Doldrieste partijen van Nederlanders
In de achtste ronde van het Tata Steel Chess Tournament waren we getuige van de spectaculaire wederopstanding van Magnus Carlsen die de achtervolging op de koplopers heeft ingezet. Niemand minder dan Fabiano Caruana, die met wit speelde, moest eraan geloven. Anish Giri slaagde er met wit niet in om het jonge Duitse talent Vincent Keymer omver te krijgen. Hij moest al na 28 zetten berusten in remise.
Koploper Nordirbek Abdussatorov kwam met wit niet verder dan remise tegen Levon Aronian, die vanuit de opening “beton aan het storten” was. Al op zet 31 zag de witspeler af van verdere winstpogingen.
Op de voorgrond het topduel Caruana – Carlsen. Achter hen L’Ami – Beerdsen en links de ferme pas van Jorden van Foreest die vandaag een prachtpartij zou afleveren (foto Lennart Ootes)
Maar zondag was gelukkig wel de dag van de eerste overwinning van Jorden van Foreest. Na zijn onvoorstelbare toernooi-overwinning in 2021 valt het hem zwaar om in de Masters een rol van betekenis te spelen. Jorden versloeg in een onderhoudende partij de Indiër Arjun Erigaisi die verderop besproken wordt.
In de B-groep sprokkelden alle Nederlanders een halfje. Max Warmerdam kwam met wit al na een luttel aantal remise overeen met Armin Tabatabaei. Eline Roebers moest er harder voor werken tegen een andere dame in de groep Rameshbabu Vaishali, maar zij slaagde er toch in om in een bedenkelijke stelling het hoofd boven water te houden. Het knotsgekke duel tussen Erwin l’Ami en Thomas Beerdsen eindigde ook in een puntendeling, daarover straks meer.
Eerst het topduel tussen de voormalige wereldkampioenskandidaat Fabiano Caruana en Magnus Carlsen.
Caruana, Fabiano – Carlsen, Magnus
In deze geladen stelling greep de witspeler vreselijk mis.
22. Lc2??
Wit mocht het paard niet nemen vanwege 22. exf6? Txe1+ 23. Dxe1 [23. Lxe1 Txb3! 24. Dxb3 Dxd4+] 23…Txb3 met groot voordeel voor zwwart vanwege het bezit van het loperpaar, waarbij vooral de witveldige loper een monster is zoals blijkt uit 24. Le5 Tb2-+ Ook 22. Tc1 is prima na 22…Dd7 [22…Ld5 23. Lxd5 Pxd5] 23. Pc4= Een goede zet was 22. Tf1= met ongeveer gelijke stelling.
22…Dd5!
Het is weer die witveldige loper van zwart die het hem doet.
23. Te2
Op 23. De2 is 23…Tb4-+ heel sterk.
23…Tb4! 24. Kh2
Na 24. Td2 volgt simpel 24…Txd4!
24…Txd4-+
Nu wit deze pion verliest, gaat hij snel ten onder.
25. Db1
25…Pe4
De economische route, afwikkeling naar gewonnen eindspel. Ook heel effectief was 25…Td2 26. Txd2 Dxd2 27. Df1 Ph5-+
26. Lxe4 Txe4 27. Txe4 Dxe4 28. Dxe4 Lxe4 29. Pc4 Tb8 30. Tc1 Tb5 31. e6 fxe6 32. Lxc7 Tc5 33. Lf4 Ld5 0-1
Carlsen bij de persconferentie (foto Lennart Ootes)
De partij van Jorden van Foreest mocht er wezen. Jorden kwam goed uit de opening maar halverwege het middenspel raakte hij toch ergens zijn voordeel kwijt. Op één moment koos hij zelfs het verkeerde plan en daarvan had de zwartspeler kunnen profiteren. Die merkte de plotselinge kans gelukkig niet op en het manoeuvreren ging verder totdat de stelling plotseling ontplofte. Jorden had in het middenspel op zijn “Alpa Zero’s” een pion van a2 naar a6 gebracht en ging daar iets mee doen met een spectaculair stukoffer op de 34ste zet. Voor het stuk kreeg hij twee pionnen terug die echter wel heel gevaarlijk werden. Tussen de verwikkelingen op de damevleugel kwam er nog een ongelooflijk moment tussendoor toen Jorden op de 39ste een volle toren offerde op g6. Die toren mocht niet genomen worden of straffe van een koningsaanval. Toen net na de tijdcontrole de balans kon worden opgemaakt, was het wit die duidelijk beter stond. Er moest echter nog het nodige bewezen worden, maar de witspeler kweet zich uitstekend van zijn taak. Hij slaagde er op een gegeven moment om promotie van de a-pion af te dwingen. Ondertussen moest hij nog een gevaarlijke counter van zijn tegenstander afslaan, maar toen dat gelukt was, hield hij een simpel gewonnen eindspel over.
Van Foreest, Jorden – Erigaisi Arjun
1. c4 Pf6 2. Pc3 g6 3. e4 d6 4. d4 Lg7
Via een omweggetje is het Konings-Indisch op het bord gekomen.
5. Pf3 O-O 6. Le2 e5 7. O-O h6
Een variant die niet heel vaak gespeeld wordt maar wel regelmatig toegepast door een aantal topspelers waaronder Caruana en Aronian. 7…Pc6 is de hoofdvariant.
8. Tb1!?
Met deze zet wijkt ook Van Foreest af van de platgetreden paden.
8…exd4
Ik vroeg me af waarom zwart niet alsnog 8…Pc6 speelt. Hij komt dan in een stelling terecht na 9. d5 Pe7 10. b4 waarin …h6 en Tb1 volstrekt normale zetten zijn.
9. Pxd4 Te8 10. f3 c6
11. Lf4N
Een nieuwtje. In een partij Castellanos Rodriguez-Mamedov, Braila rapid 2022 werd 11. Kh1 gespeeld.
11…Ph5 12. Le3 f5?!
Dit lijkt me discutabel. Zwart verzwakt zijn koningsstelling terwijl hij de ontwikkeling van zijn damevleugel verwaarloost.
13. Dd2
Dit dreigt niet alleen Lxh6 maar nu kan ook exf5 onaangenaam zijn voor zwart.
13…f4
Zo krijgt zwart straks wel het mooie veld e5 voor een van zijn stukken.
14. Lf2
Lxf4? Pxf4 15. Dxf4 Lxd4+-+
14…Dg5 15. Tfd1 Pd7 16. b4 Pe5 17. Kh1 Df6 18. Tbc1
De toren staat inmiddels beter op c1 dan op b1 omdat wit met c4-c5 moet gaan werken in de toekomst.
18…Df7
19. a4
Hij kon ook 19. Pa4 met de bedoeling c4-c5 spelen.
19…b6?!
Geen goede beslissing van zwart. Een blunder zou 19…Pxc4? zijn wegens 20. Lxc4 Dxc4 21. Pcb5 en wit wint. Meer in aanmerking komt 19…a5.
20. Da2
De engine beveelt nu 20. Pxc6!? aan met als pointe: 20…Pxc6 21. Pb5 Inderdaad wint hij nog meer materiaal (in elk geval een tweede pion op d6), maar voor de dreiging Dd5 (mogelijk met schaak) gaat zwart parten spelen. Dit zijn verwikkelingen die voor de mens vrijwel niet te overzien zijn. De computer geeft nu 21…De7 Andere zetten beschouwt het siliconenmonster als slecht tot verloren. [Bijvoorbeeld: 21…Td8? 22. Pxd6 De6 23. c5 Pe5 24. cxb6 axb6 25. Lxb6+-] [of 21…Kh7 22. Pxd6 Df8 23. Pxe8 Dxe8 24. c5+-] 22. Dd5+ Le6 23. Dxc6 Le5 24. Pd4 Tec8 25. Db5 Ld7 26. Da6 (zie analysediagram)
en nu komt er plotseling een counter met 26…Pg3+! 27. Kg1 [27. hxg3? fxg3-+ en zwart wint!] 27…Lxd4 28. hxg3 [28. Lxd4?? Pxe2+] 28…Lxf2+ 29. Kxf2 fxg3+ 30. Kxg3+- en hoewel wit nog steeds groot voordeel heeft, is zwart niet zonder tegenspel.
20…Tb8 21. a5
b5!? c5 22. Pc6 Pxc6 23. bxc6⩲
21…Ld7 22. a6!?
Ongetwijfeld van Alpha Zero geleerd: randpionnen ver naar voren brengen en hopen dat die pion in het verre middenspel (of eindspel) een rol van betekenis gaat worden. Dat gaan we later zien! Er volgt eerst een fase met het nodige gemanoeuvreer.
22…Ted8 23. Pc2 Le6 24. Pd4 Ld7 25. Td2 Kh7 26. Tdd1 De7 27. Dd2 Tbc8 28. Lf1 Le8
29. Pce2?!
Niet de beste zet. 29. De1 was een alternatief.
29…Df7?!
Gelukkig profiteert de zwartspeler niet. Hij dekt f4 en valt tegelijkertijd c4 twee keer aan. Maar met het verrassende 29…c5! 30. Pb3 Df7∓ was wit in de problemen geweest.
30. Pc3!
Jorden herstelt zijn fout.
30…Dg8
Op 30…Pxc4?! heeft wit 31. Lxc4 Dxc4 32. Pd5 Dxa6 33. b5!± bij de hand. Een mogelijk vervolg: 33…Db7 [Fout is 33…cxb5? wegens 34. Pe6!+-] 34. bxc6 Lxc6 35. Pe6 Tg8 36. Pxg7 Dxg7 37. Pxf4± met goede vooruitzichten voor wit.
31. De1 Lf7 32. b5
32…c5
Zo’n beetje de enige zet. 32…Pxc4? 33. bxc6 [33. Pxc6 Td7+-] 33…Lxd4 34. Lxd4+- Txc6 35. Pd5+- met winnend voordeel voor wit. Op 32…Lxc4 heeft wit 33. Lxc4 Dxc4 [33…Pxc4 34. Pxc6] 34. bxc6!+- ook hier krijgt wit de overhand.
33. Pc6 Td7
Verhindert Pe7. Een heel variantencomplex ontstaat na 33…Pxc6 34. bxc6 Lxc4 [34…Txc6 35. Pb5⩲] 35. c7! Te8 [35…Txc7?? 36. Lxc4 Dxc4 37. Pd5+-] 36. Lxc4 Dxc4 37. Txd6⩲ overal komt wit er beter uit.
34. Pxa7!
Een spectaculair stukoffer!
34…Txa7 35. Txd6
Wit krijgt sowieso twee pionnen en nummer drie op b6 staat ook op de nominatie om te vallen.
35…Pxc4
Met 35…Lxc4 wint zwart een pion terug. Na 36. Txb6 Lxf1 37. Dxf1∞ heeft wit voldoende compensatie voor het stuk maar misschien ook niet meer dan dat. Passieve dekking met 35…Tb8 helpt niet na 36. Pd5 Lxd5 37. exd5 Df7 38. De4± en wit staat overweldigend.
36. Lxc4 Lxc4 37. Txb6 Pf6
Het zwarte paard keert terug van zijn plek aan de rand van het bord. Het wil nu met tempo (via d7) naar e5 springen.
38. e5!?
Dat plan wil wit koste wat het kost vermijden. Op zwarts plan heeft Jorden een donderslag bij heldere hemel voorbereid…
38…Pd7 39. Txg6!
Wat een geweldige vondst!
39…Pxe5!
Zwart kon geen 39…Kxg6? spelen wegens 40. De4+ Kf7 [40…Kg5?? 41. h4+ Kh5 42. Df5#] 41. Dxc4+ Kf8 Op dit moment staat wit een toren tegen twee pionnen achter maar… 42. e6!+- is dan de winnende! [42. Dxf4+ Df7±] 42…Pe5 43. Lxc5+ Ke8 44. Dd5 (zie analysediagram)
Met drie pionnen en zulke geweldige stukken in het centrum tegenover een zwarte legermacht die totaal niet kan samenwerken, staat wit op winst. Geweldige taxatie!
40. Td6
De toren keert terug in het centrum maar nu is er wel een belangrijke pion op g6 weggeslagen.
40…Te8?!
Misschien viel 40…Df8 te prefereren.
41. Dd2!±
Wit krijgt nu toch weer de overhand. Niet goed is 41. Lxc5 vanwege 41…Pd3 42. Dg1 Tc7 [42…Pxc1 43. Dxc1 Tae7 44. Db1+ Kh8 45. Pe4⩱] 43. b6 Txc5 44. Txd3 Lxd3 45. Dxc5⩱
41…Df7 42. Lxc5 Tc7?
Zwart ziet het even niet meer. Hij moest 42…Td7 proberen hoewel wit dan ook na 43. Txd7 Dxd7 44. Dxd7 Pxd7 45. Lg1 Lxc3 46. Txc3 Lxb5 47. a7 (zie analysediagram)
nog altijd winstkansen zou hebben, ondanks het feit dat hij een stuk tegen twee pionnen achterstaat. De pion op a7 is echter een “handenbindertje”.
43. Lg1!+-
Lopers moeten van afstand werken.
43…Tcc8 44. a7
De pion doet weer een stapje!
44…Le6
Na 44…Db7 45. Pe4 Dxb5 46. Dxf4+- storten de witte stukken zich op de zwarte koning.
45. Pe4 Pc4 46. Dd3
Dreigt vernietigend Pf6++.
46…Lf5 47. Ta6
Niks mis mee. Toen ik de partij live zat te volgen, viel me op dat de witte vrijpion op dit moment als volgt benut kon worden: 47. a8=D!? Txa8 48. Txc4+- Wit heeft zijn stuk terug en nog altijd een andere reus van een vrijpion. Een gewonnen stelling dus. De engine acht 47. Td5 nog sterker: 47…Pe5 48. Txc8! Pxd3 [48…Txc8 49. Pd6 Lxd3 50. Pxf7 en de witte vrijpionnen beslissen de strijd.] 49. Txf5!+-
47…Lxe4 48. fxe4 Pe5 49. Df1
Er dreigt nu een ruil op c8 gevolgd door a8D.
49…Txc1 50. Dxc1 f3
Wit moet even oppassen: zwart dreigt zowaar mat in twee te beginnen met …fxg2+…
51. Df1 fxg2+
Of 51…Tc8 met de dreiging …Tc1. 52. a8=D Tc1 (zie analysediagram)
en heeft wit 53. Ta1! met winst. [Niet 53. Dd5?? Txf1 54. Dxf7 Pxf7-+ en zwart wint.] 52. Kxg2 Db7 53. Df5+ Kg8 54. Ld4
Opgegeven.
Na 54. Ld4 heeft zwart geen verdediging meer tegen de vele dreigingen. 54…Pc4 [54…Pf7 55. Dg6] 55. a8=D Txa8 56. De6+! en overal waar de koning naartoe gaat, heeft wit een winnende zet.
1-0
Bij de Challengers gaat Donchenko nog altijd aan de leiding. Zoals gezegd slaagden de Nederlanders er gisteren in om allen ongeslagen te blijven.
De kersverse Nederlandse kampioen Erwin l’Ami moest daarbij het tactische genie Thomas Beerdsen van het lijf zien te houden. Na een rustige opening kwam wit echter in een stelling terecht die hem kennelijk niet beviel. Want hij begon plotseling voor zijn eigen koning zijn pionnen naar voren te gooien. Dat levert altijd gevaarlijke taferelen op en inderdaad kwam zwart op winst te staan. Een plotselinge kans (29.Pxf7!?) was niet aan L’Ami besteed en na 31.Pdf3 stond zwart op winst. Maar toen begonnen de krankzinnige taferelen. Na een doltriest gevecht stond het op een gegeven moment zo:
L’Ami, Erwin – Beerdsen, Thomas
De 40ste zet net achter de rug. Zwart heeft in deze bizarre partij nu een geweldige kans op de overwinning. In de partij speelde Beerdsen
41…Dh2+
41…Ld6!! Een briljante zet! De loper wordt gericht op de kwetsbare toren op g3. 42. b5 [Het idee achter het offer is om de dame naar een veld te lokken waar zij verloren gaat in de volgende variant: 42. Dxd6 Dh2+ 43. Kf1 (De pointe is dus 43. Tg2 (zie analysediagram)
43…Txf3+! 44. Pxf3 Dxd6 en 45. Txg7+ helpt niet na 45…Kf8) 43…Dh1+ 44. Kf2 De1+ (zie analysediagram)
De dame komt nu via de onderste rij binnen, allemaal dankzij de penning van Tf4 op Pf3. 45. Kg2 Te2+ 46. Kh3 Dh1+ 47. Ph2 Dxh2#] [42. Le5 Lxe5-+] [42. Kg2 Te2+ 43. Kf1 Txb2-+] [Een interessante poging is nog 42. Pe4 maar zwart haalt de angel uit wits tegenaanval met 42…Dh2+ 43. Kf1 Dxb2-+] 42…Txf3+ 43. Dxf3 Lxg3+ 44. Dxg3 Te2+-+.
42. Tg2 Dh4+ 43. Kg1
Zwart besluit nu remise te forceren.
43…Txf3 44. Pxf3 Te1+ 45. Pxe1 Dxe1+ 46. Kh2 Dh4+ 47. Kg1 1/2-1/2
Thomas Beerdsen is een Feijenoordfan (foto Lennart Ootes)
Weer een mooie ronde waarbij bovengenoemde partijen en fragmenten ook zijn besproken door onze medewerker Bram Klapwijk. Hij maakte ook van deze ronde een video voor zijn kanaal schaakplezier en hij was zo vriendelijk om een aantal van zijn aantekeningen naar mij te sturen. Die heb ik dankbaar verwerkt in mijn analyses hierboven.
Voor alle andere video’s van Bram verwijs ik graag naar zijn YouTube-kanaal: schaakplezier.
Beerdsen werd door Svidler en Howell (m.i. terecht) verweten dat hij niet langer nadacht over zijn zet 41. Eerst kijk je of je een geforceerde remise hebt: zo ja, dan denk je na of er iets beters is. Daar heb je dan alle tijd voor, wellicht dat je dan 41…Ld6 vindt.