Krantenrubrieken weekend 30 november 2019
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Schaakliefde in Kolkata
Begin november werd in Hamburg een aflevering van de Grand Prix gespeeld, een van de kwalificatietoernooien voor het kandidatentoernooi. Het was een knock-outtoernooi. Op de website stond dat er in de speelzaal honderd toeschouwers konden zijn, tenminste aan het eind, als er spelers waren uitgeschakeld, zodat de ruimte voor de toeschouwers groter kon worden. Misschien een kleine troost voor een speler die knock-out was geslagen. Het was voor een goed doel, een extra toeschouwer. Daarnaast waren er ook plaatsen voor vips, ‘vanaf 11.900 euro’, met speciale voorrechten. Hapjes en drankjes, de mogelijkheid om te praten met prominente persoonlijkheden die ook wel eens aan het schaakbord zaten, een gesigneerd schaakbord en het privilege om aan een bord de eerste zet te doen. Die armzalige honderd gewone toeschouwers stemden me treurig, al was het een mooi toernooi.
De afgelopen weken werd in Kolkata, de Indiase stad die we vroeger Calcutta noemden, het Tata Steel Chess India toernooi gehouden, een deel van de Grand ChessTour. Die Tour heeft niets met het wereldkampioenschap te maken, maar heeft wel een grote prijzenpot. Iedereen speelde in Kolkata 9 rapidpartijen en 18 blitzpartijen en Magnus Carlsen won met overmacht. Ik zag foto’s van een met toeschouwers volgepakte speelzaal in de statige Nationale Bibliotheek. Toen op de dag voor de eerste ronde Ding Liren en Hikaru Nakamura de straat op gingen voor een demonstratiepartij, werden ze omringd door een menigte enthousiaste schaakliefhebbers die zich luidruchtig met de partij bemoeiden. Wat een verschil met Hamburg. Je kunt niet op grond van een paar foto’s de neergang van het Avondland verkondigen, maar die menigte toeschouwers staat niet alleen.
Een maand geleden werd de 65ste Indiase grootmeester benoemd. Hij heet Raunak Sadhwani en is 13 jaar. De menigte kwam natuurlijk ook voor Anand (49), die tussen 2000 en 2012 vijf keer wereldkampioen was en een nationale held is in India. Voor hem ging het er in Kolkata om of hij zich kon plaatsen bij de hoogste vier van de Grand ChessTour, die de komende week in Londen aan de slag gaan. Dat lukte net niet door kwalen van de ouderdom; black-outs in gunstige stellingen. Niet in de volgende partij overigens.
Magnus Carlsen – Viswanathan Anand, Tata Steel rapid, Kolkata 2019
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Pf3 d5 5. cxd5 exd5 6. Lg5 h6 7. Lh4 0-0 8. e3 Lf5 9. Pd2 g5 10. Lg3 c5 11. a3 Lxc3 12. bxc3 c4 13. h4 g4 Nieuw en waarschijnlijk voorbereid door Anand. 14. h5 Pbd7 15. Lf4 Da5 Ambitieus. Zwart gaat een kwaliteit offeren. 16. Dc1 Pb6 17. Lxh6 Pa4 18. Lxf8 Txf8 19. f3 Te8 Sterker was 19…g3, om wits koning vast te houden. Na 20. e4 Te8 21. Lxc4 dxc4 22. Pxc4 Pxe4 zou dan chaos heersen. 20. Kf2 b5 21. e4 dxe4 22. Pxc4 bxc4 23. Dg5+
Partij in de viewer:
Die 110 partijen zonder nederlaag van Tiviakov storen Carlsen echt wel
Nee, ontevreden over 2019 zal Magnus Carlsen niet zijn na vijf eindzeges in de zeven klassieke toernooien waaraan hij deelnam. Daarnaast won hij, meestal met overmacht, driemaal een rapid- en blitztoernooi en bovendien verstevigde hij zijn ¬eerste plaats op de wereldranglijst. Met een voorsprong van 50 ratingpunten op de concurrentie hoeft hij zich voorlopig over zijn kostbaarste bezit geen zorgen te maken. Toch resteert één kleine, maar voor hem niet onbelangrijke ambitie. Na een nederlaag tegen de Azerbeidzjaan Mamedjarov op 31 juli 2018 is Carlsen in 103 klassieke partijen ongeslagen gebleven. Het is een verbetering van de prestatie van de ¬Chinees Ding, die in 2017-2018 100 partijen lang niet verloor.
Een record dus? Niet volgens de drievoudige Nederlandse kampioen Sergei Tiviakov, die in 2004-2005 110 partijen lang de pijn van een nederlaag wist te vermijden. ‘Echte schakers weten dat niet Carlsen, maar ík het record in handen heb’, zei hij onlangs in een interview met een Noorse krant. Tiviakov heeft zijn serie zorgvuldig gedocumenteerd. Er valt slechts op aan te merken dat zijn tegenstanders van aanzienlijk lichter kaliber waren dan de elitegrootmeesters die Carlsen doorgaans treft.
Denk niet dat Carlsen Tiviakovs claim voor kennisgeving heeft aangenomen. Na twee overwinningen (102 en 103 in zijn ongeslagen reeks) tegen veel zwakkere opponenten in de kelder van de Noorse clubcompetitie twitterde hij dat hij die partijen niet meetelt in zijn jacht op het record: ‘Dat zou een beetje te Tiviësk zijn naar mijn smaak.’
Tiviësk, het is een woord dat blijft hangen. Als Carlsen het niet had geïntroduceerd, zou ik hebben gedacht aan de sobere technische stijl waarin Tiviakov meestal zijn partijen wint. Niet aan het furieuze aanvalsspel waarmee hij deze week een tegenstander uit Kazachstan versloeg in een open toernooi in Pavlodar.
Tiviakov – Igambergenov (Pavlodar 2019)
1. e4 g6 2. d4 Lg7 3. c3 d6 4. Pf3 Pf6 5. Ld3 0-0 6. 0-0 Pc6 7. d5 Pb8 8. h3 c6 9. c4 Pa6 10. Pc3 Pc5 11. Le3 cxd5 12. cxd5 Pfd7 13. Pd4 Pxd3 14. Dxd3 Pc5 15. Dd2 Ld7 16. Lh6 Db6 17. Lxg7 Kxg7 18. Tfe1 Tac8 19. e5 dxe5 20. Txe5 e6 21. Tae1 Tfd8 Na deze zet is zwart verloren. Hij kan 21 … f6 proberen, al heeft wit ruim voldoende compensatie na het kwaliteitsoffer 22. Txe6! Lxe6 23. dxe6 Tfe8 24. e7.
Partijen in de viewer:
Diverse schaakzaken
Er gebeurt zo veel dat we deze rubriek maar even gebruiken om met grote stappen weer up-to-date te komen. Een korte terugblik op het optreden van Jorden van Foreest in het EK-landenteams. Hij scoorde het beste van ons team en dat belooft wat voor de nabij toekomst. Inmiddels is hij ook tot het inzicht gekomen dat de wereldtitel te hoog gegrepen is maar hij kan een topspeler worden als hij er echt voor gaat. Zie hoe hij in een frisse partij een Spaanse grootmeester van het bord schuift:
J. van Foreest – M. Perez
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 d6 8.c3 0-0 9.h3 Lb7 10.d4 Te8 11.Pbd2 exd4 12.cxd4 Pa5 13.Lc2 Pd7 14.Pf1 Lf6 15.Pg3 g6 16.Lh6 Pc4 17.b3 Pa3 18.Ld3 c5 19.Tc1 Tc8 20.Dd2 b4 21.Lf4 a5? Geen idee waarom je zo maar een pion weggeeft, de compensatie is ver te zoeken. Zwart moet verder gaan met Dc7 of Pf8 en het is een interessante strijd waarin wit meer kansen heeft op de koningsvleugel dan zwart op de damevleugel. Jorden straft de fout hard af: 22.Lxd6 cxd4 23.Txc8 Lxc8 24.e5 Lg7 25.Df4 Lb7 26.Pxd4 Ld5 27.Te3 Dc8
Het deelnemersveld van het komende TataSteel-toernooi in januari 2020 is bekend. De grootste publiekstrekkers zijn wereldkampioen Magnus Carlsen, zijn laatste uitdager Fabiano Caruana, onze kopman Anish Giri, nog vijf spelers die bij de top twintig op de wereldranglijst staan en als ongeleid projectiel maakt ook Jorden van Foreest zijn opwachting. Op 16 januari wordt de vijfde ronde verspeeld in het PSV-stadion in Eindhoven. Ook de tweede grootmeestergroep is ijzersterk met vier Nederlanders: Erwin l’Ami, Lucas van Foreest, Jan Smeets en Max Warmerdam. Voor meer informatie zie de website Tatasteelchess.com
Magnus Carlsen heeft zijn superioriteit weer eens bewezen. In een rapid- en snelschaaktoernooi, gehouden bij Tatasteel in India veegde hij iedereen van het bord. Met 7,5 uit 9 in rapid bleef hij twee volle punten voor op de nummer twee Hikaru Nakamura. Anish Giri bleef op 50% steken.
M. Carlsen – V. Anand
Bij rapid krijgen de spelers ongeveer een half uur voor de hele partij. Dat blijkt voldoende tijd om nog steeds een hoog niveau te halen. 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.Pf3 d5 5.cxd5 exd5 6.Lg5 h6 7.Lh4 0-0 8.e3 Lf5 9.Pd2!? Een opmerkelijke zet. Normaal is Db3 of Le2 of Ld3 of a3. De zet dwingt actie af: 9…g5!? 10.Lg3 c5 11.a3 Lxc3 Te simpel. Zwart had de spanning erin moeten houden met 11…La5. 12.bxc3 c4 13.h4! g4 14.h5 Pbd7 15.Lf4 Da5 16.Dc1 Pb6? Er was niets mis met 16…Kh7. Nu krijgt wit vat op de stelling en het is leerzaam hoe Carlsen niet meer loslaat. 17.Lxh6 Pa4 18.Lxf8 Txf8 19.f3 Te8 20.Kf2 b5? Waarom niet 20…Pxc3, daar was het voorgaande toch voor bedoeld? 21.e4 dxe4 22.Pxc4 bxc4 23.Dg5+ Kh7 24.Dxf6 e3+ 25.Kg1 Le6 26.d5 Dxd5 27.Te1 Dd2 28.Te2 Dc1 29.Dd4 gxf3 30.Dxe3 Dxc3 31.gxf3 Tg8+ 32.Kf2 Dg7 33.De4+ Kh6 34.Df4+ Kh7 35.De5 Dh6 36.Tg1 Tc8 37.De4+ Kh8 38.Dd4+ Kh7 39.Txe6 en zwart gaf op. Pa4 had zich een ander leven voorgesteld.
Een dieptreurige mededeling kwam van onze actieve KNSB-voorzitter Marleen van Amerongen. “Ik heb acute leukemie en word beter”, twitterde ze. Marleen is een van de weinige vrouwelijke voorzitters van een sportbond en zij is een verademing. Ze was goed bezig met haar project om alle kinderen in Nederland aan het schaken te krijgen met de bedoeling dat zij zich beter kunnen concentreren en dat is beter voor de leerprestatie in het algemeen. Ook wilde ze het WK-jeugd naar Nederland halen in 2023. Zij zal echter al haar energie nu moeten aanwenden voor het gevecht met die gevaarlijke ziekte. Hopelijk komt ze er op termijn weer uit zoals wij haar kennen: energiek, vol ideeën, met humor en ook nog sympathiek.
Partijen in de viewer:
Wie met enige regelmaat bij het schoolschaken kijkt, ontdekt al snel dat het enthousiasme soms omgekeerd evenredig is met het peil, iets wat de grootmeester overigens ook constateert bij de gemiddelde clubwedstrijd. Gambit Publications.com is gestart met een speciale serie For Kids, een woord dat ik verafschuw. Deel één is van niet minder dan John Nunn, een topper begin deze eeuw: Chess Tactics for Kids (€ 14.75) met thematisch gerangschikt honderden oefeningen en aan het eind testmateriaal (het thema wordt daar niet genoemd). Daarin ook ééntweetjes, bijv. een combinatie van kwaliteitsoffer en vork. Het is voer voor kinderen en leermeesters. Met belangstelling zullen die uitkijken naar de komende workbooks die gericht zijn op het eindspel, dat deel is eveneens van John Nunn, en eentje over de opening, van de hand van Graham Burgess.
De heren Baker en Burgess maken ook al jaren furore met het boek A startling chess opening repertoire. Daar is nu een nieuwe editie van verschenen, waarin computers, bijv Alpha Zero, veel hebben bijgedragen aan nieuwe inzichten, uitgaande van een goede ontwikkeling, controle van het centrum en van daaruit een aanval op de zwarte koning, want het is vooral bedoeld voor de witspeler die begint met 1.e4. Maar zeker ook van waarde voor schakers met een ander openingsrepertoire (16.400 Het 3e Gambit-boek is van Eric Kislik Chess Logic in Practice, € 27 euro). Met veel partijen als voorbeeld propageert de auteur het vinden van logische zetten na de stelling goed beoordeeld te hebben. Zo moet de lezer twintig minuten lang vijf stellingen beoordelen en dan bepalen wie er beter staat en waarom. Veel adviezen die meestal heel logisch klinken maar dat is dus ook het uitgangspunt van het boek. Maar volgens het procedé dat in het boek wordt gepropageerd, kan men ook vanuit een afschuwelijke stelling een partij winnen mits het kennelijk verkeerde plan wordt aangepast. Daar draait het natuurlijk ook allemaal om we komen toch weer uit bij het beroemde boek van Euwe: Oordeel en Plan. Maar hij beschikte nog niet over de mogelijkheden van de moderne machines die zo’n belangrijke rol spelen in de moderne boeken. Kislik heeft een grote bijdrage geleverd aan deze moeilijke materie.
Het hoeven niet altijd grootmeesters te zijn die een leuke partij spelen, ook twee bejaarde Spaanse heren kunnen voor een fraai slot zorgen: Campos- De Guevara, Calpe 2019 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.Pg5 d5 5.exd Pa5 6.Lb5+ c6 7.dxc bxc 8.Ld3 Pd5 een opening uit de dagen van Olim 9.h4 Pf6 10.De2 zelden gespeeld en verrast zwart want 10..Ld6 is zwak, beter Le7 want na De5? 0-0 heeft zwart grote compensatie voor de pionnen. 11.Pc3 h6 12.Pge4 Le7 13.Pxf6+ Lxf6 14.h5 Pb7 15.Pe4 Le7 16.g4 0-0 17.b3 f5 18.gxf Txf5 19.Lb2 Df8 20.0-0-0 a5 21.a4 La3 22.Tdg1 Le6 23.Dg4 de witte aanval wordt onderschat gezien 23..Lxb2 24.Kxb2 Te8 25.Dg6 Tf3 26. Tg3 Txg3?? zwart mist 27. Pf6+ en geeft op. Immers : 27..Dxf6 28.Dxe8† Df8 29.Dxe6† Kh8 30.fxg3 enz.
Partij in de viewer:
Probleem 2761 is een driezet van Rice:
Mat zetten, het hoogste doel, komt helemaal niet vaak voor
Een schaakpartij win je door je tegenstander mat te zetten. Dat is wat aan kinderen al vrij snel wordt verteld, nadat ze eerst de loop van de stukken hebben geleerd. In de praktijk komt mat zetten helemaal niet vaak voor, zeker niet op hoog niveau. Veel schakers, ook op clubniveau, geven een partij al op als ze een stuk achter raken. De weg naar mat kan dan nog lang zijn, maar wel heel makkelijk. Kinderen spelen met een stuk minder vaak wel door en daar doen ze goed aan. Misschien win je zelf ook wel een stuk.
Vorige week zaterdag bij de topwedstrijd van BSG (Bussum) tegen LSG (Leiden) eindigden drie van de tien partijen in mat en dat is een hoog percentage. De matzet werd in geen van de drie partijen uitgevoerd, de verliezers gaven op toen het mat onafwendbaar was. Dan spreken we toch van verliezen vanwege mat. Aan de Bussumse kant verloor Henk van der Poel plotseling van Edwin van Haastert, na een lange partij waarin niet veel leek te gebeuren. Een Leidse verliezer was Michiel Bosman, die na een goede partij plotseling door Thomas Willemze werd overrompeld. Een minder verrassende zege was die van Robert Ris (BSG) op Jelmer Jens. De zwartspeler zette zijn stukken zo ver mogelijk van zijn koning vandaan en eigenlijk kon je de witte aanval van verre zien aankomen.
Ris-Jens
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Pd5 e6 Na 6…Pxe4 7.Pb5 staat wit al bijna gewonnen. 7.Pxf6+ Dxf6 8.Pb5 Dd8 9.c4 a6 10.Pc3 In plaats van voor een scherpe Open Siciliaan kiest Ris voor de Siciliaan met c4, die als rustiger bekendstaat. 10…Le7 11.Le2 0-0 12.0-0 Tb8 13.Le3 b6 14.f4 Lb7 15.Dd2 La8 16.Tac1 Tb7 17.Ld3 Db8 Het idee hierachter zal wel een keer b5 zijn, maar het komt er niet uit. De opeenhoping van stukken in die hoek is merkwaardig. 18.a3 Pa5 19.De2 Pb3 20.Tcd1 Tc8 21.f5 Lf8 22.fxe6 fxe6
LSG werd de laatste twee seizoenen kampioen van Nederland, maar staat nu na drie ronden op twee matchpunten. Titelprolongatie is daarmee ver weg, al is het niet onmogelijk, want vorig seizoen verloor de ploeg ook vier matchpunten. Maar het is wel een tegenslag als je ze al in de eerste drie ronden verliest. BSG staat samen met Charlois Europoort op de volle zes matchpunten. De Rotterdammers werden in 2015 kampioen, degradeerden in 2017 en kwamen een jaar later weer terug op het hoogste niveau. BSG werd nog nooit kampioen, maar behaalde in 2015 wel net zo veel matchpunten als Charlois. Voor de Bussumers moet het dit seizoen maar eens gebeuren.
Partij in de viewer:
Voor beginners A8105
Voor gevorderden B8105
De van oorsprong Letse grootmeester Alexei Shirov (47) won dit jaar het Spaanse kampioenschap in een toernooi waaraan 142 Spanjaarden aan deelnamen. Shirov woont sinds 2018 in Spanje, en heeft daar ook gewoond van 1995 tot 2011. Al jaren draait hij mee in de wereldtop. Hij was in 1988 wereldkampioen tot 16 jaar. In januari 1994 stond hij tweede op de wereldranglijst. Bijna tien jaar geleden deed Shirov van zich spreken in het Tata Steel toernooi in Wijk aan Zee. Hij ging toen aan kop met 5 uit 5. Helaas maakte hij fouten in de volgende ronden, zodat hij het Tata Steel toernooi 2010 niet won. Shirov is tactische speler die bekendstaat om zijn aanvallende stijl. Hij blinkt vaak uit in complicaties, een neiging die heeft geleid tot vergelijkingen met zijn mede-Letse en voormalige wereldkampioen Michel Tal, eveneens een Let, bij wie hij in zijn jeugd studeerde. Uit het Spaans kampioenschap een mooie korte winstpartij van Shirov.
A. Shirov – M. Santos Ruis
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 b5 6. Lb3 Lb7 7. d3 Lc5 8. Le3 De heren spelen in het Spaans kampioenschap de Spaanse opening. 8. … d6 9. Lxc5 dxc5 10. a4 Wit staat hier beter dan zwart. 10. … 0-0 11. axb5 axb5 12. Pc3 Txa1 13. Dxa1 c4 Bekend is hier 13. … b4 met remisekansen voor zwart. 14. dxc4 b4 15. Td1 Db8! 16. Pd5 Shirov heeft het initiatief en krijgt hier winnend overwicht. 16. … Pxe4 17. c3 bxc3 18. bxc3 Pc5 19. Lc2 e4 20. Pg5 f5 21.Da3 Da7??
Shirov is ook een fantastische eindspelspeler. Als voorbeeld een eindspel die Shirov met zwart speelde tegen Topalov.
Partijen in de viewer:
“Deze zet staat op nummer één in het boek van John Emms “The Most Amazing Chess Moves of all times”.”
Ja dat zal wel, maar Emms heeft gewoon de hele verzameling bijzondere zetten overgenomen van de website van Tim Krabbé en vervolgens in boekvorm uitgegeven.
Heel herkenbaar, dat artikel van Ree over de toeschouwers in Kolkata. Lang geleden op een jeugdwk in Khozikode (toen Calicut) was het al dringen geblazen tussen de vele toeschouwers. De stad liep al uit voor de opening en dagelijks kwamen vele jongelui de verrichtingen live aanschouwen. Ik zie zoiets verder eigenlijk alleen maar in de weekenden in Wijk aan Zee!
Mooi dat Bohm zulke warme woorden aan onze voorzitter wijdt. Op Twitter bleek ze er erg mee in haar sas.