Het beste van de clubsites (9): herdenkingstoernooien

We zitten rond de Kerst en dat is de tijd om aan mensen en gebeurtenissen terug te denken. Dat brengt ons automatisch op het thema herdenkingstoernooien: schaaktoernooien waarin iemand herdacht wordt.

En daar zijn er heel veel van! Op de site van SV Erasmus uit Rotterdam (sowieso aanbevolen, een levendig geheel) wordt daarover gemijmerd: Overal waar geschaakt wordt en de schaaktraditie in ere wordt gehouden zijn er memorials. Schaaktoernooien ter nagedachtenis van een kampioen, een lokale matador of een organisator die grote verdiensten heeft gehad voor het schaakleven van zijn land, club of bond. Vrijwel ieder land heeft dergelijke memorials. Het zijn er opmerkelijk veel en ik vraag me af of dit soms typisch iets van de schaakwereld is?

Die vraag wordt in het artikel niet beantwoord, maar een korte zoektocht op de clubsites bracht mij op meer toernooien dan ik hier kan behandelen. Laten we het dus op een bevestigend antwoord houden. Een dwarsdoorsnede van wat er gevonden is, zoals altijd zijn aanvullingen weer erg welkom in de comments hieronder.

Voor ik dat doe, werp ik een andere vraag op die eerder op Schaaksite heeft gestaan: hoe lang moet je een memorial eigenlijk houden?

Of zoals Lukas Boutens het formuleert: Ik behoor tot de criticasters die vinden dat je na een editie of 5 wel kunt ophouden; met enige wetenschappelijke zekerheid valt dan wel te zeggen dat de overledene nu echt niet meer terug komt en het heeft daarnaast ook wel iets treurigs; geen mens die de overledene nog in levende lijve heeft gezien. Zeker in het Utrechtse een relevante vraag, want verderop behandelen we twee lokale memorialtoernooien.

 

Een elegante oplossing werd in Krimpen bedacht: daar werd na 19 Menno Ploeger herdenkingstoernooien gekozen om er een algemeen memorial van te maken van RSB’ers die dat jaar overleden zijn. Zie hier voor het verslag van de laatste editie ‘oude stijl’, hier voor een verslag van de tweede editie ‘nieuwe stijl’ en hier voor een aantal video’s van de laatste editie ‘oude stijl’. Die video’s zijn gemaakt door Ab Scheel, die we ook al weer even moeten missen, evenals organisator Henk Greevenbosch. Aanbevolen! En wat voor toernooi is dat dan?

Uit een willekeurig verslag: Een gezellig toernooi, dat met een herdenking van de overleden leden van de RSB werd geopend, inclusief de Last Post, en daarna 9 ronden snelschaken met 7 minuten per persoon bedenktijd.

Het is natuurlijk ook heel legitiem om een eenmalig memorial te organiseren. Bij SV Sliedrecht overleed Rob Klop in 2007 volkomen onverwachts. Een avondje met Rob’s favoriete openingen was heel passend. Er staat nog een mooi verslag online, waaruit een kort fragment: De teamcaptain van het eerste team van Sliedrecht deed tot dat moment volop mee aan het schaakleven. Dat klonk ook door in een speciaal gemaakt clubblad van Sliedrecht. Het werd in de speelzaal aangeboden aan de twee broers van Rob. Ze stelden de aandacht voor hun op 49 jaar overleden broer zeer op prijs en ook meer familieleden waren de gehele donderdagavond bij schaakclub Sliedrecht aanwezig. Iets dergelijks in (opnieuw) Utrecht: toen Willem Bor overleed werd het jaarlijkse Hans Sandbrink Memorial gecombineerd met het Willem Bor memorial: zie hier.

En soms is het aantal memorialtoernooien gelimiteerd. In Delft is een aantal ‘Het Zonnetje in Huis-toernooien gehouden ter nagedachtenis aan Nico ’t Hoen, ook al onverwacht overleden. Ook hier was het idee om een toernooi ‘in de geest van’ te organiseren. Om dat te illustreren een stukje uit een verslag: Onder de bezielende leiding van Marco ’t Hoen, die ditmaal de barkruk als podium verkoos boven het tafelblad (en wie geeft hem ongelijk), werd het weer een gezellige georganiseerd zootje. En zo hoort het! De 45 deelnemers hadden een bijzonder aangenaam toernooi, de enige klacht die met een knipoog aan de toernooiorganisatie werd medegedeeld was dat het soms even niet rumoerig genoeg was in de speelzaal.

Meer typerende verslagen staan hier.

Eerder noemde ik het Dick van Kooten-toernooi al, ter nagedachtenis aan een prominente Utrechtse schaker. Dat was een rapidtoernooi zoals vele anderen, maar met een speciale regel: bij gelijk eindigen besliste het aantal remises! In de eregalerij is helaas niet te zien hoe vaak dit de beslissing heeft gebracht.

Er is nog steeds een herdenkingstoernooi in Utrecht, namelijk het HSM ter nagedachtenis aan Hans Sandbrink. Ook al onverwachts en te vroeg overleden, wat tot de conclusie leidt dat memorials vooral ontstaan als iemand ineens overlijdt (maar ik laat me graag van het tegendeel overtuigen). Dat toernooi zit inmiddels aan editie 16, de speciale regel van verplichte openingen in ronde 4 en 6 is na enige tijd vervallen, maar dat de prijzentafel ‘des Hans’ is, is gebleven.

Hans Sandbrink organiseerde graag toernooien en zorgde dan altijd voor veel bijzondere prijzen, en die traditie houden we graag in stand. Naast een toernooi is er ook een herdenkingsblad gemaakt, dat hier te lezen is.

Bij recent overledenen is een toernooi organiseren momenteel wat lastig. Zo overleed dit jaar Frits Hendriks, bekend schaker en organisator, in het Limburgse. De LiSB meldt hierover: Hendriks overleed op 21 oktober jl. op 80-jarige leeftijd. Hij was 15 jaar voorzitter van de Limburgse Schaakbond. Bij zijn aftreden in september 1992 werd hij tot erevoorzitter benoemd. Verder was hij van 1972-1980 voorzitter van SV Schaesberg.

Daarvoor is een toernooi via internet georganiseerd, zie hier. Voor zover mij bekend de eerste in zijn soort, maar ook hier zijn aanvullingen welkom.

Ten slotte een toernooi waar Herman Grooten een warme band mee heeft: de jaarlijkse memorial ter ere van Huub van Dongen. Herman heeft in 2011 erg mooi beschreven wie Huub was.

Een toernooi met een heuse barbecue en elk jaar een wisselend bijzonder element. Zo moest het eerste jaar een limerick worden gemaakt om mee te mogen doen, bijvoorbeeld:

Een schaker uit Medemblik
Zag tot zijn grote schrik

Dat om te kunnen schaken
Hij een gedicht moest maken
Nog wel een limerick

De hele verzameling staat hier. In andere jaren ging het weer om eindspelstudies of kunst, waardoor ook dit een toernooi met een eigen karakter is.

Zo hoop ik een aardige dwarsdoorsnede van herdenkingstoernooien te hebben verzorgd. Uiteraard zijn er diverse toernooien die hier ook goed hadden gepast, maar die ik niet kende of niet kwijt kon. Mocht er iets essentieels ontbreken, geef dat dan vooral aan in de comments.