Rubriek
Aan alle gebruikers van schaaksite.nl,
Al snel na de oprichting van SCHAAKSITE in 2010 startten we in overleg met Kees Schrijvers de rubriek Kranten/Tijdschriften als extra, gratis en onbetaalde, service. We vonden de woensdag een goed tijdstip van publicatie: net ver genoeg verwijderd van de actuele, commerciële krant.
Nu dat de diversiteit is verdwenen met het jammerlijk wegvallen van de rubrieken van Hans Ree (NRC), Gert Ligterink (Volkskrant) en Max Pam (Parool) en eerder Herman Grooten (Trouw) en Paul Boersma (AD), sluit ik deze deur.
Niet getreurd, op het internet worden onnoemelijk veel deuren geopend.
Pas wel op, op dit medium zitten velen die naarstig op zoek zijn naar de splinters in andermans werk en daarbij de balken in de eigen reactie niet zien.
met schaakgroet, Hans Böhm
Een opmerkelijke slotzin, Hans. Ik heb het onbestemde gevoel dat je man en paard niet wilt noemen.
Wat een stijlvolle aanvulling op de laatste zin uit de laatste rubriek van Hans Ree! 🙂
Dank voor die mooie knipselkrant al die jaren!!
Daar sluit ik me bij aan. Geweldige service!
Een splinter benoemen dan… toen het AD de stekker eruit trok was Tim Krabbé de scribent van dienst. Boersma was zijn voorganger.
Niet eens een splinter die je noemt, Richard, maar een zeer terechte verbetering…. en dus een verrijking.
En Berry Withuis en Rini Kuijf mogen dan ook nog genoemd worden die het “Dagschaak” verzorgden met in elke krant twee diagrammetjes.
Dat is waar Richard maar dit verhaal gaat over het beëindigen van de schaakrubriek in bijna alle kranten. Wat is daar de diepere reden van? Het kan toch niet dat wekelijkse stukje tekst zijn. Ik werd gevraagd voor het programma Spraakmakers (Radio 1) en heb geantwoord dat ik graag een reactie van een hoofdredacteur wil hebben om tegenaan te praten.
Wellicht heeft het het ermee te maken dat een groot deel van onze kranten in eigendom zijn van Belgische eigenaren die weinig met schaken op hebben?!
Volgens Arjen Fortuin (ombudsman van de NRC) zijn er online te weinig clicks.
www.nporadio1.nl/podcasts/de-mediacast/89642/arjen-fortuin-er-is-echt-een-wisselwerking-tussen-de-tribunes-en-het-veld vanaf 7:18
ook bij Trouw en AD? En is dat de werkelijke reden?
Volgens mij zijn het vaak “onderbuikgevoelens”. Bij het ED kwam er op een gegeven moment een nieuwe coördinator voor de weekendbijlage. Die schijnt gezegd te hebben: “denksport? dat doen we niet (meer) aan, een ‘hondenhoekje’ moeten we hebben!”. Toen is de rubriek een tijdlang weggestreept. Na een aantal jaren kwam er vanuit de hoofdredactie ineens het verzoek of ik de rubriek weer opnieuw wilde gaan doen omdat “elk zichzelf respecterend dagblad een denksportpagina moest hebben”. Helaas is die na een aantal jaren ook weer gesneuveld en nooit meer teruggekomen. De argumentatie was dat er ’te weinig denksporters’ waren onder het lezerspubliek. Tja, wat moet je daarmee? Een handtekeningenactie leverde toen ook niets meer op…
Je reactie slaat de spijker op zijn kop denk ik, Herman: de schaakrubriek die het imago van de krant versterkt aan de ene kant, de boekhouder aan de andere kant die constateert dat zo’n rubriek een weinig gelezen deel van de krant is.
Schaken is een ´sterk merk´ ook voor niet-schakers. Het staat voor intelligentie en cultuur. Dat spreekt zowel mensen aan die zich graag willen vereenzelvigen met de rationele mens die vooruit wil, als hen die in het spel de eeuwige en metaforische strijd zien om wie de beste is en was, een cultureel gegeven dat zoveel mooie (en minder mooie) dingen heeft voortgebracht.
De kranten worstelen ermee. De dam- en bridgerubrieken hadden die positieve connotatie niet en konden om reden van bezuiniging makkelijk geofferd worden zonder repercussies voor het imago. Bij de schaakrubrieken lag dat anders.
Schaakrubrieken hebben echter in toenemende mate hun nieuwswaarde verloren. Wat vooral bleef is wat ze konden bijdragen aan het imago van de krant.
Er is in korte tijd veel veranderd. Kranten hebben hun verdienmodel drastisch moeten aanpassen. De advertentie-inkomsten liepen snel terug. Ze moesten zich opnieuw uitvinden in het digitale tijdperk en dat is redelijk gelukt.
De papierenversie van de (zaterdag-) krant is echter een netto kostenpost. Die wordt om strategische redenen in de lucht gehouden: vasthouden van abonnees, in de hoop dat ze ooit op de digitale versie overgaan en in de gerede verwachting dat de rest op afzienbare termijn ‘natuurlijk’ zal uitsterven.
Iemand heeft er hier op gewezen dat de papierkosten in korte tijd enorm zijn gestegen. Bovendien stijgen de druk- en distributiekosten. In zo’n situatie komt de strategie onder druk te staan en krijgt de boekhouder de overhand.
Het lijkt me geen toeval dat in korte tijd veel schaakrubrieken gesneuveld zijn. Mogelijk is er zelfs sprake van een stilzwijgende afspraak: als we het tegelijkertijd doen beperken we de imagoschade voor ieder afzonderlijk en kunnen we bezuinigen op onze kosten.
Ik denk overigens dat de kranten hun papieren zaterdageditie de komende tijd verder gaan terugbrengen, geleidelijk om een schokeffect en abonnementsverlies te vermijden.
Dat de Telegraaf met Hans Böhm zijn schaakrubriek vooralsnog wel in de lucht houdt, lijkt me verklaarbaar. Die krant heeft meer dan AD, Trouw, Volkskrant en NRC meer behoefte aan een rubriek die een positieve bijdrage levert aan het imago.
De prijs van papier, het kost ons niet alleen onze rubrieken, maar we profiteren er ook nog eens niet van: www.nhnieuws.nl/nieuws/297069/prijs-oud-papier-nog-nooit-zo-hoog-maar-verenigingen-profiteren-er-niet-van
Er zijn inmiddels al vele verklaringen aangedragen. Dat kranten coûte que coûte moeten bezuinigen lijkt me de meest plausibele. Daarom schrijven de experts de laatste jaren ook niet meer de dagverslagen van toernooien of een in memoriam bij het overlijden van een coryfee. Alles buiten de rubriek werd overgenomen door een human interest – journalist in vaste dienst, die net zo makkelijk over paardenraces, tafeltennis als schaken schrijft. Aan de ene kant een verlies aan expertise aan de ander kant begrijpelijk, want men moet wat. Toch heb ik de indruk dat de schaakrubriek ineens het haasje is en dat is vreemd. Wij hebben geschiedenis, cultuur, mannen/vrouwen, jeugd, talent, kunst, boeken, films, doven, blinden en lichamelijk gehandicapten, goede sponsors, goede spelers, buiten en binnen spelen, sociale betekenis, goed imago, kortweg een enorm arsenaal aan invalshoeken. Toch blijft het gissen naar de reden van dat plotselinge verdwijnen, want je zou toch denken dat de toegevoegde waarde van een schaakrubriek voor een krant zwaarder weegt dan de kleine wekelijkse kostenpost.
Een jaar nadat Trouw gestopt was heb ik de redactie ervan op de hoogte gesteld dat ik de zaterdagkrant maar een saaie boel vond zonder de schaakrubriek van Herman Grooten. De hoofdredacteur reageerde met een vriendelijk briefje waarin hij schreef dat ook hij een schaakliefhebber was maar dat een schaakrubriek er om financiële redenen niet meer in zat. Nu hebben ook drie andere kranten kennelijk dezelfde afweging gemaakt als Trouw indertijd. In dit verband is het nuttig om ook nog eens de column Damrubriek aan de rand van de afgrond die ombudsvrouw Margreet Vermeulen van De Volkskrant op 11 januari 2014 schreef te lezen. Hans Meijer.
Bezuinigen lijkt het enige hoofdmotief. Dertig jaar geleden in het pre-internet tijdperk volgde ik matches via teletekst. Het schaakbord opzetten en braaf via (ik meen) pagina 691 de zetten naspelen.
Wie schetste mijn verbazing toen ik afgelopen januari puur toevallig op teletekst partijen zag uit het Tata steel toernooi. Alsof de tijd 30 jaar had stilgestaan. Ik vroeg me af wie hier nog geïnteresseerd in zou zijn. Hoe groot (lees: klein) het publiek ook is, men is al die jaren hetzelfde blijven doen: een pagina ter beschikking stellen met schaakzetten. Wellicht komen ze er geautomatiseerd op en is de mensenhand beperkt. De reden lijkt duidelijk: Een pagina op teletekst ter beschikking stellen kost niets, dus is er geen enkele reden een traditie te doorbreken. Wat meteen het schrille contrast met de krantenrubriek geeft waar het kostenplaatje het uiteindelijk wint van traditie.
Kranten verdwijnen sowieso geleidelijk. Nieuws afdrukken op een grote stapel papier en deze dan dagelijks huis-aan-huis verspreiden, waarna dezelfde stapel papier de volgende dag weer wordt weggegooid. Natuurlijk, toen internet nog niet bestond was dat een verdedigbaar soort noodzakelijk kwaad, maar nu niet meer. De schaakrubriek is als de kanarie in de kolenmijn en overlijdt als eerste.
Toen ik dit artikel als nieuw op Schaaksite zag staan dacht ik even dat de Rees en Ligterinks (Een Donneriaanse slip of the pen) de terugkerende verzoeken in commentaren op deze site, dat de heren bejaarde schakers toch maar zouden willen blijven schrijven maar dan virtueel op Internet in plaats van op gedrukt kranten papier, serieus hadden genomen en gezamelijk met de nederlandse VIP schaak ster Hans. Maar nee, een stukje van Hans Böhm die een medeling doet dat na de stekkers uit twee langlopende schaak rubrieken ook de stekker uit de kranten rubriek op Schaaksite wordt gehaald. Het stukje klonkt ook niet bepaald opgewekt of zonder rancune (Zouden die jaren oude vetes misschien niet handiger op het Utrecht forum uitgepraat kunnen worden, of in goed Nederlands “in real life” uitgepraat ? Of gaan er dan soms spaanders met splinters vallen ?).
Gelukkig zie ik vandaag dat de rubrieken van Jan Prins, en Dimitri Reinderman niet ook in een klap weg zijn gevaagd zoals ik even veronderstelde, en er is zelfs een nieuwe rubriek er bij van “Babbelbox” Nick Maatman.
Hulde! Chapeau! Dank u zeer Schaaksite!