Alan Turing – een enigmatisch genie
Alan Turing (1912-1954), die vooral bekend is geworden als kraker van de Duitse Enigma encryptiemachine gedurende de Tweede Wereldoorlog, was in velerlei opzicht zelf een enigma (Grieks voor raadsel). In het navolgende wordt vooral Turing’s leven vanaf 1939 besproken, startend in Bletchley Park, het hoofdkwartier van de Britse geheime dienst MI6, ten noorden van Londen. Hier slechts een paar woorden over de jonge Alan: eenzaam, stotteraar, excentriek, te slim voor zijn leeftijd (wizz kid), gepest op kostschool (sissy boy) en als grootste hobby het oplossen van lastige puzzles (cryptoraadsels, schaakproblemen, etc). Jongvolwassen reeds een wiskundig genie, met vele belangrijke publicaties op zijn naam op het gebied van onder meer groepentheorie en Riemann’s Zeta-functie.
The Enigma Machine
De eerste civiele prototypen van dit elektromechanisch codeersysteem werden reeds begin twintiger jaren gefabriceerd door Chiffriermachinen AG. Latere militaire versies hadden drie rotors met elk daarop 26 elektrische contacten, die de evenzovele hoofdletters van het alfabet door elkaar konden husselen, afhankelijk van de gekozen instelling op elk van de rotors. De afbeelding toont de zogenaamde reflector (met de letter B) aan de linkerzijde, met daarnaast de drie distributierotors (waarbij hier de rotorcode 02-02-16 is gekozen). De 26 contactpunten, voor elke alfabetletter, zijn op de rechter rotor duidelijk zichtbaar.
Lees verder in de pdf: Alan Turing
Voor wie wel eens in Londen komt: vanuit Euston station ben je met de trein in slechts 40 minuten bij Bletchley Park, een enorm museumcomplex met vele gebouwen, dat de geschiedenis van de codebreakers en Alan Turing behandelt. Neem er de tijd voor: ik heb er twee volle dagen doorgebracht en heb nog steeds niet alles gezien. Ik ga zeker een derde keer als reizen weer goed mogelijk is.
Bij de grotere stukken, zoals de “Bombe”, het decodeerapparaat, staan suppoosten die om het half uur een kleine lezing geven over de werking en daarnaast ook vele vragen kunnen beantwoorden. Je kunt Turings kantoor in en zien hoe de codebreakers gehuisvest waren.
Naast dit museumcomplex staat ook het national museum of computing, dat een enorme hoeveelheid computers van het eerste uur herbergt. Kamerbrede apparaten van alle merken, een zaal met oude -bespeelbare- spelcomputers, hardware zoals harde schijven van 30 MB die alleen met een kruiwagen te vervoeren zijn.
Topstuk van de collectie is de Colossus, die nog op relais (klikklikklik) en radiobuizen (zoem, gloei) werkte en ponsband (papieren lint met gaatjes) gebruikte als geheugen. Die Colossus heeft in het laatste deel van de oorlog meegeholpen codes van de Lorentz machine (een nóg geavanceerder encrypter dan de Enigma) te decoderen.
Van harte aanbevolen.
Links:
Bletchley Park | Home
The National Museum of Computing (tnmoc.org)
Colossus & Bletchley Park – Computerphile – YouTube