ERP
Een verhaal uit het leven van een schaakproblemenmaker (Henk Prins) die ook amateur clubschaker is.
ERdogan – Prins (ERP)
In de schaakproblematiek kom je soms bijzondere problemen en thema’s tegen. Zo zag ik in een tweezet van de Oekraïense grootmeester Vasil Dyachuk een bijzonder, uit de eindspelstudiewereld overgenomen thema gedemonstreerd. Dat eindspelthema heet het Valladão-thema, genoemd naar een Braziliaanse eindspelcomponist. Het schaakspel telt drie bijzondere schaakzetten, te weten de En-passantslag, de Rokade en de Promotie. Het zal u niet verbazen dat er ooit iemand op het idee kwam om al deze zetten in één compositie te verenigen, en dat heet het Valladão-thema.
Een leukere benaming lijkt me ERP, naar de eerste letters van de combinatie-thema’s.
In mijn rubriek in het Reformatorisch Dagblad besteedde ik de laatste tijd aandacht aan een serie over Oekraïense probleemcomponisten, die het in deze tijd zo heel erg moeilijk hebben, en dit voorbeeld past mooi in dit solidariteitsrijtje.
Voordat de tweezet van Vasil Dyachuk wordt opgelost is het verstandig eerst te onderzoeken wat het tegenspel van zwart is. Zo zal snel ontdekt worden dat na 1. …. Pxa3 2. Td1 mat is, en dat na 1. … Pxe3 2. Td4 mat is. De componist heeft drie verleidingen ingebouwd. De eerste verleiding is 1. Pd1? Wit dreigt 2. Td4 mat. Zwart weerlegt met 1. … Pxa3! en wit blokkeerde het veld d1 om de lange rokade uit te kunnen voeren. De tweede verleiding is 1. Pec4? weer met dreiging 2. Td4 mat. Nu weerlegt zwart met 1. … c5! De en-passantslag 2. bxc6 e.p. is geen mat. Ook 1. Pd5? mislukt, zwart weerlegt met 1. … dxe5!, en de promotie 2. d8D/T is geen mat.
De drie onderliggende thema’s ERP worden als weerleggingen gebruikt in de verleidingen. De sleutelzet is 1. Pec2! Nu gaan de ERP varianten echt uitgevoerd worden: 1. … c5 2. bxc6 e.p. mat (E), 1. … Pxa3 2. 0-0-0 mat (R) en 1. … dxe5 2. d8D/T mat (P).
Prachtig hoe het Valladão-thema gecombineerd wordt met thematische verleidingen.
Waarschijnlijk met dit probleem in gedachte speelde ik een partij in het Open Kampioenschap Drechtsteden afgelopen zomer.
Ferhat Erdogan – Henk Prins
1.d4 Pf6 2. Lf4 h6 3. e3 d6 4. c3 g5 5. Lg3 Lg7 6. Ld3 Pbd7 7. Pd2 Pf8 8. Dc2 h5 9. h4 Pe6 10. Pgf3 g4 11. Pg5 Pxg5 12. hxg5 Pd5 13. 0-0-0 a5 14. Th4 e5 15. Tdh1 exd4 16. exd4 Dxg5 17. Dd1 Le6 18. Kb1 f5 19. f4
19. … gxf3 e.p.
Een interessant moment. De pion van f3 kan op twee manieren worden genomen, slaat wit met zijn pion op f3 dan wint zwart een stuk met 20. … Dxg3 en 21. Tg1 kost de kwaliteit 21. … Dxh4. Slaat wit met zijn dame dan wint zwart het paard op d2. De en-passant getoond met een thematische inhoud, dacht de schaker/componist. De E staat er dan.
20. Dxf3 Dxd2 21. Te1 Pxc3+ 22. bxc3 Dxa2+ 23. Kc1 0-0-0?
De zwartspeler speelde deze zet met overtuiging. Mijn loper is nu met tempowinst ontpend en kan gebruikt worden voor het mat aan de kant van wit. Een themazet met een thematische rokade R.
24. Txe6
Toch? Ik had die toren toch met de dame gedekt. Zonder na te denken werd op e6 door de dame genomen.
24. … Dxe6????
Een zware blunder.
25. Lxf5!
Mijn tegenstander speelde deze zet a-tempo en had dit helemaal zien aankomen. Wel mooi dat door de rokade twee mooie thema’s zichtbaar werden in deze partij, een ontpenning en een fatale zelfpenning, een terechte R. Om het Valladão-thema rond te krijgen moest die blunder niet worden gemaakt. Een promotie zit er met zo’n blunder niet in, eerder een degradatie. Ik moet dus bij de achternaam van Ferhat de eerste drie letters overnemen: ERD. Problemist Prins gaf op, en kon er in deze partij geen ERP van maken. Een knappe prestatie van mijn clubgenoot Ferhat Erdogan!
1-0.
Henk Prins verzorgt al ruim 30 jaar de wekelijkse schaakrubriek in het Reformatorisch Dagblad en is Internationaal Meester in de Schaakcompositie.
Partij in viewer:
