Schaakrubrieken weekend 16 mei 2020
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen. Deze editie van deze rubriek is bijzonder. Op 24 juli 2011 schreef Johan Hut dat hij zijn rubriek graag op Schaaksite wilde plaatsen. Hij is vorige week overleden. Uit eerbetoon aan Johan tonen wij zijn rubrieken opnieuw op de website. Aangezien Johan wekelijks zijn rubriek heeft gepubliceerd kunnen we nog aardig wat jaren voort.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Capablanca’s juweel
In 1938 logeerde oud-wereldkampioen José Raoul Capablanca met zijn vrouw Olga Tsjagodajev, een Russische prinses, in het Parijse hotel Regina. Ze kregen er bezoek van een goede vriend, Savielly Tartakower, die een schaakbordje had meegenomen. Olga was verkouden en lag in bed. De twee grote schakers schoven een tafeltje en stoelen naast het bed en begonnen aan een partijtje. Olga viel in slaap. Capablanca won en nadat hij de partij had genoteerd op briefpapier van het hotel, maakte hij zijn vrouw wakker.
„Dit is een cadeau, lieveling. Alles wat ik ooit gespeeld heb is opgeschreven, maar deze partij is alleen voor jou. Bewaar dit papier goed. Later zul je er een mooi juweel van kunnen kopen.”
Dat ‘later’ kwam in 1987, 45 jaar na de dood van Capablanca, toen Olga de partijnotatie te koop aanbood voor een minimumprijs van 10.000 dollar. In eerste instantie meldden zich geen liefhebbers, maar later kwam de partijnotatie in het bezit van de Amerikaanse verzamelaar David DeLucia.
Olga vroeg 10.000 dollar voor een informeel vluggertje. Dit jaar heeft Magnus Carlsen online al meer dan honderd vluggertjes en rapidpartijen gespeeld, die iedereen gratis kan downloaden. We worden rijkelijk bediend, overspoeld bijna.
Capablanca was iemand uit een vervlogen tijd toen schaakwereldkampioenen als genieën werden beschouwd, als halfgoden bijna. Toen Olga ‘Capablanca’s juweel’ te koop aanbood, was die tijd al voorbij.
Nu is er bijna geen dag meer zonder dat we de topschakers in actie kunnen zien. Afgelopen week was er het liefdadigheidstoernooi ‘Speel voor Rusland’ waarmee acht Russische topschakers geld inzamelden voor Russische ziekenhuizen. Vlak daarvoor was de ‘FIDE Online Nations Cup’ geweest (gewonnen door China) en vrijdag begon alweer het ‘FIDE Online Steinitz Memorial’, een driedaags blitztoernooi waar Carlsen aan meedoet. Het is mooi dat dit alles er is, maar je gunt het hun dat ze snel weer buiten mogen spelen.
Yu Yangyi (China) – Wesley So (VS), finale Online Nations Cup 2020
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Pf3 d5 5. Db3 c5 6. dxc5 Pa6 7. cxd5 Pxd5 8. c6 Een nieuwe en logische zet. 8…Da5 9. Ld2 bxc6 10. g3 Pxc3 11. bxc3 Le7 12. Lg2 0-0 13. 0-0 e5 14. Dc2 Dc7 15. De4 f6 16. Dc4+ Kh8 17. Le3 De opening was een succes voor wit. Zwart kan zijn stukken niet goed ontwikkelen en is zwak op de diagonaal c4-g8. 17…Pb8 18. Tfd1 La6 19. De6 Lxe2 Zwart pikt een pionnetje mee, omdat hij niets beters heeft. 20. Td2 La6 21. Ph4 Lc8 22. Dc4 f5 23. Pf3 h6 24. Tad1 Kh7 25. h4 Tf6 Wit had al een prachtstelling voor de geofferde pion. Zwarts laatste onvoorzichtige zet leidt tot een crisis.
Partij in de viewer:
Een ‘vernedering voor Karjakin’ of een blinde vlek aan het schaakbord?
Als een ware aanvoerder zorgt de wereldkampioen in deze tijd voor zichzelf en zijn collega’s. De door hem georganiseerde online-invitatieachtkamp is zo goed ontvangen dat hij sponsors heeft gevonden voor een vervolg. De Magnus Carlsen Chess Tour omvat drie toernooien, elk met een prijzenfonds van 150 duizend dollar, gevolgd door een finale, waarin 300 duizend dollar op het spel staat.
De eerste, door een Schotse whisky¬stokerij gesponsorde, voorronde begint aanstaande dinsdag. Geïnviteerd zijn twaalf topspelers, onder wie niet Anish Giri, die moet wachten op het tweede toernooi van de tour. Wel is plaats ingeruimd voor de 16-jarige, in Iran geboren Alireza ¬Firouzja, die in de toekomst waarschijnlijk onder de Franse vlag zal spelen.
In het vorige week door de wereldschaakbond Fide georganiseerde online-teamtoernooi om de Nations Cup versloeg Firouzja de Rus Sergej Karjakin in een partij die indruk op mij maakte. Ik was niet de enige. Ivan Sokolov, die als coach van de Iraanse schaakbond met Firouzja heeft samengewerkt, noemde op Twitter de partij een ‘vernedering voor Karjakin’.
Helaas leerde nadere bestudering met hulp van de computer dat het schijnbaar vlekkeloze meesterwerk bedorven had kunnen worden als Karjakin op het kritieke moment beter had opgelet.
Karjakin – Firouzja (Online Nations Cup 2020)
1.e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Lf5 4. Pf3 e6 5. Le2 Pe7 6. Pbd2 c5 7. dxc5 Pec6 8. Pb3 Lg4 9. 0-0 Pd7 10. Pe1 Lxe2 11. Dxe2 Pxc5 12. Pxc5 Lxc5 13. Pd3 Le7 14. Dg4 Kf8 Een concessie die zwart zich na de ruil van de lopers van de witte velden kan permitteren. 15. Dh5 Kg8 16. Le3 Tc8 17. Tad1 Meer in aanmerking komt 17. f4 g6 18. De2 17 … Da5 18. a3 Da4 19. c3 a5 20. Lg5 h6 21. Lxe7 Pxe7 De ruil van de lopers heeft alleen de zwarte stelling verbeterd. 22. h3 Pf5 23. Tfe1 Tc4 24. g3 Dc6 25. Df3 h5 26. Pf4 g6 27. Td2 b5 28. Pd3
Partij in de viewer:
Alexander
“Je kinderen hielden van jou en jij hield van je kinderen”, waren de laatste woorden bij de uitvaart van Alexander Münninghoff, liefdevol uitgesproken door zijn vrouw Ellen. Treffende slotwoorden want gevoel was een van de grootste pijlers onder zijn bewogen leven. Hij schreef er een boek over De Stamhouder, dat alom werd geprezen tot de Libris Geschiedenis Prijs 2015 aan toe. Een verhaal over de oorlogsjaren en daarna, in Polen en Nederland, zijn jeugd met een ‘foute’ vader, een exorbitant rijke en extreem arme tak in de familie waar hij mee te maken kreeg, zijn eigen kidnap en nog zoveel meer en daarom was er interesse om zijn autobiografische boek te verfilmen.
Alexander was een schaakliefhebber in hart en nieren. Hij schreef enkele biografieën over schakers die de tand des tijds lang kunnen weerstaan, journalistieke meesterwerken: over Max Euwe, Hein Donner en Bobby Fischer (samen met Jan Timman en Tim Krabbé) en over zijn geliefde Hoogovensschaaktoernooi over de jaren 1938-1998 (samen met Lex Jongsma).
Voor de VPRO-radio schreef hij voor het programma Onvoltooid Verleden Tijd twaalf jaar lang gesproken columns. Die gingen vaak over grote zaken, hij was niet voor niets tussen 1986-1991 verslaggever geweest voor De Haagsche Courant vanuit Moskou. Hij was ook oorlogscorrespondent in Cambodja en El Salvador en bij de Eerste Golfoorlog tussen Iran en Irak.
De schaaksport kwam soms aan bod en je hoeft maar een paar citaten te pakken om te weten hoe Alexander in het leven stond: ‘Het is een onweerstaanbare lokroep, een heilig moeten, die gang naar Wijk aan Zee waar ik nu al voor de 48e keer naartoe ga. Nergens vind je zo’n sektarisch saamhorigheidsgevoel als in sporthal De Moriaan, waar honderden amateurschakers in lange rijen dicht tegen elkaar aangezeten hun partijen spelen. Het is behaaglijk als buiten rukwinden, slagregens en sneeuwstormen rondgieren.
Vroeger waren de grootmeesters niet te beroerd om aan de bar mee te zingen en ik heb met ex-wereldkampioen Vassily Smyslov wel eens De twaalf Rovers ten gehore gebracht. Wat mij omkijkend in de tijd het meest treft is dat schaken zijn uitstraling van intellectuele bezigheid kwijtraakt. Schaker Emanuel Lasker was een favoriet gesprekspartner van Albert Einstein en hetzelfde gold voor Hein Donner in zijn relatie met Harry Mulisch. Zo had je veel gelauwerde spelers die buiten het spel wat te melden hadden. Maar het is een prooi geworden voor cybernerds, die op hun kamer een innige relatie hebben met elektronica. Eigenlijk is de reclamewereld de enige sector waarin aan het denkraam van de schaker nog een aantrekkelijk magisch imago wordt ontleend. Het zijn vooral de dure whiskymerken, computerfirma’s en verzekeraars die fotomodellen peinzend met schaakstukken laten stoeien, het spel der koningen gereduceerd tot een intellectualistisch decorstuk.’
Alexander werd zeer gewaardeerd in de schaakwereld. Hans Ree in NRC: ‘Hij was een begaafd, geestig en veelzijdig man. Waar Alexander was, was enthousiasme en plezier.’ Gert Ligterink in De Volkskrant: ‘Zijn vrolijkheid, energie en grote liefde voor het spel waren zo aanstekelijk dat op de treurigste gezichten de zon doorbrak.’ Op schaaksite.nl diverse verhalen. Johan Hut: ‘Münninghoff is een van onze belangrijkste schaakschrijvers en onze belangrijkste biograaf’ en Peter Boel: ‘Een prachtmens. Alexander was zo’n soort man waarvan je er in je leven minstens één gekend moet hebben’ en Teun Koorevaar: ‘Hij was charmant, zag er altijd verzorgd uit met als kenmerk zijn vlinderdasje en zijn bijzondere stem.’ Uit de vele reacties op deze persoonlijke verhalen blijkt respect en sympathie voor deze rasechte amateur en iedereen heeft wel een anekdote.
Ik leerde Alexander kennen in 1975 toen hij mijn verrassende resultaten in het IBM-toernooi met niet-relativerend enthousiasme beschreef. Op een party bij hem thuis zag ik hem prettig beneveld in alle drukte op zijn knieën op het vloerkleed. Hij was vol overgave een losgeschoten draad uit een rotanmat weer aan het terugdraaien in de basisstand. Alexander was zo innemend omdat hij de kunst verstond in ’t moment te leven. De laatste jaren deed hij mee met het schrijver-tennistoernooi en dan ging het net zo: onvervalst zelfverwijt bij een zwakke bal en grote blijdschap bij een mooie slag.
Twee opgaven waar Alexander in eerste instantie op zijn stoel wippend zou uitroepen “Dat kan niet!” maar eenmaal bij de oplossing de glazen zou vullen en proosten op het leven als schaakliefhebber.
Opgave twee is om wanhopig van te worden als je het niet ziet. Wit begint in de normale beginstelling en geeft met 5.Txe5+ mat.
Uiteraard besteedt het nummer van mei van het blad CHESS veel aandacht aan het afgebroken Kandidatentoernooi in Jekaterinenburg met daarbij de belofte dat ook in het nummer van juni dit verhaal wordt voortgezet, dan met speciale aandacht voor het falen van de spelers Ding en Caruana. De laatste heeft overigens nog altijd kansen via een eindsprint, net zoals Giri, maar dan moet er wel flink wat gewonnen worden.
Deze topspelers kunnen natuurlijk altijd van elkaar winnen als de topvorm van de dag er is, maar wanneer beiden geen risico nemen is remise onvermijdelijk. Ook andere toernooien krijgen uiteraard aandacht want het is weliswaar een nummer in Corona-tijd maar de behandelde evenementen zijn soms van net daarvoor zoals de Grand Prix voor dames in Lausanne, verrassend gewonnen door de Georgische Nana Dzagnidze.
Leuk is ook het verhaal A story of Love and Chess, over Cecile Haussernot en Giorgi Sibashvili. Als daar kinderen komen kunnen de genen voor een topspeler zorgen. Veel bekende rubrieken zoals die van Daniel King How good is your Chess en dezelfde auteur heeft ook een prachtig boek geschreven over de legendarische Sultan Khan, een boek dat zeker nog in deze rubriek aan de orde komt. Zij is niet te vinden in de Chess Encyclopedia ‘s maar Lilian Beard componeerde al als jong meisje schaakproblemen en stierf in 1977 op 95-jarige leeftijd. Over haar ook een artikel.
De rubriek Find the winning moves is eveneens goed voor heel wat uurtjes analyseren, leuk en leerzaam. Kortom, teveel om op te noemen maar via www.chess.co.uk kan men de nodige informatie en boekbesprekingen vinden. Het blad kost €7.50 maar abonneren kan ook via de site. Het leek even of de Russische topspeler Nepomniatchi het Kandidatentoernooi al in de eerste helft zou beslissen door winst op de man die onverwacht (maar volstrekt terecht) als invaller mocht meedoen, Vachier -Lagrave, die door een absurd puntensysteem oorspronkelijk was afgevallen. Maar gelukkig redde juist hij het toernooi:
M. Vachier-Lagrave- I.Nepomniachtchi
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.e5 c5 5.a3 Lxc3 6.bxc Pe7 7.h4 Dc7 8.h5 h6 9.Tb1 b6 10.Dg4 Tg8 beter lijkt Kf8 11.Lb5+ Kf8 12.Ld3 La6 13.dxc Lxd3 Ian speelde dit zeer snel, dus kennelijk nog voorbereiding, maar zijn spel is riskant. Wil hij winnen en zo het toernooi al beslissen? 14.cxd Pd7 15.d4 bxc 16.Dd1 Da5 17.Ld2 Tb8 18.Pe2 c4 zeer dubieus, beter toren-ruil. 19.0-0 Tb6 20.Dc2 Th8 (nemen op a3 is ook al riskant na 21.Lc1 Da5 22.Lb2 Da2 23.Pc1 Da6 24.Pc1 Da6 25.Ta1 Db7 26.La3 Ke8 met mooie compensatie voor wit) 21.a4 Ke8 22.Tb4 Pc6 23.f4!! een offer wat zwart niet aandurft dus 23..Pe7 24.Tfb1 f5 haast al wanhoop 25.Tb5 Da6 26.Lc1 Kf7 27.La3 Thb8 28.Lxe7 Kxe7 29.g4! aanval op de koningsvleugel 29..Txb5 30.axb5 Txb5 31.gxf Txb1+ 32. Dxb1 exf 33.Pg3 Db6 34.Pf5+ Kf8 35.Da1! sublieme zet, zwart is verloren. 35..De6 36.Pg3 Dg4 37.Kg2 Dxf4 ziet er dreigend uit maar wit heeft doorgerekend en speelt rustig 38.Dxa7 Ke7 39.Da3+ Kd8 40.Dd6 g5 opgeven kan ook 41.hxg h5 42.g7 1-0
Partij in de viewer:
De eerste rubriek van Johan Hut die wij op Schaaksite mochten publiceren. Dit was op 23 juli 2011
Niemand weet wie kampioen wordt
Welke club wordt dit seizoen kampioen van Nederland? Van tevoren was dat moeilijk te voorspellen, de uitslagen van de eerste ronde maken het nog moeilijker.
Regerend en viervoudig landskampioen HSG was ondanks het wegvallen van de sponsor toch nog wel favoriet, schreef onder anderen John van der Wiel op Schakers.Info.Daarbij keek hij naar de gemiddelde rating, maar hij wist kennelijk niet dat de Hilversumse grootmeesters slechts enkele wedstrijden zullen meespelen. Met drie invallers ging HSG vorige week thuis met maar liefst 3-7 ten onder tegen De Stukkenjagers uit Tilburg, nota bene de ploeg met de laagste gemiddelde rating. Dat was niet alleen te wijten aan het ontbreken van de sterkste spelers. HSG had nog steeds op zes van de tien borden een ratingoverwicht, maar de Tilburgers hadden een goede dag en bij de Hilversummers ging er een en ander mis. Een boeiende partij was die tussen Herman Grooten (De Stukkenjagers) en Jop Delemarre (HSG), twee spelers die vooral bekendstaan als trainers van nationale topjeugd. In het commentaar van Grooten op Schaaksite.nl klinkt dan ook wat trainersjargon door.
Delemarre-Grooten
1.d4 Pf6 2.Lg5 d5 3.e3 Pe4 4.Lh4 g5 5.Lg3 Lg7 6.Pd2 Pxg3 7.hxg3 c5 8.c3 Db6 9.Db3 c4 10.Dc2 f5
Niet zozeer met aanvallende bedoelingen, maar als wit e4 zou mogen spelen, zou hij heel goed staan. 11.b3 cxb3 12.axb3 Pc6 13.g4 fxg4 Na rijp beraad gespeeld, schrijft Grooten. Hij vindt Txh7 niet leuk, maar had het idee dat de pion op g4 de witte ontwikkeling voorlopig in de weg staat. Achteraf vond hij dat e6 en Pe7 ook een goede optie was. 14.Txh7 Txh7 15.Dxh7 Kf8 16.Dh5 e5 17.Dxg5 exd4 18.exd4 Le6 19.Ld3
Als wit nu De3 of Dg3 speelt, volgt Lxd4 en Lxf2. 22.Dh2 Dxd4 Ook hier was Lxd4 en Lxf2 direct winnend. Grooten: “In plaats van goed te rekenen, ging ik maar eens op grond van algemene overwegingen (centralisatie) te werk.” Hier is weer duidelijk de trainer aan het woord. ‘Vergeten te rekenen’ is misschien het thema voor zijn volgende les. Gelukkig voor hem is de tekstzet ook goed. 23.Tc1 Dxd3 24.Tc7+ Ld7 25.Dh4+ Tf6 Impulsief zou je 25…Lf6 met aanval op de dame verwachten, maar na 26.Dxg4 staat wit dan veel beter dan in de partij. 26.Dxg4 Te6+ 27.Kd1 Lc3 28.Pgf3 Kd8
Nu de loper niet meer gepend staat, dreigt zwart Te1+ met damewinst. 29.Dg3 Lb5
Op basis van Elo-ratings zijn Voerendaal, Rotterdam, Utrecht en HMC Calder de volgende kanshebbers. De krappe overwinning van Voerendaal (Zuid-Limburg) op Rotterdam (5,5-4,5) zou achteraf wel eens de belangrijkste wedstrijd van het seizoen kunnen blijken te zijn. Utrecht speelde gelijk tegen het iets zwakkere Accres Apeldoorn, terwijl HMC Calder (Den Bosch) meteen uitgeschakeld lijkt in de titelrace. Hoewel de Brabanders verrassend met Anish Giri in de ploeg verschenen (hij speelde vorig jaar nog bij HSG en was dit seizoen voor geen enkel team in de basis opgegeven), verloren ze met 4,5-5,5 van LSG (Leiden). Koploper na de eerste ronde is Groningen, dat met 8-2 won van BSG (Bussum). Beide gelden volgens de Elo-cijfertjes als degradatiekandidaat, maar de grote uitslag geeft wel te denken. Wie er kampioen wordt? Als het zo doorgaat met onverwachte uitslagen is er niets zinnigs over te zeggen.
Partij in de viewer:
Voor beginners A8245
Voor gevorderden B8245
Afgelopen weken werd er aandacht gevraagd voor Robert (Bobby) Fischer. Als vervolg hierop een voorbeeld van een prachtige combinatie van dit talent. Hij speelde deze partij negen jaar later dan het dameoffer uit de rubriek van vorige week in de Cubaanse hoofdstad Havana en verraste de schaakwereld met deze spectaculaire combinatie in een theoretisch bekende stelling vanuit het Siciliaans.
Tringov – Fischer
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 Db6 8. Dd2 Dxb2 9. Tb1 Da3 10. e5 dxe5 11. fxe5 Pfd7 12. Lc4 Lb4 13. Tb3 Da5 14. 0-0 0-0 15. Pxe6 fxe6 16. Lxe6+ Kh8 17. Txf8+ Lxf8 18. Df4
Partij in de viewer:
Ik verras mezelf!
Het probleem met 5.Txe5 mat in 1 minuut opgelost.
Ik zal de oplossing niet verraden
Het kan zelfs met beide Torens.
Ik had de oplossing met de H-toren. Na jouw bericht is de 2e oplossing niet moeilijk, zelfde oplossingsrichting maar dan aan de andere kant. Wel grappig dat bij beide oplossingen de eerste 2 zetten verwisseld kunnen worden.
Kwam er in eerste instantie niet uit, totdat ik deze hint zag. Toen viel het kwartje.
Daarvoor zag ik slechts 6. Txe5#
Dat is zeker knap. Ik heb al twee handgeschreven velletjes van een zo te zien oudere heer uit Wassenaar die het vraagstuk had gelezen in de schaakrubriek van the Financial Times waarin Leonard Barden ditzelfde opgaf. Hij is er lang mee bezig geweest. Enkele citaten ‘álles geprobeerd’, ‘wordt wanhopig’, ‘moet mogelijk zijn’, ‘onbegrijpelijk raadsel’, ‘stuur mij desnoods de zettenreeks privé’, ‘uit lijden verlost’.
Ieder schaakstuk kan op de vijfde zet mat geven, van Wit en Zwart, behalve de witte Koning.
Als de witte Koning mat moet geven (door aftrekschaak) zijn daar zes zetten voor nodig.
Ooit heb ik de bewijspartijen gezien. Ik meen zelfs dat iedere pion met óf zonder promotie mat kan geven.
Dit probleem deed de ronde op het Nederlands jeugdkampioenschap van 1973, waar ik niet erg succesvol (om het zwakjes uit te drukken) aan deelnam. Ik kan me herinneren dat de eerste zet gegeven werd, als onderdeel van de opgave. Dat haalt de nevenoplossing en dual (zetverwisseling) eruit.
Overigens was op hetzelfde toernooi ook het zogenaamde monsterschaak populair: wit begint met de normale opstelling; zwart heeft alleen pionnen op c6, d6, e6 en f6 en zijn koning begint op e7. Maar zwart mag twee zetten achter elkaar doen. Zijn beurt is pas na zijn tweede zet voltooid. Zwart won meestal…
Nu ik er even over nadenk, was de opgave destijds: wit begint met 1 […] en zet op de vijfde zet mat met een toren (5 Txe5 werd dus niet gegeven). Wat die eerste zet was, zal ik hier maar niet verklappen.