauw. Toen er een vrijwel ondekbare matdreiging op h1 werd gecreëerd, was het voorbij. Ding had de tiebreak met 4-2 gewonnen, een ongekende prestatie en ook zijn collega’s waren vol lof over zijn performance! Misschien denkt iedereen nu: de wereldkampioen is niet helemaal onverslaanbaar, dat belooft wat voor de toekomst…
Ding, Liren – Carlsen, Magnus
1. c4 Pf6 2. g3 e6 3. Lg2 d5 4. Pf3 dxc4 5. Da4+ Pbd7 6. Dxc4 a6 7. Dc2 c5 8. Pc3 Dc7 9. d4 cxd4 10. Pxd4 Lc5 11. Pb3 Ld6 12. O-O O-O 13. Td1 Le5 14. Le3 Pd5 15. Lxd5 exd5 16. Tac1 Pf6 17. Pxd5 Pxd5 18. Txd5 Dxc2 19. Txc2 Lf6 20. Pc5 Te8 21. Ld4 Le7 22. Te5 f6 23. Te3 Lf5 24. Td2 Lxc5 25. Txe8+ Txe8 26. Lxc5 Tc8 27. b4 a5 28. a3 axb4 29. axb4 Tc7 30. f3 Td7 31. Ta2 h5 32. Kf2 Kf7 33. h4 Le6 34. Ta8 b5 35. e4 Lc4 36. Ke3 Td3+ 37. Kf4 Td7 38. Th8 Kg6 39. g4 hxg4 40. fxg4 Kf7 41. h5 Lb3 42. e5 fxe5+ 43. Kxe5 Td5+ 44. Kf4 Td1 45. Tf8+ Ke6 46. Te8+ Kf7 47. Tf8+ Ke6 48. Kg5 Lc2 49. Te8+ Kf7 50. Te7+ Kg8 51. Tb7 Td5+ 52. Kh4 Ld3 53. g5 Td8 54. g6 Lc4 55. Kg5 Td5+ 56. Kf4 Td8 57. Ld6 Le2 58. Le5 Lxh5 59. Kg5 Le2 60. Txg7+ Kf8 61. Tf7+ Ke8
62. Lf6! Td5+ 63. Kh6 Lc4 64. Te7+ Kd8 65. g7 Td6 66. Tf7+ Txf6+ 67. Txf6 Ke7 68. Tf8
62…Lc4 63. Th7 Td1 64. Te7+ Kd8 65. Ta7 Tf1+ 66. Kg7 Ke8 67. Lf6 Te1 68. Kh8 Th1+ 69. Kg7 Te1 70. Tb7 Te2 71. Ta7 Te1 72. Tc7 Te2 73. Ta7
73. Tc8+ Kd7 74. Txc4! bxc4 75. Kf7 en de pion loopt door.
73…Te1 74. Ta3 Te2 75. Ta8+ Kd7 76. Kf8 Tf2 77. Kg7 Tg2 78. Td8+ Ke6 79. Te8+ Kd7 80. Te5 Kd6 81. Te3 Kd7 82. Te7+ Kd6 83. Te3 Kd7 84. Kh6 Th2+ 85. Kg7 Tg2 86. Ld4 Tg4 87. Lc5 Tg2 1-0
Carlsen, Magnus – Ding, Liren
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Le7 6. d3
Dit staat bekend als het “Spaans met d3”.
6…b5 7. Lb3 d6 8. c3 Pa5 9. Lc2 c5 10. d4 cxd4 11. cxd4
Een nieuwe zet die Ding ongetwijfeld thuis al uitgedokterd heeft. Zwart mag zomaar pion e5 laten hangen.
12. h3
Want na 12. dxe5 dxe5 13. Pxe5 Dc7 14. Pf3 Td8 15. Pbd2 Lb7 heeft zwart fantastische compensatie voor het pionoffer. Al zijn stukken zijn in het spel gebracht, terwijl wit kampt met het ontwikkelen van zijn damevleugel.
12…Te8 13. d5
Hij heft de spanning in het centrum op maar dat lijkt een beetje vroeg.
Een normale zet is 13. Pc3 en daar lijkt niet veel mis mee, hoewel het ook niet direct voordeel oplevert voor wit.
13…Ld7 14. Pc3 Db8
Na een ander zetverloop, 15. Pe2 Pb7 Het paard moet worden omgespeeld. 16. Le3 [Als wit nu 16. b4 zou kunnen spelen zou het paard op b7 heel erg slecht staan, maar omdat Ta1 ongedekt staat, werkt het idee niet vanwege 16…a5! en nu kan a3 niet.] 16…Pc5 17. Pd2 a5 lijkt het erop dat wit met 18. Pg3 op voordeel kan spelen.
15…Tc8 16. Pe2 Pb7 17. g4?!
Dit is wat frivool. Hij wil graag een paard op g3 achter zijn pion krijgen.
17…Pc5 18. Pg3 Pxd3
Maar dit is de consequentie: de witveldige loper wordt ingeleverd en die gaat hij straks heel erg missen…
19. Dxd3 b4 20. Te1 Db5
Objectief gezien was 21. Dxb5 beter maar na 21…Lxb5 heeft zwart geen centje pijn en Carlsen moest per se winnen!
21…Tc7 22. Le3 Tac8 23. Pd2 g6 24. b3 Db7 25. Pc4 Lb5 26. Pa5 Db8 27. Dd2 Tc3
Zo probeert hij de positie van de toren op c3 te ondermijnen.
28…bxa3 29. Pc6
Een onderbreek, maar Ding heeft erop gerekend.
29…Lxc6 30. Dxc3 Lxd5
Hij moet een winstpoging doen omdat hij de eerste partij heeft verloren. Het wordt nu heel scherp. 31. Dd3 Lb7 was ongeveer gelijk.
31…Lxe4
Dit lijkt niet te kunnen…
32. g5?!
32…La8!
Dat was het idee.
33. Dxa6
Zo verhindert hij dat zwart een batterij met dame en loper over de lange diagonaal opzet. 33. gxf6 wint een stuk, maar zwart houdt minimaaal eeuwig schaak na 33…Db7 34. Kf1 Dg2+ 35. Ke2 Df3+ 36. Kf1 [Want 36. Kd2?? verliest op slag na 36…Ld8! 37. Db4 Dd5+ 38. Ke2 Tc2+ 39. Ld2 a5 en wit moet de loper op d2 loslaten.] 33…Pd5
34. Txa3 Pxe3 35. fxe3 is ook geen lolletje voor wit. Zijn koningsstelling is danig verzwakt en het zwarte loperpaar gaat in het vervolg een grote rol spelen. Een voorbeeld: 35…Lb7 36. Da7 Dc7 37. Da4 om …Dc6 te verhinderen. 37…Lxg5 En dit houdt wit niet droog.
34…Dc7 35. Tec1
Dat doet hij natuurlijk ook liever niet, maar anders had hij ook grote problemen. Na een zet als 35. Txa3 zouden de zwarte stukken ook snel de witte koning kunnen bedreigen: 35…Dd7 36. Kh2 Pf4 en na 37. Df1 Lg2 en het is gedaan.
35…Dxc1+ 36. Txc1 Txc1+ 37. Kh2 Lc6
38. Dxa3 Lxg5
Nu dreigen er vreselijke dingen en Carlsen overziet de belangrijkste…
39. Dxd6?
Alleen met 39. Pe2 kon hij de strijd voortzetten. Zwart staat duidelijk beter en hij heeft genoeg aan remise. Het lijdt geen twijfel dat Ding de tiebreak dan ook gewonnen zou hebben.
39…Lf4
Een afschuwelijke penning.
40. Lc5
40…Pe7!
Sterk gespeeld! Het paard maakt ruimte voor de loper terwijl die meteen gedekt wordt. De dreiging . ..Th1# noopt tot het opgeven van de dame, maar daar had de Noor geen zin meer in.
0-1
Prima dat Carlsen het in de WK match van 2020 niet meer zo eenvoudig op de tiebreak kan laten aankomen, zeker niet als Ding Liren zijn uitdager wordt, want dat is nu best mogelijk. Ik zag een lijst van 10 achtereenvolgende tiebreaks die Carlsen gewonnen had. 2018 : 3,0-0,0 vs Caruana
2018 : 1,5-0,5 vs Giri 2017 : 1,5-0,5 vs MVL 2016 : 3,0-1,0 vs Karjakin 2015 : 2,0-0,0 vs Yu Yangyi 2015 : 1,5-0,5 vs MVL 2015 : 3,0-2,0 vs Naiditsch 2012 : 2,0-0,0 vs Caruana 2011 : 1,5-0,5 vs Ivanchuk 2007 : 3,0-2,0 vs Onischuk
Een unicum is het niet, maar het is wel lang geleden dat Carlsen een tiebreak verloor.
Tarjei J. Svensen geeft het volgende twitter.com/TarjeiJS/status/1167132511006273537