Avonturen op het Broekhuis NK 1999 in Rotterdam (2)

Het vorige artikel ging over het NK 1998 en de aanloop naar het NK 1999. Centraal stond de strijd tussen Van Wely en Timman. In dit artikel wordt duidelijk waarom deze strijd plotsklaps stopte in 1999. De Chinese Zhao Qin Peng werd uitgenodigd om mee te doen aan het NK Algemeen 1999, een unicum in de geschiedenis. In het volgende en laatste artikel komt aan de orde dat 1999 waarschijnlijk het topjaar was wat betreft schaken in Rotterdam met nog twee NK’s en andere grote schaakevenementen. Het was volgens insiders een jaarlang het schaakmekka van Nederland.

Andere locatie voor het NK

Omdat er in 1998 klachten waren over de locatie (te klein, te afgelegen) werd besloten het NK te verplaatsen naar het centrum van Rotterdam en wel naar het Bibliotheektheater naast de Centrale Bibliotheek. Dagelijks kwamen hier 7000-8000 bezoekers en het kampioenschap zou daar een graantje van mee kunnen pikken. Het topschaak moest dichter bij de mensen worden gebracht. Het bleek een gouden greep, kostte extra geld en daarom moest er wel op andere posten worden bezuinigd o.m. op de startgelden.

Sytze Faber in actie

In het organisatiecomité was er ook een wijziging. Sytze Faber werd de nieuwe voorzitter. Faber was toegetreden tot het KNSB-bestuur als bestuurslid Topschaak omdat hij bekendheid kreeg als burgemeester van Hoogeveen die zich inzette voor het VAM-toernooi. Onder Faber zouden er diverse vernieuwingen plaatsvinden. Hij had een goed gevoel voor publiciteit en competitie.

Faber meldde dat dit het sterkst bezette Nederlands Kampioenschap was ooit gehouden (zelfs zonder Timman). Tien internationale grootmeesters, vijf ervan veroverden al eens een of meer keer de nationale titel. Er waren twee nieuwkomers. Ruud Janssen kreeg een wildcard voor zijn vijfde plaats op het WK Jeugd in Calcutta. Hij was ook twee keer jeugdkampioen van Nederland. De tweede wildcard ging verrassend naar de Chinese Zhao Qin Peng, (het Chinese woord Qin betekent ‘hard werken’). Zij kreeg de wildcard o.m. voor haar goede prestaties op de schaakolympiade in Elista en bij het Kandidatentoernooi voor vrouwen in Groningen. Voor het eerst in de geschiedenis deed er een vrouw mee bij de mannen! De Donnerianen waren het hiermee helemaal niet eens. Faber had net zo goed het 11-jarige schaaktalent Stellwagen kunnen uitnodigen, zo mopperden zij. Publicitair een stunt die zeer goed zou uitpakken.

Minder startgeld, meer prijzengeld

Faber kondigde ook een prijzenfonds aan van ruim 60.000 gulden een verdubbeling t.o.v. het jaar daarvoor. Dit kwam mede door een substantiële verschuiving van startgelden naar het prijzenfonds. Faber’s filosofie was dat startgelden de bestaande orde in stand houdt. In de sport gaat het om competitie, dus om prijzengeld. Het totale budgetbedrag voor prijzenfonds en startgelden was 100.000 gulden, 10.000 gulden minder dan in 1998. Het budget voor startgelden ging in 1998 voor 50% naar drie van de twaalf deelnemers! (Om bedragen uit die tijd met nu te vergelijken kan een opslag van ca. 60% worden gehanteerd en daarna omrekenen naar euro.)

Van Siem Broekhuis was bekend dat hij best wilde meewerken met de KNSB om geen startgelden meer toe te kennen en dit bedrag volledig aan het prijzenfonds toe te voegen. Het zou het kampioenschap nog spannender maken. Maar dit was in 1999 nog twee bruggen te ver. ‘Startgeld staat voor vergoeding van prestaties uit het verleden, prijzengeld voor vergoeding van prestaties in het heden.’ Knap gevonden toch van de voorstanders van prijzengeld.

Timman wilde niet meer meedoen aan het NK

Jan Timman wilde niet meer meedoen. Het NK paste niet in zijn schema voor het WK in Las Vegas en hij was het ook niet eens met wederom een verlaging van de startgelden, twee keer in vijf jaar vond hij te gortig. (Timman deed wel mee aan een toernooi in Malmö dat gelijk met het NK werd gehouden!) Gevolg: geen nieuwe confrontaties meer tussen Van Wely en Timman.

Sokolov en Nikolic moeten kleur bekennen

Sokolov en Nikolic kregen, tegen de zin van Van Wely, nog een jaar dispensatie. Faber had hen medegedeeld dat dit het laatste jaar zou zijn. Ze moesten een definitieve keuze maken of ze wel/niet voor het Nederlandse team wilden uitkomen. De reglementen lieten nog niet toe om de Groninger Tiviakov aan het NK 1999 te laten meedoen, de FIDE kon hiervoor nog geen dispensatie geven. Maar voor het NK van 2000 zou dit definitief worden geregeld.

Zhao Qin Peng met uitzetting bedreigd?

Haar Chinese paspoort was verlopen en zij had nog geen Nederlands paspoort. Ze was getrouwd en al twee jaar woonachtig in Rotterdam. Toch was uitzetting niet helemaal uitgesloten zo was te lezen in het Broekhuis-journaal. Naar pas veel later bleek zat zij mogelijk niet alleen achter het schaakbord. In het laatste artikel meer hierover daar dit grote onverwachte consequenties zou hebben.

Waar blijft de naam Broekhuis?

Iedere morgen was er na het nieuws van acht uur een (Broekhuis) Schaakjournaal op Radio 1. Jeanette Broekhuis zette zich in voor het dagelijkse geschreven Broekhuis Schaakjournaal. Halverwege het kampioenschap meldde zij in haar journaal dat er extra aandacht voor het kampioenschap was door het meespelen van Peng en het wegblijven van Timman. De meeste kranten schreven over het NK Schaken maar niet over het Broekhuis NK Schaken. Broekhuis sponsorde het toernooi om landelijke naamsbekendheid te bevorderen; dit dreigde nu volledig te mislukken. ‘Wie heeft een goede tip?’ vroeg Jeannette de lezers van haar journaal.

Een paar ronden later kon zij in haar journaal melden:

‘Er werd een reportage van het Broekhuis NK Schaken via TV Rijnmond uitgezonden, goede publiciteit. Ook de schaaksimultaan van Böhm in de bieb werd uitgebreid aangekondigd. Er waren meer krantenartikelen waarin de naam inclusief ‘Broekhuis’ werd weergegeven. In de Telegraaf werd gesproken van het Broekhuis Schaaktoernooi. De naam van de sponsor werd door Herman Grooten in Trouw speciaal genoemd. In de Gooi- en Eemlander schreef Johan Hut over het feit dat de steun van de sponsor voor Peng ook logisch in de lijn der verwachtingen lag, omdat bij Broekhuis Training veel vrouwen werken. (Dit had hij gelezen in het nieuwste nummer van het Broekhuis Magazine.).’

En hier bleef het niet bij. De KRO kwam nog langs voor een item met Peng voor Ontbijt-TV en het NOS-Sportjournaal zou ook acte de présence geven.

Sponsors van het NK

In de wandelgangen kon je de voorzitter van de Franse Schaakbond tegenkomen die een kijkje kwam nemen. En zo waren er nog meer bijzondere gasten. Bij voorbeeld Jules Welling, dichter, schrijver en schaker, was enkele dagen op bezoek. Hij had gedichten van Nobelprijswinnaar Neruda in het Nederlands vertaald tijdens het Poetry International. Hij vertelde Jeanette Broekhuis dat hij bezig was met het schrijven van een boek over schaken in Nederland. Hij vertelde haar over de sponsors van het NK die Broekhuis Training voorgingen zoals Wolters Kluwer, AVRO, Friesche Vlag, Philips, Friesland Bank en andere bedrijven. En zo had Jeanette weer nieuwe stof voor haar journaal.

Schoolschaakvereniging De Klim-op

Rotterdam Topsport en de Rotterdamse Schaakbond organiseerden in de bieb een toernooi voor teams van tien Rotterdamse basisscholen. De Klim-Op won. De Klim-Op is in Nederland een begrip. Meester Jan (Jan Sijbesma) is al bijna 50 jaar actief in het schoolschaak. Hij was 40 jaar onderwijzer op de basisschool de Klim-Op, gaf schaaklessen op school en had daarnaast zijn eigen, zeer succesvolle, Schoolschaakvereniging De Klim-Op. Nog steeds geeft hij schaakles op basisscholen. Zijn Schoolschaakvereniging is zo populair dat er soms een ledenstop nodig is, hij geeft drie avonden per week schaakles. Hij geeft ook privé-schaakles aan zijn pupillen aan de keukentafel thuis. Ieder weekend is hij met zijn denkhoofden op pad naar toernooien en kampioenschappen, door heel Nederland. Enige jaren geleden kreeg hij een ‘lintje’ voor zijn grote verdiensten. Liam Vrolijk, het schaaktalent van 2018, was een van zijn pupillen. Liam deed onlangs in Bratislava mee aan het EK-Jeugd onder 18 en won brons. Dana Verheij, ook een van zijn pupillen en tevens lid van SV Sliedrecht, eindigde op het EK bij de eerste tien van de Europese meisjes onder 12, een onverwacht groot succes! De KNSB heeft haar al een talentstatus gegeven.

Nog twee actieve dames

Naast Peng waren er nog twee schakende dames in de zaal. Esther de Kleuver en Marisca de Mie speelden de laatste ronde van de halve finale, een beslissingsmatch voor deelname aan het Nederlandse dameskampioenschap dat later dit jaar zou worden gehouden bij Holland Casino in Rotterdam. Dit bleek een grote stap voorwaarts, hierover in het volgende artikel meer.

Een bijzondere etiquette-regel toen het licht uitviel

Tijdens de zesde ronde viel ineens de lamp uit boven de tafel van Nijboer – Van der Sterren. Binnen 3,5 minuut was het euvel verholpen. De heersende (ongeschreven) etiquette in die tijd was dat de spelers moesten opstaan want degene die aan zet was mocht niet blijven nadenken als de klok stilstond!

En de winnaar was?

Predrag Nikolic werd Nederlands kampioen, net als bij zijn debuut in 1997. Tweede werd Jeroen Piket en Loek van Wely werd gedeeld derde. Loek baalde hier flink van temeer daar Timman niet meedeed. Want zijn enige doel was kampioen worden, liefst met Timman erbij. Nu was het weer niet gelukt. Van de laatste vijf NK’s waren er nu vier door de Bosniërs gewonnen!

Predrag Nikolic was niet onder de indruk van het lawaai dat Van Wely maakte. Hij had zichzelf nooit aangemeld voor het NK maar was hiertoe uitgenodigd door de KNSB. Omdat hij dit een hele eer vond nam hij de uitnodigingen aan, het ging hem niet om het geld. Van Wely dacht hier anders over. Dit was Predrags laatste NK, hij had al eerder aangegeven voor Bosnië te willen uitkomen, omdat het uitkomen voor twee landen niet kon.

Loek moest nog een jaartje wachten voor hij aan zijn NK-zegetochten kon beginnen. Dit was de eerste en de laatste keer dat een vrouw aan het Algemeen NK zou meedoen. Peng zou vele malen Nederlands kampioen worden bij de dames. Faber had haar, of een andere schaakster, in 2000 graag weer bij het NK mannenschaak gehad. Maar alles zou anders lopen en nog spectaculairder.

Spektakelprijs

Siem Broekhuis had nog een speciale prijs ingesteld voor de spectaculairste partij. Ieder jaar kreeg een andere Rotterdamse kunstenaar de opdracht iets te maken. Dit jaar werd de prijs toegekend aan Dimitri Reinderman voor zijn partij tegen Paul van der Sterren. Het was een glazen kunststuk gemaakt door edelsmid Cees Kok. Van der Sterren kreeg een uitsnede van dit stuk.

In 1997 won Timman een prachtig schilderij gemaakt door Hans Leyerzapf naar aanleiding van zijn opzienbarende partij tegen Jeroen Piket. In 1998 won Jeroen Piket voor zijn partij tegen Predrag Nikolic. Het was een bronzen beeld gemaakt door Corrie Ammerlaan.

Je vraagt je af wat deze kunststukken nu waard zijn? Neem bijvoorbeeld het bronzen beeld gewonnen door Piket. Deze week werd in Barcelona (Camp Nou) een levensgroot standbeeld onthuld van Johan Cruijff met op de sokkel zijn uitspraak: ‘Ga het veld op en geniet’. Hij deed deze uitspraak voorafgaand aan de Europa Cup 1 finale in 1992 met de beslissende vrije trap van Ronald Koeman. Het beeld is van Corrie Ammerlaan, ook het 4 meter hoge beeld van Pim Fortuyn in Rotterdam (2003) is van haar. Jeroen Piket heeft dus een echte Ammerlaan!

Historische feitjes:

Burgemeester

De kersverse Rotterdamse burgemeester, Ivo Opstelten, reikte de prijzen uit in het bibliotheektheater. Het was zijn tweede optreden bij een Rotterdams schaakevenement.

Commentatoren van dienst:

Lex Jongsma, Cor van Wijgerden, Gert Ligterink, Rob Hartoch, Jeroen Bosch, Johan van Mil en Paul Boersma.

Rupert v.d. Linden

Rupert zat dagelijks urenlang op het podium en maakte prachtige kleurentekeningen van de spelers.

Media                                      

In het programmaboekje werd vooraf aangekondigd dat het kampioenschap te volgen was in de Landelijke dagbladen, op Internet en op Teletekst. De Rotterdamse firma TASC speelde weer een ondersteunende rol.

Zonder volledig te kunnen zijn hieronder de (dag)bladen met hun journalisten die het kampioenschap op de voet volgden of mooie interviews publiceerden.

Rotterdams Dagblad (Fred van der Vliet en Hans Reismann), Algemeen Dagblad (Paul Boersma), NRC (Hans Ree en Robert Misset), Telegraaf (Lex Jongsma), Volkskrant (Gert Ligterink), Vrij Nederland (Dirk Jan ten Geuzendam), Parool (Max Pam), Trouw (Herman Grooten), Nederlands Dagblad (Bab Wilders), Gooi- en Eemlander (Johan Hut).