Het offer in de schaakpartij – deel 1

Analyses/Partijen 29 maart 2020 14:49 Wim Weehuizen 12

Deel 1: Michail Tal en Bent Larsen: Rijzende sterren

Vorig jaar kocht ik op de boekenmarkt bij het Max Euwe Centrum het boekje Het offer in de schaakpartij van GM Leonid Shamkovitsj, die in 1923 geboren werd in Rostov [Sovjet Unie], maar in 1975 emigreerde naar de Verenigde Staten. Hij deelt offers in onder bepaalde kenmerken, waardoor beter naar de motieven in een bepaalde stelling gekeken kan worden. Zo onderscheidt hij de volgende categorieën.

1. Offers, die de vijandelijke koning uit zijn vesting drijven.
2. Offers om een voorsprong in ontwikkeling te verkrijgen.
3. Offers om de rokade van de tegenpartij te belemmeren.
4. Offers om de ontwikkeling van de tegenpartij te blokkeren.
5. Offers om strategisch belangrijke velden of lijnen te bezetten.
6. Offers om de pionnenketen van de tegenpartij te doorbreken.
7. Offers, die op termijn kansrijk zijn, maar dat moet nog aangetoond worden.

De Engelse editie Sacrifice in Chess, later herdrukt als The Modern Chess Sacrifice begint met de zin: “A real sacrifice involves a radical change in the character of a game which cannot be effected without foresight, fantasy, and the willingness to risk.” Twee schakers, die zulke risico’s met regelmaat namen, waren Michail Tal en Bent Larsen.

Hieronder een partij van Tal uit 1958 tegen de Bulgaarse GM Bobotsov, waarin hij een spectaculair dameoffer brengt, dat op termijn kansrijk kan zijn. Ik maak daarbij gebruik van het boek Michail Tal van Bouwmeester en Withuis.

Bobotsov-Tal 1958 Studenten Olympiade 1958

1.d4,Pf6 2.c4,g6 3.Pc3,Lg7 4.e4,d6 5.f3,O-O 6.Pge2,c5 7.Le3,Pbd7 8.Dd2,a6 9.O-O-O,Da5 10.Kb1,b5 11.Pd5,Pxd5 12.Dxa5,Pxe3 13.Tc1,Pxc4 14.Txc4, Dit kwaliteitsoffer moet worden afgekeurd, want het opent de stelling en dat speelt zwart in de kaart. Beter was 14.Dc7. 14……bxc4 15.Pc1,Tb8 16.Lxc4,Pb6 17.Lb3,Lxd4 18.Dd2,Lg7 19.Pe2,c4 20.Lc2,c3 21.Dd3, cxb2 22.Pd4,Ld7 23.Td1,Tfc8 24.Lb3, Pa4 25.Lxa4,Lxa4 26.Lb3,Tc3 27.Dxa6, Lxb3 28.axb3,Tbc8 29.Da3,Tc1+ 30.Txc1,Txc1+0-1

Ook Larsen was tot zo’n opmerkelijk dameoffer in staat. Deze partij is uit het sterk bezette toernooi in Kopenhagen van 1965, waar hij als vierde eindigde. Na zijn overwinning wordt hem gevraagd of hij dit offer ook tegen een sterkere tegenstander gespeeld zou hebben. Daarop zegt hij: “Ja, zulke zetten speel je, omdat je daar zin in hebt.” Uit het boek van Larsen Ich spiele auf Sieg, heruitgegeven en uitbreid als : Bent Larsen’s Best Games, Fighting Chess with the Great Dane.

J. Nielsen – Larsen Kopenhagen 1965

1.c4,g6 2.Pc3,Lg7 3.d4,d6 4.e4,Pd7 5.Le3,Pgf6 6.f3,O-O 7.Dd2,c5 8.Pge2, Da5 9.Pd5,Pxd510.Dxa5,Pxe3 11.Dd2,cxd4 12.Pf4, Pb6 13.Pd5,Pbxd5 14.cxd5,f5 15.Ld3, fxe4 16.Lxe4,e6 17.Tc1??, Deze zet krijgt van Larsen twee vraagtekens. Wit had 17. Kf2 moeten spelen. Zwart heeft daarna wel veel tactische dreigingen, maar de weg naar winst is nog niet duidelijk. 17. ….. exd5 18.Tc7,Lh6! De loper op e4 gaat verloren. Op 19. Ld3 volgt Te8 en de dame kan alleen door Le4 gered worden. 19.g4,dxe4 20.Dxd4,Txf3 21.Dxe4,Lxg4 22.Tg1,Taf8 23.Txg4,Pxg4 24.De6+,Kh8 25.Qxg4,Te8+ 26.Te7, Txe7+ 27.Kd1,Tf1+ 28.Kc2,Tf2+ 29.Kd1,Td2+ 0-1