Gespot 97 De combinatie van het jaar?

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Het loopt tegen het einde van het jaar, altijd zo’n moment om eens te kijken wat het schaken ons heeft opgeleverd. Veel mooie partijen, vele blunders zijn voorbijgekomen. Zit daar iets bij waarvan we kunnen zeggen dat het “eeuwigheidswaarde” heeft? Toevallig zie ik soms iets dat mij zo bijzonder lijkt dat ik het opsla om later nog eens te bekijken. Aangezien ik nog redelijk wat trainingen geef en mijn schaakstudenten ook de mooie aspecten van het schaken wil laten zien, kan ik sommige fragmenten goed gebruiken. Want houden we juist niet meer van ons spel als we zien wat er af en toe mogelijk is?

Er zijn mij een aantal momenten bijgebleven waarvan ik de – naar mijn mening – twee meest bijzondere aan het lezerspubliek van Schaaksite wil voorschotelen. Kunnen we de volgende twee fragmenten scharen onder de noemer “onsterfelijk”? Of heeft u in 2022 toevallig nog iets gezien dat in deze rubriek niet zou misstaan? Aarzel niet om uw vondst aan een groter publiek voor te leggen! Laat ik beginnen met de volgende combinatie:

Duda, Jan-Krzysztof – Giri, Anish (foto’s Harry Gielen)

In deze rapidpartij is zwart in de problemen. Niettemin heeft hij zijn dame erg actief staan en met zijn laatste zet 27…Tac8 wil hij die vervelende indringer op c7 afruilen. Er wacht hem echter een ongelooflijk antwoord. Wat speelde wit in deze stelling?
28. Tg7+!! Kxg7 29. f6+ Kh6
Het is ook nog van belang om te weten hoe wit verdergaat na 29…Kg8 Er komt weer een aardige matvariant uit de hoge hoed: 30. Lh7+! Kh8 [30…Kxh7 31. Dh5+ Kg8 32. Dg6+ Kh8 33. Dg7#] 31. Pg6+! Het moet allemaal met schaak! 31…Kxh7 32. Dh5+ Kg8 33. Pe7#.
30. Pg4+ Kg5
Gedwongen. Het lijkt alsof de aanvalsmachine hier stokt maar Duda moet het vervolg ook gezien hebben. Dat vereist een groot imaginair vermogen!
31. Df5+!!
Nadat hij eerder al een toren heeft geofferd, wordt nu ook nog de dame (en een paard!) geofferd.
31…Pxf5 32. Txf5+ Kg6
32…Kxg4 33. h3# is een prachtige pointe.
33. Te5+!
De toren gaat opzij (met een aftrekschaak) waardoor de afzijdig opgestelde loper zijn werk mag doen. Hier gaf Giri het op maar misschien had hij het mat nog even moeten toelaten.
33…Kf7 34. Te7+ Kg8 35. Ph6+ Kh8 36. Th7#
Ook om te laten zien hoe fraai de stukken samenwerken. Wat een wonderschone combinatie van de Poolse topspeler!
1-0

Het tweede bijzondere fragment werd onlangs gespeeld in het WK voor landenteams waar ook Nederland vertegenwoordigd was. Het was weer eens Vassily Ivanchuk die een zet op het bord bracht die zo bijzonder is dat ik vind dat die ook voor het nageslacht bewaard dient te blijven. Het was toevallig tegen onze landgenoot Jorden van Foreest, die ongetwijfeld raar zal hebben opgekeken toen de mysterieuze zet op het bord kwam. Ik heb zo’n beetje alle mogelijkheden onderzocht en volgens mij wint de zet in alle varianten. Het wrange voor Ivanchuk is dat hij de partij uiteindelijk zelfs nog verloor… Dat pleit natuurlijk voor de hardheid en gewiekstheid van onze jonge grootmeester die de rug rechtte en het zijn tegenstander kennelijk zo lastig wist te maken dat die de draad uiteindelijk verloor. Kijkt u even mee naar dit kunstwerk en de dramatische afloop…

 

Vassily Ivanchuk – Jorden van Foreest (foto’s Harry Gielen)

Zwart heeft veel van zijn stukken in zijn eigen kamp opgesteld en het lijkt allemaal goed samen te werken. Met zijn laatste zet (25…De8-d8) houdt hij de torens op de zevende rij goed in de gaten en nu dreigt hij ook …Lxa3, want die stond ook nog in. Vermoedelijk heeft hij hier 26.Lxd6 Dxd6 verwacht en alles is in orde voor zwart. Dan zal de volgende dreun van Ivanchuk als een donderslag bij heldere hemel op hem neergedaald zijn.
26. Pd7!!
Een ongelooflijke zet die we misschien van een speler als Ivanchuk kunnen verwachten. Er zijn bijzonder veel varianten die berekend moeten worden maar wit wint in alle varianten materiaal. Ontzettend knap om dat in een rapidpartij boven water te kunnen tillen. In sommige varianten is het paard van b8 het kind van de rekening en dat zou je ook niet zeggen als je deze stelling ziet.
26…Texd7
Jorden weet de meest hardnekkige verdediging te vinden. 26…Tcxd7 27. Lxd6 Txd6 28. Tc8+- wint de dame. 26…Lxa3 27. Txc7 Lxc1 28. Pxf6+ Kg7 29. Dxc1 (zie analysediagram)
29…Kxf6 Wat anders? [Het idee is dat wit na 29…Txc7 30. Dxc7 Dxc7 (30…Dxf6 31. Dxb8) 31. Pe8+ een mooie paardvork heeft!] 30. Df4+ Dit tussenschaakje doet het hem. 30…Kg7 31. Txe7 Dxe7 32. Dxb8 En hier vliegt het zwarte paard op b8 van het bord. 26…Pfxd7 27. Txc7 Lxa3 (zie analysediagram)
Dit helpt niet vanwege [Nu verliest 27…Lxc7 ook vanwege 28. Lxe7 Dxe7 29. Txc7] 28. Tc8 26…Pbxd7 27. Txc7 Hetzelfde thema als in de vorige varianten. 27…Lxc7 28. Lxe7.
27. Lxd6 Txc2
27…Txd6 28. Txc7
28. Txc2 Txd6 29. Tc8
En hij verliest de dame. In een partij met regulier tempo zou hij wellicht hebben opgegeven.
29…Dxc8 30. Lxc8 Pc6 31. Dxa6+- Pxd4 32. Kg2
En de rest is techniek, zou je zeggen. Het erge is dat Ivanchuk – die zo geniaal gespeeld heeft – deze partij nog verliest… Het toont wel de hardheid en persistentie van Jorden van Foreest aan, die erin slaagt om tegenspel te genereren. Misschien was het verstandiger om bijvoorbeeld 32. Dd3 te spelen om na 32…Pe6 de loper voor een van de zwarte paarden te ruilen. Hoe minder stukken zwart heeft, hoe minder ze in de toekomst kunnen samenwerken. 33. Lxe6 fxe6 34. Dd4 Kf7 35. Kf1+- moet uit zijn.
32…Kg7 33. b4 Pc2 34. Da4 Pe1+ 35. Kf1 Pf3 36. Dd1 Pe5
36…Pxh2+?? 37. Kg2 met stukwinst.
37. Dd4
Nu lijkt ook alles in orde.
37…Pf3
Jorden blijft hem lastigvallen en nu moet wit een lastige beslissing nemen.
38. Df4?
De eerste barsten in zijn spel beginnen zichtbaar te worden. Hij had 38. Dc3 moeten spelen hetgeen een fraaie profylaxe is tegen de komende dreigingen van zwart. Allereerst houdt hij Pf6 in de penning en ten tweede controleert de dame de c-lijn zodat de toren niet over die lijn in het spel gebracht kan komen. We zullen straks zien wat daar de gevolgen van kunnen zijn! 38…Pg5 39. Dc7 Pge4 40. f3 Pe8 41. Dc1 P4f6 42. La6 En nu moet het toch echt gedaan zijn omdat wit na 42…d4 43. Df4+- de loper op d3 voor de pion kan zetten en hij de zwarte paarden naar verre oorden heeft verdreven.
38…Pe4!
Zwart laat zien dat hij ineens meedoet!
39. Kg2?
Noodzakelijk was 39. Ke2! maar in het rapidschaak ziet dat er eng uit. De computer heeft nergens last van die doet na 39…Pd4+ ‘gewoon’ 40. Kd3+- met winst, bijvoorbeeld: 40…Pe6 41. De5+ f6 42. Dxd6 Pxd6 43. Lxe6 en het resterende eindspel wint simpel.
39…Pe1+ 40. Kf1 Pd3?
Jorden slipt ook even uit de bocht. Na 40…Tf6⩲ was het al bijna gelijk!
41. De3! Pdxf2 42. Dd4+ Kg8
Wit heeft het weer (bijna) voor elkaar maar vergalopeert zich opnieuw.
43. a4?
43. b5!+- of 43. Lb7 om zwarts toren buiten de deur te houden was essentieel.
43…Tc6!
Daar komt zwart! Een toren plus twee paarden tegen een open koning, dat wordt een feest voor de zwartspeler…
44. La6 Tc1+ 45. Kg2
45…Pg4?
Vermoedelijk wederzijdse tijdnood want dit is niet de beste. Hij had 45…Td1 moeten spelen en blijft dan volop meedoen. 46. Db2± Td2
46. Ld3??
Ivanchuk heeft het niet meer. Het was ook nauwelijks te zien dat 46. h3! de winnende voortzetting was. Na 46…Tc2+ 47. Kg1 Pgf2 48. Lf1+- bloedt zwarts initiatief dood. 48…Pg5 49. Dxd5 Pgxh3+ 50. Lxh3 Pxh3+ 51. Kf1 en zwart heeft niets.
46…Td1!-+
Nu staat zwart zelfs op winst.
47. a5
47. Dxd5 Pe3+
47…Td2+ 48. Kg1 Pef2?!
48…bxa5 Iets handiger was 49. bxa5 Td1+ 50. Kg2 h5!-+ maar het maakt niet zoveel verschil.
49. Dxd5??
Zeker niet na deze blunder… Hij kon nog 49. Dxb6 proberen hoewel dat na 49…Pxd3-+ 50. a6 Pde5 ook verkeerd zou aflopen voor wit.
49…Ph3+ 50. Kf1
50. Kh1 Txh2#.
50…Pe3+
Ai, in de vork…
51. Ke1 Td1+ 52. Ke2 Pxd5 53. Kxd1 Pf2+ 54. Kd2 Pxd3
Wat een triest einde van een ongelooflijke combinatie. Maar een pluim op de hoed van Jorden die fantastisch strijd heeft geleverd in hopeloze situatie!
0-1

 

Alvast fijne feestdagen en een mooie jaarwisseling toegewenst!