Schaakrubrieken weekend 25 juli 2020
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Schaaklegendes
Er waren de afgelopen maanden al wat kleine wedstrijden die niet online werden gespeeld maar met houten borden en stukken, maar nu is in de Zwitserse stad Biel het eerste grote schaakfestival bezig dat op die oude manier wordt gespeeld. Natuurlijk is het niet helemaal zoals vroeger. De spelers in de grootmeestergroep hebben halverwege het bord een plaat plexiglas waar een rechthoek is uitgezaagd, zodat ze door het gat hun zetten kunnen uitvoeren. De amateurs zitten aan grote tafels met het bord in het midden. Om de klok in te drukken of zetten te doen aan de overkant van hun bord, moeten ze van hun stoel opstaan, en daarvoor krijgen ze extra tijd. Er wordt aangeraden om alleen op te staan als het echt nodig is. De spelers mogen na hun partij niet analyseren, want opgeruimd is virusveilig. Er mogen nauwelijks toeschouwers zijn, alleen wat journalisten en ouders van schakertjes in de kindergroep. Uiteraard wordt er overal permanent gewassen, geboend en geschrobd.
Is dit nog leuk? Het is geen retorische vraag. De omstandigheden lijken akelig, maar ik kan me voorstellen dat zelfs dan, als je eenmaal aan het bord zit, het gelukzalige schaakgevoel over je kan komen, dat gevoel dat de buitenwereld er niet is, alleen nog maar de problemen op het schaakbord, die oplosbaar zijn. Deze week is de voorlaatste etappe van de Magnus Carlsen Tour begonnen, die ‘Legends of Chess’ heet. De legendes zijn zes schakers die in leeftijd variëren van 40 (Peter Leko, nog maar een broekje als legende) tot 52 (Boris Gelfand). De oud-wereldkampioenen Anand (50) en Kramnik (45) zijn er ook bij. Ze worden aangevuld met vier spelers die de vorige etappes van de Tour hebben gewonnen, waaronder Carlsen zelf. Carlsen speelt zijn partijen op een cruiseschip op de Middellandse Zee. Dan lijkt online schaak niet zo kwaad.
Is het fijn om een legende te zijn? Jan Timman, die door buitenlanders vaak ‘the Dutch chess legend’ werd genoemd, had gemengde gevoelens, hij vond dat het leek alsof hij al dood was. Een legende hors concours is het in zichzelf verzonken genie Vasyl Ivantsjoek (51). Op de eerste dag moest hij zijn vierde rapidpartij tegen Leko winnen om de tiebreak van de armageddon partij te halen. Hij haalde er het ouderwetse en romantische Koningsgambiet voor van zolder. Na de partij was het commentaar van Carlsen: „Won Chucky echt met het Koningsgambiet? Dat is indrukwekkend.”
Het lijkt of wit slecht staat omdat hij een stuk moet verliezen, maar Ivantsjoek heeft dieper gerekend. 31. e5 Wits koningsaanval is belangrijker dan stukverlies. 31…f5 Na 31…Lxd1 heeft wit 32. Db7+ Kh8 33. Dxc6, waarna zowel 34. Dxe8+ als 34. Dh1+ dreigt. 32. Dxd6 Lxd1 33. Lxf5 Tg8 34. Ld2 Wit heeft slechts drie pionnen voor een toren, maar hij staat beter. 34…Lg4 Dit kost een stuk. Met 34…Dh2 kon zwart nog op de been blijven, hoewel hij wankel zou staan. 35. De7+ Tg7 36. Dg5 Dh2 37. Lxg4 Pe7 38. Dh5+ Wit wikkelt af naar een simpel gewonnen eindspel. 38…Dxh5 39. Lxh5 Tg2 40. Lb4 Pd5 41. Lf3 Tf2 42. Lxd5 cxd5 43. Lc5 a6 44. b4 Kg6 45. a4 Kf5 46. b5 axb5 47. axb5 Ke6 48. b6 Kd7 49. Kb3 Kc6 50. c4 dxc4+ 51. Kxc4 Tf4 52. e6 Te4 53. e7 Kd7 54. b7 Kc7 55. Ld6+ Kxb7 56. Le5 Zwart gaf op.
Partij in de viewer:
Heerlijk, in Biel kun je schakers weer zien nadenken
Alsof het een jaar als alle andere is, begon vorig weekend in het Zwitserse Biel de 50ste editie van het zomerschaakfestival. Niet met onzichtbare deelnemers die achter een computerscherm hun zetten met muisklikken uitvoeren, maar met schakers van vlees en bloed die elkaar te lijf gaan op een bord met stukken. Zoals vroeger, zou je bijna zeggen. Natuurlijk zijn er voorzorgsmaatregelen getroffen. Een schoonmaakploeg ontfermt zich dagelijks over de grondige reiniging van tafels, borden, stukken en klokken.
Publiek is niet welkom in de speelzaal en om gepaste onderlinge afstand mogelijk te maken zijn slechts 140 deelnemers toegelaten tot het open toernooi. Acht sterke grootmeesters zijn geïnviteerd voor de triatlon, zoals de hoofdgroep wordt genoemd. Ze bestrijden elkaar in vier disciplines: klassiek, blitz, rapid en Fischer Random-schaak, waarbij de beginopstelling van de stukken op de onderste rij door het lot wordt bepaald. De resultaten in het klassieke schaak tellen verreweg het zwaarst. Gelukkig maar, na drie maanden min of meer onafgebroken internet-snelschaak is het een verademing schakers weer te zien nadenken,
Halverwege staat de 15-jarige Vincent Keymer, Duitslands hoop voor de toekomst, bovenaan. Hij deed het goed in de rapid- en Fischer Random-onderdelen en in het klassieke toernooi deelt hij na drie ronden de leiding met Michael Adams. In de eerste ronde versloeg hij de Spanjaard David Anton, de winnaar van de Challengersgroep van het laatste Tata Steeltoernooi.
Keymer – Anton Biel 2020
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 Lb4 5. e3 0-0 6. Ld2 b6 7. cxd5 exd5 8. Ld3 Lb7 9. 0-0 Pbd7 10. Dc2 a6 11. Pe5 c5 Een logisch vervolg van de vorige zet is 11 … Ld6, al zijn zwarts problemen na 12. f4 niet opgelost. In aanmerking komt het simpele 11 … Pxe5 12. dxe5 Pe4. 12. a3 cxd4 13. exd4 Lxc3 14. Lxc3 Pe4 15. Lb4 Te8 16. f3 Pef6 Noodgedwongen erkent zwart dat zijn 14de zet een slag in de lucht was. 17. Tfe1 Tc8 18. Df2 Pf8 19. Ld2 P6d7 20. Pg4 Dc7 21. Pe3 Pe6 22. Pf5 Pdf8 23. Tac1 Dd7 24. Dg3 Txc1 25. Txc1 Pg6 Na 25 … Tc8 houdt wit de torens op het bord met 26. Te1. 26. h4 h5? Nu verliest zwart vrijwel geforceerd. Hardnekkiger, maar onvoldoende is 26 … Tc8 27. Te1 Pe7 28. Pxg7! Pxg7 29. h5 Pg6 (29 … Kh8 30. Dg5) 30. hxg6 hxg6 31. Dg5 met groot voordeel voor wit.
Partij in de viewer:
Overgevoeligheid
De gemiddelde mens staat in deze corona-tijd psychisch onder grote druk: gezondheidsrisico’s, economische malaise, teruglopende sociale omgang, angst voor de nabije toekomst, Black Lives Matter, Zwarte Piet en dan nog de uitlopers van de Me Too-beweging met lopende processen. Men moet er iets van vinden. In de smeltkroes van al die actuele zaken blijkt dat er overgevoeligheid naar boven komt, bij een grap, een opmerking, een gebaar, een kleur, een standbeeld, de titel van een boek, de naam van een straat of een gebakje.
Een opmerkelijk voorbeeld ondervond Antonio Radic uit Kroatië, die de best bekeken schaakpodcast op YouTube heeft met meer dan 700.000 vaste volgers onder de titel Agadmator. Sommige topspelers zoals Hikaru Nakamura en Maxime Vachier-Lagrave zijn soms te gast. In de afgelopen drie jaar heeft hij ongeveer 1800 video’s gepost, dus hij is actief. Echter, onlangs werd zijn programma plotseling onderbroken en ging zijn kanaal op zwart. Hij kreeg een melding: ‘Deze video is geblokkeerd omdat de inhoud in strijd is met onze richtlijnen. Uw video kan schade veroorzaken of is een gevaar voor de gemeenschap. U kunt protesteren of uw video aanpassen.’ Radic protesteerde gelijk omdat hij zeker was dat er in zijn video geen schuttingwoorden voorkomen, geen seksistisch getinte boodschappen, geen opruiende mededelingen of andere ongewenste uitingen want hij analyseert alleen schaakpartijen.
Op zijn protest kreeg hij binnen de minuut de reactie dat zijn protest was afgewezen, dat de blokkering op zijn kanaal zou worden aangegeven en dat hij gedurende een volle week geen video’s kon plaatsen. De reactie was dus niet van een medewerker van YouTube maar van een algoritme van het besturingssysteem. Het sterke vermoeden is dat teksten als ‘wit is altijd beter dan zwart’, het algoritme heeft geactiveerd. Daar moet onlangs dus een aanscherping zijn ingevoerd want uitspraken als ‘geef mij maar zwart’ komen in bijna iedere analyse voor en zonder dat wordt het becommentariëren van een schaakstelling erg lastig. Gelukkig is de bewuste video na enige tijd toch weer teruggeplaatst, door menselijk ingrijpen.
Een stelling uit het laatste officiële toernooi in corona-tijd: het kandidatentoernooi in maart in Jekaterinenburg, Rusland. Grote kanshebber Liren Ding had net twee weken quarantaine achter de rug en in deze eerste partij heeft hij een solide stelling opgebouwd. Wit kan met 30.Kf3 en 31.Ke2 pion d3 afdoende dekken en dan kijken of er ergens nog iets te creëren is. Dat zal overigens moeizaam gaan want zwart staat vol in de verdediging en heeft een gezonde stelling. Echter, dit toernooi was sowieso geen succes en er werden rare fouten gemaakt:30.f4? Nu is zwart altijd beter. 30…exf4 31.Lxf4 Pxf4 32.gxf4 f5! 33.e5 Te6 34.Kf3 Tg6 35.Pe3 Ke6 36.Td1 Ld8 37.Ta2 Td4 38.Pc2 Td5 39.Pe3 Td7 40.T1d2 Lxh4 41.Tg2 Tg4! 42.Th2 g6 43.Pxg4 fxg4+ 44.Ke3 Le7 45.Tac2 h4 wit gaf op.
Het kandidatentoernooi is op de helft na 7 ronden onderbroken, wanneer het wordt uitgespeeld is onduidelijk.
Partijen in de viewer:
Met enige regelmaat bezoeken wij de milieuboer of te wel de kringloopwinkel in de hoop daar schaakboeken aan te treffen. Deze tip is natuurlijk dom want zo krijg ik ongewenst concurrentie, De vondst van het collectors item Schaakinformator nr. 4 gaf grote voldoening ( nu verschijnt nr 144!) Uit 1968, het jaar waarin de VS rouwde over de moorden op Martin Luther King en Robert Kennedy. Nederland moest het doen met het overlijden van Lou de Palingboer….In dit nummer 4 een fraaie aanval van wereldkampioen Tal op de stelling van de de geduchte Russische grootmeester Geller:
Tal-Geller Moskou 1967:
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Pxe4 het open Spaans, toen vaker gespeeld dan tegenwoordig. 6.d4 b5 7.Lb3 d5 8.dxe Le6 9.De2 Le7 10.Td1 0-0 dit alles is eindeloos uitgezocht, gelijke kansen 11.c4 bxc 12.Lxc4 een schijnoffer Lc5 13.Le3 Lxe3 14,Dxe3 Db8 (14..dxc4 15.Dxe4) 15.Lb3 Db6 (beter 15..Pa5 16.Pbd2 Da7) 16.De2 Tad8 17.Pc3 Pxc3 18.bxc Pe719.Tab1 Da5 20.c4 Tfe8 een wat zinloze zet die gelijk wordt afgestraft 21.Pg5 Pg6 22.cxd Lxd5 eigenlijk is zwart al verloren 23.Txd5 Txd5 24.Df3! en zwart gaf op, er dreigt te veel.
Het werd boven al aangekondigd, de 144e aflevering van de Chess Informant kwam uit Belgrado hierheen met als titel Jubilee en dat slaat vooral op de 90e verjaardag van Aleksander Matanovic, mede-stichter van de Chess Informant en de bijbehorende systemen. Ook grootmeester, Joegoslavisch kampioen en winnaar van prijzen op Olympiades en toernooien. Hij kan weer trots zijn op dit nummer met alle traditionele rubrieken, alleen al de winnaar van de “beste partij van het vorige nummer “maakt het boek vanaf de eerste bladzijde sensationeel (Firouzja – Carlsen 0-1) Ook weer 202 partijen, veel van Giri, niet altijd met een positieve afloop voor “onze” speler. Met CD € 39.95 maar het zijn dan ook meer dan 330 pagina’s met informatie over toernooien, openingen, eindspelen enz,alle verzorgd door grootmeesters van naam.
Gelukkig, ik meld het nog maar eens,ook aandacht voor correspondentieschaken, zeker belangrijk in het Corona-tijdperk. Amateur-psychologen willen nog wel eens beweren dat schaken iets te maken heeft met moord op de vader die dan door de zoon wordt verslagen maar vader Dejan en zoon Nikola Nestorovic hebben heel andere plannen gezien de coproductie The Power of Defence and the Art of Counterattack in 64 pictures (€ 32.95). Vader is Meester en zoon Grootmeester ( dus toch! zie vorige rubriek) ,samen met moeder Irena (Dames-grootmeester) hebben ze een schaakschool gesticht in Belgrado waar niet alleen kinderen maar ook volwassenen schaaklessen kunnen krijgen. Veel kinderen behaalden dankzij de lessen jeugdtitels maar stroomden ook door naar het seniorenschaak. Onder deze succesvolle leerlingen ook nog een dochter Nestorovic, Katarina en een zoon Lazar. Bij schaken gaat het vooral om goede posities voor de stukken en een gezonde pionnenstructuur, en dat is makkelijker gezegd dan gedaan. In ieder geval is de tegenaanval ook de beste manier om te verdedigen of zoals de grootste filosoof van Nederland zegt : Als je de bal niet hebt kun je niet scoren! Aan de hand van talloze partijen wordt duidelijk dat het leren van deze principes in het middenspel, waar vaak de partij wordt beslist, wel degelijk te leren is maar dan moet er natuurlijk wel gestudeerd worden en dit boek van deze gerenommeerde trainers (beiden officieel FIDE trainer) kan daarbij ook Nederlandse jeugdtrainers grote diensten bewijzen, En ook wanneer op de club volwassenen les krijgen kan de trainer er goed gebruik van maken. Als voorbeeld van hun deskundige uitleg bijvoorbeeld Carlsen- Karjakin, Wijk aan Zee 2017. Maar dat een volgende keer.
Partij in de viewer:
Willy Hendriks is het oneens met de schaakhistorici
In de eerste driekwart van de 19e eeuw draaide het schaken vooral om combinatiespel en de aanval op de koning, zo valt te lezen op Wikipedia. Belangrijker dan winnen was om mooi te winnen: er moest geofferd worden. Een offer weigeren werd als onsportief gezien en aan langetermijnplanning deed men niet. In 1873 toonde Wilhelm Steinitz in het toernooi in Wenen aan dat door positioneel spel en goede verdediging tegen incorrecte offers betere resultaten te behalen zijn (hij won het toernooi) en daarmee eindigde het tijdperk van het romantische schaak. Maar klopt het verhaal wat Wikipedia en veel schaakhistorici beweren wel? Niet volgens Willy Hendriks.
In zijn boek ‘On the Origin of Good Moves’ betoogt Hendriks dat de meeste spelers toen net als nu gewoon probeerden steeds de beste zetten te doen. Neem bijvoorbeeld de belangrijkste vertegenwoordiger van de zogenaamde Romantische School, Adolf Anderssen, die het eerste internationale schaaktoernooi (Londen 1851) won. Over hem wordt geschreven dat hij een groot combinatietalent was, maar dat hij van positioneel spel weinig kaas had gegeten. Hendriks laat zien dat allebei deze beweringen nogal overtrokken zijn. De reputatie van groot combinatietalent zal gebaseerd zijn op twee schitterende partijen, de Onsterfelijke Partij en de Immergrüne. In diverse andere partijen miste hij echter simpele combinaties. Zijn positionele begrip was best behoorlijk en deed zeker niet onder voor Paul Morphy zoals vaak beweerd, eerder integendeel. Wie de partijen van Anderssen naspeelt ziet vooral partijen die ook van een hedendaagse clubspeler zouden kunnen zijn. Een verschil is wel dat toen agressieve openingen (gambieten) in de mode waren. In 1848 liet Anderssen zien ook met zo’n agressieve opening een strakke positionele partij te kunnen spelen tegen een landgenoot die later twee partijen van Morphy zou winnen (en vijf verliezen).
Anderssen-Harrwitz
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Lc4 Lc5 5.c3 Pf6 6.e5 d5 7.Lb5 Pe4 8.cxd4 Lb4+ 9.Ld2 Deze oude variant wordt tegenwoordig weer gespeeld door grootmeesters. Inmiddels is bekend dat zwart hier beter met het paard kan slaan. 9…Lxd2+ 10.Pbxd2 0–0 11.Lxc6 bxc6 12.0–0
12….f5? Zwart heeft een statisch nadeel (zijn verminkte pionnenstructuur is een probleem op lange termijn) en moet daarom dynamisch (actief) spelen. Dat kan door 12…c5! In de partij speelt zwart behoudend en komt steeds slechter te staan. 13.Tc1 De8 14.Dc2 Tb8 15.Pb3 Tb6 16.Pfd2 Dh5 17.f3! Wit wil graag het actiefste stuk van zwart ruilen, maar wel op zijn voorwaarden.17…Pxd2 18.Dxd2 f4 19.Pc5 Dankzij het betere lichte stuk en de betere pionnenstructuur staat wit nu gewonnen. 19…Dg6 20.Tfe1 Le6
21.Tc3! Anderssen ziet goed dat zwart zijn a-pion niet kan goed verdedigen (omdat pion f4 en Le6 ook nog gedekt moeten blijven). Harrwitz besluit maar die pion op te geven, maar het lost zijn problemen niet op en hij is daarna kansloos. 21…De8 22.Ta3 Lf5 23.b3 a6 24.Txa6 Txa6 25.Pxa6 Dc8 26.Pc5 Le6 27.a4 g5 28.a5 Te8 29.a6 Db8 30.Ta1 Da7 31.Db4 Kf7 32.Db7 Db6 33.a7 Dxb7 34.Pxb7 Ta8 35.Pd8+ Ke7 36.Pxe6 Kxe6 37.b4 Zwart geeft het op.
Partij in de viewer:
Voor beginners A8304
Voor gevorderden B8304
Vorige week is er kennis gemaakt met cyclische thema’s in schaakproblemen. De beste tweezet die in de periode 2013 tot en met 2015 werd gemaakt en een eerste prijs behaalde in Rusland had een cyclische thema. Zoals eerder geschreven is de Slowaakse componist Peter Gvozdjak, die deze beste tweezet componeerde, zeer bedreven op het gebied van de cyclische thematiek. Van deze componist een cyclische tweezet waarmee alweer een eerste prijs werd gewonnen in een jubileumtoernooi in Slowakije.
De sleutelzet is 1. Pexc4! Nu zijn er weer twee dreigingen, 2. Td4 mat en 2. Dc2 mat. Deze twee matzetten hebben al een naam gekregen, namelijk zet B en zet C. De dreigingen zijn cyclisch een plaatsje opgeschoven. De vier varianten uit de verleiding spelen ook een rol in de oplossing. Op 1. …. Dd7 komt nu een ander mat, 2. Te5 mat, zet D. Na 1. … Dxc4 is er ook matverandering, het mat is nu 2. Dh7, zet A, en dat is juist de eerste dreiging uit de verleiding. Na 1. … Pd7 gaat, zoals ook in de verleiding, maar één matzet van de dreigingen door, er volgt 2. Td4, zet B. Na 1. … Pxc4 gaat alleen dreiging 2. Dc2 mat, zet C, nog door. Bijvarianten zijn: 1. … Dd6 2. Pxd6 mat en 1. … Dxd8 2. Te5 mat.
Het probleem vertoont veel thema’s, zoals Lacny-thema, thema F en Dombrovskis. Het cyclische patroon ABCD wordt BCDA en is beter te begrijpen als de zetten in een tabel worden gezet.
| dreiging | 1. … Dxd7 | 1. … Dc4 | 1. … Pxd7 | 1. … Pc4 | |
| 1. Pd7? | A,B | C | D | A | B |
| 1. Pec4! | B,C | D | A | B | C |
In dat toernooi van Biel speelden Keymer en Anton in de eerste ronde een rapid partij, een klassieke partij en twee blitzpartijen. Zelf vind ik de term triatlon daarbij wat verwarrend, maar mogelijk was het wel allemaal op één dag. De viewer geeft echter niet de klassieke partij die Ligterink bespreekt, maar de rapidpartij. De klassieke partij is via deze link te volgen: www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1999063
Dank voor het melden. De partij is vervangen.