Recensie over twee werkboeken
In deze moderne tijd verschijnen veel schaakboeken. Het lijkt wel alsof uitgevers denken dat het ‘nu of nooit is’ omdat de komende generaties vermoedelijk liever kennis via de computer of apps tot zich wil nemen. Uitgevers laten zich op dat front trouwens ook niet onbetuigd. Behalve boeken in pdf-formaat, die via de e-reader te lezen zijn, zijn er op schaakgebied ook een aantal fraaie mogelijkheden. Zo is er ‘Forward Chess’ waarbij je partijen en fragmenten in het boek met een ‘meespelend schaakbordje’ (viewer) kan volgen.
Dan is er nog het platform Chessable dat steeds populairder wordt. De ‘Move trainer’ stelt de gebruiker in staat om partijen/fragmenten interactief tot zich te nemen. Voor openingen is deze tool, waarbij het memoriseren mogelijk wordt gemaakt, een uitkomst. Door een gratis account aan te maken, kan iedereen dat voor zichzelf uitproberen. Bij uitgeverij Gambit in Londen heeft men zelfs een gratis te downloaden app ontwikkeld, de ‘Gambit’s Chess Studio App’ die zowel voor Android als voor Apple toegankelijk is gemaakt.
Af en toe ploffen er pakketjes met boeken op mijn deurmat. Ditmaal heb ik uit de verzameling twee werkboeken gepikt, die mij als trainer leuk leken om wellicht te gaan gebruiken.
Het eerste boek, afkomstig van de Amerikaanse uitgeverij Russell Enterprises, getiteld ‘Chess Tests’, is van Mark Dvoretsky, de Russische toptrainer die in 2016 op 68-jarige leeftijd plotseling stierf. Dvoretsky werd alom beschouwd als een van de beste trainers ter wereld en zijn publicaties stonden hoog aangeschreven. Dit boek, dat hij net voor zijn dood, min of meer af had, is bij mijn weten een tijdje op de plank blijven liggen. Zijn belangrijkste pupil, Arthur Yusupov (of zoals hij zijn naam in het Duits tegenwoordig schrijft Artur Jussupow) nam de taak op zich om een voorwoord te schrijven, omdat zijn leermeester dat niet meer gelukt was. Yusupov schrijft in zijn inleiding: “Fortunately, he had time to talk about his concept with hid friends and colleagues”. En dat helpt bij de ideeën die Dvoretsky heeft gehad bij het samenstellen van het materiaal. Het boek kent zeven hoofdstukken:
Hoofdstuk 1: Training van combinatoire inzicht
Hoofdstuk 2: Kandidaat zetten
Hoofdstuk 3: Berekenen van varianten
Hoofdstuk 4: Aanval en verdediging
Hoofdstuk 5: Positiespel
Hoofdstuk 6: Het realiseren van een voordeel
Hoofdstuk 7: Eindspeltests
Mark Dvoretsky (Foto Andreas Kontokanis op Wikipedia)
Elk hoofdstuk is weer onderverdeeld in meerdere paragrafen waarbij hij termen als ‘Fantasy’ of ‘Tasty Tactics’ niet schuwt. De uitgever heeft een aantal van zijn hints en uitleg die hij gaf in zijn boeken ‘Recognizing Your Opponent’s Resources’ en ‘Maneuvering: the Art of Piece Play’ gebruikt om Dvoretsky als het ware een soort virtueel stuk aan het begin van het boek te geven, waarbij de lezer tips krijgt hoe hij de opgaven te lijf moet gaan. Yusupov geeft op zijn beurt een paar aanwijzingen hoe hij denkt dat de oplosser het beste de opgaven te lijf kan gaan.
De structuur van het boek bestaat verder uit een grote reeks opgaven waarvan er telkens zes diagrammen op één pagina zijn gezet. Bij elk hoofdstuk staat een inleiding wat de lezer te wachten staat. En zo kunnen er tot en met pagina 62 lastige vraagstukken opgelost worden. Het grootste gedeelte van het boek bestaat uit de uitwerkingen van de oplossingen. Dvoretsky geeft zelf aan dat hij sommige stellingen ook in andere boeken heeft gezet, maar dat hij er nu bewust voor gekozen heeft om niet alleen een klein fragment te tonen maar soms een hele analyse van de partij. Er staat me bij dat de grote man verschillende malen in Nederland was waar hij ook ingehuurd werd door sommige van onze topspelers. Die kregen dan zijn soms vreselijke moeilijke stellingsvraagstukken voorgeschoteld waarbij hij kon putten uit een aardige verzameling van stellingen. Die heeft hij in de loop van de jaren gerangschikt en zo’n rangschikking treft de lezer in dit boek aan. Daar kun je uiteraard van alles van vinden, maar feit is wel dat hij mooie stellingen presenteert die vooral sterke schakers, die graag de grijze cellen aan het werk willen zetten, zal aanspreken.
Hieronder een paar voorbeelden, die ik uiteraard als opgave aanbied:
OPGAVE 1
OPGAVE 2
OPGAVE 3
Wat wil zwart en hoe voorkomt wit dat?
Het tweede boek is weer een nieuwe loot aan de boom van uitgeverij Gambit uit Engeland. De boeken voor kinderen zijn populair en John Nunn (vanwege ik de vorige keer Chess Tactics Workbook For Kids heb besproken) heeft zich nu op het eindspel gestort.
Dit boek, getiteld Chess Endgame Workbook for Kids, van John Nunn, past naadloos in de serie waar momenteel aan gewerkt wordt.
Waar ik de vorige keer de tactische talenten van de auteur besprak, zou ik nu lyrisch kunnen worden over zijn capaciteiten in het eindspel. De liefde voor deze fase in een schaakpartij heeft hij al vaker geëtaleerd, gezien de mooie boeken die hij over het eindspel heeft uitgebracht. De opgaven in dit boek zijn van een heel kaliber dan in het hierboven besproken boek en dat hoort natuurlijk ook zo, aangezien het bedoeld is voor kinderen van beginnersniveau tot gevorderd. De opbouw in hoofdstukken ziet er zo uit:
Hoofdstuk 1: De kale koning
Hoofdstuk 2: Pionneneindspelen
Hoofdstuk 3: Eindspelen met lichte stukken
Hoofdstuk 4: Toreneindspelen
Hoofdstuk 5: Eindspelen met toren en licht stukken
Hoofdstuk 6: Dame-eindspelen
Hoofdstuk 7: Eindspeltests
Hoofdstuk 8: Toetsen
In het eerste hoofdstuk wordt het matzetten met één of meer stukken tegen de kale koning besproken. Elk hoofdstuk begint met een stukje instructie waarbij de auteur een paar leuke voorbeelden toont van de begrippen die hij graag in zijn opgaven laat terugkomen. De opgaven zijn in het begin vrij triviaal maar op bijvoorbeeld het matzetten met paard en loper zal menigeen zijn tanden stukbijten.
Als dan in hoofdstuk twee, over pionneneindspelen, begrippen als zetdwang (het Duitse Zugzwang wordt in het Engels gebruikt!) aan bod komen, is Nunn in zijn element als hij een paar aardige opgaven presenteert. Ook hier loopt het niveau na de eerste stellingen snel op. Zeker als hij zijn sectie met ‘Tougher Exercises’ start. De vraag die ik me onwillekeurig stelde, was voor welk niveau hij de opgaven heeft samengesteld. Omdat ik veel les heb gegeven aan kinderen in Nederland, die meestal zijn opgegroeid met de Stappenmethode, denk ik dat er weinigen zullen zijn die dit boek zonder al te veel fouten zullen oplossen. Het antwoord op mijn gedachten tref ik achteraan in het boek aan bij ‘The Test Papers’. Want naar aanleiding van de score die de oplossers kunnen halen, kan hij in ‘The Score-Chart’ kijken hoe sterk hij is. Die zit er zo uit:
| Test nummer | Maximum score | Jouw score |
| 1 | 7 | |
| 2 | 15 | |
| 3 | 17 | |
| 4 | 17 | |
| 5 | 17 | |
| 6 | 16 | |
| 7 | 15 | |
| 8 | 16 | |
| Totaal | 120 |
Rate your score:
0-20 Revision necessary!
21-45 Focus on your weaker areas
46-70 Shows potential
71-90 Promising talent
91-100 Potential international players
101-110 Potential Master strength
111-120 Potential Grandmaster
Tijd voor wat opgaven:
OPGAVE 1
Wat moet wit spelen? 1.c4, 1.Kd2 of 1.Kc2 ?
OPGAVE 2
Bedenk met welke paardmanoeuvre wit remise kan forceren.
OPGAVE 3
Het is duidelijk dat wit (aan zet) remise in handen heeft door eeuwig schaak te geven. Maar kan hij ook winnen?
Conclusies:
Beide boeken bieden veel interessante opgaven aan waarbij de lezer kan oefenen. Er is ook de nodige uitleg voorafgaand aan de thema’s die worden aangeboden. Het boek van Dvoretsky is voornamelijk voor zeer sterke schakers, het boek van Nunn biedt voldoende behapbare opgaven aan, die overigens ook snel in niveau oplopen zodat ervaren clubschakers ook hier hun tanden in kunnen zetten.
Boek: Chess Tests
Auteur: Mark Dvoretsky
Uitgeverij: Russell Enterprises
ISBN-nummer: 978-1-949859-06-5 (print)
Pagina’s: 208
Gepubliceerd: 2019
Boek: Chess Endgame Workbook for Kids
Auteur: John Nunn
Uitgeverij: Gambit
ISBN-nummer: ISBN-13: 978-1-911465-38-6
Pagina’s: 128Gepubliceerd: 2020
Link naar onze recensenten met hun recensies.
Voor degenen die niet veel kunnen / willen besteden aan leerboeken voor op de computer: er zijn op de pagina van Bill Wall zgn. Ebook Pgn’s te downloaden. Dat zijn pgn-bestanden met ALLE diagrammen (in pgn vorm) uit bekende schaakboeken. Je moet de pagina, die een halve kilometer hoog is, wel even stevig naar beneden doorscrollen. De Ebook pgn’s staan in de meest rechter kolom. Er is ook veel ander leuks te vinden.
billwall.phpwebhosting.com/