Schaakrubrieken weekend 22 februari 2020

Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.

Hans Ree Gert Ligterink Hans Böhm Bab Wilders Johan Hut Rini Kuijf Henk Prins

Hans Ree

In het voetspoor van Wijk aan Zee

‘Is het Praagse schaakfestival het Tsjechische Wijk aan Zee?’ Nou, nou, dat was wel erg hoog gegrepen. Die kop boven een internetartikel deed me denken aan een anekdote over de Let Aivars Gipslis, die toen hij net tot grootmeester was benoemd tegen Viktor Kortchnoi zei „Nu zijn we collega’s”, waarop Viktor de Verschrikkelijke meedogenloos toesloeg: „Jij bent geen collega van mij, maar van Damjanovic.”

Arme Mato Damjanovic. Hij was een sterke speler met een attractieve aanvalsstijl, maar in verschillende anekdotes is hij de kop van Jut. Hoe komt zoiets? Stomme pech, denk ik. Efim Bogoljubow, een groot schaker die twee keer een WK-match speelde tegen Aljechin, zei in het café als hij een partij liet zien vaak glunderend: „Dat had de arme Lipschütz niet gezien.” De echte Samuel Lipschütz (1863-1905) was een tijdje kampioen van de Verenigde Staten en ook een belangrijk schaakauteur, maar door Bogoljubow werd zijn naam in de schaakmythologie een soortnaam, de arme Lipschützen. Bogoljubow kende ook de Rabinowitschen, waar je voor uit moest kijken.

Om terug te komen op het Praagse festival van afgelopen week, je kunt het nog geen collega van Wijk aan Zee noemen, maar ze zijn op de goede weg. Behalve de hoofdgroep (de ‘Masters’ genaamd, net als in Wijk aan Zee) waren er tal van neventoernooien en andere festiviteiten, zoals een programma van schaakfilms en een bijeenkomst ter herdenking van de vroegere president Václav Havel. Op foto’s zag ik in de zaal onze Genna Sosonko, Max Pam en Bessel Kok, de schaakweldoener die in 1990 bij een toernooi in Praag een partijtje tegen de president mocht spelen. Ik zag Jeroen van den Berg, directeur van het Tatatoernooi in Wijk aan Zee, in Praag de eerste zet van een ronde uitvoeren en in de groep van de ‘Challengers’ (ook net als bij Tata) speelde Jorden van Foreest. Ze moeten in Praag nog een tandje bijzetten, maar er kan een mooie stedenband uit voortkomen.

Alizera Firouzja – Pentala Harikrishna, Praag Masters 2020
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Le7 6. d3 b5 7. Lb3 d6 8. c3 0-0 9. h3 Pa5 10. Lc2 c5 11. d4 Dc7 12. d5 Pc4 13. b3 Pb6 14. a4 c4 15. axb5 axb5 Hierna krijgt zwart het moeilijk. Na 15…cxb3 16. Ld3 zou het ongeveer gelijk staan. 16. Txa8 Pxa8 17. bxc4 bxc4 18. La3 Pd7 19. Lb4 Pc5 20. De2 Pb6 21. Pbd2 f5 Hij zoekt tegenspel. 22. Td1 Nog sterker lijkt 22. exf5, waarna 22…Lxf5 23. Lxf5 Txf5 24. Pxc4 Pxd5? 25. Da2 erg goed voor wit zou zijn. 22…g6 23. De3 f4 24. De2 La6 Zoiets noemde Savielly Tartakower de Spaanse marteling. Gebonden aan de verdediging van c4 is zwart veroordeeld tot een lang en uitzichtloos lijden. 25. Ta1 Ta8 26. Df1 Dc8 27. Ta5 Pcd7 28. Da1 Lb5 29. Pb1 g5 30. Txa8 Pxa8 Ook het eindspel zou geen pretje zijn, want na 30…Dxa8 31. Dxa8+ Pxa8 32. Pa3 gaat pion c4 verloren. 31. Da7 Pc7 32. Pa3 La6 33. La4

Zwarts stelling stort in. Er dreigt stukwinst door 34. Lxd7 Dxd7 35. La5 en na 33…Pf8 is 34. Pxe5 beslissend. 33…Pf6 34. Pxg5 Pfxd5 35. exd5 Lxg5 36. Lxd6 Pxd5 37. Ld7 Db7 38. Le6+ Kg7 39. Lxe5+ Lf6 Ook na 39…Kg6 40. Dd4 is het snel uit. 40. Dd4 Zwart gaf op.

Partij in de viewer:

Gert Ligterink

Korley is aanstekelijk op YouTube en aanvallend aan het bord

YouTube-video’s waarin schaakpartijen worden besproken, ¬lijken vaak op elkaar als twee druppels water. Een commentator, de een enthousiaster of amusanter dan de ander, zit achter een bureau en vertelt de kijkers wat hen te wachten staat. Een schaakbord verschijnt en de explicatie begint. Dat het ook anders kan, bewijst de Amerikaan Kassa Korley in een aanstekelijk filmpje dat is opgenomen in een park. Met op de achtergrond wandelaars en picknickers die van het zonnetje genieten, beschrijft hij vol vuur hoe hij vorig jaar in een open toernooi in het Deense Helsingor tegen de Oekraïense grootmeester Moisejenko de partij van zijn leven speelde.

Korley (26) is geboren in New York, maar speelt onder de vlag van Denemarken, het land van zijn grootouders. Hij is op jacht naar de grootmeestertitel die steeds dichterbij komt. Geïnspireerd door zijn geslaagde coup tegen Moisejenko voldeed hij in Helsingor voor de tweede maal aan de vereiste norm. De titel zal worden toegekend als hem dat nog eens lukt. In alle lijstjes met de mooiste partijen uit 2019 krijgt Korley’s prestatie een ¬eervolle vermelding. Terecht, ook een topgrootmeester zou trots zijn op zo’n aanvalsoverwinning.

Moisejenko – Korley (Helsingor 2019)

1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pc3 Pf6 4. cxd5 exd5 5. Lg5 c6 6. e3 Ld6 7. Ld3 0-0 8. Dc2 h6 9. Lh4 Te8 10. Pge2 a5 11. h3 Na 11. 0-0 volgt 11 … Lxh2+ 12. Kxh2 Pg4+ 13. Kg3 g5. 11 … Pa6 12. a3 Pc7 13. 0-0 Pe6 14. f3 Ter voorbereiding van de volgende zet die overtuigend wordt weerlegd. 14 … Pg5 15. e4? In aanmerking komt 14. f4, waarna zwart moet kiezen voor de terugtocht 14 … Pe6 of het dubieuze stukoffer 14 … Pxh3+ 15. gxh3 Txe3 16. Lh7+ Kh8 17. Lf5.

15 … Pfxe4! 16. fxe4 Geen keus. Na 16. Lxe4 dxe4 17. Lxg5 Dxg5 18. fxe4 Lxh3 wint zwart een pion in uitstekende stand. 16 … Pxh3+ 17. gxh3 Dxh4 18. Tf2 Lxh3 Deze stelling ontstond ook 23 jaar geleden in een partij Karpesjov – Meister. Na 19. e5 Txe5! 20. dxe5 Lc5 21. Pe4 Lxf2 22. Pxf2 Dg5+ 23. Pg4 Lxg4 24. Dc1 Dxe5 liet zwart zijn glad gewonnen stand na onhandig spel remise lopen. 19 Td1
19 … Te5! Een spectaculair torenoffer om de diagonaal a7-g1 te veroveren. 20. dxe5 Lc5 21. Pd4 Ook het zoenoffer 21. Tdf1 Lxf1 22. Pd1 biedt geen hoop op verdediging. Na 22 .., Lxe2 23. Lxe2 Lxf2+ 24. Pxf2 Dg3+ 25. Kf1 Dxe5 heeft wit te veel materiaal verloren. 21 … Lxd4 22. Tdd2 Na 22. Tdf1 versterkt zwart zijn aanval beslissend met 22 … Te8. 22 … Dg3+ 23. Kh1 Lg4! 24. Lf1 Lf3+ 25. Lg2 Dh3+ Wit geeft op. Eén zet voor het mat na 26. Kg1 Dxg2.

Partij in de viewer:

Hans Böhm

Grootste talent 2020

Wie heeft de meeste kans om in de toekomst wereldkampioen Magnus Carlsen van zijn troon te stoten? In maart nemen in het kandidaten-toernooi acht spelers de laatste horde en wordt beslist wie de uitdager in november gaat worden. De beste papieren hebben Fabiano Caruana en Liren Ding maar zelfs zij zullen als underdog de WK-tweekamp ingaan. Carlsen heeft keer op keer bewezen dat hij zijn generatiegenoten de baas is, vandaar ook zijn record niet-verliezen dat hij bij het laatste TataSteeltoernooi op 120 bracht. Hij is de kampioen in alle disciplines:snelschaak, rapid en met klassiek tempo. Dus de verwachting is dat hij in de komende twee WK-tweekampen niet echt bedreigd zal worden.

In 2024 zijn de grootste talenten van nu gerijpt en dan wordt het een ander verhaal. Onder die bijzondere talenten maakt de 16-jarige Iraniër Alireza Firouzja de meeste indruk. Hij was al kampioen van zijn land met 12 jaar en werd grootmeester met 14 jaar, net zoals de rest van de huidige wereldtop. Hij staat op dit moment met stip op de 23e plaats op de wereldranglijst met de indrukwekkende rating 2730. Ook al is zijn voorkomen zeer volwassen, soms begaat hij nog grappige jeugdzondes.

Bij het laatste WK-rapid eindigde hij tweede achter Carlsen. In hun onderlinge partij bij het snelschaken was dit de slotstelling

A. Firouzja – M. Carlsen, na 80…Lf4-d2

Firouzja wilde Kf5 spelen maar stootte zijn koning om en tijdens het proces van rechtzetten viel zijn vlag. Partij verloren want zwart kan (met heel veel hulp van wit) met die ene loper mat zetten in de h8-hoek en als dat technisch mogelijk is, heb je verloren. Dat is natuurlijk triest en uiterst onrechtvaardig als het jezelf overkomt maar het zijn de regels en door schade en schande weten de ervaren spelers dat wel en ondertekenen knarsetandend het wedstrijdformulier. Maar Firouzja was geheel ontredderd en schreef ter plekke een protest tegen deze gang van zaken. Kansloos protest natuurlijk maar iedereen had wel met hem te doen.

Op dit moment doet Firouzja mee aan een sterk bezet toernooi in Praag. Zie hoe hij een gerenommeerde grootmeester, Pentala Harikrishna uit India, nummer 29 op de wereldranglijst, met vaste hand over het bord duwt.

A. Firouzja – P. Harikrishna

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.d3 b5 7.Lb3 d6 8.c3 0-0 9.h3 Pa5 10.Lc2 c5 11.d4 Dc7 12.d5
Wit kan ook kiezen om de spanning in het centrum aan te houden en verder gaan met Lg5 of Te1 of De2. Wit staat hoe dan ook een tikkeltje beter omdat hij meer ruimte heeft om met zijn stukken te manoeuvreren maar het is het kleine voordeeltje van de voorzet, meer niet. 12…Pc4 13.b3 Pb6 14.a4 c4 15.axb5 axb5 16.Txa8 Pxa8 17.bxc4 bxc4 Vanaf hier heeft wit een target:c4. Hij gaat daar met zijn volle gewicht op hangen en intussen moet zwart zijn enige tegenactie (f7-f5) in het spel brengen. 18.La3 Pd7 19.Lb4 Pc5 20.De2 Pb6 21.Pbd2 f5 22.Td1 g6 23.De3

Zwart staat voor een moeilijke beslissing. Als hij de boel dicht houdt (f4) worden zijn kansen op de koningsvleugel minder, als hij de boel opengooit komt Lc2 tot leven: 23…fxe4 24.Pxe4 Pxe4 25.Lxe4 Pd7 26.Ta1 Lb7 27.Ta7 Ta8 28.Txa8 Lxa8 29.Pg5 en wit heeft nog steeds wat. Toch was dat beter geweest dan 23…f4 24.De2 La6 25.Ta1 Ta8 26.Df1 Dc8 27.Ta5 Pcd7 28.Da1 Lb5 29.Pb1 g5 30.Txa8 Pxa8 Zwart blijft die zwaktes op c4 en d6 houden na 30…Dxa8 31.Dxa8 Pxa8 32.Pa3 La6 33.La4 Pab6 34.Lb5 en er gaat een pion verloren. 31.Da7 Pc7 32.Pa3 La6 33.La4 De druk wordt mooi opgevoerd en zwart staat op omvallen: 33…Db8 34.Dxb8 Pxb8 35.Pxe5 is het niet, net zomin als 33…h5 34.Lxd7 Dxd7 35.La5, dus probeert zwart iets anders 33…Pf6 34.Pxg5 Pfxd5 35.exd5 Lxg5 36.Lxd6 Pxd5 37.Ld7 Db7 38.Le6+ Kg7 39.Lxe5+ Lf6 40.Dd4 en zwart gaf op, er gaat nog meer materiaal verloren. Een indrukwekkende gestroomlijnde overwinning waarin zwart geen grote fouten heeft gemaakt maar toch kansloos naar een nederlaag werd gespeeld. Let in 2024 op Firouzja!

Partij in de viewer:

Bab Wilders

Het is mij niet bekend of er ooit wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de invloed op de hersencellen van bezig zijn met kruiswoordpuzzels, halma, sudoku of Leo moet naar de kapper. Maar bij schaken is dit wel gedaan, in vele landen en door geleerden van naam. Daarbij ging het vooral om twee groepen, nl. kinderen en hoogbejaarden. Wat de laatsten betreft, het staat vast dat het regelmatig beoefenen van de schaaksport dementie kan vertragen of zelfs verhinderen. Karaktervormend is op hoge leeftijd waarschijnlijk een ijdele hoop maar bij kinderen zeker een punt. In de voormalige USSR, waar schaken een schoolvak was, is op dit punt veel onderzoek gedaan. Bij een goede basiskennis is het ook belangrijk dat de kinderen zelfstandig met boeken gaan werken. Deze moeten dan natuurlijk wel deskundig gemaakt en uitdagend zijn. Dit laatste geldt zeker van de 2 laatste boeken in de serie Chess for kids van Gambit Publications. Er was al Chess Tactics for Kids en van dezelfde auteur,voormalig topspeler te midden van de grootmeesters, John Nunn is er nu ook Chess Endgame Workbook for Kids. De taal zal vanaf 10 jaar geen bezwaar zijn want het gaat allemaal met diagrammen en figurine notatie. Ook natuurlijk interessant voor schaak-leraren op club en school. De tests achter in de boeken zijn nuttig om te controleren of de leerlingen het inderdaad hebben begrepen. Van een eveneens op dit gebied deskundig auteur, Graham Burgess, is het derde Gambit-boek nl. Chess Openings Workbook for Kids. Alle boeken kosten trouwens 16.75 euro. Met deze boeken wordt het hele mogelijke verloop van de schaakpartij bestreken. Misschien heeft een oplettende lezer toch iets gemist nl. de strategie in het middenspel, maar het is de vraag of men daarmee de tere kinder-hersentjes moet lastig vallen. Maar wie weet wordt er een deskundige gevonden die dat ook in deze formule weet te gieten.

Onlangs bleek bij een quiz op de TV dat de kandidaten nog nooit van Euwe hadden gehoord. En ook testte ik het bij een jeugdige schaker en ook daar nul op het rekwest. Daarom maar weer eens een partij van onze enige wereldkampioen, Geller-Euwe uit het legendarische toernooi Zürich 1953. Geller was trouwens ook één van de sterkste Russische grootmeesters uit de tijd dat de wereldkampioenen haast onvermijdelijk uit de USSR kwamen. 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 het zogenaamde Nimzowitsch-Indisch, genoemd naar alweer een legendarische grootmeester die door zijn nervositeit zelfs niet tot een match om de wereldtitel reikte. 4.e3 c5 5.a3 Lxc3 6.bxc b6 7.Ld3 Lb7 8.f3 Pc6 9.Pe2 0-0 10.0-0 Pa5 11.e4 Pe8 12.Pg3 verhindert f5, wat zwart wilde spelen 12..cxd 13.cxd Tc8 14.f4 Pxc4 15.f5 dreigt f6 15..f6 16.Tf4 aanval b5 17.Th4 Db6 18.e5 overziet hij het antwoord van zwart? 18..Pxe5 19.fxe6 Pxd3 20.Dxd3 Dxe6 Nu moet wit alles op de aanval gooien 21.Dxh7+ Kf7 22.Lh6 Th8!! sloeg in als een bom, ook in de speelzaal 23.Dxh8 Tc2 dreigt mat na Txg2 24.Tc1 (na 24.d5 komt Db6+) Txg2+ 25.Kf1 Db3! 26.Ke1 Df3 en wit geeft op.

Partij in de viewer:

Probleem 2773 is een driezet van Lloyd:

Johan Hut

LSG stunt met deelname van Karpov en Hübner

Het Leidsch Schaakgenootschap (LSG) bestaat 125 jaar en viert dat op spectaculaire wijze. Het jaarlijkse Noteboomtoernooi kent komend weekend een kroongroep met Anatoli Karpov, Jan Timman, Robert Hübner en Predrag Nikolic. De vier spelen elk twee rapidpartijen tegen elkaar.

De deelname van Hübner is het meest verrassend, de Duitser leent zich al vele jaren niet meer voor dit soort openbare optredens. De ontmoeting met zijn oude strijdmakkers Karpov en Timman zal hem over de streep hebben getrokken. Bovendien voelde Hübner zich in Nederland altijd goed thuis. Hij spreekt vloeiend Nederlands en dat is niet zijn enige taal. Hübner is een wereldvermaarde papyroloog en heeft zich altijd beziggehouden met het ontcijferen van Egyptische hiërogliefen. Nederlands leren lukt dan ook wel.

Belangrijkste wapenfeit is dat Hübner vier keer de WK-kandidatenmatches bereikte. Bijzonder is vooral de manier waarop het in die matches steeds misging. In 1971, op 22-jarige leeftijd, brak hij een match tegen Petrosjan bij een kleine achterstand af omdat hij last had van het lawaai. In 1981 bereikte Hübner de finale tegen Kortchnoi en brak die opnieuw af bij een kleine achterstand, nu vanwege stress. In 1983 speelde de Duitser in de kwartfinale met 7-7 gelijk tegen Smyslov, 1-1 plus twaalf remises. De FIDE nam het belachelijke besluit om de winnaar aan te wijzen via de roulettetafel. Het balletje van Hübner rolde verkeerd. In 1991 werd hij op een normale manier uitgeschakeld, hij verloor met twee punten verschil van Timman.

Hübner was geen profschaker, maar was in zijn tijd wel een van de sterkste schakers buiten de Sovjet-Unie, in 1981 zelfs de sterkste. Bij het Interpolistoernooi in Tilburg was hij met twaalf deelnames een stamgast. In 1987 won hij daar deze merkwaardige partij.

Hübner-Kortchnoi

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Pxe4 6.d4 b5 7.Lb3 d5 8.dxe5 Le6 9.Pbd2 Pc5 10.c3 Le7 11.Lc2 Lg4 12.Te1 Dd7 13.Pf1 Een jaar eerder speelde Hübner in hetzelfde toernooi 13.h3 tegen Kortchnoi. Die partij verloor hij, niet vanwege die zet, maar ergens moet hij natuurlijk afwijken. 13…Td8 14.Pe3 Lh5 15.Pf5 0-0 16.Pxe7+ Pxe7 17.b4 Nog steeds zaten beide spelers in hun voorbereiding. In een partij Geller-Hazai speelde zwart hier 17…Pe4 en kreeg wat problemen. Kortchnoi had thuis een verbetering bedacht. 17…Pa4

18.Lxh7+ Natuurlijk had Kortchnoi hiernaar gekeken. Hier kijk je altijd naar als wit Pg5 en Dh5 kan spelen. 18…Kxh7 Als wit nu 19.Pg5+ Kg6 20.Dd3+ Df5 speelt, heeft zwart niets te vrezen. Er volgt echter een verrassing. 19.e6
Zelfs hier had Kortchnoi thuis naar gekeken. Hij had geconcludeerd dat zwart na 19…Lxf3 20.Dc2+ Le4 21.Txe4 fxe6 22.Th4+ Kg8 23.Dh7+ Kf7 24.Dh5+ g6 een stuk voor blijft. Toen Hübner het toch speelde, besefte hij echter dat wit 19…Lxf3 21.Dd3+ Le4 22.Dh3+ speelt en dan de dame wint. Kortchnoi dacht vijftig minuten na en gaf de partij toen op. Bizar, een partij opgeven die je thuis van de eerste tot en met de laatste zet hebt voorbereid.

Partij in de viewer:

Rini Kuijf

Voor beginners A8174

Zwart aan zet, wat moet hij doen?

Voor gevorderden B8174

Zwart aan zet wint met?

Henk Prins

In het RDMagazin van 7 december 2019 was een schaakpuzzel opgenomen. Gezien het aantal inzendingen viel de opdracht – het zelf maken van een schaakprobleem met de oplossingen van andere problemen – in de smaak. Drie twee- en drie driezetten moesten er worden opgelost. Deze keer de uitleg van de eerste tweezet.

1. L. Szwedowski, tweezet.

De tweezet heeft drie verleidingen. De eerste verleiding is 1. Te2? Wit dreigt met 2. Le5 mat. Dit mat kon nog niet in de diagramstand, want dan vlucht de koning naar e3. De toren is aan de andere kant van het veld e3 gaan staan en nu heeft wit geen last van de interferentie van de toren door de loper. Zwart kan om de dreiging dwars te zitten de zet 1. … Td5 spelen. In dat geval gaat 2. Te4 mat. Zwart heeft het vluchtveld d5 geblokkeerd en wit kan zonder straf de loper van h1 interfereren met zijn toren op e4. Zwart weerlegt deze verleiding met 1. … Te8! waarop wit het antwoord schuldig moet blijven. Helaas weerlegt ook de zet 1. … Lh2! De tweede verleiding is 1. Lxb7? Wit dreigt nu 2. Te4 mat. Zwart kan tegen deze dreiging verschillende zetten spelen. Op 1. … Te8 komt 2. Td6 mat. Op 1. … Pc3 komt 2. Dc5 mat. Mooi is 1. … Pf2 waarop 2. Le3 mat is. Zwart weerlegt deze verleiding met 1. … Td5! De derde verleiding is 1. Ld2? Wit dreigt met 2. Dc5 mat. Op 1. … Td5 is weer 2. Te4 mat en op 1. … Tc8 komt 2. Td6 mat. Ook mogelijk tegen de dreiging is 1. … Txd3, maar dan is 2. Pc2 mat. Zwart weerlegt nu met 1. … b6! De sleutelzet is 1. Te3! Wit dreigt nu 2. Pc2 mat. Na 1. … Tc3 is 2. Dc5 mat. Als zwart de toren slaat met loper of paard op e3 dan speelt wit 2. Le5 mat. De tweezet toomt een mengelmoes van dreigingen die in andere onderdelen als matzetten voorkomen na zwarte zetten.
De dubbele weerlegging van de eerste verleiding is gemakkelijk te repareren door een zwarte pion op h2 en g7 toe te voegen.

Tweezet 959 van H. Prins kan voor de liefhebbers worden opgelost.

De tweezet toont een thema dat over twee weken wordt besproken.

13 Reacties

  1. Avatar
    wimw 26 februari 2020

    Die opmerking van Bogoljubov over schakers met de naam Rabinowitsj is mogelijk niet zo onschuldig. In de eerste helft van de 20e eeuw had je in Rusland twee Joodse schakers met die naam: Abram en Ilya [Elias]. In 1926 verhuisde Boguljubov naar Duitsland en bleef daar tijdens het Nazi-regiem. Toen in 1950 de eerste grootmeestertitels door de FIDE werden toegekend, kreeg Bogoljubov die aanvankelijk niet. Als reden wordt gegeven dat hij in de Tweede Wereldoorlog een bestuursfunctie aannam bij de Nazi-regering van Polen en daardoor teveel beschadigd was.

    • Avatar
      Frits Fritschy 27 februari 2020

      “I am getting old. I know only chess, I have a wife and family. True, I abhor politics, but if I earn a living and keep out of trouble by teaching and playing chess under political subsidy, am I to be blamed?” – Bogoljubov at Nottingham in 1936 (www.chess.com/blog/batgirl/chess-with-the-nazis).
      Geen idee of Bogoljubow werkelijk antisemitisch was. Als geboren Rus/Oekraïener (Duitser geworden na internering in WW1) was het partijlidmaatschap misschien ook een keuze uit veiligheid. Wat voor bestuursfunctie had hij in Polen? Misschien was het een functie waar hij niet veel kwaad kon, ook geen idee. (Hij werd na een jaar toch tot grootmeester benoemd.) Als schaker viel er waarschijnlijk niet veel te verdienen tijdens de oorlog, al waren er wel toernooien. Korchnoj was om vergelijkbare (ja, ik zie ook de verschillen) redenen ook lid geworden van de Communistische Partij in de USSR.

       

  2. Avatar
    wimw 27 februari 2020

    Bij deze passage uit zijn levensbeschrijving fronste ik toch wel mijn wenkbrauwen.

    Während des Krieges ging Bogoljubow einer Einladung des schachbegeisterten „Generalgouverneurs“ des besetzten Polen, Hans Frank (der auch Weltmeister Aljechin für längere Zeit in Krakau beherbergte), nach und übersiedelte in das Generalgouvernement, wo er neben verschiedenen Turnieren und Schachveranstaltungen, an denen er teilnahm, auch eine Tätigkeit als Übersetzer in der Krakauer Verwaltung ausübte.

    Bestuursfunctie was geen juiste weergave van deze tekst. Hij werkte mee met de Nazi bezetters als vertaler. Hoe zijn houding tegenover de vervolgde Joodse bevolking in Duitsland en Polen was en of hij wist van de vernietigingskampen, heb ik niet kunnen vinden. Antisemitisme was voor de Tweede Wereldoorlog een veel voorkomend sentiment, maar inderdaad is uit dit alles nog niet af te leiden of Boguljubov dat sentiment deelde.

  3. Avatar
    wimw 27 februari 2020

    Je kunt zeker vraagtekens zetten bij het spelen van Euwe van een schaakmatch tegen Bogoljubov in Bohemen, een door Nazi-Duitsland bezet gebied. De match vond plaats in juli 1941 nadat de Jodenster in Nederland al was ingevoerd. Het pleit wel voor Euwe dat hij verdere uitnodigingen van de Nazi’s heeft afgeslagen. Later heeft hij als directeur van een voedselbedrijf nog een verzetsgroep gesteund.

    Bogoljubov werkte echter samen met de Nazileider in bezet Polen, Hans Frank, die in 1945 in Neurenberg voor oorlogsmisdaden ter door werd veroordeeld en geëxecuteerd. Dat lijkt me toch een heel ander verhaal.

    • Avatar
      Frits Fritschy 27 februari 2020

      Het Generalgouvernement was geen bestuursinstantie, maar een gebiedsaanduiding voor het deel van Polen dat in WO2 niet door Duitsland geannexeerd was, maar wel bezet. Bogoljubov was dus gewoon verhuisd. In de buurt van Hans Frank, een serieuze schaakliefhebber, verkeren was voor een niet erg bemiddeld persoon als Bogoljubov natuurlijk aantrekkelijk, alhoewel vanuit huidige optiek niet erg dapper. Maar vergeleken met bijvoorbeeld het gedrag van een aanzienlijk aantal Nederlandse politiebeambten ook niet al te beroerd.

  4. Avatar
    wimw 27 februari 2020

    Mijn eerste schaakboek in 1958 was Zo speelt Botwinnik van Hans Kmoch. Daarin staat een partij van Botwinnik met wit tegen Rabinowitsj uit 1934, waarin deze schaker lang goed stand houdt en pas na een door Botwinnik geweldig gespeeld eindspel tot opgave wordt gedwongen op de 77e zet. Van Hans Kmoch is dit citaat, dat overigens niet uit het bovenstaande boek komt.

    According to Hans Kmoch, Bogoljubow was sympathetic to the Nazis (e.g. insisting on the use of swastika to identify his nationality even before it was a universally accepted emblem of Germany) and was insensitive towards the plight of his Jewish colleagues whom he openly taunted.

     

    • Avatar
      Frits Fritschy 28 februari 2020

      Tsja, Wim, opnieuw: ik weet het niet. Zie en.chessbase.com/post/efim-bogoljubow-a-chess-career voor een andere mening over hetzelfde incident, van zijn biograaf Solovyov. (Een recensie van de biografie is hier te vinden: theweekinchess.com/john-watson-reviews/historical-and-biographical-works-installment-1.) Hij zou vooral een hekel hebben gehad aan de sovjets, maar ook niet veel op hebben gehad met de ideeën van Hitler, en verder apolitiek geweest zijn. Schaakhistoricus Edward Winter vraagt zich af (www.chesshistory.com/winter/winter30.html#4821._Bogoljubow_and_the_Nazis; zie ook het daaraan voorafgaande item, 4820) of Bogoljubows handel en wandel tijdens het naziregime ooit grondig onderzocht is.

      Hij zal zich bij collega’s, zeker bij hen die daar reden toe hadden, zoals Kmoch, niet geliefd hebben gemaakt door zich tegen een persoon als Frank aan te schurken. Van Aljechin is bekend dat hij niets gedaan heeft met het verzoek om bij Frank een goed woordje te doen voor de joodse schaker Przepiorka. Iets dergelijks is dan weer niet bekend over Bogoljubov. Een vertegenwoordiger van de laffe/te pragmatische meerderheid of een overtuigde nazi?

  5. Avatar
    Henk Dissel 28 februari 2020

    Naast Gouverneurgeneraal Hans Frank, die bij de Neurenberger processen ter dood werd veroordeeld en opgehangen werd, zien we ook SS Sturmbahnführer Helmut Pfaffenroth als speler deel uitmaken van de exhibitiepartijen tussen Aljechin/ Frank en Bogoljubov/Pfaffenroth. Volgens deze bron forum.axishistory.com/viewtopic.php?t=114420 werd hij tot 15 jaar veroordeeld, maar kwam vervroegd vrij.

    Juist de Sovjets zullen alle reden gehad hebben om Bogoljubov niet direct al bij het congres van 1950 de GM-titel te willen verlenen.

  6. Avatar
    wimw 28 februari 2020

    @ Frits Fritschy Dank voor de links met de verschillende lezingen over zijn lidmaatschap van de Nazipartij. Ik denk dat je het wel goed samengevat hebt. Hans Kmoch verhuisde in 1932 van Oostenrijk naar Nederland en bleef daar tot 1947. In 1934 speelde hij samen met Euwe in dat toernooi in Leningrad, waar die partij tussen Ilya Rabinovitsj en Botwinnik vandaan is. Ilya Rabinowitsj was wel degelijk een sterke schaker, want Euwe verloor van hem. [pgn eo=t pd=https://www.schaaksite.nl/wp-content/uploads/2020/02/euwe_rabinovich_1934.pgn][/pgn]

  7. Avatar
    Frits Fritschy 28 februari 2020

    Overigens is het niet altijd mis gewees tussen Kmoch en Bogoljubov. Zie https://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1012615.

  8. Avatar
    wimw 28 februari 2020

    Kmoch was secondant van Aljechin in zijn beide matches tegen Boguljubov. De eerste match in 1929 werd van begin september tot half november in Duitsland [Wiesbaden, Heidelberg en Berlijn] en in Nederland [Den Haag, Rotterdam en Amsterdam] gespeeld. De laatste twee partijen waren weer in Wiesbaden. Na de 25e partij had Aljechin de match met 15,5 tegen 9,5 gewonnen. Twee dagen later werd daar die door jou vermelde consultatiepartij gespeeld met Kmoch nota bene aan de zijde van Boguljubov. Dat hielp hem echter niet, want ook die partij verloor hij. In 1935 was Kmoch ook secondant van Aljechin in zijn eerste match tegen Euwe.

  9. Avatar
    FlatlandR 02 maart 2020

    Robert Hübner was inderdaad papyroloog, maar hij bestudeerde de Griekse papyri. Sloot ook beter aan op zijn studie Klassieke Talen.

    Het ontcijferen van Egyptische hiërogliefen beheerst hij volgens eigen zeggen niet. En ook zijn Nederlands vindt hij zelf niet goed (genoeg), zoals hij in keurig Nederlands meedeelde.

     

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.