Schaakrubrieken weekend 31 oktober 2020
Deze bijdrage is mijn laatste bijdrage voor Schaaksite. Ik wens Herman, Dimitri en Lennart veel succes met de Schaaksite. De Schaaksite is bij hun in goede handen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Dubbele Muzio
Toen vijf Nederlandse schaakjournalisten in hun zaterdagse rubriek schreven over een verliespartij van Magnus Carlsen die een einde maakte aan zijn serie van 125 klassieke partijen zonder nederlaag, was er op een internetforum een klacht over onze eenvormigheid. Gingen die rubriekschrijvers straks misschien ook allemaal tegelijk schrijven over een mislukt koningsgambiet? Waarom niet, dacht ik. Een goede suggestie, al ben ik meer geïnteresseerd in een geslaagd koningsgambiet.
Netflix bracht onlangs een door schakers en niet-schakers hoog geprezen schaakfilm in zeven delen uit die Queen’s Gambit heet. Jammer dat het geen King’s Gambit is, dat zou ik nu kunnen gebruiken. Sinbad and the Eye of the Tiger is een Engelse film uit 1977 die wel een connectie met het koningsgambiet heeft, al kan het zijn dat dit verband alleen in mijn geest bestaat.
Sinbad de Zeeman moet iemand vinden die de baviaan Kassim, in werkelijkheid een betoverde prins, terug kan toveren tot zijn menselijke gedaante. Er is haast bij, want Kassim wordt steeds aapachtiger en na zeven maanden zal de betovering onomkeerbaar zijn. Als mens was Kassim vanaf zijn zevende jaar een briljant schaker en voor de aap is schaken een manier om iets van zijn menselijke natuur te bewaren. Als zijn spel zwakker wordt, zwiept Kassim de stukken van het bord. Zijn agressieve bavianen-natuur dreigt de overhand te krijgen. Een aap die niet meer zou schaken, is alleen nog maar aap en verliest zijn menselijkheid. Ik mag wel verklappen dat de film goed afloopt.
Zou de oosterse prins Kassim die zo goed kon schaken, gebaseerd kunnen zijn op een echt bestaande schaker met dezelfde naam? Ghulam Kassim was de eerste Indiase schaker die uitblonk in de westerse vorm van het spel. In 1829 publiceerde hij in Madras het boekje Analysis of the Muzio Gambit. Het Muziogambiet is een variant van het koningsgambiet en binnen het Muziogambiet is er een subvariant die naar Ghulam Kassim is genoemd.
Het was mooi om me weer te verdiepen in de Muzio, de dubbele Muzio en de driedubbele Muzio, termen die aan turnen doen denken. De man die zich ergerde aan schaakrubricisten die over hetzelfde onderwerp schrijven, hoeft zich nu geen zorgen te maken. Op de wekelijkse vergadering van ons Politbureau waar deze zaken gecoördineerd worden, kon ik er de partij uit Daugavpils 1990 niet doorkrijgen.
Alexei Shirov – Jerzy Lapinski, Daugavpils 1990
1. e4 e5 2. f4 exf4 3. Pf3 g5 4. Lc4 g4 5. 0-0 Het Muziogambiet. Met 5. d4 begint het naar Ghulam Kassim genoemde gambiet. 5…gxf3 6. Dxf3 Df6 7. e5 Dxe5 8. Lxf7+ De dubbele Muzio, nog een stukoffer. 8…Kxf7 9. d4 Dxd4+ Al in de 19de eeuw wist men na Showalter – Taubenhaus, New York 1889, dat 9…Df5 de beste verdediging is en dat wit dan niet genoeg heeft voor de twee geofferde stukken. 10. Le3 Df6 11. Lxf4 Er viel ook veel te zeggen voor 11. Pc3, de driedubbele Muzio. 11…Ke8 12. Pc3 Pc6 Na 12…Pe7 13. Pb5 d6 (niet 13…Pa6 14. Lxc7) zou zwart nog licht in het voordeel zijn. 13. Pd5 Dg6 14. Tae1+ Le7 En nu was 14…Pge7 nog een behoorlijke verdediging. 15. Ld6 Een mokerslag. Wit dreigt 16. Df8 mat.
Partij in de viewer:
Schaker Wesley So verkiest solide spel boven het avontuur
In 1963 eindigde Larry Evans in het kampioenschap van de Verenigde Staten op de tweede plaats met een respectabele score van 7,5 uit 11. Bij de prijsuitreiking werd hij gefeliciteerd als winnaar van het toernooi, terwijl Bobby Fischer de gelukwensen ontving als winnaar van de exhibitie. Met elf winstpartijen tegen de sterkst mogelijke oppositie vestigde hij een nationaal record dat nooit zal worden gebroken.
In de afgelopen week kwam Fischers prestatie even ter sprake, toen Wesley So (27) in het online-toernooi om het Amerikaans kampioenschap begon met vijf punten op rij. Iemand als Viktor Kortsjnoi zou na zo’n start bereid zijn -geweest risico’s te nemen om de perfecte score te handhaven, maar So zit anders in elkaar. Solide spelend stelde hij met vier remises en twee winstpartijen in het laatste deel van het toernooi zijn tweede nationale titel veilig.
Een score van 9 uit 11 in een veld met twaalf grootmeesters is bijna altijd voldoende om een toernooi met grote voorsprong te winnen. Ditmaal bleef het lang spannend, omdat Jeffery Xiong (20) en Ray Robson (26) het spoor van So hardnekkig bleven volgen. De onderlinge partijen van de topdrie gaven de doorslag. Robson viel af na een nederlaag tegen Xiong, die op zijn beurt verloor van So.
Shankland – So, Kampioenschap VS 2020
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. f3 d5 5. a3 Lxc3+ 6. bxc3 c5 7. cxd5 Pxd5 8. dxc5 Da5 9. e4 Pe7 10. Le3 0-0 11. Db3 Dc7 12. Lb5 e5 13. Pe2 Le6 Een bekende stelling, waarin de witspelers zonder succes 14. Db2 en 14. Da4 hebben getest. De volgende zet zal ook geen blijvertje worden. 14. c4 Pbc6 15. Pc3 Pa5 16. Db4 Pec6 17. Da4? Shankland zag zwarts 18de zet over het hoofd. Na 17. Db2 Pd4 (niet 17 … Pxc4 18. Lxc4 Lxc4 19. Pd5) 18. Lxd4 exd4 19. Pd5 Dxc5 20. Db4 b6 is zwarts voordeel beperkt. 17 …a6 18. Lxc6 Pxc4! 19. Lxb7 Pxe3 20. Lxa8 Dxc5 21. Pd5
Partij in de viewer:
Varia
Het TataSteel schaakfestival 2021 zal ondanks corona toch doorgang vinden van 15-31 januari. Voor de schaakwereld een verheugende mededeling want er was zeker begrip geweest voor een jaartje overslaan. Natuurlijk zullen er aanpassingen zijn om zo strak mogelijk de danmalige voorschriften op te volgen. Voor de ongeveer 2000 amateurschakers komt een aangepaste formule. De Masters-groep met louter topspelers telt wel de gebruikelijke 13 ronden.
De tweede helft van het kandidatentoernooi dat de uitdager zal voortbrengen van wereldkampioen Magnus Carlsen, is uitgesteld naar voorjaar 2021. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de resterende 7 ronden verspeeld zouden worden in november. Maar om dezelfde redenen waarom het eerste gedeelte is afgebroken (te veel gedoe en risico door corona-gevaar) heeft de FIDE in goed overleg met alle acht kandidaten dit terechte besluit genomen. Op de FIDE-site staat dat speciale reisarrangementen en geïsoleerde hotelaccommodaties geregeld hadden kunnen worden maar de eisen voor quarantaine zullen de spelers hebben afgeschrikt. Het argument dat erbij gegeven wordt: ‘FIDE is verantwoordelijk voor de veiligheid van de spelers en wil optimale omstandigheden creëren voor dit belangrijke toernooi’, had ook gebruikt kunnen worden voor de eerste helft in maart jl. In feite is er nog tijd genoeg want de volgende WK-match staat gepland voor november/december 2021.
De geschorste grootmeester Igor Rausis, die zowel voor Letland, Bangladesh als Tsjechië uitkwam, is weer in opspraak gekomen. Eerst werd hij gefotografeerd op het toilet met een mobiel met zijn stelling erop. Er waren al vermoedens maar nu volgde dus in december 2019 een schorsing voor zes jaar voor alle officiële FIDE-evenementen en zijn grootmeestertitel werd hem afgenomen. Maar onlangs schreef hij zich toch in onder een valse naam bij een toernooi in Letland. Het prijzengeld was laag voor dit tweedaags toernooitje en men had het niet officieel aangemeld bij de FIDE dus feitelijk was Isa Kasimi (Rausis) niet illegaal bezig maar er kwam protest vanuit spelers. Het is een beetje zielig verhaal, Rausis wil zo graag spelen, wat zal hij nu weer verzinnen?
Magnus Carlsen heeft het Altibox toernooi in Noorwegen gewonnen. Voor de derde keer, hij won ook al in 2016 en 2019. Er werden eerst twee serieuze partijen gespeeld en dan eventueel een Armageddon-snelschaakpartij om altijd een winnaar te krijgen. De eindstand:
1.Carlsen 19,5 2.Firouzja 18,5 3.Aronian 17,5 4.Caruana 15,5 5.Duda 9,5 6.Tari 3,5
Carlsen kon zeer tevreden zijn: hij won de eerste prijs van 70.000 Euro, hij versloeg eindelijk weer eens zijn laatste uitdager Fabiano Caruana (wat hem in de laatste onderlinge 19 partijen niet gelukt was) en hij overmeesterde Alireza Firouzja, het 17-jarige supertalent uit Iran die door insiders als kanshebber voor het WK-2023 wordt gezien.
M. Carlsen – A. Firouzja, partij 1
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 d5 4.cxd5 exd5 5.Lg5 c6 6.e3 h6 7.Lh4 Le7 8.Ld3 0-0 9.Pge2 Te8 10.0-0 Pbd7 11.f3 b5 12.Lf2 Lb7 13.Pg3 b4 14.Pa4 c5 15.Pf5 Lf8 16.Pxc5 Pxc5 17.dxc5 Lxc5 18.Tc1 Db6 19.Da4 Lc8 20.Pd4 Ld7 21.Da6 Te7 22.Tfd1 Pe8 23.Dxb6 axb6 24.Lb1 La4 25.b3 Ld7 26.Pe2 Pc7 27.Td2 Lc6 28.Pd4 Lb7 29.g4 Pe6 30.Pf5 Tc7 31.Tac8 32.Tcd1 Lf8 33.Lg3 Tc3 34.Kf2 Lc5 Met verfijnd gevoel voor kleine zaken heeft Carlsen vanuit een rustige opening een bijna winnende stelling gekregen. Zwart zou na 35.Ld6 grote problemen hebben: 35… Lxd6 36.Pxd6 Tb8 37.Pxb7 Txb7 38.Txd5 verliest een belangrijke pion evenals na 35…Td8 36.Lxc5 bxc5 37.Pe7+ Kf8 38.Pxd5. Carlsen laat hem wegkomen met 35.Ld3 d4 36.e4 Ta8 37.Lc4 Tc2! 38.Ld3 T2xa2 39.Le5 Txd2 40.Txd2 Ta5 41.Kg3 La6 42.Lxa6 Txa6 43.Pxd4 Lxd4 44.Lxd4 Ta3 45.Td3 Pxd4 46.Txd4 Txb3 47.Td8+ Kh7 48.h5 Ta3 49.Td4 Ta4 50.e5 Ta5 51.Txb4 Txe5 52.Txb6 remise.
Een toekomstige rivaal verslaan, kan later vruchten afwerpen.
Partij 1 in de viewer:
Het viel natuurlijk te verwachten maar nu is het officiëel: het 2e deel van het Kandidatentoernooi ,om een uitdager van Carlsen te krijgen , is uitgesteld tot voorjaar 2021. Waar is onduidelijk maar dat zal ook wel weer van de pandemie afhangen. Overal op aarde corona en droefenis, ook in de schaakwereld . Gelukkig is de grote stroom schaakboeken door dit alles niet tot stilstand gekomen zodat we bv kennis kunnen nemen van het eerste deel van bovengenoemd toernooi via het boek van Vladimir Tukmakov Candidates Tournament Part 1, uitgekomen bij Thinkers Publishing (€ 25) al het 3e boek bij de uitgeverij van deze sterke Oekraïense grootmeester. Prachtige analyses van alle partijen met aandacht voor de cruciale momenten in de partij. Een zeer fraai toernooiboek. Daniel Vanheirzeele van deze uitgeverij beloofde een tsunami van schaakboeken voor al die schakers die in deze tijd niet naar de club durven maar toch met schaken bezig willen blijven ,een bezigheid die ongetwijfeld bijdraagt aan minder ruzie en huiselijk geweld. Trouwens, de boeken zijn ook voor alle schakers die ,al of niet gewapend met één van de bijzondere mondkapjes die men tegenwoordig kan waarnemen, met een tafel van 2 meter lengte toch op de club durven te spelen. Is dit het nieuwe normaal? Mij overkwam het dat ik zelf een pion op b2 moest wegnemen waarna mijn tegenstander zijn dame er op mikte.
Terug naar de boeken: we doen een greep: voor de belijders van c5 na 1.e4, de Sicilianen, is er een prachtig boek van de Amsterdamse meester Robert Ris over The Modernized Sveshnikov (€ 29.95) De vaak gecompliceerde varianten legt deze professionele coach en lesgever duidelijk uit en aan het slot vinden we ook de tegenwoordig gebruikelijke opgaven met oplossingen. En de witspeler die zich gewapend in de strijd wil begeven kan zich wapenen met het boek van Thinkers Publishing Beat the Najdorf & Taimanov Sicilians van S.P.Sethuraman (€ 26.95). Zeker ook de moeite waard, deskundig auteur die zelf deze varianten speelt en dus weet waar de valkuilen opduiken. En van beide boeken geldt dat ze ook en passant algemene tips afleveren die ook van belang zijn wanneer men al het hele schaakleven met 1.d4 of 1.Pf3 begint want het leuke van openingen is ook dat ze zomaar van de ene naar de andere kunnen veranderen. Het is altijd vermakelijk en troostrijk voor de gemiddelde schaker om grootmeesters door het ijs te zien zakken. Tijdens het kampioenschap van de USA 2020 kwam dat voor bij Dmitry Gurevich (niet te verwarren met Mikhail Gurevich, die aanzienlijk sterker is) – Patrick Wolff, St Louis oktober 2020:
1.Pf3 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 e5 5.Le2 0-0 6.0-0 Pc6 7.Tb1? a5 8.a3 d6 9.d3 Lg4 10.Le3 Ph5 Vriendje Stockfish is niet zo te spreken over de meeste zetten maar geeft hier 0 aan. 11.Pd5? a4 12.Pc3 Pf4 13.Lxf4 exf4 14.Pxa4 Ta5 15.h3 Lxf3 16.Lxf3 Pd4 17.Pc3 c6 Nog steeds is de stelling in evenwicht maar nu speelt wit 18.Kh2 en na 18..Dh4 heeft zwart voordeel 19.Tc1 h5 20.De1 weer zwak g5 21.Pe2? Pxf3 22.gxf3 g4 zwart profiteert gelijk met een torenoffer dat wit niet kan aannemen 23.fxg hxg 24.Dxa5 wit wil het zich toch laten aantonen 24..Dxh3+ 25.Kg1 Le5 26.f3 g3 sterker was Kg7 om de toren bij de aanval te halen 27.Tf2 een noodzakelijk tegenoffer gxf2+ 28.Kxf2 Dh4+ 29.Kg2 Kh7 beter Kh8, waarom zien we zo 30.Tg1 Tg8+ 31.Kf1 Dh3+ 32.Ke1 Txg1+ 33.Pxg1 Dh1?? (een gruwelijke fout die de winst vergooit want na 34.Kf1 Dh2 35.Pe2 Dh1+ 36.Pg1 komt zwart niet verder. Hij kan nl geen Ld4 spelen ivm Df5+ met eeuwig schaak. Stond de zwarte koning op h8 gaf dat niet, zie zet 29) 34.Db6?? haast nog erger dan de witte zet, zijn er nog vraagtekens in de zaal? 34..c5 0-1.
Partij in de viewer:
Landelijke competitie lastige puzzel voor de schaakbond
Vandaag zou de eerste ronde van de landelijke competitie zijn, maar helaas is die vanwege de coronasituatie niet toegestaan. Het maakt voor de schaakbond het organiseren van de competitie een nog lastigere puzzel dan het al was. Ze hadden twee grote problemen op te lossen. Ten eerste hebben diverse teams zich teruggetrokken omdat veel spelers een jaar willen overslaan. Ze willen geen risico lopen om besmet te worden of ze vinden het spelen zonder het sociale aspect (zoals na afloop met het hele team eten) niet leuk. Een paar teams hebben ook nog het probleem dat ze veel Belgische of Duitse spelers hebben, zoals de teruggetrokken meesterklasser Charlois Europoort. Met nog twee terugtrekkingen kwam de hoogste klasse zo uit op zeven teams, net als beide eerste klassen. Twee ronden minder dan normaal dus (wat op zich wel goed uitkomt) en er degradeert één team per klasse in plaats van twee teams per klasse.
Ten tweede moet het spelen volgens de geldende coronaregels (die nog al eens willen wijzigen) gecoördineerd worden. Anderhalf meter tussen twee tegenstanders is niet makkelijk te regelen. Verder hebben niet alle clubs een speellocatie die geschikt is om hun verschillende teams op voldoende afstand tegelijk te laten spelen. En dan zijn er ook nog clubs die in een horecagelegenheid spelen en dus mogelijk met extra regels te maken hebben. Daar komt dus ook de afgelaste ronde van vandaag en waarschijnlijk die van november bij. Het is vooralsnog afwachten of en wanneer er dit seizoen competitie gespeeld kan worden. Voor de partij van deze rubriek daarom maar terug naar vorig seizoen. Op 1 februari van dit jaar speelde ik met Caissa tegen Apeldoorn met griepsymptomen (achteraf verdacht) een partij uit één stuk.
Reinderman – Kuipers
1.c4 c5 2.Pf3 Pc6 3.Pc3 g6 4.e3 Lg7?! Al onnauwkeurig. Zwart dient 4…Pf6 5.d4 cxd4 6.exd4 d5 te spelen. 5.d4 d6 6.Le2 Pf6 7.d5 Pe5?! 8.Pxe5 dxe5 9.e4
Er is nu een gunstige structuur voor wit ontstaan. Hij heeft een simpel plan: a3 en b4. Zwart krijgt maar moeilijk tegenspel.9…0–0 10.Le3 b6 Deze zet wilde ik uitlokken. Als zwart hierna a5 speelt om b4 tegen te gaan, wordt pion b6 zwak. 11.0–0 e6 12.a3 De7?! Voorkomt b4 niet, maar laat wel een eventueel d6 met tempowinst toe. 13.b4! exd5 14.exd5 e4 14…cxb4 15.d6 en terugslaan op b4. 15.bxc5 bxc5 16.Tb1 Pd7 17.Dd2 f5
Er dreigt 18…f4 met stukwinst. Ik overwoog om dat te stoppen door zelf 18.f4 te doen, maar zag nog iets beters. 18.Pb5! Le5 19.d6! Df7 20.f4! Lg7 De witte pion op f4 stopt in zijn eentje de zwarte aanvalskansen. En passant slaan verloor echter sneller: 20…exf3 21.Lxf3 met dubbele dreiging Lxa8 en Ld5. 21.Pc7 Tb8 22.Txb8 Pxb8 23.Lxc5 Nu heeft een pion meer en ook nog twee verbonden vrijpionnen. In de rest van de partij zoekt zwart naar schwindelkansen en laat wit die niet toe. 23…Pa6 24.Pxa6 Lxa6 25.Tc1 g5 26.Le3 Tb8 Nu geeft 27.c5 Tb2 nog een beetje tegenspel omdat de loper op e2 aangevallen staat. Daarom: 27.Lf1 Tb2 28.Dd1 Zwart geeft op.
Partij in de viewer:
Voor beginners A8388
Voor gevorderden B8388
Dat probleemcomponist Jaap Haring graag schakers voor de gek houdt, bleek twee weken geleden al in de deze rubriek. Hij maakte een tweezet voor een groot schaaktoernooi en verborg in dit probleem een finesse die door veel schakers niet werd ontdekt. Die finesse was de rokade. Als er in het diagram van deze tweezet tussen de witte koning en de witte toren op a1 niet dat zwarte paard op b1 had gestaan, waardoor de witte toren onzichtbaar werd, dan hadden meer oplossers de finesse wel gevonden.
Vergelijkbare tweezet is tweezet 972.
Deze oplossers mistten dus de finesse. Om dit probleem goed te kunnen oplossen, moet deze vraag gesteld worden: Wat heeft zwart als laatste zet gedaan? Dat kan alleen …. f7-f5 zijn. In de probleemwereld wordt dit een retrograde-analyse genoemd. Uit deze, in dit geval eenvoudige, analyse vloeit voort dat wit met “en passant” slaan mag beginnen. De finesse of grap was dus de enpassantslag. De sleutelzet is dus: 1. gxf6 e.p.! Wit dreigt met 2. f5 mat. Dit dreigmat komt ook als zwarts koning vlucht naar h6. Op 1. … exf6+ komt 2. Txf6 mat.
De en-passant-slag is een speciaal afwijkende spelregel in het schaakspel zoals ook de rokade en de promotie. Probleemcomponisten maken graag schaakproblemen met een afwijkende spelregel. Wat de enpassantslag betreft zijn er bijzondere problemen met dit thema gemaakt. De driezet 973 heeft als hoofdthema de enpassantslag.
Gespeeld in 2010 is dit mijn favoriete ‘normale’ Muzio (tevens blitz): https://www.youtube.com/watch?v=YfZK_KqKBtY
Ter gelegenheid van deze laatste keer dat Kees Schrijvers ons de krantenrubrieken levert wil ik erop attent maken dat op chessgames.com en 365chess.com per zet van die partij Nakamura – Andreikin computeranalyse valt af te roepen.
En niet te vergeten database.chessbase.com