De twee werelden van Thomas van Beekum

Nieuws 25 oktober 2019 18:06 Johan Hut 5

Het is een beetje jammer dat je pas na iemands overlijden dingen over die persoon te weten komt waar je geen idee van had en die je dus bij leven wel had willen weten. In het in memoriam van Thomas van Beekum op de website van zijn schaakvereniging Botwinnik, waar we gisteren al naar linkten, wordt hij geportretteerd als iemand die honderden kinderen de spelregels van het schaken heeft geleerd en ze ook verder heeft gebracht. Een groter contrast is niet denkbaar met zijn andere wereld, namelijk die tussen de sterkste schakers op aarde.

Thomas van Beekum was hoofdarbiter van het Hoogovenstoernooi als opvolger van Constant Orbaan, die in 1990 overleed. Hij bleef het tot 2008, toen hij werd opgevolgd door Pavel Votruba, die die functie nog steeds bekleedt.

Een arbiter bij het schaken is zo veel anders dan bijvoorbeeld bij voetbal. Daar ligt de nadruk op het bestraffen van overtredingen. Een hoofdarbiter bij een schaaktoernooi heeft als belangrijke taak dat alle omstandigheden naar wens zijn. Hij richt zich misschien wel meer op toeschouwers en andere externe factoren, dan op de spelers. Al ontkomen natuurlijk ook die niet aan zijn blik. De toernooidirecteur heeft als belangrijkste taak het samenstellen van het deelnemersveld. Jeroen van den Berg, directeur van Tata Steel Chess, heeft wel eens gezegd: “Als het toernooi begint, dan ben ik eigenlijk klaar.” Bij wat er tijdens het toernooi zelf aan onverhoopte incidenten gebeurt, speelt de hoofdarbiter een veel grotere rol.

Tijdens een ronde lijken arbiters saaie mensen. Vaak zitten ze een boek te lezen, maar ze weten ook wel degelijk wat er in de zaal aan de hand is. Opvallen moeten ze zo weinig mogelijk. In dit hilarische filmpje is te zien hoe Gary Kasparov in Wijk aan Zee verstoord opkijkt als Van Beekum naar zijn mening te dicht op zijn tafel staat. Van Beekum mag dat, maar neemt onmiddellijk de enig juist beslissing: weglopen. Een arbiter die zelf onderdeel wordt van een conflict, dat is het laatste wat hij wil. Geef de speler maar zijn zin, ook al is hij een zeurpiet. Als arbiter je gelijk halen, dat dient in dit geval geen doel. Het gaat om de spelers en niemand anders.

In 2000 maakte ik in Wijk aan Zee de foto’s die bij dit artikel staan, bij de opening en de loting. Thomas van Beekum met de allergrootsten van onze sport. Een paar dagen later gaf ik hem vergrote exemplaren. Iedereen kan zich voorstellen hoe blij hij vooral was met de foto met Judit Polgar. Nu, bij zijn overlijden, lees ik dat hij honderden kinderen schaken heeft geleerd en dat dat zijn grote passie was. En dat de schaakvereniging Botwinnik in Zoetermeer zonder hem nooit was gekomen waar ze is gekomen. Het schaakleven van Thomas van Beekum speelde zich af in twee werelden, namelijk bij de allergrootsten en de allerkleinsten.

Thomas van Beekum werd 76 jaar. Hij is vandaag gecremeerd. Het organisatiecomité van Tata Steel Chess was vertegenwoordigd en legde een krans op zijn kist.

(Foto’s: Johan Hut, 2000)