Begrijp wat je doet 68: Het Konings-Indisch in de voorhand
Hieronder treft u de volgende aflevering van de rubriek “Begrijp wat u doet”. In deze serie worden, speciaal voor clubschakers, achtergronden belicht van de ‘grote openingen’ zoals het Spaans, het Siciliaans, het Damegambiet, het Konings-Indisch enzovoort. De artikelen verschenen eerder in Schaakmagazine het blad van de KNSB, de Nederlandse schaakbond.
Veel spelers hebben problemen tegen het Siciliaans en tegen de Franse verdediging. “Teveel varianten die ik moet kennen”, is een veelgehoord argument als iemand van te voren weet dat zijn komende tegenstander zich van één van bovengenoemde openingen bedient.
Oud-wereldkampioen Bobby Fischer had een recept klaarliggen om beide openingen in één keer te tackelen: het Konings-Indisch in de voorhand. Het is natuurlijk wel een pré als je het Konings-Indisch ook met zwart op je repertoire hebt staan tegen 1.d4. Het voordeel is dat je een opstelling kunt innemen die je, redelijk onafhankelijk van wat je tegenstander speelt, op het bord kunt zetten. Wit streeft naar de volgende opbouw:
Schematisch diagram 1
Deze stelling geeft goed weer welke opstelling wit graag wil innemen. Op de koningsvleugel heeft hij zijn ‘Konings-Indische’ loper geposteerd. Wat opvalt is de ver opgerukte pion op e5. Dat is een zeer sterk punt in zijn stelling en in navolging van de theorie van het ‘überdecken’ van Aaron Nimzowitsch heeft wit die pion met maar liefst vier stukken gedekt. Door zoveel stukken te concentreren rondom deze pion, hoopt wit aanvalskansen te kunnen creëren tegen de zwarte koningsstelling.
Een plausibel verloop heeft de diagramstelling opgeleverd, waarbij zwart zich de verzwakking …h7–h6 heeft gepermitteerd.
Schematisch diagram 2
Schematisch diagram 3
Nu zijn de zwarte velden verzwakt en zal wit te proberen daar gebruik van te maken. Daartoe dient hij de zwartveldige lopers te ruilen met Lg5. Maar dat zou op dit moment pion e5 verliezen vandaar dat pion e5 nog verder ‘überdeckt’ moet worden met de manoeuvre 3. P1h2 en 4. Pg4 waarna wit de gewenste ruil kan laten plaatsvinden met 5. Lg5 Lxg5 6. Pxg5
Voordat we verder gaan, is het handig om het idee van het überdecken eerst nog even onder de aandacht te brengen. Daartoe maken we een uitstapje naar “Mein System” van Aaron Nimzowitsch:
Nimzowitsch-Giese
Dit fragment uit zijn partij tegen Giese, haalt Nimzowitsch aan om zijn theorie te ondersteunen.
Wit is aan zet. Welk punt dient hier ‘überdeckt’ te worden?
Antwoord:
We überdecken een ver naar voren geschoven pion, in dit geval pion e5. De dekking door pion d4 is onvoldoende omdat zwart met … c6-c5 de keten gaat aantasten. Wit plant op deze actie om verder te gaan met d4xc5 om het vrijgekomen veld op d4 met een stuk te kunnen bezetten.
9. Pd2 Pe7 10. Pf3 Pg6 11. Te1! Lb4
Zwart wil graag de loper omspelen naar c7 om zo pion e5 verder onder schot te nemen (met een later … f7-f6).
12. c3 La5 13. Lf4!
De derde überdeckung.
13…O-O 14. Lg3 Lc7
‘Und nun dokumentierte sich die innere Kraft der Überdeckung in drastischer Weise; die anscheinend leblosen “Uberdeckung”, namlich der Sf3, der Lg3 und der alte Haudegem Te1 entfalten urplotzlich einde bedeutende Agitation.’
15…Tfe8 16. Pf4 Ph8
Als dit moet is er natuurlijk het nodige aan de hand!
17. Dg4 Pf8 18. Te3! b6 19. Ph5 Phg6 20. Tf3 Te7
21. Pf6+! Kh8
21…gxf6 22. exf6 Td7 23. Dh5 en het mat op g7 valt niet fatsoenlijk te voorkomen.
22. Pfxh7!
Nu gaat wit ook als een mes door de boter.
22…Pxh7
22…Kg8 23. Dh5 Td7 24. Pxf8 Kxf8
23. Pxf7+ Txf7 24. Txf7
En wit stond op winst. Het idee was het volgende: het überdecken van een strategisch belangrijk punt loont zich in de vorm van een hogere actieradius van de überdecker.
Na deze bespiegelingen gaan we maar eens vanuit de beginstelling kijken hoe we van deze voorkennis gebruik kunnen maken. Een overzichtje met ideeën:
1. e4
Zoals gezegd is het het Konings-Indisch in de voorhand een interessant wapen tegen spelers die zich bedienen met het Frans en het Siciliaans.
1…e6
Want zowel na 1…c5 2. d3 kan dezelfde stelling ontstaan.
2. d3
Er zijn spelers die hier zelfs met het ‘lelijke’ 2. De2!? voor de dag komen; waarschijnlijk puur om de tegenstander in verwarring te brengen. En ook omdat zwart nu niet zomaar …d7-d5 kan spelen zonder de ruil op d5 toe te moeten laten. 2…c5 3. Pf3 Pc6 4. g3 g6 is dan een normaal zetverloop.
2…d5 3. Pd2
3…Pf6
Het alternatief 3…c5 leidt meestal tot zetverwisselingen na 4. Pgf3 Pc6 5. g3 want dit is een volgorde die ook uit het Siciliaans kan ontstaan. Zwart heeft hier de extra mogelijkheid met 5…g6 maar omdat deze variant ook niet leidt tot het type stelling dat we graag willen behandelen, ga ik er verder niet op in.
4. Pgf3 c5
Een interessante optie voor zwart is 4…dxe4 5. dxe4 maar die zullen we hier buiten beschouwing laten omdat het andere stellingstypen geeft die weinig te maken hebben met onze verhandeling.
5. g3 Pc6
Opnieuw kan 5…dxe4 6. dxe4 en dan bijvoorbeeld 6…b6 7. Lg2 La6 Dit lijkt lastig voor wit maar na 8. e5 Pd5 9. c4 Pb4 10. O-O hetgeen voorkwam in een partij Morozevich-Kogan, 1994 kwam wit tot winst.
6. Lg2 Le7 7. O-O O-O 8. Te1 Dc7
Dit is het juiste moment dat wit zijn pion naar e5 brengt. Hij zal hierna zo snel mogelijk verder gaan ontwikkelen en de pion ‘überdecken’.
9…Pd7 10. De2 b5
Ook 10…b6 wordt wel eens gedaan, maar de voordelen hiervan zijn niet duidelijk.
11. Pf1
Zwarts werkterrein ligt duidelijk op de damevleugel, wit zal zijn stukken zien te ontplooien op de koningsvleugel. Men kan zich afvragen of zwart niet ergens het sterkste punt in wits stelling (pion e5) kan aantasten met 11…f6 12. exf6 Pxf6 maar zwart raakt daarmee veld e5 kwijt en blijft met een zwakke pion op e6 zitten. 13. Lf4 Ld6 14. Lxd6 Dxd6 en nu is 15. P1d2 sterk. Wit staat klaar voor Pe5 gevolgd door eventueel f2-f4 en Pdf3 waarna hij veld e5 stevig in handen zou krijgen.
12. h4 La6 13. Lf4
13…b4 14. Pe3
Deze mogelijkheid wordt zeer regelmatig op het bord gebracht. Om te beginnen brengt wit er een opzichtige truc met Pxd5 in! Het stereotiepe aanvalsplan is met 14. h5 maar uit de praktijk blijkt dat het in deze actuele stelling nauwelijks tot succes leidt. Niettemin is het nuttig om even bij deze stelling stil te staan, vanwege de ideeën die hierna ontstaan, want die komen van pas in de varianten die we hierna zullen geven. Door met h4-h5 zijn pion naar voren te stuwen hoopt wit verzwakkingen in de zwarte koningsstelling af te dwingen. Er zijn twee soorten stellingen die elk een andere aanpak vereisen:
– Zwart laat wits h5-h6 niet toe door zelf …h7-h6 te spelen
Wit kan dan proberen gebruik hiervan te maken door bijvoorbeeld offers op h6 voor te bereiden. Een ander geijkt plan is om g3-g4 gevolgd door Pf1-g3 en daarna ooit g4-g5 te spelen. Er komt dan hoe dan ook een (halfopen) lijn open bij de zwarte koning.
– Zwart laat wit h5-h6 spelen en beantwoordt dat met …g7-g6
Op dat moment blijft de zaak aardig dicht maar de zwarte velden zijn wel structureel verzwakt. Voor wit is het van belang om de zwartveldige lopers tegen elkaar te ruilen om zo te proberen op die zwarte velden te kunnen spelen. Wit zou bijvoorbeeld een dame of een paard naar f6 willen spelen om zo vuist te maken tegen de zwarte koning. Een ander krijgsplan is om het zwakste punt f7, onder schot te nemen. In de praktijk blijkt het voor wit niet eenvoudig om concreet voordelen te behalen. In de praktijk blijkt dat zwart veelal met 14…c4 het nodige tegenspel kan ontwikkelen.
14…Pb6 15. h5 c4
16. Pg4 Pd7 17. Dd2 c3 18. bxc3 bxc3 19. Dc1 Tab8
20. Pf6+!
en hij won in de aanval.
Later 1-0
Geraadpleegde bronnen:
– Megadatabase van Chessbase
Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan via dit overzicht.
Videolessen
• In het Nederlands treft u aan onder: Chessbase videolessen
• In het Engels zijn er inmiddels al bijna 40 afleveringen verschenen. De eerste treft u aan onder: Chessbase videolessen (alleen met een Premium Account)
In deze serie (Begrijp wat je doet) zijn op dit moment vier boeken verschenen:
Begrijp wat je doet 1, Spaans-Italiaanse structuren
Begrijp wat je doet 2, Damegambiet structuren
Begrijp wat je doet 3-1, Siciliaanse structuren Najdorf&Scheveningen
Begrijp wat je doet 3-2, Siciliaanse structuren Taimanov, Kan & Richter Rauzer
Deze boeken zijn verschenen bij uitgever Thinkers Publishing in België.
Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.
Herman, het heeft er veel van weg dat Sergey Karjakin vóór zijn tweede partij in de World Cup tegen Sam Shankland jouw column gelezen heeft en Shankland daarna kansloos van het bord gezet heeft. Groeten, Hans.
En ook chic van Shankland om niet na 33 Ph4 op te geven, maar Karjakin toe te staan mat te geven!
Ja, ik zag de partij voorbij komen. Inderdaad geweldig gespeeld van Karjakin en we begrijpen nu misschien waarom Fischer er zo succesvol mee geweest is. Prachtig slot ook en een sympathiek gebaar van de Amerikaan om het mat toe te laten.
In de barrage van de Kandidatenmatch van 1980 in Buenos Aires tussen Korchnoi en Polugajevski “keek Korchnoi af”, niet in een artikel van Herman maar in de Argentijnse krant Clarin. Hierin werd een partij uit de match Hübner – Portisch behandeld door Bent Larsen. Larsens vrouw was Argentijnse, dus niet heel verwonderlijk dat Larsen door deze krant schreef.
Korchnoi zou zwart hebben in de volgende partij, en het artikel vormde een prima aanvulling op wat hij had voorbereid. Alleen…Larsen noemde eerst een verbetering voor wit. Zou Polugajevski deze krant ook lezen? Korchnoi, een naar het Westen overgelopen Rus, kende de Russische delegatie goed. Volgens hem zou de Russische schaakdelegatie geen harde Westerse valuta uitgeven aan een krant. Deze kregen we wel van de ambassade, maar die kwam pas de dag na de partij omdat het zondag was.
Korchnoi nam de gok, en Polugajevski kende de witte verbetering inderdaad niet.
Korchnoi won met zwart, en daarmee won hij ook de barrage die bij een 6-6 stand nodig was geworden. Hij won de match met overall stand 7,5 – 6,5.
Ja, zo ging dat toen. Ongelofelijk, niet eens een dollar willen uitgeven voor een krantje.
Korchnoi won daarna de finale van de Kandidatenmatches van Hübner. In de WK match van 1981 tegen Karpov speelde hij weinig klaar. Zijn leeftijd (51) speelde hem parten. Plus dat het niet zo fijn speelt als de Russische autoriteiten je vrouw en zoon “gijzelen”…
Leerzaam! Leeraam! Leerzaam!
chessbomb.com/arena/2021-european-team-chess-championship/05-Markus_Robert-Warmerdam_Max
chessgames.com/perl/chessgame?gid=2100259