Hans Ree 75 jaar

Nieuws , Schaakhistorie 14 september 2019 21:50 Johan Hut 7

De redactie van Schaaksite feliciteert Hans Ree met zijn 75e verjaardag, deze zondag. Je kunt je afvragen of het fijn is om 75 te zijn, maar ik schrijf het toch zo. Wat namelijk beslist een felicitatie waard is, is dat Ree nog steeds volop actief is.

Hans Ree in Spakenburg in 2018. Foto: Frans Peeters.

Niet alleen achter zijn bureau, met het schrijven van zijn wekelijkse rubriek (en meer), maar ook nog ‘in het veld’. Op de eerste foto is hij actief bij het Fish Partners Toernooi in Bunschoten-Spakenburg. Dat is wel een uitzondering, toernooien speelt Ree nauwelijks meer. Maar in de eerste klasse van de KNSB-competitie scoorde hij afgelopen seizoen met Caïssa met 4½ uit 8 naar wens. Zijn team werd kampioen en speelt komend seizoen dus in de Meesterklasse. Het is te verwachten dat Ree met zijn teamleider zal overleggen of hij aan een hoog bord blijft spelen.

Voor dat Fish Partners Toernooi werd Hans Ree beide keren (vorig en dit jaar) uitgenodigd. Dat lijkt bijzonder, maar sponsor Peter-Frans Koelewijn begon te schaken in de jaren zeventig en wilde graag zijn oude helden Ree, Timman en Van der Wiel weer eens in actie zien. Daarnaast kwamen ook jongere topspelers van nu in actie.

Natuurlijk begreep Ree dat hij was uitgenodigd als sterke schaker, maar vooral als grootheid uit het verleden. Voor hoe groot hij was, kan ik verwijzen naar deze aflevering in mijn Nederlandse top-40 aller tijden. Dat hoef ik dus niet te herhalen, maar samengevat noem ik hem de nummer één van Nederland van zijn eerste nationale titel in 1967 tot de eerste titel van Timman in 1974. Donner acht ik in die periode gelijk met hem, maar Ree werd drie keer kampioen en Donner niet één keer. Bovendien won Ree in 1971 een match van Donner met nipt verschil: 4½-3½. In 1973 vond de Amsterdamse Vierkamp plaats. Ree en Donner scoorden 6½ uit 12, Timman en Sosonko elk een punt minder. Deze vier spelers noem ik vaak de ‘grote vier’ van de jaren zeventig. In 1982 werd Ree voor de vierde keer kampioen. In 1972 stond hij op plaats 95 van de wereldranglijst. Dat lijkt zijn beste tijd, met bijzondere toernooiresultaten in Amerika en Canada. Maar van 1978 tot 1983 stond hij weer in de top honderd, met plaats 61 in januari 1980 als hoogste.

Op straat in Hilversum. Foto: HSG.

Ik heb nog een foto uitgezocht van een paar jaar geleden in Hilversum, waar Hans Ree op straat met reuzenstukken een partij speelde tegen een groep HSG’ers. Het zal hem deugd hebben gedaan daarvoor te zijn gevraagd. Er zijn zo veel jonge grootmeesters die je kunt vragen, maar er zijn ook heel veel gewone clubschakers die het bijzonderder vinden om de viervoudig Nederlands kampioen te vragen die ze nog kennen van vroeger.

De foto van de simultaan is van twintig jaar geleden, in het Vondelpark. Weer om te laten zien dat topschakers ook een promotionele functie hebben. Dat is ook een bron van inkomsten, maar als je net bezig geweest bent met topschaak, als speler of als analist, moet je wel even iets in je hoofd omzetten. De meeste topschakers kunnen dat.

Vondelpark 1999. Foto: Johan Hut.

In de jaren zeventig schreef Hans Ree de wekelijkse schaakrubriek in het weekblad Haagse Post. De redactie van Schaakbulletin vergeleek in 1981 rubrieken in diverse kranten en tijdschriften en verklaarde die van Ree tot de beste. Hij ontving daarvoor de Dehlia-prijs, genoemd naar het dochtertje van Jan Timman. Johan Barendregt in Schaakbulletin over de beslissing van de jury: “Met criteria hebben we niets te maken. Hans Ree torent ver boven iedereen uit, dat is nogal duidelijk.” Een serieuzer citaat: “Uiteraard is Ree zelf zo’n ontwikkeld en interessante collega. Temeer omdat hij zijn rubriek niet misbruikt om zijn eruditie te etaleren, maar wel zijn belezenheid gebruikt om de schakers te beschrijven. In geen van zijn rubrieken stapt hij van schaken over op zogenaamd belangrijker zaken. Steeds is het omgekeerd: een schaker denkt als hij schaakt aan niet anders en als hij wat anders doet denkt hij aan schaken. (…) Heeft Ree misschien een mooi, bescheiden karakter? Neen, maar wel een goede smaak.”

De Haagse Post bestaat niet meer, Ree kreeg de wekelijkse schaakrubriek in NRC-Handelsblad. Die schrijft hij al heel lang en is ook iedere woensdag hier op Schaaksite te lezen. Bovenstaande beschrijving van Barendregt lijkt mij nog steeds van toepassing. Erudiet, maar in dienst van het verhaal dat hij aan ons wil vertellen. En met, dat krijg je als je ouder wordt, een schat aan verhalen uit zijn persoonlijke herinneringen.

In 2010 schreef Hans Ree het boek ‘Mijn schaken’, met ruim 300 pagina’s vol herinneringen. Het is geen verzameling van zijn columns of rubrieken, zoals ik onlangs ergens las, de verhalen zijn langer en ik denk dat hij de meeste speciaal voor het boek heeft geschreven. Ik noemde het zijn ‘magnum opus’. Dat was negen jaar geleden, vlak nadat hij de AOW-gerechtigde leeftijd bereikte. Het was beslist niet zijn laatste werk, want nu bij zijn 75e verjaardag is Hans Ree nog steeds even actief als altijd.

Dat is onze felicitatie waard.