Schaakrubrieken weekend 24 oktober 2020
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Denk niet na
Alireza Firouzja eindigde als tweede bij Norway Chess, achter Magnus Carlsen, maar boven Levon Aronian en Fabiano Caruana. Een prachtig resultaat voor een jongen van 17. Dat vond hij zelf ook wel, maar gewoontegetrouw had hij vooral oog voor hoe het nog beter had kunnen gaan. „Ik was er dichtbij om de hele zaak te winnen”, zei hij, en hij twitterde: „Als die blunder in de laatste minuut er maar niet geweest was.” Dat sloeg op zijn laatste zet in de voorlaatste ronde tegen Carlsen. Carlsen had een pion meer, maar het was snel remise geworden als Firouzja blindelings het advies van de eindspelboeken had gevolgd: neem de verre oppositie. Maar met tien seconden bedenktijd voor zijn volgende zet ging Firouzja rekenen. Hij maakte vervolgens een opzichtige blunder en moest meteen opgeven. Ik dacht aan een vriend die het voorrecht heeft genoten om les te krijgen van de vermaarde tenniscoach Felix Kaplan. Kaplan zei: „Jan, jouw fout is dat je de bal over het net wil slaan.” Hij moet bedoeld hebben dat je dat niet bewust moet willen, want dan kan het mis gaan, maar dat het een automatisme moet zijn.
Een les voor Firouzja: niet denken, maar automatisch doen, tenminste als je nog maar een paar seconden hebt. Hij kan het heel goed, want hij is een tovenaar in bullet, schaken met een minuut bedenktijd voor de hele partij. De oud-kampioen van Nederland Ivan Sokolov werkte als coach van de jonge Iraanse schakers van 2016 tot 2019, toen Firouzja nog in Iran woonde. Eind 2019 verhuisde die met zijn vader naar Frankrijk om dichter bij de Europese toernooien te zijn. Dat was de officiële reden, maar niet minder belangrijk was dat hij als vertegenwoordiger van Iran niet kon spelen in toernooien waar ook Israëlische schakers waren. Sokolov twitterde tijdens Norway Chess: „Toen ik met hem werkte in de periode 2016-2019 was de overvloed aan talent, dat spoot als een geiser, overduidelijk.” En over de verhouding tussen Carlsen en Firouzja: „Over 3-4 jaar kan er een zeer interessante match om het wereldkampioenschap zijn.”
Aryan Tari – Alireza Firouzja, Norway Chess Stavanger 2020
1. e4 c6 2. d4 d5 3. exd5 cxd5 4. Ld3 Pf6 5. c3 Lg4 6. Db3 Dc7 7. h3 Ld7 8. Pf3 Pc6 9. 0-0 e6 10. Te1 Ld6 11. Lg5 0-0 12. Pbd2 Ph5 13. Dd1 f6 14. Le3 Pf4 15. Lf1 g5 16. c4 Kh8 17. Tc1 Tg8 18. Lxf4 Dit ziet er niet goed uit, maar wat wit wel had moeten doen tegen de aanval die zwart met g5-g4 op gaat zetten, is niet duidelijk. 18…Lxf4 19. b4 Dd6 20. b5 Pe7 21. c5 Firouzja zei na afloop dat hij blij was met deze zet, omdat hij daarna in alle rust kon aanvallen. 21…Dc7 22. g3
Partij in de viewer:
Geen suffe remises, maar schaak-spektakel in Stavanger
De door Magnus Carlsen gewonnen Norway Chess zeskamp bewees het ongelijk van de pessimisten die voorspellen dat het klassieke, langzame schaken door een overvloed aan remises ten onder zal gaan. De dertig in Stavanger gespeelde partijen leverden achttien winstpartijen en slechts twaalf fel betwiste remises op. Zo hartverwarmend was het vertoonde spel dat commentator Vladimir Kramnik tijdens de laatste ronde verzuchtte dat het naderende afscheid van het toernooi hem zwaar viel.
De matige vorm van twee deelnemers droeg bij aan het lage remisepercentage. De Pool Duda heeft bewezen dat hij een gevaarlijke tegenstander is voor de elitespelers, maar nu bleef hij met een score van 3,5 uit 10 ver onder de maat. Voor de Noor Aryan Tari (21) was het eerste optreden op topniveau (1,5 uit 10) geen onverdeeld genoegen. Hij hoeft niet te wanhopen. Nigel Short scoorde bij zijn debuut 2 uit 13 in een elitetoernooi in 1980 in Londen. Met zijn carrière is het dik in orde gekomen.
Na Stavanger wacht de terugkeer naar de online rapid- en blitztoernooien. Om voor de hand liggende redenen zijn tot het eind van het jaar alle topevenementen geschrapt, inclusief de voortzetting van het kandidatentoernooi, dat is uitgesteld tot het voorjaar. Een jaar na de abrupte onderbreking zal de strijd om het recht van uitdaging van Carlsen in Jekaterinenburg worden hervat. ‘In zekere zin door andere spelers’, merkte Judit Polgar terecht op.
Tari – Firouzja, Stavanger 2020
1.e4 c6 2. d4 d5 3. exd5 cxd5 4. Ld3 Pf6 5. c3 Lg4 6. Db3 Dc7 7. h3 Ld7 8. Pf3 Pc6 9. 0-0 e6 10. Te1 Ld6 Nu wits ideale zet Pf3-e5 is verhinderd, kan zwart het middenspel met vertrouwen tegemoetzien. 11. Lg5 0-0 12. Pbd2 Wit heeft niets te verwachten van 12. Lxf6 gxf6 13. Pbd2 Kh8, waarna de halfopen g-lijn zwart aanvalskansen biedt. 11 … Ph5 13. Dd1 f6 14. Le3 Pf4 15. Lf1 g5 16. c4 Kh8 17. Tc1 Tg8 18. Lxf4 Het opgeven van het loperpaar lost niets op. Omdat het paard op d2 niets presteert, komt de manoeuvre Pd2-b1-c3 in aanmerking. 18 … Lxf4 19. b4 Dd6 20. b5 Pe7 21. c5 Niet goed volgens Firouzja. Na de sluiting van het centrum loopt zwarts aanval op rolletjes. 21 … Dc7 22. g3 g4! In aanmerking komt 22 … Lxg3, maar stukoffers zijn (nog) niet nodig 23. hxg4 Txg4 24. Lh3 Tg7 25. Kh1
Partij in de viewer:
Hans Böhm
Geen rubriek dit weekend.
Het blijven natuurlijk duistere tijden waarbij het clubschaken deels stil ligt. Maar er zijn ook lichtpunten zoals de autobiografie van Erika Sziva, Betoverd. (€ 19.95) Zij is bekend bij heel schakend Nederland door haar schaakwinkel De Beste Zet waarmee ze op alle belangrijke toernooien te vinden is. Geboren in 1967 in Boedapest in Hongarije, een land met een veelbewogen geschiedenis, toen nog Oostblok land. Even veelbewogen was het leven van Erika en zij geeft daarvan zeer gedetailleerd verslag. Het is een ontroerend boek en naast de vierenvijftig vaak leuke partijen die er in voorkomen is het voor mij en ongetwijfeld ook voor de vele lezers die ik dit boek toewens bovenal leerzaam en troostrijk in deze barre tijd. Dan denk ik aan het hoofdstuk over haar partner Johan van Mill (1959 -2008) die ondanks zijn zware ziekte met Erika niet alleen een enorm interessant schaakleven had maar ook nog een bloeiende schaak-boekhandel opbouwde.
De titel Betoverd kan dus zowel op het schaken als op Johan slaan. Typerend voor zijn leven vond ik de zin uit een Engelse krant: “Barefooted Dutch chess-player returns from Intensive Care and wins the game“. Leerzaam dus voor ons allen in deze tijd: Zeur niet over wat niet kan maar geniet van wat nog wel kan. Erika Sziva vertelt boeiend over haar (schaak)leven dat ook vaak moeilijke beslissingen bracht. Zoals haar vertrek vanwege de liefde voor Johan uit Boedapest naar Eindhoven, van een bloeiende damesschaak cultuur in Hongarije (waar zij 4x landskampioen werd) naar een land waar dit (rond 1990) niet veel aandacht kreeg. Wat zij hierbij over de Nederlanders schrijft geldt overigens niet voor echte Amsterdammers. Erika onderschat zichzelf als schrijfster want haar verslagen over het interzonal toernooi in Maleisië en de Olympiade in Kalmukkië zijn werkelijk hilarisch. Zij werd ook 5x Nederlands kampioen waarbij en passant zoon Alex (de andere heet Nico) ook deze titel veroverde. En is nu gelukkig met haar kinderen en nieuwe partner Robert Klomp. Ik heb het boek in één adem uitgelezen en ook vele interessante foto ‘s bekeken. Van harte aanbevolen is te zwak uitgedrukt. Erika leerde schaken van haar moeder maar ook haar vader was een gerenommeerd schaker. Haar grote leermeester was echter Dely, de grootmeester (1934-2012) voor wie zij zelfs als 15 jarige Nagykanisza verliet om in Boedapest les te krijgen. Van hem een mooie partij:
Dely-Donner 1961
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd 4.Pxd4 a6 5.Pc3 Dc7 6.g3 b5 7.Lg2 Lb7 8.0-0 d6 9.Te1 Pd7 10.a4 bxa 11.Txa4 Pgf6 12.Pd5 een bekend offer, weigeren heeft weinig zin. 12..exd 13.exd Pe5 14.f4 0-0-0 15 fxe dxe 16.Txe5 Ld6 (16..Dxe6 17.Lf4 Dh5 18.Tc4+) 17.Te3 Kb8 18.Tc3 Dd7 19.Pc6+ Lxc6 20.Txa6 Lxd5 21.Tb6+ Lb7 22.Dxd6+ Dxd6 23.Txb7+ Ka8 24.Tb4+ Ka7 25.Ta3+ Da6 26.Tb7+ Ka8 27.Txa6 mat.
Maar we kunnen deze recensie natuurlijk niet afsluiten zonder een partij van Erika zelf. Er staan heel wat mooie partijen van haar in en het is dus moeilijk kiezen maar het werd de partij die duidelijk laat zien dat ze goed heeft opgelet bij de lessen van Dely en dus ook overeenkomsten met diens partij al vindt de aanval aan de andere kant plaats.
Sziva – Kovacs 1985:
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 d6 6.Le2 (later speelde Erika hier g4, de zgn Keres aanval) Le7 7.0-0 0-0 8.f4 Pc6 9.Pf3 a6 10.a4 Ld7 11.Kh1 Dc7 12.De1 Pb4 13.Ld3 Lc6 14.Le3 b6 (beter 14..d5 15.e5 Pe4) 15.Dg3 Pd7 16. Pd4 Lf6 17.f5! de aanval gaat beginnen 17..e5 (17..Lxd4 18.Lxd4 e5 was beter) Na deze tweede onnauwkeurigheid van zwart breekt de witte storm los. 18.Pxc6 Dxc6 19.Df3 Pc5 20.g4 h6 21 .Tg1 Pcxd3 22.cxd3 b5 23.g5 hxg 24.Lxg5 Lxg5 wit rondt het nu mooi af met 25.f6! Lh6 (25..g6 26.Txg5 en daarna Dh5) 26.Txg7 en zwart geeft op. Zo werd zij voor de eerste keer als 18-jarige landskampioen.
Partijen in de viewer:
Betoverd van Erika Sziva vol met drama en verpozing
In 1990 ondernamen Johan van Mil, Mark Huizer, Paul Motwani en ik een roadtrip naar Györ in Hongarije om daar een toernooi te spelen. Twee Hongaarse vrienden van Johan deden mee en na afloop logeerden we bij hen in Boedapest. We deden spelletjes, kregen we een sightseeing en ik aaide de kat. Gewoon gezellig allemaal, dacht ik, maar er bleek meer aan de hand: Johan was verliefd op de dame des huizes, viervoudig Hongaars kampioen Erika Sziva. Het was wederzijds.
Intussen woont Erika al heel lang in Nederland. Ze was al heel lang van plan een schaakboek te schrijven en nu met de coronacrisis is het er eindelijk van gekomen: Betoverd, verkrijgbaar bij haar eigen schaakboekenverzendhuis, De Beste Zet. Ongeveer de helft van het boek gaat over haar eigen (schaak-)leven: hoogte- en dieptepunten, maar ook moeilijke keuzes die ze moest maken. Zo betekende haar keuze om te trouwen met Johan en bij hem in Eindhoven te gaan wonen niet alleen dat ze vrienden en familie moest achterlaten, maar ook dat ze flink in status was gedaald. In Hongarije ben je iemand als profschaakster. In Nederland vinden ze het maar raar. Een andere moeilijke keuze was dat ze in 2003 stopte met schaken. Hoe moest ze verder? Daar kwam in 2008 nog een groot drama bij met het overlijden van Johan dat ze maar moeilijk wist te verwerken. Gelukkig kwamen er daarna weer mooie dingen in haar leven.
Ondanks deze dramatische elementen is het boek toch ook luchtig en verpozend bedoeld. Het boek staat vol met leuke anekdotes uit haar schaakleven, bijvoorbeeld over de keer dat de Engelse grootmeester Tony Miles bleef logeren en maar niet weg wilde gaan. Veel aandacht is er ook voor twee belangrijke mannen in haar leven: naast Johan ook haar eerste trainer, Péter Dely. En het blijft een schaakboek: er staan veel schaakpartijen in van beide mannen en van haarzelf. Vooral aanvalspartijen, zonder al te veel varianten in het commentaar. Een mooie vlotte aanvalspartij speelde Erika op de Olympiade van 1992, waarbij ze in het boek ook ingaat op de psychologische oorlogsvoering tussen beide dames. De monoloog over huidkanker voor de partij werd door de roodverbrande Lalic niet gewaardeerd.
Lalic – Sziva
1.e4 c5 2.Pc3 Pc6 3.f4 g6 4.Pf3 Lg7 5.Lb5 Pd4 6.0–0 a6 7.Ld3 e6 8.e5?! f5! Reageert sterk op de voorbarige witte opstoot. Het is belangrijk om veld e4 af te pakken. 9.b3 d6 10.exd6 b5!? Typisch naar haar stijl wil zwart zo snel mogelijk aanvallen. 11.Lb2 Dxd6 12.Pxd4?! Nu krijgt zwart twee dominante lopers. Na 12.Pe5 is de stelling niet zo duidelijk. 12…Lxd4+ 13.Kh1 Lb7 14.De2 Kf7 15.Tae1
“Wit vond dat ze veel beter ontwikkeld was en daardoor groot voordeel had. Raar genoeg moest ze acht zetten later opgeven” schrijft Erika venijnig. 15…Pf6 16.a4 h5! Alles richting de zwarte koning! 17.axb5 h4 18.bxa6
18…Ph5! Dreigt mat te beginnen met Pg3+. Wit heeft de keuze tussen haar dame (19.Dxh5) of haar koning verliezen. 19.Pe4 Pg3+! 20.Pxg3 hxg3 21.Lxd4 Txh2+ 22.Kg1 Dxd4+ 0–1
Partij in de viewer:
Voor beginners A8382
Voor gevorderden B8382
Grootmeester Jan Timman heeft onlangs weer een boek op de schaakmarkt laten uitbrengen. Met “Timman’s Triumphs. My 100 Best Games” wordt de boekenkast van de schaakliefhebber aangevuld met een prachtig boek. Jan Timman, in zijn goede jaren, “the best of the west” genoemd, heeft nooit de titel wereldkampioen gewonnen. Een aantal jaren was hij wel de nummer twee van de wereld. Fans van Timman betreuren het nog steeds dat het de Nederlandse topschaker Jan Timman niet gelukt is de wereldtitel in Nederland te halen. Max Euwe lukte dit wel in 1935.
Jan Timman is ook een zeer goede schrijver van schaakboeken. Hij heeft veel titels op zijn naam staan. In het nieuwe boek heeft Timman een selectie gemaakt van zijn honderd best gespeelde partijen. Dit zal niet gemakkelijk zijn geweest en ongetwijfeld heeft hij zijn persoonlijke voorkeur als leidraad genomen. De partijen illustreren het hoge niveau van Timmans schaakcarrière. De zes hoofdstukken zijn opeenvolgende tijdperken, zoals bijvoorbeeld het eerste hoofdstuk: “De weg naar de top (1967-1977)” en het vierde hoofdstuk: “De strijd om de wereldtitel (1986-1993)”. Het boek telt 349 bladzijden. Omdat Timman ook een groot kenner is van het eindspel heb ik in het boek naar een schitterend eindspel gezocht. Geniet van het mooie slot van de partij Beliavski-Timman, Belfort 1988.
Beliavsky – Timman
De partij is 32 zetten aan de gang, zie diagram.
Partij in de viewer:
