Recensie van verschillende boeken

Boekenrubriek 18 februari 2022 7:30 Herman Grooten 2

Soms ploft er ineens een pak op de deurmat en dan weet ik dat de uitgeverijen niet stil hebben gezeten. Het Londense Gambit is een trouwe klant en ook New in Chess kan er wat van, zeker als ze hun bevriende Amerikaanse uitgeverij, Russell Enterprises van dienst willen zijn. Het boek dat het langst moest wachten op een recensie doe ik daarom maar als eerste:

Modern Chess Opening Repertoire for White – James Rizzitano

De Amerikaanse IM James Rizzitano heeft in zijn nieuwste boek een openingsrepertoire voor wit in elkaar gesleuteld dat begint met 1 e4. De auteur zegt in zijn inleiding dat hij dit repertoire zo compact mogelijk heeft gehouden. Als reden hiervoor geeft hij op dat hij een vriend heeft met een indrukwekkende openingscartotheek maar dat deze sommige boeken hiervan zelfs nooit geopend heeft! Rizzitano denkt dat zijn vriend beter af is met een relatief dun boekje maar dat hij dat dan wel van kaft tot kaft moet bestuderen…

Zijn criteria voor de diverse varianten die hij heeft gekozen zijn kort gezegd:

• De opening moet regelmatig gespeeld zijn door topspelers in belangrijke partijen.
• De opening moet een gezonde theoretische reputatie hebben.
• De opening moet mogelijkheden geven om de tegenstander te overspelen in het middenspel.

Rizzitano legt uit dat de stellingen die hij aanbiedt volgens moderne engines wellicht niet veel beloven maar dat het stellingen zijn waarin wit de tegenstander onder druk kan zetten waardoor deze misschien fouten gaat maken. Om kans te maken op meer dan een half punt moet volgens hem de tegenstander tot diep in het middenspel moeilijke tactische en strategische problemen voorgeschoteld worden. Een interessante benadering!

De belangrijkste aanbevolen varianten die hij behandelt zijn:

• tegen 1… e5 de Giuoco Piano (met 2.Lc4);
• tegen de Caro-Kann de Doorschuifvariant;
• tegen het Frans de Tarraschvariant;
• tegen het Siciliaans de Rossolimo en Moskou Sicilianen (met 3. c3);
• traditionele hoofdvarianten tegen het Scandinavisch en de Aljechin.

Persoonlijk hou ik het meest van de uitleg van de ideeën achter de opening, maar bij een openingsrepertoire ontkom je er niet aan om flinke “ingeneste structuren” met varianten aan te bieden. Gambit heeft daarvoor een redelijk overzichtelijke manier gevonden om dat voor elkaar te krijgen, dus clubschakers, gewapend met bord en stukken, laptop op tafel, engine in de buurt, kunnen hun hart ophalen als zij zich dit repertoire eigen willen maken. Ze hoeven in elk geval niet zelf meer te zoeken naar goede varianten; dat heeft de auteur al voor ze gedaan!

Zoals te doen gebruikelijk, is voormalig wereldtopper GM John Nunn niet te beroerd om het boek per video voor het voetlicht te brengen. Ik zou zeggen, doe er je voordeel mee:

Boek: Modern Opening Repertoire for White
Auteur: James Rizzitano

Uitgeverij: Gambit
ISBN-nummer: 978-1-911465-74-4
Pagina’s: 175
Prijs: € 21,45
Hier te vinden: www.gambitbooks.com/books/Modern_Chess_Opening_Repertoire_for_White.html

Teaser: www.gambitbooks.com/pdfs/Modern_Chess_Opening_Repertoire_for_White.pdf

Winning the World Open – Joel Benjamin & Harold Scott

Het in de Verenigde Staten “wereldberoemde” toernooi, “The World Open” meestal gehouden in Philadelphia dat vanaf 1973 tot nu werd gehouden, meestal aan het begin van de zomer, kent vele winnaars. Dat is op zich niet zo bijzonder dan wel dat achter veel van deze winnaars soms een bijzonder verhaal schuilt. Daarom hebben Harold Scott en grootmeester Joel Benjamin het plan opgevat om een gezamenlijke collectie samen te stellen met interviews waarin de mens achter de schaker wordt geportretteerd in combinatie met de beste partijen die er in Philadelphia zijn gespeeld.

Wat zij wilden onderzoeken was waarom zijn sommige spelers zo consistent geweest in hun inspanningen, altijd strijdend om de hoofdprijzen? Benjamin en Scott ontdekten dat er diverse benaderingen waren om het toernooi te winnen maar dat de gemeenschappelijke factor hun vechtlust was!

Naast de vele interessante verhalen vonden er ook schandalen plaats en die worden zonder enige terughoudendheid in het boek opgenomen. Daarnaast geven sommige winnaars ook aan hoe zij zo goed zijn geworden en een topspeler als Hikaru Nakamura is zelfs niet te beroerd om ook nog advies te geven!

Een zeer lezenswaardig boek vanuit een originele invalshoek.

Boek: Winning the World Open
Auteur: Harold Scott & Joel Benjamin

Uitgeverij: New in Chess
ISBN-nummer: 9789056919856
Pagina’s: 344
Prijs: € 24,99
Hier te vinden:  www.newinchess.com/world-open

Teaser: www.newinchess.com/media/wysiwyg/product_pdf/9122.pdf

Kingwalks – Yasser Seirawan & Bruce Harper

In Nederland kennen we Tim Krabbé, de man van de onuitputtelijke “schaakcuriosa”. Eén van zijn artikelen gaat over de “Winnende wandelkoning”. Het gaat om het verschijnsel dat een koning in een middenspelsituatie of in een naderend eindspel met zware stukken er nog op, over het bord “wandelt” waarbij hij aan alle kanten bedreigd wordt, maar toch weet te ontsnappen en onderweg “dood en verderf” heeft gezaaid.

Zelf heb ik ooit het genoegen mogen smaken om zo’n ‘winnende’ wandelkoning te mogen etaleren in het Nederlands Kampioenschap te Leeuwarden. Tegen IM Gert Ligterink was ik volkomen hopeloos uit de opening gekomen. Op een gegeven moment kon hij afwikkelen naar een eindspel met een pion meer dat hem uitstekende winstkansen bood. Maar ik was in tijdnood en hij had een zee van tijd. Dus besloot hij op mat te spelen. Daarmee joeg hij mijn koning het hele bord over, maar het wrange voor hem was, dat juist die koning, mij hielp bij het matzetten van zijn koning! Ik zal zijn onthutste gezicht nooit vergeten toen hij zich realiseerde dat hij zelf mat zou gaan…

Het is duidelijk dat een dergelijk bijzondere situatie krachten losmaakt bij spelers (en bij toeschouwers!) dat een dergelijk thema ook in boekvorm gegoten moest worden.

Dit fascinerende onderwerp is door Yasser Seirawan en co-auteur Bruce Harper in boekvorm omgezet. Dat er koningsmarsen in allerlei soorten en maten bestaan, werd me eigenlijk pas duidelijk toen ik het boek opendeed. Bijvoorbeeld: in gesloten stellingen waarin maar één speler op winst kan spelen omdat hij degene is die het moment mag bepalen waarop hij met een doorbraak komt, hebben oud-wereldkampioenen (zoals Petrosian) ons voorgedaan dat het verstandig is om eerst de koning van de ene vleugel naar de andere te transporteren. Want als de stelling openkomt, heeft hij zijn koning op een veilige plek opgeborgen. Een sterk staaltje is Petrosian-Unzicker, 1960.

In maar liefst 17 hoofdstukken wordt de lezer ‘bijgepraat’ over diverse interessante koningsmanoeuvres. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder andere:

• koningswandeling ter voorbereiding van een aanval;
• koningswandeling om een belangrijke punt te dekken;
• koningswandeling in de opening;
• twee wandelende koningen!

Uiteraard ging ik op zoek op het beroemde voorbeeld Short-Timman waarin een witte koning op een bord vol met stukken aan een indrukwekkende zegetocht begint. De analyse is van GM Lutz in het Duits in de Megadatabase van Chessbase.

In het laatste hoofdstuk, “Recent Examples”, kwam ik de naam van de jonge Chinese speler Wei Yi een paar keer tegen. Eén keer werd hij het slachtoffer, de andere keren won hij. Ik geef ze zonder commentaar, dat in het boek uiteraard wel is opgenomen.

Kortom: een interessant thema met veel verrassende zetten en partijen. Wel mis ik een namen-index, want het duurde even voordat ik het bovengenoemde voorbeeld Short-Timman had gevonden.

Boek: Kingwalks
Auteur: Yasser Seirawan & Bruce Harper

Uitgeverij: Russell Enterprises
ISBN-nummer: 9781949859386
Pagina’s: 288
Prijs: € 24,95
Hier te vinden: www.newinchess.com/kingwalks

Oops! I Resigned Again! – Ian Rogers

Een luchtig boekje van de Australische grootmeester Ian Rogers, die voorheen een half jaar in zijn eigen land woonde en de andere helft van het jaar in Amsterdam! Rogers is journalist, auteur en commentator. Hij was de Australische topspeler van 1984 tot aan zijn pensioen in 2007. Ik las ergens dat hij op doktersadvies beter niet meer zelf achter een schaakbord moest gaan zitten.

Zelf had ik het genoegen om een paar keer tegen hem te spelen in Nederlandse toernooien. Het onderlinge resultaat viel voor mij niet slecht uit, maar dat kwam mede omdat ik in één partij een halfje teveel kreeg. De stelling was remise, maar Rogers was degene die op winst kon spelen. Hij had de reglementen van het toernooi in Hoogeveen niet goed gelezen. Hij dacht dat hij er na de 60^e zet tijd bij zou krijgen, alleen was die regel in dat toernooi veranderd. Hij ging in een stelling waarin hij sowieso remise door eeuwig schaak in handen had door zijn vlag. De toenmalige arbiter, Rob Hartoch greep in en verklaarde de partij voor hem verloren. Rogers kon het niet geloven, werd meegetroond naar het reglement dat op het prikbord hing en zei: “Oh, my mistake” en hij was toen zo sportief om mij een hand te geven!

Zijn humoristische stijl van schrijven, heeft geleid tot dit grappige opgavenboekje. En het leuke hiervan: je kunt het niet slechter doen dan de speler (soms zelfs een wereldtopper) die in de diagramstelling afschuwelijk de fout in gaat. Rogers heeft 100 bijzondere stellingen verzameld in thematische sets van vijf puzzels die bedoeld zijn om de oplosser zowel te verbazen als te bekoren, op een manier die het gemakkelijk maakt om stiekem naar het antwoord te kijken!

Dit is zijn eerste boek voor Russell Enterprises.

Boek: Oops! I resigned again
Auteur: Ian Rogers

Uitgeverij: Russell Enterprises
ISBN-nummer: 9781949859423
Pagina’s: 160
Prijs: € 18,95
Hier te vinden:  www.newinchess.com/oops-i-resigned-again

The Sicilian Four Knights – David Willis

Meester in het correspondentieschaak, David Willis, heeft een redelijk te behappen boekje over het Vierpaardenspel in het Siciliaans uitgebracht. Zoals hij in zijn introductie schrijft wordt het systeem niet omarmd door de absolute topspelers, maar dat zegt volgens hem weinig over de levensvatbaarheid van de “vier paarden”. De reden dat toppers het systeem links laten liggen, is volgens hem dat zwart redelijk vaak het loperpaar moet inleveren en ook soms met een geïsoleerde pion komt te zitten. Maar daar staat tegenover dat zwart een levendig en actief tegenspel kan ontwikkelen en hij wit ook soms snel het mes op de keel kan zetten als witspelers geen idee hebben wat er aan de hand is.

De beginstelling wordt bereikt na 1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6. En die kan natuurlijk via andere zetvolgordes op het bord komen.

Een van de belangrijke ideeën, hetgeen ook in de Taimanov en de Kan-variant tot uiting komt, is dat met …e7-e6 (en géén vroegtijdig …d6) zwart zijn koningsloper snel in het spel kan brengen met …Lb4 en daarmee zet hij druk op het paard van c3 en de pion van e4. Wit wordt min of meer gedwongen snel te handelen omdat hij anders onder de voet gelopen kan worden. Door de penning op Pc3 komt de in het Siciliaanse ‘bevrijdende actie’ met …d7-d5 snel in de stelling.

Als een echte correspondentieschaker betaamt, geeft Willis wat statistieken van de diverse varianten. Zo maak ik hieruit op dat 6.Pbd5 de meest populaire voortzetting is onder spelers boven 2200 met 60%, 6.Pxc6 volgt met 20% en andere zetten (zoals 6.Le2 – 7% en 6.a3 – 4%) beduidend minder interessant worden gevonden.

Het materiaal is door de auteur behoorlijk gestructureerd, met korte inleidingen en vaak geeft hij korte uitleg bij de ideeën die zich voordoen. Hij vervalt ook niet in ellenlange computervarianten (hetgeen bij correspondentiepartijen onvermijdelijk is). Wat me wel opvalt – maar ik kan me vergissen – is dat er naarmate het middenspel vordert minder uitleg is en soms slechts een “Informator-oordeel” (+= en dergelijke) wordt gegeven, zonder het waarom daarvan. Vervolgens tref ik verwijzingen naar partijen staan maar daar wordt de lezer nauwelijks aan de hand genomen waar het in de stelling omdraait. Gelukkig is het niet overal zo. Ergens zie ik bijvoorbeeld aan het eind van een variant staan: “Black’s far superior development and open lines give Black a winning position”. Kijk daar hebben we tenminste wat aan!

Boek: The Sicilian Four Knights

Auteur: David Willis

Uitgeverij: Russell Enterprises, Inc
ISBN-nummer: 978-1-949859-36-2
Pagina’s: 240
Prijs: € 24,95
Hier te vinden:  www.newinchess.com/the-sicilian-four-knights

Link naar onze recensenten