Belevenissen in Bethune
Vanaf de tweede Kerstdag tot net voor de jaarwisseling werd voor de veertigste maal het Open toernooi van Bethune gehouden.
Dit jaar besloot ik met mijn zoontje Tommy (9) naar dit toernooi af te reizen en het mooie toernooi Groningen, waar we vorig jaar aan deel hadden genomen, eventjes te laten voor wat het was. Bethune is een klein plaatsje in Frankrijk net over de grens met België. Je komt met de auto langs Gent en Lille alvorens je Bethune binnenrijdt.
Zoals te verwachten is, doen er naast de Fransen natuurlijk talloze Belgen mee en ook uit Nederland zagen we er een aantal neergestreken. Er werden in vijf dagen negen ronden Zwitsers afgewerkt om normen mogelijk te maken. De plaatselijke middenstand betaalt mee aan de kosten van het toernooi, maar daar krijgen ze ook wat terug. Het hele gebeuren was gehuisvest op de tweede verdieping van een ‘Centre Commercial’. Dat is heel andere koek dan wat wij gewend zijn in Nederland als het gaan om winkelcentra. Een supermarkt die op het oog vijf keer groter is dan onze Albert Heijn XL en verder in het centrum een heel aardig restaurant (Flunch) waar de meeste schakers hun avondmaal nuttigden voor alleszins schappelijke prijzen. Bovenin een zeer grote ‘feestzaal’ waar in een groot lokaal een analyseruimte was ingeruimd en via een lange gang kwam je dan in de speelzaal waar een A, B en C-toernooi waren georganiseerd.
Misschien ouderwets, maar anderzijds een hele verademing: geen liveborden en er worden ook geen partijen ingevoerd (voor zover ik weet), hoewel de organisatie alle notatiebiljetten wel verzamelt. De indeling werd gedaan met een computerprogramma dat mij niet bekend is, gezien de output die het gaf. Om normen binnen bereik te brengen, werd elk toernooi verdeeld in meerdere ratinggroepen en zo kon het gebeuren dat ik het in de eerste ronde al op tafel één tegen de op papier sterkste speler van het toernooi mocht opnemen: grootmeester Jean-Marc Degraeve.
Grooten, Herman – Degraeve, Jean-Marc
22. g4!
tevoorschijn. Uiteraard moest ik hier rekening houden met stukoffers maar ik zag met geen mogelijkheid hoe zwart dat werkbaar voor hem zou kunnen maken. In een bepaald geval kwam ik ergens een variant op het spoor die misschien tot herhaling van zetten zou kunnen leiden en ik besloot dat dit op zichzelf ook geen slecht resultaat zou zijn tegen deze tegenstander.
22…Pg7
Hij geloofde mij op mijn bruine ogen, ook na een tijdlang gekeken te hebben of er iets te halen viel. Een paar varianten beginnen met het paardoffer 22…Dh4 23. gxh5 Dxh3 24. hxg6 hxg6 [Wit wint na 24…Dg4+ 25. Kf2 Dh4+ 26. Kg2 en de schaakjes zijn bijna ten einde.] 25. Tf2 Te3 (zie analysediagram)
Weer de sterkste zet.
24…Ph5 25. Kf2 a6 26. a4
26…h6?!
Hij wil de koningsvleugel openbreken, maar het is de vraag of dat wel veilig is voor zwart…
27. Tg1 Kh7 28. h4
Wit wil graag op g5 een toren hebben en zonder pion op h4 zou soms Pxf4 in de stelling komen te zitten.
28…Df7
Hiermee had ik een subtiel idee: de loper streeft naar d1 om het paard op h5 op de korrel te nemen. De engine vindt het niets, maar weet die nou van plannen op iets langere termijn? 🙂
29…b6
Misschien had hij hier toch maar 29…b5 moeten spelen onder het motto: de dood of de gladiolen!
30. Pc3 Te7 31. Ld1 Pg7?
Met 31…Te4?! had hij kunnen vissen in troebel water.
32. h5!
Natuurlijk wil wit graag lijnen openen op de vleugel waar de zwarte koning zich bevindt.
32…Pxh5
32…gxh5 33. g6+ kost de dame.
33. Th3
Dreigt opnieuw te slaan op h5 en g6+.
33…hxg5 34. Lxh5 gxh5 35. Txg5
35…Kh6?
De zwartspeler was in tijdnood en grijpt flink mis. Noodzakelijk was 35…Pf6 hoewel wit dan na 36. Dd3 Tg8 37. Dxf5+ Tg6 38. Tgxh5+ Kg7 39. Tg5 ook uitstekende winstkansen zou hebben verkregen.
36. Dd3! Tf8
37. Df3?
Natuurlijk is 37. Dxf5! de beslissing. De engine geeft het kille (zie analysediagram)
37…Pf6!
38. Kf1!?
Een interessante poging en mijn tegenstander raakt voor de tweede keer in korte tijd de draad kwijt. Ik zag dat 38. Txf5?? niet werkt vanwege 38…Pg4+ 39. Dxg4 Dxf5
38…Tfe8?
Gelukkig voor mij gaat hij toch nog de mist in. Hij had ook hier 38…Pg4 moeten spelen. Een mogelijke variant is nu 39. Dh1 Pf6 40. Txf5 De8! en het lijkt erop dat de kansen in evenwicht zijn na 41. Df3 Te1+ 42. Kf2 Tc1 43. Pe2
39. Txf5
Nu wint het wel!
39…Dg6
40. Txf6!
Pareert de dreiging omdat de zwarte dame gepend komt te staan na … Te1+.
40…Dxf6 41. Txh5+!
De juiste voortzetting. Na 41. Txh5+ Kg7 wint wit de dame na 42. Dg4+ Kf8 [42…Dg6 43. Tg5] 43. Tf5 Te1+ 44. Kf2 en de schaakjes zijn op. 41. Dxh5+? was helemaal fout na 41…Kg7 42. Dh7+ Kf8 en wit heeft niets.
1-0
Deze overwinning bleek mijn eigen wapenfeit voor het hele toernooi. Twee partijen per dag worden kennelijk wel wat zwaar van iemand van mijn leeftijd… Na afloop van de derde ronde kwam er de klad in, nadat ik op een afschuwelijke wijze een totaal gewonnen stelling om zeep hielp. Nadat mijn prachtige stelling was omgevormd naar een toreneindspel dat totaal remise stond, ging ik – halsstarrig als altijd – op zoek naar winstmogelijkheden. Dat was ook ingegeven door de omstandigheid dat mijn tegenstander al zetten lang was aangewezen op zijn laatste 30 seconden, terwijl ik nog zo’n minuut op tien had. Wat er daarna gebeurde valt eigenlijk met geen pen te beschrijven. De tegenstander liet de seconden vaak wegtikken, speelde dan een zet, drukte de klok in en brulde dan iets mijn richting in de trant van “remise?”. In het Frans luidt dat dan “Nulle?” Omdat hij steeds op incorrecte wijze remise aanbood, namelijk in mijn tijd en ook herhaaldelijk, was ik niet genegen mee te werken hieraan. Het is in mijn eigen ogen onbehoorlijk om meer dan tweemaal vlak na elkaar remise aan te bieden, terwijl het toch duidelijk was dat ik dat niet ging aannemen. Ik ergerde me ook aan zijn gedrag, maar dat had ongetwijfeld ook te maken met wat er eerder was gebeurd in deze partij. Ooit zei iemand dat sommige mensen moeten leren om op tijd op te geven, ook respect voor het vertoonde spel in de partij. Dat soort adagia gelden anno 2019 (2020) niet meer. Het gaat erom wie het meest vingervlug is, hoe je een tegenstander uit zijn evenwicht kunt brengen met zaken die op het randje van het betamelijke zijn. Maar het drama werd nog erger. Donner had al ooit geschreven dat ergernis de grootste vijand is van de schaker en dat werd inderdaad werkelijkheid toen ik niet meer op mijn eigen klok keek en tot mijn schrik zag dat ik ineens ook onder de halve minuut zat… In plaats van een pion te pakken van mijn tegenstander, gaf ik in volledige paniek er eentje weg en toen verloor ik deze partij nog. Met grote schaamte toon ik toch een fragment hiervan.
Grooten, Herman – Morais, M.
In deze stelling heeft wit al een pion meer en wat voor één: een gedekte vrijpion op d6. Dan kan meestal een tactische beslissing niet lang meer op zich laten wachten. En inderdaad:
27…Pd7 28. Pxd7 Dxd7 29. Txf7!
Slaat nog een pion van het bord waarna wit twee verbonden vrijpionnen heeft.
29…Txf7 30. Lxf7
30. e6? gaat nog net niet vanwege 30…Da7+
30…Lb5
Hij wil veld d7 onder controle krijgen, maar dit helpt niet.
31. Ld5 Dg4 32. Pe3 Df4 33. Dc8+ Df8
33…Lf8 34. Kh1 [34. De6 Dxe3+ 35. Kh1 Kg7 36. Df6+ Kh6 37. Dxf8+ Kg5 38. Df6+]
34. d7
Dit wint een stuk en de partij. Dacht ik…
34…Lxd7 35. Dxd7 Lxe5
De trotse pionnen zijn helaas van het bord maar met een stuk meer mag het niet moeilijk meer zijn. Daarbij kwam ook nog dat mijn tegenstander telkens zijn seconden zag wegtikken terwijl ik nog zo’n minuut of 10 (plus increment van 30 seconden) op de klok had. De engine geeft hier een waardering van boven +9.
36. Tf1?!
Niet de meest adequate maar ruim voldoende voor de overwinning. was de meest simpele winst geweest. 36. De6 Df4 [En op 36…Ld6 volgt sterk 37. Lc4!] [36…Ld4 wordt weerlegd door 37. Txd4 Txd4 38. De5+ Dg7 39. De8+ Dg8 40. Dxg8#]
36…Tf4 37. Lc4
Een onhandige en mijn tijd begon ook te slinken. Ik had hier 37. Tf3 gepland en ik begrijp nog niet waarom ik daar van af zag. Want op 37…Ld4 volgt simpel 38. De6
37…Dc5
Verlaten van alle goede geesten komt deze vreselijke zet uit mijn vingers. Hier had ik gezien dat eenvoudig 38. Txf4! ruim voldoende was voor een vol punt. Want na 38…Dxe3+ [Ik had ontdekt dat 38…Lxf4? eenvoudig weerlegd wordt met 39. De8+ Kg7 40. Df7+ Kh6 41. Dxf4+] 39. Tf2 en toen schrok ik terug voor 39…Lxh2+ Maar dat slaat nergens op. Want na 40. Kxh2 Dxf2 41. Dd8+ Kg7 42. De7+ Kh6 43. Le2 is het klaar.
38…Kg7 39. Dd7+ Kh8??
Hij gaat terug naar de afschuwelijke veld en ik krijg een herkansing. 39…Kh6 40. Dh3+ Kg7 en wit kan zijn stuk niet meer redden. 41. Le2 Ld4!
40. Dd3
Dit helpt natuurlijk niet.
40…Ld4 41. Te1 Lxe3+ 42. Txe3 Txc4
Hier bood hij voor de eerste keer remise aan.
43. h3 Td4 44. Te8+ Kg7 45. De3 Td1+ 46. Kh2 Dxe3 47. Txe3
Hier volgde het tweede remise-aanbod, maar hij had nog geen zet gedaan.
47…Td2
Niet de meest handige, maar nog altijd was hij in hevige tijdnood.
48. Tb3 Td5 49. Kg3 Kf6 50. Kf4 h5 51. Tb6+ Kf7 52. g3 Tc5 53. Ke4 Tg5 54. Tb3 Ke6 55. Kd4 h4
56. Tb6+
Ik kan natuurlijk gewoon slaan en dan kan ik onmogelijk verliezen. Maar uiteraard wilde ik hem onder druk houden. 56. gxh4
56…Kf7 57. g4
De toren heeft op dit moment geen velden, maar dat is flauwekul. Ook nu was 57. gxh4 Th5 58. Tb3 Txh4+ 59. Kc5 de aangewezen manier. Het is en het blijft remise, maar een speler in tijdnood doet soms rare dingen.
57…a4 58. Kc4 Te5 59. Td6 Te3 60. Td3 Tg3
Dat heeft hij handig gedaan en ook nog een paar minuutjes gespaard.
61. Kd4
Dreigt Txg3 met winst.
61…Tg2 62. Kc3?
Een volkomen belachelijke ‘winstpoging’, ook omdat hij weer iets mompelde dat leek op een remise-aanbod. 62. Tf3+ Ke6 63. Te3+ Kf6 64. Ta3 was remise.
62…Tg3?
Hij wil zo graag remise… 62…Ke6! was veel sterker, inmiddels staat zwart al bijna gewonnen.
63. Kd4 Tg2 64. Tf3+ Ke6
Ook hier bleef ik zoeken naar iets dat er niet was. En ineens was ik bijna door mijn vlag en toen speelde ik het afschuwelijke…
65. g5?? Txg5
Nu staat zwart op winst en die liet hij niet meer in gevaar komen. Het is ook niet echt moeilijk na een dergelijke misser. Misschien had ik nu remise moeten aannemen.
66. Tf4 Tb5
Het vervolg is verder zwijgen. 66…Ta5! is uit.
67. Te4+ Kf5 68. Te2 Tb3 69. Tf2+ Kg5 70. Tg2+ Tg3 71. Th2 Kf4 72. Kc4 Tb3 73. Tg2 g5 74. Tg4+ Kf5 75. Tg2 Txh3 76. Kb4 Tg3 77. Tf2+ Kg4 78. Kxa4 h3 79. b4 Tg2 80. Tf8 h2 81. Th8 Kg3 82. b5 Tb2 83. Th5 g4 0-1
Hoe moet een speler – die zoiets meemaakt – dan ’s middags op een normale wijze een partij spelen? Dat lukte mij niet, maar ik slaagde er ditmaal eerst een betere stelling te verzieken om vervolgens een verloren stelling toch weer remise te maken. Na een nieuwe nederlaag in ronde vijf, tegen Eline Roebers, die – dat mag ook gezegd worden – het slot van de partij erg goed speelde, was het duidelijk dat Bethune me niet goed bekomen was, ondanks het mooie begin. Maar ik rechtte de rug en won mijn laatste vier ronden, hoewel ik soms meer dan 80 zetten moest spelen om de tegenstander in het verre eindspel omver te krijgen.
Gelukkig was er nog wel een landgenoot die het wel uitstekend deed: Jan Roebers, vader van Eline. Jan is Fide-meester. Hij speelde naar eigen zeggen een ‘Zwitsers gambiet’. Hij verloor de eerste drie ronden tweemaal maar kwam door een paar overwinningen op een gegeven moment op de topborden te zitten en daar wist men hem niet meer van te verdrijven. Uiteindelijk kwam hij uit op het mooie eindresultaat van 5½ uit 9 met een dikke ratingwinst. Jan heeft zijn leukste partij uit het toernooi zelf geanalyseerd:
Kurayan, Ruslan – Roebers, Jan
1. e4 c6
De IM uit de Oekraine bleek in de voorbereiding een gevaarlijke aanvalsspeler te zijn met goede scores in de open spelen. Caro Kann leek dan een goede keus.
2. d4 d5 3. exd5 cxd5 4. c4 Pf6 5. Pc3 g6 6. cxd5 Pxd5 7. Db3 Pb6 8. a4
8…Lg7 9. a5 P6d7
Dit is al de vierde zet met dit paard. Wit heeft natuurlijk tijd verloren met a4, a5 en heeft ook nog wel wat stukken te ontwikkelen.
10. Pf3 O-O 11. Lg5 h6 12. Le3 Pc6 13. d5 Pxa5 14. Da2 b6 15. Ld3 Pb7 16. O-O Pdc5 17. Lc2 e5
18. b4
Een logische en goede zet.
18…e4 19. Pd4 Pd3 20. Db3 a5
21. Pxe4 Pxb4 22. Pc6 Pxc2
Het was te verleidielijk om dit dameoffer te laten lopen, maar het is niet goed. Slaan op c6 gevolgd door Pc5 was de manier om gelijk spel te bereiken.
23. Pxd8 Pxa1
24. Dxb6 Txd8 25. Pf6+ Kh8 26. Lc5 Lf5 27. Le7 Pc2 28. g4 geeft de engine om met wit voordeel te verkrijgen.
24…Lf5 25. Pxb7 Lxe4 26. Txa1?
Met eerst Pd6 en dan Txa1 had wit groot voordeel kunnen bereiken.
26…Lxd5 27. Dxd5 Lxa1 28. Pd6 Tad8 29. Lxb6 Tb8
30. Dc5
Na deze zet is het geforceerd remise door de dreiging van de a pion.
30…a4 31. h4 a3 32. Pxf7 Txf7 33. Dxa3 Txb6 34. Dxa1 h5 35. Dd4
1/2-1/2
Net zo goed verging het mijn zoontje Tommy in de tweede groep. Na twee soepele overwinningen liep hij tegen een nul aan (nee geen nulle!) tegen de latere winnaar van de B-groep. Maar daarna begon hij steeds betere partijen af te leveren en zelfs spelers met 1900+ waren niet zeker meer van hun ‘leven’. Gezegd moet worden dat het niet tegenzat, maar zonder geluk vaart niemand wel. Dit leidde tot een bijzondere 6½ uit 8 score en daarmee stond hij bij het begin van de laatste ronde ongedeeld tweede! Helaas bleek de tegenstander uit ronde negen bleek een maatje te groot. Maar de uiteindelijke vierde plek en een flink geldbedrag (zeker voor een negenjarige) bezorgde hem toch een tevreden gevoel.
Hij wist een mooi eindspelletje te winnen waarin hij erin slaagde het loperpaar te benutten. Toevallig niet zo lang geleden in een groepstraining met GM Jan Werle en ondergetekende behandeld.
Grooten, Tommy – Alif, Yassine
Wit heeft het loperpaar verworven maar om verder te komen is nog een hele klus. Het is wel duidelijk dat zwart geen actief plan heeft en dus lijdzaam moet afwachten hoe wit van plan is zijn voordelen uit te kunnen bouwen. Met zijn volgende zet wil wit de situatie op de damevleugel zien op te klaren.
29. Tca3
Nu dreigt er a4-a5.
29…a5
Zwart zet de damevleugel ‘op slot’ en dus moet wit een nieuw plan bedenken.
30. Td2 Ke8 31. Kb2 Td8 32. Ta1 Tac8 33. Ka3
33…Tc7 34. Tad1 Tcc8 35. Lf2
35…La8 36. Lg3 Pe6 37. e5
37…dxe5 38. Lxe5 Txd2 39. Txd2 Td8
Zwart werkt mee maar op den duur had hij toch de ruil niet kunnen voorkomen.
40. Txd8+ Kxd8 41. Ld1
41…Kd7 42. Kb3 Pc5+ 43. Kc3 Ke6 44. Kd4 Kd7 45. Lg3
Lopers werken op afstand en daarbij wil wit wel eens zien wat zwart speelt.
45…Lb7
Die wacht rustig af.
46. Lb8 Kc8 47. Le5 Kd7 48. Ke3
48…La8 49. Lc2
Hier staat hij ideaal. Hij domineert de belangrijkste velden van het paard en tegelijkertijd bereidt hij de opmars f4-f5 voor.
49…Lb7 50. f4
Nu is f5 toch een erg lastige dreiging dus moet zwart reageren.
50…e6
51. Ld4
Een nuttige wachtzet. Laat zwart maar eens een zet doen…
51…Kd6
Dat is precies waarop wit zat te wachten.
52. Lf6
52…Lg2?
Na 52…Kd7! heeft wit een koningsmars over de diagonaal a1-h8 in gedachten. In elk geval zal hij veld f6 willen bereiken voor zijn koning. Onder omstandigheden kan hij de zwartveldige loper voor het paard ruilen op c5 want na …bxc5 heeft wit een gedekte vrijpion. In dit eindspel met gelijke lopers heeft wit drie opties: 1) hij werkt met de dreiging van loperruil omdat het pionneneindspel gewonnen is 2) hij probeert de loper via c6 naar binnen te spelen en dreigt soms naar e8 te gaan terwijl hij de b-pion als afleider gebruikt. 3) hij probeert met de koning binnen te dringen via e5 naar f6. Dat laatste blijkt allemaal nog geen sinecure. In de analyse vonden we een fraaie manoeuvre waarbij wit zelfs met f4-f5 een pion moet offeren om de koning naar binnen te kunnen spelen. Maar na een uitputtende analyse blijkt dat er misschien geen winst voor handen was. Dan had zwart wel allemaal probleemzetten moeten vinden. Een mogelijke winstpoging zou zo kunnen gaan: 53. Lb2 [53. Kd4 Lg2 54. Lg7 Ke8 (54…Lf3 55. Lf8 Pb7) 55. Ke5 Ke7 56. Lf6+ Kd7] 53…Lg2 54. La3 Kd6 55. Ld3 Kc7 [Wachtzetten met de loper leiden na 55…Lh3 ook tot winst voor wit: 56. Le4 Lf1 57. Kd4 Lh3 58. Lc6 Lf1 59. Le8 Ke7 60. Lxf7! Kxf7 61. Lxc5 bxc5+ 62. Kxc5 en de witte pionnen beslissen de strijd: 62…Ke7 63. Kc6 Lxc4 64. b6 Ld5+ 65. Kc7 en het pionneneindspel wint.] 56. Lxc5 bxc5 Nu kan de witte koning niet binnenkomen, dus moet er iets bijzonders gebeuren. 57. Le4 (zie analysediagram)
53. Ld8!
Dit binnendringen van de loper brengt de beslissing.
53…Pd7 54. Kd4
De witte stukken staan prachtig.
54…Lh1
Een mooie doorbraak. Nog handiger was 55. Lxb6! Pxb6 56. c5+ Kc7 57. cxb6+ Kxb6 58. Le4 en het pionneneindspel is simpel gewonnen.
55…bxc5+ 56. Kc3 Kd5 57. Lxa5
De witte lopers in combinatie met de verbonden witte vrijpionnen beslissen de strijd.
57…e5 58. Lc7 e4 59. Lb3+ c4 60. Lxc4+ Kc5 61. a5 e3 62. Ld8
62…Lf3 63. Le7# 1-0
Eindstand aan kop in de A-groep:
1 m PANCEVSKI Filip 2502 F SenM MKD 7½ 41½ 50
2 m BAILET Pierre 2494 F SenM FRA EST 7 43 52½
3 g DGEBUADZE Alexandre 2486 F SenM BEL NOR 7 39½ 46½
4 m DARDHA Daniel 2455 F MinM BEL HDF 6½ 37 45
5 f ROEBERS Jan 2133 F SepM NED 6½ 35½ 40
6 MAHIEU Luc 2128 F MinM FRA IDF 6½ 29 34½
Jan Roebers’ zijn persoonlijke uitslagen zagen er zo uit:
Volledige uitslag via deze link.
Eindstand aan kop in de B-groep:
1 GODDE Matthias 1991 F CadM BEL 7½ 45 55½
2 GRIFFON Olivier 1853 F SepM FRA HDF 7 43½ 53
3 ROELS Frederik 1914 F SepM BEL 7 40½ 47½
4 GROOTEN Tommy 1685 F PouM NED 6½ 44 51½
5 SMAILOVIC Omer 1924 F SenM FRA HDF 6½ 41 49½
6 HAMEAU Cyril 1827 F SenM FRA IDF 6½ 38½ 45½
Volledige uitslag via deze link.
Bij deze de beste wensen voor 2020!
Goede Herman,
Een voortreffelijk verslag. Dank! Dat lopereindspel van Tommy vormt een les op zich. En jouw eerste winstpartij lijkt me een instructief en leerzaam vooral voor speelse en ongeduldige spelers: opvallend vaak speel je de sterkste zet (ook volgens de computer).
Het was ook de voor de overige Nederlanders (dochter Eline Roebers die vooral haar vader zag uitblinken & vader en zoon van Kuijk) een plezierig toernooi. Bewaar er alleen maar goede herinneringen aan, enkele malen eerder met onder meer Erwin ‘l Ami en Alina (toen nog) Motoc.
Een mooie herinnering.
Groet,
Hans
Mooi verslag Herman. Met ik denk voor iedere schaker, op welk niveau ook, veel punten van herkenning. Na volledig gewonnen gestaan te hebben, niet meer kunnen berusten in remise… En bovenal het spelen tegen een (irritante) opponent en niet meer tegen een stelling op het bord…….
Leuk toernooi en dito verslag. Ook vermeldenswaardig dat Vadim van Kuijk in de B-groep prima presteerde en een ratingprijs won. Dat deed ook Daniel Knol, in de C-groep.