Origineel openingsspel en de jacht op de zwarte koning
Het zal niet iedereen direct duidelijk geweest zijn waarom wereldkampioen Magnus Carlsen Jorden van Foreest opnam in zijn team secondanten voor de WK-match. Vandaag toonde Jorden nogmaals aan dat hij een speler is met originele ideeën. Commentatoren Jan Gustafsson en Peter Svidler gaven op chess24.com hoog op over de voorbereide variant. Svidler stelde ook dat het geen voorbereiding was waarbij de tegenstander één weg naar remise moest vinden, maar dat het meer voorbereiding met een open einde was. De geofferde pion moest Jorden nog wel terugwinnen en vervolgens was het nog een lastige technische kwestie om af te wikkelen naar een gewonnen eindspel. Jorden werd geholpen door zijn jonge tegenstander die gelukkig bezweek onder de druk.
Een Siciliaanse opening met het zeer ongebruikelijke 3. Lc4, zwart zal lange tijd met twee dubbelpionnen moeten spelen.
Wits strategie had nu waarschijnlijk vervolgd moeten worden met 16. De2, maar Jorden verraste de commentatoren door vrijwillig op f6 te nemen. Het was een van de eerste zetten waarover hij moest nadenken terwijl zwart al drie kwartier verbruikt had. De vrijwillige ruil op f6 werd vooral veroordeeld omdat het zwarts pionnenstructuur weer wat bij elkaar brengt. Waarom ook een relatief sterke loper ruilen tegen een weinig actief paard? Net toen Praggnanandhaa zijn stelling goed leek te consolideren, maakte hij een stevige fout.
Zwart speelde 25…f3? Dit geeft niet alleen een pion terug, wits koning krijgt ook meer ruimte terwijl de zwarte koning vanaf nu lange tijd buiten spel zal komen te staan. Na 25…Df8 was er niet al teveel aan de hand geweest. Jorden had op een moment misschien eenvoudiger kunnen winnen, maar hij voerde de partij op overtuigende wijze naar winst.
Terwijl het middenspel in de Masters-groep voortkabbelde, trok de Challengers-groep meer de aandacht. Na 2,5 uur spelen leek het bij Lucas van Foreest en Erwin l’Ami bijna tegelijkertijd fout te gaan, beiden hadden hun koning niet in veiligheid gebracht en de witte stukken maakten dankbaar gebruik van de vele gaten bij zwart. Op deze partijen komen we later terug, eerst nog even de Masters-groep waar nog genoeg zou gebeuren.
Anish Giri leek tegen Mamedyarov enig voordeel te bereiken, zwart verdedigde echter nauwkeurig en de remise was een wat abrupt einde van de partij. Niet kort daarna leek het alsof Daniil Dubov een mooie aanval zou kunnen bekronen met een schitterend torenoffer waarna de zwarte stelling zou instorten. Zijn tegenstander Santosh Gujarati Vidit, ook met zijn koning nog op e8, vond echter de zetten die de partij gaande hielden, het was erg indrukwekkend hoe hij door een mijnenveld laveerde. Niet alleen hield zwart de partij nog gaande, hij voorkwam ook dat hij in het nadeel kwam. Een tragische blunder van Dubov zorgde voor een onterechte winnaar.
Dubov had zoals gebruikelijk her en der materiaal aangeboden voor het initiatief en vond nu een mooie zet die de partij lijkt te beëindigen. 21. Txb7! Op 21…Pxb7 volgt 22. Lb5+ en de zwarte stelling stort in: naar d8 kan de koning niet vanwege Pc6+ en naar f7 kan de koning wel maar 23. Pxf5 leidt tot groot wit voordeel. De commentatoren hadden moeite om te geloven dat zwart kon overleven met 21…Tf6, alle zetten die de computers voorstelden, werden door Vidit gevonden, het waren ook vaak de enige zetten waardoor hij niet direct zou verliezen. Een erg mooie analysevariant kwam een paar zetten later:
Zwart speelde wederom de enige zet 25…Td1 we zullen zo zien waarom dit schaakje dat de witte koning naar h2 dwingt cruciaal is. 26. Kh2, Te5 27. Dc6+, Kd8 en nu leidt 28. Lb5 niet naar mat want zwart heeft nog 28…Dd6 (28…Txe4?? 29. Da8+ mat) met als pointe 29. De8+??, Txe8+ met schaak! Wit kan geen mat geven met 30. Txe8 want hij moet eerst het zwarte schaak opheffen en staat dus verloren in plaats van mat te geven! De fatale blunder van Dubov moeten we helaas ook laten zien:
32. f3?? werd gevolgd door 32… Txe4 33. fxe4, Kxe4 en enkele zetten later gaf wit op. Remise was echter binnen handbereik met 32. Dc8+, Kg6 (niet 32… Kxe4?? 33. Dg4+, Kd5 34. Dc4+!, Kd6 en 35. Dc6 mat) 33. Dg8+, Kf5 34. Dc8 met zetherhaling
Nils Grandelius zit duidelijk in de hoek waar de klappen vallen, hij leek met enig voordeel uit de opening te komen maar zag dat langzaamaan verwateren. Als een echte heer gunde hij Richard Rapport de eer om de partij mooi af te maken.
Zwart offert zijn toren om de witte dame uit de verdediging te lokken waarna de samenwerking tussen de zwarte dame en loper tot mat leidt. 29…Th1!! 30. Tg1, Txg1 31. Dxg1, Dc3
De eerste overwinning voor een zwartspeler in dit toernooi. Rapport heeft bij het Tata-toernooi in de hoofdgroep nooit echt goed gepresteerd en in de eerste ronde verloor hij prompt tegen Duda, maar met twee opeenvolgende overwinningen is geen sprake meer van een slechte start.
Duda en Carlsen vervolgden een theoretische discussie die we al in de afgelopen WK-match voorbij zagen komen, zeker geen saaie remise. Caruana kwam niet door de Berlijnse verdediging van Shankland heen en bij Esipenko-Karjakin leek lange tijd weinig aan de hand voor zwart tot op verkeerde wijze poogde af te wikkelen. Nu luidt een bijnaam van Karjakin `Minister van Defensie’, maar Esipenko kon het zeer snel winnend afronden.
Terug dus naar de Challengers-groep waar het spreekwoord ‘‘waar gehakt wordt, vallen spaanders’’ opgeld deed. L’Ami kroop als een volleerde Houdini door het oog van de naald en won met het nodige geluk. Een knotsgekke partij waarbij de engines van chessbomb.com zoveel zetten rood kleurden dat ik moest terugdenken aan mijn middelbare schoolexamens Duits. Wit kwam zeer goed te staan door de volgende combinatie:
17. Pxf7!, Kxf7 18. Td1, Dxe5 19. Txd7+, Kf6 en nu had 20. Dxb4 tot voordeel geleid. Wit zag echter niet alle matwendingen na het mogelijke 20…Dxa1+ 21. Ld1 Het lastige voor wit is dat er ook geen geforceerd mat altijd is, maar wel een winnende aanval. Een aantal zetten later was het ook nog niet helemaal duidelijk dat zwart aan de winnende hand was:
Erwin wist zijn stelling echter te consolideren, kon volgens de computers vaak sneller winnen, maar dat doet niks af aan deze gedenkwaardige partij.
Overleven de zwarte stellingen al die uitgestelde rochades? Nee, de witte aanvalslust tegen de koning die op de tocht staat, werd eenmaal beloond. Rinat Jumabayev was tegen Lucas van Foreest onverbiddelijk in de wijze waarop hij zijn voordeel naar een overwinning bracht.
Hier speelde Lucas het te optimistische 15…Db6 (15…h6 was veiliger geweest) Jumabayev wist de koning tot een lang verblijf in het centrum te dwingen door 16. Pd6+! te spelen, na 16…Lxd6 17. exd6, Dxd6 18. Te1, Pf8 19. Dh6, zwart wordt ingesnoerd, 19…Pd7 20. Lf4, Df8
en nu het winnende 21. Pxe6! Wit offert een paard voor een paar pionnen maar al zijn stukken worden bij de aanval betrokken, terwijl bijvoorbeeld de zwarte torens nog op a8 en h8 verkeren. Zwart vocht nog lange tijd door maar het mocht niet baten.
De partij van Max Warmerdam was een lastige om te becommentariëren, ook een grootmeester als Svidler tastte in het duister wie er nu beter stond. Volgens de engines had geen van beide spelers ergens tastbaar groot voordeel.
Morgen de vierde ronde waarna een eerste rustdag volgt. Vidit gaat met twee overwinningen ongedeeld aan de leiding bij de Masters. Jorden volgt in een groep van vijf spelers met 2 uit 3. Bij de Challengers leiden de elo-favoriet uit India Erigaisi, de jonge Rus Murzin en de Tsjech Nguyen. Bij de directe achtervolgers de hoogstgenoteerde Nederlander Erwin l’Ami.
Zoals commentator Robert Hess stelde op de Tata Steel Chess-site, het publiek werd vandaag verwend met spectaculaire partijen.
De tussenstand na ronde 3, door Ayacucho gefabriceerd mbv zijn Alternatieve Plaats Bepaling (APB),
uitgebreid met het veld Gestegen.
We zien nu nog een tekortkoming, de SB-scores zijn niet uniek, zoals eerder wel gesteld.
Ik hoor de halflege glazen al knerpen dat er veel spelers in positie gedaald zijn. Doe je wappiebril af, richt je
puur op de getallen, pak je rekenmachine erbij en je ziet dat het allemaal wel meevalt: de stijgingen en
dalingen houden elkaar keurig in balans: de som is 0.
En dan Giri’s 2e partij. Je paard de wei insturen en verdedigen met de dame die zelf ook kwetsbaar is,
alle schaaksite beterweters weten dat dat een hachelijke onderneming is. Jammer, temeer ik had begrepen
dat Giri een uitermate goede relatie onderhoudt met zijn paarden. Zijn paarden zijn gek op Giri omdat hij
ze altijd op de juiste plaats zet, getuige zijn partij
tegen GM Mihail Kobalia (voormalig secondant van Garry Kasparov) op
het World Blitz 2021 in Warschau van afgelopen december, te bekijken in de ChessBase India
video It’s never easy to draw a drawn position against a top GM | Kobalia vs Giri | World Blitz 2021
van 30 dec ’21. Dat f6 paard is een machtig paard, dat f6 paard is een prachtig paard.
Kobalia grijpt zijn hoofd, zit er bij en kijkt er naar hoe Giri zijn plan uitvoert. Hij heeft geen plan,
hij weet niet hoe hij Giri aan moet pakken, hij schuift maar wat, elke 1-stuk aanval zet een stuk van zwart
op de goede plek. Hij wordt genadeloos van het bord geschoven, een ware martelgang.
De partij is over, en nog is de martelgang niet voorbij, Giri begint hem nu in het Russisch
aan een kruisverhoor te onderwerpen, dat kun je gerust de Russische variant van waterboarding noemen,
het gaat maar door, het houdt maar niet op. En dan plotseling begint Kobalia te lachen.
Uitermate knap van Giri, hij ontfutselt je een punt, maar je gaat wel met een goed gevoel
de volgende ronde in. Zo is Giri dan ook wel weer!