Grootmeester Uhlmann overleden
De afgelopen maand (op 24 augustus j.l.) overleed op 85-jarige leeftijd Wolfgang Uhlmann. Deze Oost-Duitse grootmeester had een enorme staat van dienst zodat er diverse berichten verschenen over zijn overlijden. Hans Ree en Gert Ligterink schreven in respectievelijk de NRC en de Volkskrant over deze Oost-Duitse grootheid.
Schaakolympiade in Leipzig 1960 (de foto komt uit het toernooiboek)
Wolfgang leerde relatief laat (op 11-jarige leeftijd) de spelregels van zijn vader maar ontpopte zich al snel tot een sterke speler die in 1956 IM en in 1959 GM werd. Hij werd vele malen kampioen van zijn land en vertegenwoordigde de DDR in talloze Olympiades, voornamelijk aan het eerste bord, waar hij in 1964 de beste prestatie op het eerste bord behaalde. Ook deed hij een gooi naar het wereldkampioenschap waar hij in 1970 de Kandidatenmatches wist te behalen. Hij verloor daar van Bent Larsen met 5½ – 3½. Het aantal prachtige resultaten dat Uhlmann behaalde valt bijna niet te tellen. Op zijn Wikipedia-pagina wordt het nodige genoemd.
Een belangrijke bijdrage heeft hij geleverd aan de Franse verdediging. Die kende hij op zijn duimpje en hij heeft er vele mooie partijen mee gespeeld. Er is daarover ook een belangrijk boek verschenen. Dat heet in het Duits: Ein Leben lang Französisch en vertaald naar het Engels werd het Winning with the French.
Een anekdote, die ik haalde uit het blad Rochade Europa, wil ik u niet onthouden. Het verhaal speelt zich af in Kopenhagen waar hij, op doorreis naar Reykjavik, zich 24 uur op het vliegveld zou moeten ophouden. Daar had Uhlmann duidelijk geen zin in en dus wil hij de transitruimte verlaten. Maar een douane-beambte laat hem weten dat het dagvisum hem dan 10.000 Deense Kronen gaat kosten, een astronomisch bedrag voor een DDR-burger. Er is echter een uitweg. Als hij iemand kent, die voor ‘kost en inwoning’ kan zorgen, kan hij het betalen van deze som geld voorkomen. Zonder aarzelen antwoordt hij: Bent Larsen! De beambte waagt er een telefoontje aan en komt na een half uur terug: “Meneer Uhlmann, het is in orde. Buiten staat een taxi klaar die u naar de heer Larsen zal brengen!”
Uhlmann is verrast dat het gelukt is. Hij komt aan bij een familie aan die hij niet kent, maar het is duidelijk dat de naam Bent Larsen een magische klank heeft Denemarken. En ook is hij blij dat deze meneer Larsen, toevallig met de voornaam Bent, maar dus niet de grote ‘Bent’ hem kent en hem langs laat komen. Meneer Larsen geeft hem eten en onderdak en gidst hem door Kopenhagen. Toch fijn dat er gewoon iemand met dezelfde naam, die erg van schaken hield, hem daar opving!
Uhlmann was sowieso een speler die uitstekend zijn weg wist te vinden in stellingen waarin sprake was van een pionnenketen. Vandaar dat ik twee prachtige partijen van hem ben gaan zoeken waarin hij met de ketenstrijd een vol punt binnenhaalt. De partijen zijn met analyses uit de Megadatabase van Chessbase gehaald.
Met het Frans tegen Mainka (de analyse is van Knaak):
Met het Konings-Indisch tegen Speelman (de analyse is van Korchnoi):
Er zijn de nodige artikelen aan het overlijden van Uhlmann gewijd. Ik noem er een paar:
www.chess.com/news/view/wolfgang-uhlmann-obituary
en.chessbase.com/post/free-falling-with-wolfgang-uhlmann
de.chessbase.com/post/wolfgang-uhlmann-gestorben
Het afgebeelde boek heb ik ook, is van 1991. De partij tegen Mainka kon er nog niet in staan. 3… Lb4 heet ‘Das Nimzowitsch-System’, Uhlmann: “Mit dem Läufermanöver hat sich als erster Großmeister Aron Nimzowitsch besondere Verdienste erworben.” In een oudere, remise geëindigde partij tegen de Roemeen Drimer te Raach 1969 had Uhlmann 12… Pg8 gespeeld. 7.h4 kreeg pas halverwege de jaren ’80 op grootmeesterniveau de wind in de zeilen. “h4 ist lächerlich” kreeg ik een aantal jaren eerder te horen van een Duitser, ene Maier, die zich niet zo’n heel klein beetje beledigd voelde dat hij daartegen had verloren.
Op grond van wat ik tot dusver – niet op eigen kracht – in die Franse partij heb bekeken, meen ik dat er voldoende aanwijzing is om 15. danwel 17.Lf4 en 19.Pb5 voor Wit als minstens gelijk tot beter te beoordelen, dat geldt ook voor 15. danwel 17.Le3 Pf5 16. danwel 18.Lxf5 en 15. danwel 17.Le3 cxd4 16. danwel 18.cxd4 Pxd4 17. danwel 19.Pxd4, in de laatste vertakking is 17. danwel 19.Ph2 een weerlegging.
Een heel mooi artikel! En een leuke anekdote. Mogelijk woonde de schaker Bent Larsen in 1972 niet meer in Kopenhagen, want vanaf de vroege jaren ’70 woonde hij met zijn Argentijnse vrouw afwisselend in Las Palmas en Buenos Aires.
Larsen woonde vanaf de jaren 70 inderdaad een groot deel van het jaar in Las Palmas, maar zijn (Argentijnse) vrouw heeft hij volgens mij pas in 1981 ontmoet, in Mar del Plata, bij de teamwedstrijd Amerika’s vs Europa.
11 Tb1 (dreigt enigszins Tb5) ziet er logisch uit en is enige malen gespeeld; na 11… Dc7 12 Pf3 speelt wit 13 Lxh6, waarna het witte centrum stevig oogt en de zwarte op rechts veel zwaktes heeft. Met de dame op a5 kan Lxh6 niet vanwege cxd4. Ziet er allemaal niet best uit voor zwart. Misschien kan zwart toch maar beter gewoon op pionnenroof gaan met 9… Da4.
… en de zwarte stelling …
Zit er misschien ergens een verborgen mogelijkheid om je commentaar te verbeteren?
Aan wie stel je die vraag? Want ik heb mij beperkt tot de door Knaak gegeven varianten. En met “een weerlegging” bedoelde ik natuurlijk “de weerlegging”.
Aan het team van schaaksite. Ik zou graag typefouten kunnen verbeteren. En mijn eerste commentaar was geen vraag.
Uhlmanns ‘Richtig gespielt’ uit 91 heeft niets over 7.h4.
Vroeger had ik privé-theorie gebaseerd op eigen partijen, sinds het onder grootmeesters gebruikelijk is geworden, is het voor mij onoverzichtelijk geworden.
Het lijkt mij niet zinnig een huidige stand van zaken hier uitgebreid aan de orde te stellen.
Via een andere zetvolgorde werd in 365chess.com/game.php?gid=4006796 jouw voorstel 9… Da4 bereikt, rechts boven kun je ‘Start Engine Analysis’ aanklikken. Wit staat beter.
@Peter Huisman Ik had dit in het kader van mijn artikel over Larsen gelezen en heb het nog eens gecheckt op de Engelse Wikipedia. Maar ik heb nu de Duitse Wikipedia er bij gehaald en die geven jou meer gelijk. 1980 lernte Larsen in Buenos Aires seine spätere Frau Laura, eine promovierte Juristin und Rechtsanwältin, kennen. Seitdem lebte er in Argentinien. Misschien staat er meer over in het recentere boek over de schaakcarrière van Larsen.
In 1980 won Larsen een heel sterk bezet toernooi in Buenos Aires voor o.a. Timman en wereldkampioen Karpov. Dus dat jaar kan ook kloppen.
Ja, dat toernooi was aan het einde van 1980. Larsen ging ruim aan kop, maar verloor in de laatste twee ronden nog van Ljubojevic en Andersson. Timman kon hem echter niet meer inhalen en eindigde als tweede. Die teamwedstrijd Americas – Europe was begin 1981, maar in Mar del Plata, niet in Buenos Aires. Dat evenement noemde Timman als de gelegenheid waarop de twee elkaar zouden hebben ontmoet, maar dat kan feitelijk natuurlijk best een paar maanden eerder zijn geweest.
Las Palmas is in ieder geval juist: in 1978 is een delegatie van Interpolis daar naartoe gegaan om Larsen over te halen om eindelijk weer eens in Nederland te komen spelen. Volgens mij was toen ook Berry Withuis mee, want daar kon Larsen in die tijd nog steeds heel goed mee opschieten.
Godfried Bomans interviewde Larsen in het kader van de vierkamp in Oegstgeest van 1970. Larsen bleek heel aardig Nederlands te spreken met een beetje Duits accent. Hij hoorde er in Nederland echt bij.
Dat interview is te vinden op Youtube: www.youtube.com/watch?v=39yBAYNDkKw