Recensie: 64 schaaksonnetten

Het is alweer een tijdje geleden dat ik een boekje kreeg toegestuurd getiteld “64 schaaksonnetten” dat ik nu eindelijk heb kunnen doornemen. Auteur Martien Snoep is verantwoordelijk voor deze 64 sonnetten. Voordat ik inhoudelijk op het boekje inga, lijkt het mij geen kwaad kunnen om eerst te formuleren wat het begrip sonnet inhoudt.

 

Kort gezegd komt het erop neer dat een sonnet een gedicht is van veertien regels, dat min of meer uit twee delen bestaat. Schrijver en vertaler Jules Grandgagnage leert ons in een aardig artikel meer over het wezenskenmerk van het sonnet en geeft ons ook een lesje in geschiedenis mee in zijn stuk “Betekenis & Definitie” van het sonnet.

 

Het voorwoord van Teun Meirink, de voorzitter van Schaakvereniging Voorschoten, geeft eigenlijk aan hoe en waarom dit boekje tot stand is gekomen. Nadat Martien Snoep lid was geworden van het MMS (MaandagMiddagSchaak) van de vereniging heeft hij zich vanaf het moment dat de coronacrisis begon, gestort op het schrijven van sonnetten. Dat viel in goede aarde, want Snoep kreeg aanmoedigingen van anderen om hiermee verder te gaan. Ongetwijfeld met de gedachte dat de coronacrisis ons weliswaar beperkte in onze lichamelijke bewegingsvrijheid, maar niet in onze intellectuele ontwikkeling. Waar veel schaakclubs zich stortten op het online schaak, weer andere verenigingen de moeite namen om een periodieke nieuwsbrief op te zetten om het contact met hun leden intact te houden, waren deze schaaksonnetten natuurlijk ook een mooi instrument om schakers wekelijks te verrassen. Dit aspect – dat de sonnetten werden geschreven tijdens de lockdowns van 2020 en 2021, toen het (fysieke) schaakleven volledig was platgelegd, bleek een schot in de roos.

Het boekje is netjes uitgegeven. Een sonnet op de rechterpagina, op de linker een bijbehorende afbeelding. Met prikkelende titels “De Angstgegner”, “De Remisekoning” of “De Schwindelaar” wekt de auteur de interesse van de lezer op. Hij neemt ook veel schaakopeningen als basis voor zijn gedichten. Voor de meeste clubschakers zal er vrijwel zeker een openingsvariant tussen zitten, die zij zelf op het bord krijgen.

 

Uiteraard ontkom ik er niet aan om een paar sonnetten aan het lezerspubliek van Schaaksite voor te leggen, waarin herkenbare taferelen tevoorschijn komen:

 

De Blunder

De opening gaat van een leien dakje

je bent nog op bekend terrein

het middenspel is kat in ’t bakkie

’t lijkt een gelopen race te zijn

 

Je schaakbrein draait op volle toeren

er is nog niets dat je ontgaat

je blijft goed op je kansen loeren

’t is duidelijk wie hier beter staat

 

Hoe moet je verder met dit overwicht

Zonder gevaar voor eigen leven

je moet de toon aan blijven geven

 

Op vreemde wijze raakt de winst uit zicht

je blundert en kan jezelf vervloeken

je denkt: ik ga een andere hobby zoeken

 

En dan eentje over de analyse, in schakerskringen ook wel de post-mortem genoemd.

 

Nabeschouwing

Druppelsgewijs komen ze binnen

de ene vrolijk en met ferme pas

de ander duidelijk minder in zijn sas

het nabeschouwen gaat beginnen

 

Uitgebreid wordt er gediscussieerd

er zijn uitingen van zelfverwijt

naast kreten van tevredenheid

van alles wordt er geventileerd

 

Het bier vloeit, de stemming zit erin

de bar stroomt langzaam vol

tijd voor ontspanning en voor lol

 

Verder analyseren heeft geen zin

iemand schreeuwt: “telefoon voor Sjaak”

die roept: “ik kom niet thuis, sta eeuwig schaak!”

 

Nog eentje om het af te leren: over de Van Geet opening, als hommage aan Dick van Geet met zijn beroemde 1.Pc3-opening.

 

Van Geet

Grootmeesters zullen niet gauw overwegen

zomaar met Pc3 van start te gaan

die opening lijkt verre van gedegen

geen weldenkend schaker kan er achter staan

 

Zwart komt agressief naar voren met d5

het witte paard lijkt hierdoor vogelvrij

de terugtocht heeft weinig om het lijf

tempoverlies komt daar dan ook nog bij

 

Toch krijgt wit het spel wel op de wagen

sluipt stiekem achterlangs de zwarte muur

en neemt de koningsstelling onder vuur

 

Dat plan heeft zeker kans van slagen

wie dan met wit tot winst komt, weet:

ik volg de voetsporen van Dick van Geet

 

In de Oegstgeester Courant verscheen een leuk artikel over dit boek.

 

Typisch een boekje voor de liefhebbers van schaken en gedichten. Voor het geld hoeft u het niet te laten: voor € 15,- inclusief portkosten heeft u het boekje al in huis. Daarvoor klikt op u op de Flyer.

 

 

 

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

1 Reactie

  1. Avatar
    josschess 15 maart 2022

    Ik mis in deze sonnetten de wending, meestal na de 8 eerste regels. Ook het rijmschema hoort niet echt bij een klassiek sonnet.

    Maar het zijn hele herkenbare en sfeervolle schaakgedichten. Leuk om te lezen

     

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.