Giri op het tandvlees voorbij Alekseenko

Eindelijk, eindelijk is het gelukt! Zoals Anish Giri zich zichtbaar opgelucht liet ontvallen bij het gebruikelijke interview na afloop van de partij: “Mijn eerste overwinning ooit in het Kandidatentoernooi!” In het vorige toernooi had hij alle partijen in remise zien verzanden en in dit toernooi was hij in de eerste ronde op een nul getrakteerd. In een marathonpartij die meer dan zes uur duurde, slaagde hij erin om de uiterst taaie Rus Kirill Alekseenko op de knieën te krijgen. Maar wat moest de Nederlander diep gaan! Daarover dadelijk meer, want er gebeurde nog meer in deze bijzondere zesde ronde. Een andere Rus, Nepomniatchi won namelijk weer! Hij versloeg in een fraaie partij de Chinese topfavoriet Liren Ding en Nepomniatchi nestelde zich hiermee fier aan kop met 4½ uit 6. In vaktermen: hij staat op plus drie en dat werd op voorhand gezien als mogelijk voldoende om zich na afloop van het toernooi tot uitdager te kunnen kronen. Na de opening, waarin hij een belangwekkend nieuwtje had gebracht, kwam hij al vrij snel heel goed te staan. Ik zat de livestream op Chess24 te volgen en net als ik verbaasde men zich er ook een beetje over hoe de Rus zich gedroeg. Een snapshot van deze livestream laat zien wat ik bedoel:

‘Nepo’ gaat achter zijn stoel staan en kijkt zo naar de denkende tegenstander. Zou hij dat bewust hebben gedaan? Vind u ook niet dat dat enigszins riekt naar psychologische oorlogsvoering? Is dit geoorloofd? Zou Ding, doorgaans erg stoïcijns, er last van gehad hebben? Wat zou er gebeuren als er een protest ingediend zou worden? Allemaal vragen die niet beantwoord konden worden. In elk geval kwam na afloop een krankzinnige variant op het bord waarin zwart een toren moest offeren voor een aanval tegen de witte koning en daarmee zou de Chinees zich misschien hebben kunnen redden. Hij vond de zet niet en verloor daarna redelijk geruisloos.

Hoog tijd om de partij van Giri te bespreken. Zoals we weten is elke tegenstander bang voor zijn openingskennis en voorbereiding. In elk geval speelde hij weer snel en kreeg ook al vlotjes een comfortabele stelling, die in de theorie eenmaal eerder op het bord is geweest. Waarschijnlijk heeft hij die partij niet thuis op het bord gehad, want daarin miste de zwartspeler een goede mogelijkheid en Giri speelde die ook niet. De stelling was daarna een tikje beter voor onze landgenoot, maar de partij gleed af naar een dooie remisestelling. Vlak voor de tijdcontrole was er ineens opwinding.

Hier kon wit simpel remise forceren met 38. Dxb7 maar hij speelde:
38. Dd7?!
Een gokje van de witspeler omdat Giri in tijdnood was?
38…b6!
Bij de persconferentie liet Giri weten dat ze dit wel eens vaker tegen hem hadden geprobeerd: een tactische voortzetting kiezen met hem in tijdnood. “Maar nu hij hier op dit podium mag acteren, is hij wel wat scherper dan bij een normaal toernooi”, zo zei hij het ongeveer. Hij was blij dat hij de 38ste zet had weten te vinden en kon zo bogen op een minimaal voordeeltje.

Omdat Alekseenko niet in staat bleek telkens de optimale zet te vinden, slaagde Giri erin om met een paar handigheidjes een paardeindspel met drie tegen twee pionnen op één vleugel te krijgen. Dat moet in principe remise zijn, maar omdat er een uitvluggerfase aan zat te komen, bleef hij geduldig manoeuvreren. Hij zorgde er zoveel mogelijk voor dat wit niet direct remise zou kunnen forceren en ondertussen probeerde hij zijn koning en paard te verbeteren, terwijl die van wit steeds meer ‘opgevouwen’ in de hoek kwamen te staan. Niettemin was het nog altijd te weinig en de witspeler gaf geen krimp. Maar toen de seconden letterlijk weg begonnen te tikken, ging hij eindelijk de fout in. Hij besefte ook onmiddellijk dat hij remise had kunnen forceren met 89.Ph1+!! maar hij speelde 89.Pd3?? en toen was het eindelijk gepiept. Nog altijd moest Giri heel omzichtig en nauwkeurig manoeuvreren maar nu hij eenmaal beet had, liet hij niet meer los. Toen de Rus opgaf, zag je een zichtbaar opgeluchte Giri van het bord opstaan. Hij staat weer op 50% en mag naar boven kijken!

De stand na zes ronden:

					1		2		3		4		5		6		7		8
1.	Nepomniachtchi, Ian	g	RUS	2774	*	*	.	.	½	.	½	.	1	.	1	.	½	.	1	.	4½	2967
2.	Vachier-Lagrave, Maxime	g	FRA	2767	.	.	*	*	½	.	½	.	½	.	½	.	½	.	1	.	3½	2831
3.	Caruana, Fabiano	g	USA	2842	½	.	½	.	*	*	½	.	½	.	.	.	1	.	0	.	3	2764
4.	Grischuk, Alexander	g	RUS	2777	½	.	½	.	½	.	*	*	.	.	½	.	½	.	½	.	3	2774
5.	Giri, Anish	g	NED	2763	0	.	½	.	½	.	.	.	*	*	½	.	1	.	½	.	3	2774
6.	Wang, Hao	g	CHN	2762	0	.	½	.	.	.	½	.	½	.	*	*	½	.	1	.	3	2764
7.	Alekseenko, Kirill	g	RUS	2698	½	.	½	.	0	.	½	.	0	.	½	.	*	*	.	.	2	2655
8.	Ding, Liren	g	CHN	2805	0	.	0	.	1	.	½	.	½	.	0	.	.	.	*	*	2	2655

Alekseenko, K. – Giri, A.
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. O-O Pf6 5. d3 d6 6. c3 O-O 7. Te1 a5

7…a6 wordt hier vaker gespeeld, maar de laatste tijd komt ook de voortzetting in deze partij meer op het bord.
8. Pbd2 Le6 9. Lb5 La7 10. Pf1 Pe7 11. Pg3 c6 12. La4 Pg6 13. h3
Met een zetverwisseling zijn weer in een stelling terecht gekomen waarin een belangwekkende partij werd gespeeld.
13…d5!?
Dit idee kwam op het bord in Grandelius-Hovhannisyan, 2019. Giri toont zich wederom een uitstekend theoreticus!
14. exd5 Pxd5 15. Lc2
Belangrijk om te weten dat pion e5 niet genomen mag worden: 15. Pxe5?? Pxe5 16. Txe5 Lxf2+ 17. Kxf2 Df6+ met winst.
15…Dc7 16. d4 exd4 17. Pxd4 Tae8
18. Lg5
Het is goed om te constateren dat wit niet zomaar zijn mooie paard op d4 mag ruilen voor zwarts loper op e6 (hoewel hij daarmee de zwarte pionnenstelling ‘verminkt’. In dit geval komt de f-lijn open met grote gevolgen voor wit. Na 18. Pxe6? Lxf2+! 19. Kxf2 fxe6+ 20. Kg1 Dxg3 staat zwart al bijna op winst.
18…Pdf4 19. Dd2 Ld5 20. Txe8 Txe8 21. Te1?!
Deze voortzetting brengt wit in het nadeel. Wit had moeten kiezen voor het onaantrekkelijke 21. Lxg6 Pxg6 22. Pdf5 maar het is duidelijk dat zwart dan met een prettig plusje uit de opening is gekomen.
21…Te5?!
Helaas grijpt Giri nu niet de kans om het voordeel te pakken. In bovengenoemde partij volgde 21…Txe1+ 22. Dxe1 In de analyse werd duidelijk dat 22…Kf8! dé zet is die zwart in het voordeel moet brengen. De witte dame kan niet binnenkomen en zwart houdt zijn stukken actief. Pion g2 hangt en daarmee is wit danig in de problemen. [22…Pe6 en zwart kwam later tot winst, maar objectief gezien is deze 22ste zet niet het beste.] Het is goed om te kijken wat er komt op 23. f3 Zwart heeft twee kansrijke voortzettingen. 23…f6 De menselijke zet. Na [De engine acht 23…Lxa2!? nog sterker. Ik kon het eerst niet geloven maar deze pion kan kennelijk straffeloos geslagen worden omdat wit op geen enkele manier de loper kan vangen. Na bijvoorbeeld: 24. b3 h6 25. Lxf4 Pxf4 26. Kf1 (26. Da1? c5! 27. Pb5 c4+ 28. Pxa7 Db6+ 29. Kh2 Df2 30. Dg1 Dxc2 wint voor zwart.) 26…Pd5 en zwart houdt het initiatief.] 24. Lxf4 Pxf4 25. Kh1 Lb8 is het duidelijk dat de zwartveldige loper van zwart een monster is geworden.
22. Lxf4 Txe1+ 23. Dxe1 Dxf4
24. De8+?!
Nu krijgt zwart weer kansjes. Wit had hier 24. Pgf5 moeten spelen.
24…Pf8 25. Lb3
Zo wordt het loperpaar onschadelijk gemaakt, maar hij betaalt er wel een prijs voor.
25…Lxd4 26. cxd4 Lxb3 27. axb3
27…Df6
Niet de allersterkste, maar zwart blijft (lichtjes) in het voordeel. Maar met 27…h5! 28. Pxh5 Dxd4 zou zwart wél heel goede kansen in het resterende eindspel hebben gekregen. Zwart mag nu niet op d4 nemen vanwege 27…Dxd4?? 28. Pf5! en wit wint (vanwege de dodelijke dreiging Pe7+.
28. De4 g6 29. Pe2 Pe6 30. h4 h5 31. g3 Dd8 32. De5
32…Db6
Giri gaat voor een afwikkeling, maar die zou bij goed spel niet meer dan remise hebben opgeleverd. Zwart heeft de stelling in zijn greep en kan langzaam gaan bouwen, maar het blijft lastig om verder te komen. 32…Kh7
33. d5 cxd5 34. Dxd5 Kf8 35. Pc3 Dc7 36. Pe4 Dc1+ 37. Kg2 Dxb2
Dit moment werd uitvoerig besproken door de commentatoren.
38. Dd7?!
Een gokje van de witspeler omdat Giri in tijdnood was? Wit kan de stelling volkomen gelijktrekken met 38. Dxb7
38…b6!
Bij de persconferentie liet Giri weten dat ze dit wel eens vaker tegen hem hadden geprobeerd: een tactische voortzetting kiezen met hem in tijdnood. “Maar nu hij hier op dit podium mag acteren, is hij wel wat scherper dan bij een normaal toernooi”, zo zei hij het ongeveer. Hij was blij dat hij het volgende zetje wist te produceren:
39. Pd6 Df6!
40. De8+
Waarschijnlijk heeft Alekseenko niet gezien dat Giri toch …Df6! mocht spelen. Want na 40. Dc8+? kan de koning ‘gewoon’ naar e7 stappen: 40…Ke7 Niettemin had wit dit desondanks moeten spelen want met [Natuurlijk niet 40…Kg7?? 41. Pe8+] 41. Pc4! Dd4 42. Dc6 wint hij toch pion b6 en is remise de meest waarschijnlijke uitslag.
40…Kg7 41. Dd7 Kg8! 42. De8+ Pf8 43. Dc6 Dd8
Inmiddels heeft zwart een pionnetje meer en dat blijft hij angstvallig gedekt houden voorlopig. In principe staan zwarts stukken niet goed genoeg om iets met dit voordeel te doen, maar Giri is een groot eindspelspecialist. Die – zo lieten de heren commentatoren zich ontvallen, soms ‘water uit een steen kan persen’.
44. Pc4?!
De intense strijd begint zijn tol te eisen. Alekseenko ziet geen duidelijke weg naar een gelijke stelling en permitteert zich een paar onnauwkeurigheden. Beter is 44. Pb7 Dd4 45. Pd6 en is niet duidelijk hoe zwart verder zou moeten komen.
44…Pe6?!
Een logische zet maar het reduceert weer de winstkansen. Nu had Giri met een slimmigheidje een zeer voordelig eindspel kunnen krijgen: 44…Dd7! 45. Dxb6 Dd5+ 46. Kh2 [Na 46. Kg1 krijgt wit problemen met een schaakje op d1: 46…a4 47. Db4 Dd1+ 48. Kg2 Dxb3 met vrijwel zeker een gewonnen paardeindspel.] 46…a4! en het is heel lastig voor wit om zich uit deze nesten te werken. De pionte is dat 47. Db4 grote problemen veroorzaakt na 47…Df3 48. Dxa4 Dxf2+ 49. Kh3 Df5+ 50. Kg2 Dd5+ 51. Kf2 Pd7 en met dame plus paard in de aanval tegen een kwetsbare koning lijkt zwart uitstekende winstperspectieven te hebben.
45. Pxb6 Pd4
46. Dc5?!
Het eindspel is razend moeilijk. De commentatoren hadden ook hun handen vol aan alle varianten die over en weer door de ether vlogen… Na 46. Db7! Pxb3 47. Pd7 a4 48. Pe5 heeft wit voldoende tegenspel.
46…Pxb3 47. Db5
47…Pd2
Hier stelde Gustafsson het gekke 47…a4!? voor en dat is inderdaad heel interessant! 48. Pxa4 Da8+ 49. Kg1 Pd4 en met …Pf3+ krijgt zwart aanval. Dat kan ongeveer zo gaan: 50. Dd7 Pf3+ 51. Kf1 Pe5 52. Dd4 Dh1+ 53. Ke2 Df3+ 54. Kd2 en zwart kan door blijven rommelen met bijvoorbeeld 54…Df5 55. Ke3 Pg4+ 56. Ke2 Pxf2 57. Dxf2 De4+ hoewel winst toch nog steeds onwaarschijnlijk lijkt.
48. Dxa5 Dd3 49. Da1 De4+ 50. Kg1 Pf3+
Opnieuw heeft zwart de lange diagonaal in handen kunnen nemen en dat levert hem een pion op:
51. Kf1 Pxh4 52. Da8+
Dit stuit zwarts aanval maar het resterende paardeindspel is natuurlijk toch onaangenaam voor wit. 52. gxh4?? kan uiteraard niet vanwege 52…Dh1+ 53. Ke2 Dxa1
52…Dxa8 53. Pxa8 Pf3
Er is een paardeindspel met drie tegen twee pionnen op één vleugel ontstaan. Normaal gesproken zou het op remise moeten uitdraaien maar een bekend adagium is dat paardeindspelen soms ook als pionneneindspelen beoordeeld mogen worden. In dit geval zou een pionneneindspel echter onmiddellijk winnen voor zwart, dat is met dit paardeindspel duidelijk niet het geval. Met voor beide spelers beperkte bedenktijd en steeds de dreiging van een pionneneindspel kan Giri dit natuurlijk eindeloos doorspelen. En dat doet hij met verve! 53…Pf5 lag meer voor de hand maar met de tekstzet is ook weinig mis.
54. Kg2 Pe5 55. f4 Pg4
Giri kiest ervoor om de witte pionnen zo lang mogelijk geblokkeerd te houden. Wit mag liefst niet nog één stel pionnen kunnen ruilen, want dan komt de remise voor hem heel dichtbij.
56. Pb6 Kf8 57. Pd5 Ke8 58. Pc3 Ke7 59. Pe4
59…Pe3+
59…Ke6 60. Pg5+ levert weinig op.
60. Kf3 Pc4
Andere zetten zoals 60…Pd5 leveren (ook) weinig op: 61. Pg5 f6 62. Pe4 Ke6 63. Pc5+ Kf5 64. Pb3 En wit dreigt zowaar mat in één met Pd4#.
61. Pg5
61…Kf6!
Een slimmigheidje.
62. Pe4+
Want 62. g4? verliest onmiddellijk na 62…Pe5+! en het pionneneindspel na 63. fxe5+ Kxg5 is gewonnen voor zwart.
62…Kf5 63. Pf2 Pd2+ 64. Ke3 Pf1+ 65. Kf3 Ph2+ 66. Kg2 Pg4
Het paard heeft een blok om gelopen en wit moet maar zien hoe hij dit gaat verdedigen. Vooralsnog doet Alekseenko dat voortreffelijk.
67. Ph3 f6 68. Kf3 Ke6
69. Ke4
De engine denkt dat het pionneneindspel na 69. Pf2 remise is. Dat zomaar kunnen: 69…Pxf2! 70. Kxf2 Kd5 71. Ke3 Kc5 72. Kd3 Kd5 en zwart kan niet verder komen… Maar met weinig tijd op de klok ga je zoiets natuurlijk niet gokken als je het niet nauwkeurig kunt uitrekenen!
69…Kd6 70. Pg1 Kc5
71. Kd3
Begrijpelijk maar niet helemaal to the point. Het witte plan moet eigenlijk 71. Pf3 zijn. Het paard streeft naar h4 en dan ontkomt zwart niet aan een pionnenruil. 71…Pf2+ 72. Ke3 Ph1 73. Ph4 Pxg3 74. Pxg6! en dit zou toch ruim binnen de remisemarge moeten zijn.
71…Ph6 72. Ke3 Pf5+ 73. Kf3 Kc4
74. Ph3
Wit staat nu klaar voor g3-g4. Maar meteen 74. g4? verliest: 74…hxg4+ 75. Kxg4 Kd3 76. Kf3 Pd4+ 77. Kf2 Ke4 78. Ph3 f5! en wit is in tempodwang!
74…Pd4+ 75. Ke3 Pf5+ 76. Kf3 Kd4
77. Pf2
Alekseenko ’trapt’ voorlopig nog in geen enkele truc. 77. g4 hxg4+ 78. Kxg4 Ke3 is opnieuw gewonnen voor zwart. De witte stukken staan simpelweg te slecht.
77…Pd6
En Giri manoeuvreert geduldig en geconcentreerd verder.
78. Ph3?!
Toch wel erg passief. Misschien had wit zijn paard wat beter kunnen zetten met 78. Pd1.
78…Pe4?!
Giri zei na afloop dat hij het gevoel had dat de stelling ergens gewonnen moest zijn geweest. Maar hij had ook niet voldoende tijd om dat precies uit te vogelen. 78…Kd3! 79. Pf2+ Kd2 80. Ph3 Pf5! lijkt dé manier te zijn om het voordeel uit te bouwen.
79. Pg1 Kd3 80. Kg2 Pd2
Hij moet in elk geval Pg1-f3-h4 verhinderen.
81. Kf2 Ke4 82. Pe2 Pb1 83. Pg1
83…h4!?
Hij besluit op dit moment om de stelling maar eens drastisch te veranderen. Maar het wint helaas niet… Het moment is wel goed gekozen want de witspeler zag nu zijn incrementseconden wegtikken.
84. Ph3 Kf5 85. gxh4 Kg4
Lijkt mooi, maar wit heeft een geweldige redding.
86. f5!
86. Kg2 Pc3 zou zwart nog lichte winstkansen bieden.
86…gxf5
86…Kxf5 87. Kg3 is genoeg voor remise.
87. Ke3!
Dat heeft hij heel knap gevonden!
87…Pc3 88. Pf2+ Kg3
89. Pd3??
En eindelijk, eindelijk gaat hij definitief de fout in. Alleen met 89. Ph1+! kon hij remise maken. Toen de Rus later opgaf, wees hij met zijn vinger onmiddellijk veld h1 aan, hij had het dus wel door… alleen te laat!
89…Pd5+
Dat brengt de winst binnen!
90. Kd4 Pf4
Zo is de witte h-pion in bedwang gehouden en mag zwart met zijn dubbelpion de partij uittikken.
91. Pc5 Kxh4 92. Ke3 Kg3 93. Pb3
93. Pd7 Ph5 is dan simpel uit.
93…Pe6 94. Pd2 f4+ 95. Ke2 Pg5 96. Kf1 f3 97. Kg1 f2+ 98. Kf1 f5
Giri bleef tot het eind nauwkeurig, hij liet zijn prooi niet meer los. En terwijl de seconden wegtikten, kreeg hij ineens een hand!
0-1