Treurnis
“Je wordt beter op papier dan digitaal gelezen”, zei de hoofdredacteur van de NRC tegen Hans Ree. Zijn inleiding om te zeggen dat hij niet meer van deze tijd is en daarom zijn congé kreeg. Nog een paar afleveringen, maar mei gaat Ree niet meer halen. Dan is het voorbij met zijn prachtige wekelijkse rubriek. Het is droevig. Nu zou je kunnen zeggen: wat geeft het, schaken zit in de lift en er is op internet van alles te beleven. Zeker waar. Werkelijk fantastisch, maar allemaal gericht op de mannen en vrouwen die al gevallen zijn voor ons prachtige spel.
De rubrieken in kranten zijn echter van een andere orde. Hans Ree en Gert Ligterink waren met hun erudiete pen, toon en taal, een verleidelijk uithangbord voor al diegenen die nog niet in vervoering waren geraakt. De treeplank tussen de wereld van alledag en de wereld van de verbeelding is bruut weggeslagen door managers die slechts kunnen tellen, de prijs van alles kennen maar de waarde van niets.
Tsja, de wereld veranderd. Onze generatie is niet meer zo interessant voor het aantal ‘likes’ en onze waarden worden voortaan anders bekeken. Het is aan de volgende generatie, denk ik dan.
Maar aan de andere kant, we kunnen ons terugtrekken op plekken waar we elkaar kunnen vinden, waar onze waarden worden onderschreven en we elkaar kunnen steunen. Dit is een oproep aan Hans Ree en Gert Ligterink om op schaaksite te gaan schrijven!
O ja, dat vergat ik, Paul van der Sterren is wat mij betreft ook van harte welkom. Dat is ook een bijzondere goede auteur!
Een ingezonden broef in de Volkskrant over schaken, Magnus C en Gert….
Schaken
Mijn naam is Luuk de Greef, ik ben 12 jaar. Ik hou van breakdance, rap en hiphop. Jay-Z is een held, Biggie Smalls en JuiceWRLD ook (R.I.P). En weet je waar mijn vrienden en ik ook allemaal van houden? Schaken! Wij vinden Magnus Carlsen te gek. En weet je wie ook dope is: Gert Ligterink. Wij leren elke zaterdag wat van zijn rubriek. Dus, vrienden van de Volkskrant, ‘if you don’t know, now ya know’. Dump Gert niet.
Luuk de Greef, Gorinchem
Het lijkt mij sterk dat deze tekst echt door een 12-jarige is geschreven.
Hoe zou een hoofdredacteur kunnen weten of stukken van één van zijn medewerkers beter op papier dan digitaal worden gelezen? Ik zie nog wel voor me dat een medium met “clicks tellen” een inschatting van het laatste kan maken, maar hoe tel je het aantal lezers dat zich op de papieren column stort?
Wim’s laatste zin is me uit het hart gegrepen: … de prijs van alles kennen, maar de waarde van niets. Zonder enig benul van de impact ervan worden uit de losse pols de onbegrijpelijkste beslissingen genomen. Is eens in de week een kwart pagina teveel en kan het zoveel waardevoller gevuld worden? Is Ree of Ligterink werkelijk zo duur dat de rubriek schrappen een substantiële kostenbesparing betekent? Ik kan me dat werkelijk niet voorstellen.
Hoe jammer, al die verdwijnende schaakrubrieken. Helaas zaten die al sinds jaren op de wip, want de tijden veranderen. Voor mijzelf is het geen toeval dat de bijl juist in het jaar na de Niemann-controverse valt, want daardoor is een deel van de positieve associatie voorgoed verdwenen. Bedenk vervolgens dat de computer ons mooie spel over pakweg een jaar of 10 heeft opgelost, te voegen in het rijtje van tik-tak-tor. Het was vechten tegen de bierkaai, excuses voor deze nuchtere constatering.
Peter Gelpke heeft in mijn ogen helaas gelijk; de schaaksport heeft zichzelf door wat controverses buitenspel gezet en de intrede van het rekenmonster heeft de afgelopen zoveel jaar het laatste zetje gegeven. Opheffen van die schaakrubrieken had ook al rond 2015 kunnen plaatsvinden. Neemt niet weg dat het buitengewoon jammer is dat Ree en Ligterink gaan verdwijnen. Beiden met veel plezier en interesse altijd gelezen.
We gaan langzaam terug naar waar we vandaag komen als sport en waar we wellicht ook gewoon thuishoren; in het bruin cafe of donkere achteraf zaaltjes, en af en toe sijpelt er dan iets van ‘nieuws’ naar buiten.
Heeft die Niemann die 400 miljoen al gekregen? Misschien dat Hansie Hansie dan beide columns financieel in de lucht kan blijven houden.
Moedig voorwaarts allen!
Zo somber hoeft nu ook weer niet. Zoals Peter Doggers aangeeft gaat het met schaken best goed: veel jongeren die zijn gaan schaken door internet, Queens Gambit en Magnus Carlsen. Misschien ook wel door Niemann, niets zo motiverend als een goede rel (in 1972 was er ook een boost). Zo ving ik pas in de trein een gesprek op tussen een stel jongeren die heel enthousiast waren over een schaak-podcast en geregeld tegen elkaar speelden.
De ’traditionele’ schaakwereld profiteert daar maar gedeeltelijk van: niet elke schaakclub heeft een aanbod dat aansluit bij dat enthousiasme. Wij zien in Utrecht best veel aanlopers die via internet zijn gaan schaken en eens bij een club gaan kijken, maar er is een veel groter deel dat nooit clublid zal worden. Datzelfde geldt natuurlijk voor de krant, die toch vooral gelezen wordt door ouderen. Vraag en aanbod sluiten domweg niet aan.
En is het verdwijnen van de rubrieken nu echt een ramp voor het schaken? Ik vermoed dat er over tien jaar geen papieren kranten meer zijn, het bereik neemt al jaren af. Die enkele schaker die nu opzegt maakt daar geen verschil in. Het is eerder de vraag aan de schaakwereld hoe je het grote potentieel aanboort; dat doe je in elk geval niet met het aanbod uit pakweg 1973.
“Over 10 jaar geen kranten meer”, is toch ook bepaald geen uitspraak om vrolijk van te worden Jan Jaap. 🙂
Ik durf overigens wel de stelling aan dat over ongeveer 10 jaar de generaties na ons de krant niet of nauwelijks meer kunnen lezen. Maar tegen die tijd is lezen en schrijven toch geen skill meer waar potentieele werkgevers nog in geinteresseerd zijn. Dus waarom zou je ook?! Maar verdwijnen zal de krant toch echt niet. Ik voorzie wel dat het aantal abonnementen net zoals bij bijvoorbeeld nog levende deelnemers aan WO2 langzaam richting de nul gaat. Over 20 jaar hebben we dan nog 984 Volkskrant lezers en Hans Bohm die nog steeds voor 11 abonnees voor de Telegraaf schrijft… Maar een krant is dan tegen die tijd een luxe goed geworden, net zoals bijvoorbeeld noodmuskaat dat was in de 16e eeuw.
Nee, vroeger was duidelijk alles beter…
Moedig voorwaarts daar!
Tsja wat is een ramp voor het schaken? Een NK schaken in een sportzaal in Groningen of het verdwijnen van de schaakrubriek uit de grote kranten is geen ramp wel een teken aan de wand en idd zoals dhr Boutens beschrijft een teken dat het schaken naar donkere zaaltjes of denksportcentra aan de rand van de stad verdwijnt. Menig schaker maakt dat idd niets uit, enkelen wel zoals ik maar om dat een ramp te noemen is wel wat sterk. Hoogstens betreurenswaardig.
Nu ook Ree gaat vertrekken overweeg ik mijn abonnement op NRC op te zeggen. Natuurlijk lees ik de weekend-editie niet alleen vanwege Ree. Ook de rouwadvertenties zijn vaak interessant leesvoer, bijvoorbeeld. Eigenlijk zou ik een rouwadvertentie in de krant moeten laten opnemen: ‘Heden overleed de schaakrubriek…’ Ik vind dit zwaar klo…. Nu maar eens overleggen met mijn lieve huisgenote of zij nog behoefte heeft aan de krant.
Ook al zou het schaakspel opgelost zijn, dan zou dit voor de menselijke beoefening ervan geen verschil uitmaken. In feite is het schaakspel nu al deels opgelost, in die zin dat er een 7-stukken database is, algemeen beschikbaar, waarin van elk eindspel bestaande uit 7 of minder stukken (koningen en pionnen meegerekend) exact bekend is wat de uitslag zal zijn en ook hoe er gespeeld moet worden om tot die uitslag te komen.
Een paar jaar geleden kwam ik in een correspondentiepartij terecht in een eindspel KNPP – KBB. Bij correspondentieschaken is het toegestaan een database te gebruiken en daaruit bleek: zwart zet mat in 93 zetten. De witspeler gaf dan ook op.
Echter, bij normaal schaken op een bord met beperkte tijd zouden er slechts weinig (of geen) schakers te vinden zijn die dit eindspel voor zwart daadwerkelijk tot winst zouden kunnen voeren. Het is, eenvoudig gezegd, voor de mens te moeilijk.
In de toekomst zal het schaakspel wellicht opgelost worden, niet noodzakelijkerwijs door middel van een 32-stukken database. Maar deze oplossing zal het begrip van de mens ver te boven gaan.
Wij kunnen het schaakspel dus gewoon blijven spelen.
Natuurlijk kunnen we ons spel gewoon blijven spelen, ik heb geenszins het tegendeel willen suggereren. Mijn reactie betrof uitsluitend de verdwijnende rubrieken.
Als pensionado zit ik als oud-medewerker van de papieren informatie-industrie niet meer dicht bij het vuur, maar ik vermoed dat het bij bosjes omvallen van de schaakrubrieken het indirecte gevolg is van de explosief gestegen papierprijzen. Uitgevers kiezen er liever voor het aantal pagina’s terug te dringen, uiteraard zo onopvallend mogelijk, dan om de kostenstijgingen door te berekenen in de abonnementsprijs. De paginakrimp dwingt hoofdredacteuren tot keuzes: er moet ruimte gevonden door bijdragen te schrappen, waarbij het om meer gaat dan de schaakrubriek. Dat gebeurt op basis van lezersonderzoek (papieren krant) en de hardere en concretere gegevens van de online clicks. Meer clicks, meer advertenties, meer kans op klanten die zich laten verleiden tot een online premium-abonnement. Bij een bezuinigingsopdracht valt wat minder populair is dus onvermijdelijk ten prooi aan de data gedreven keuzes.
Deze treffers schampen echter ook de eigen voet: het leidt tot verdere verschraling. Lezers die hun dierbare persoonlijke ankers gaan missen, keren wellicht de krant de rug toe, waarna het nieuwe verdienmodel van de clicks nog dominanter wordt.
Begrijpelijk dat de ingrepen op onbegrip en frustratie stuiten, zoals uit de reacties hierboven blijkt en als immoreel worden ervaren. Dat is het natuurlijk ook, als de jarenlang geleverde hoge kwaliteit opeens geen factor meer is.
Ik zie hier een rouwproces, begrijpelijk! Daarna komt hopelijk acceptatie (het is niet anders dan het is) en wellicht kunnen we daarna weer vooruit kijken. Misschien zijn er goede opties om de kwaliteit te behouden, maar dan met andere media dan een papieren krant.
Ach rouwproces. Ik heb wel het idee dat ik na ruim 40 jaar schaakcolumns lezen, de meeste onderwerpen wel voorbij heb zien komen. Sommige onderwerpen zelfs dubbel. 🙂
In dien zin vind ik het daarom wel prettig dat NRC en Volkskrant wat meer papierruimte willen maken om mij op de hoogte houden van de nieuwe wenkbrauwen van een Kim Kardashian, het wel en wee over dat hondje van die blonde juffrouw uit BzV of belevenissen van andere bekende menschen.
De dagbladen voorzien hierin toch in een veel grotere behoefte dan voor die paar 100 schakers te blijven publiceren.
Moedig voorwaarts daar!
Eens!
Maar dat hoeft ons er toch niet van te weerhouden in onze eigen “Man”Cave door te gaan. We hebben de tijd, we hebben het geld, we hebben de kwaliteit! Wat kost een wekelijks schaakstukje van Hans, Gert of Paul? Als we dat belangrijk vinden kunnen we daarvoor betalen en zij kunnen schrijven en publiceren. Zo kunnen we elkaar helpen, zij een podium voor een dankbaar en betalend publiek.
Na tientallen jaren NRC-lezer geweest te zijn, heb ik enkele jaren terug mijn abonnement opgezegd.
Te veel opinie, te weinig verdieping en te modieus. De kwalitatieve neergang is reeds enige tijd aan de gang.
Vermoedelijk heeft de krant geen andere keuze vanwege de veranderende tijd.
Het zal best zijn dat de papieren krant vooral door ouderen wordt gelezen. Vraag is dan wat je met die conclusie doet. Als je blijft proberen toch een papieren krant in de lucht te houden, kun je beter rekening houden met je lezers lijkt me, en niet aankomen met grote lifestyle-katernen die vooral op dertigers zijn gericht.
Het Concertgebouw zit vol met voornamelijk ouderen. Voor sommigen is dat een reden om die tent dan maar te sluiten. Ze vergeten dat de jongeren van nu, het publiek zijn dat over dertig jaar in het Concertgebouw zit en naar klassieke muziek luistert.
Ja, ik ga mijn papieren abonnement op NRC ook heroverwegen.
Om te beginnen vind ik het ongelooflijk jammer dat deze rubrieken van Gert Ligterink en Hans Ree stoppen. Het was tot nu toe deel van mijn vrijdagactiviteiten om deze columns van deze schakers en schaakliefhebbers te lezen.
Maar naast bezuinigende redacties en torenhoge papierprijzen speelt er nog een veel groter, onderliggend probleem bij deze columns. Gert Ligterink is namelijk al een goede zeventiger en Hans Ree wordt over anderhalf jaar al tachtig. Om een illustratie te geven: begin jaren ’80 toen mijn vader een abonnement nam op de Computable stond daarin al wekelijks de schaakcolumn van… Hans Ree.
Hoewel ik hoop dat beide heren nog vele jaren in goede gezondheid mogen leven, geeft dat aan hoe weinig doorstroming er is geweest bij deze columns en hoe afhankelijk de kranten zijn geweest van deze meesterlijke vertellers en analisten. Ik kan me dus voorstellen dat de kranten hoe dan ook over een aantal jaren een potentieel probleem hadden gehad met hun schaakrubriek.
Ik zou daarom graag willen dat er een aantal IM’s of GM’s zouden opstaan met een vlotte pen en een encyclopedische kennis om langzaam maar zeker de traditie van de goede schaakcolumn over te nemen. Zodat lezers over 15 jaar ook kunnen genieten van messcherpe analyses en anekdotes over legendarische partijen. Ook in de huidige tijd bieden de toernooien daarvoor stof genoeg.
Het is ook een menselijke tragedie, laten we dat niet vergeten. Hun rubrieken hadden niets aan glans verloren; beiden waren graag door gegaan.
Mensen die nu nog in vervoering van het schaakspel moeten komen hebben daar de ncr of de volkskrant niet voor nodig. Een nieuwe generatie komt eerder en anders in aanraking met ons mooie spel. Schakers halen hun informatie en hun verhalen nu al elders, slechts voor de enkele schaker die deze kranten leest is het een groot gemis; Het zullen er best een flink aantal zijn. Ree en Ligterink schreven prachtige verhalen, we zullen ze missen maar wellicht was het blaadje waar ze hun schrijfsels publiceerde wel te klein geworden.
Afgelopen vrijdag (28 april 2023) verscheen dan Ree’s laatste column in NRC.
Maar gelukkig zijn er nog wat protesten te horen in de ingezonden-brievenrubriek!
Joost Prinsen schrijft: “een krant die voor berichtgeving op welk gebied dan ook naar internet verwijst, is bezig zijn eigen kuil te graven”.
En Adriaan van Dis: “Dagelijks nieuws is overal te vinden maar een Ree in de krant is een zeldzaamheid”.
Ik heb de laatste van Ree gemist. Kan die laatste column hier gedeeld worden?!
Verder denk ik dat we over pakweg een half jaar tot een jaar de columns van Ree en ook Ligterink wel vergeten zijn, want per slot van rekening gaan die dingen in ons brein nu eenmaal zo. Wie bijvoorbeeld weet nog dat een zekere Donner voor NRC Handelsblad schreef? Vraag dat maar eens aan de huidige generatie im’s en gm’s, en ze kijken je allemaal met verbaasde blikken aan…
Dit is nu eenmaal hoe dit soort ‘ontwikkelingen’ werken. Neemt niet weg dat het buitengewoon jammer is. Ik had nog wel een jaartje of 10 Ree willen volgen. Maar goed, dan maar over een jaartje of 10 op bedevaart naar Pere la Chaise, want daar schijnen de allergrootsten der aarde heen te gaan.
En tot die tijd dan maar de Bohmen van deze wereld lezen. Maar die zit achter een betaalmuur, dus dat is of een meer dan geweldige column, of weer een geheel ander verdienmodel.
Moedig voorwaarts allen!
Keek hier even om de ingezonden brief van Adriaan van Dis te vermelden. Maar zie dat Jaap me voor is. Dan bij deze maar de gevraagde slotcolumn van Ree:
schaken.ledigerf.net/misc/Een-eindspel–Ree-NRC.pdf
Dank!