Zó organiseer je een toernooi: Chessmates Rotterdam 2023
Tekst: Daniël Zevenhuizen
Foto’s: Harry Gielen, Armindo Cesar Lopes. Zie ook de fotopagina van Harry Gielen.
Een eerdere versie van dit verslag verscheen op de website van de Rotterdamse Schaakbond: r-s-b.nl
Afgelopen vrijdag wisten teams van over de hele wereld ondanks de stortregen hun weg te vinden naar de Sociëteit aan de Maas in Rotterdam. Zij waren daar voor het negende Chessmates-toernooi, een toernooi voor jeugdclubteams van over de hele wereld. Nationale maar ook regionale delegaties waren afgevaardigd vanuit Estland, Parijs en elders, allemaal om mee te dingen naar de felbegeerde podiumplaatsen. En natuurlijk om na afloop van het toernooi een wereldervaring rijker weer huiswaarts te keren.
Coaches, ouders en spelers liepen licht gespannen door de gangen van het complex. Maar die spanning maakte al snel plaats voor speelplezier en verwondering over de professionele organisatie van het toernooi. Achter de coulissen was de organisatie erin geslaagd in de vroege ochtenduren aan de start van het toernooi de speelzaal in gereedheid te brengen. En wát een zaal. De schaakborden staan opgesteld in lange rijen, omringd door glas-in-loodramen, kroonluchters, zilverwerk en schilderijen van taferelen uit de traditionele scheepvaart. Ondanks de zenuwen stonden de jonge spelers zienderogen te popelen om achter de stukken plaats te nemen en de eerstrijd met hun buitenlandse tegenspelers aan te knopen. Het zou een geslaagd evenement worden, dat voor de derde keer werd geworden door het team uit Monaco.
De speelzaal. ©Harry Gielen 2023
De dag begon met verkenning. Naast de speelzaal was er een grote analysezaal beschikbaar waarin de ouders en coaches van de buitenlandse teams een groot deel van hun dag spendeerden. Daar werd ook het verloop van de partijen op de topborden vertoond. In het midden van het complex staat een ovalen bar, waaromheen ouders en coaches met elkaar konden kletsen. Koffie en thee was vrij verkrijgbaar en ook stonden er flessen mineraalwater uitgestald. Het geheel was door glazen deuren omringd, zodat je erdoorheen de Rotterdamse hoogbouw en het havengebied kon bekijken. In de avonduren ontstaken de met lichtjes omwikkelde mast en touwen van een voorliggend schip bovendien in warme kleuren. Dan was er nog een derde ruimte, die de Nederlandse ploeg zich stilzwijgend toegeëigend had. Coaches Harold van Dijk en Daniël Zevenhuizen namen daar plaats, zodat de kinderen na afloop van hun partij gelijk aan de analyse konden beginnen. Bovendien was het een fijne plek voor de kinderen om uit te rusten en samen weer moed op te bouwen voor de volgende match.
De analyseruimte met coaches Harold van Dijk (linksvoor) en Daniël Zevenhuizen (achter laptop). ©Harry Gielen 2023
Het format was als volgt. Tien spelers nemen het op tegen tien anderen, waarbij twee spelers uitkomen in de categorie O12, twee in O14, enzovoorts tot O20. De Nederlandse delegatie, geleid en geselecteerd vanuit de Rotterdamse Schaakbond, was als volgt samengesteld:
| Categorie | Bord | Speler | Rating |
| U20 | 1 | Leandro Slagboom | 2305 |
| 2 | Mees van Batenburg | 2181 | |
| U18 | 3 | Dylan Achuthan | 2089 |
| 4 | Joaquin Aarts | 1832 | |
| U16 | 5 | Vince Ramak | 0 |
| 6 | Dana Verheij | 1804 | |
| U14 | 7 | Samuel Lopes | 1697 |
| 8 | Rawi Wortman | 1326 | |
| U12 | 9 | Oscar Koppenens | 1722 |
| 10 | Amir Tetova | 0 |
Het verloop dan. Twee rondes vonden plaats op vrijdag en zaterdag, een laatste op zondag. De eerste drie matches gelden als voorrondes, waarmee de teams zich kunnen kwalificeren voor beslissingswedstrijden in de laatste twee rondes. Er waren twee poules van vier teams. Nederland speelde in Poule B met Monaco, Estland en Ierland. Het werd een spannende race, waarbij de vier teams erg aan elkaar gewaagd bleken.
De eindstand van de voorrondes in Poule B. De meeste matches werden nipt beslist met 4½-5½. Daarvan was Rotterdam het slachtoffer.
Voorrondes
Voor het Nederlandse team was de eerste dag een kwestie van nét niet. In de eerste ronde mocht het team gelijk aantreden tegen Monaco, dat al vaker de hoofdprijs van het Chessmates-toernooi in de wacht sleepte. Over de gehele linie kwamen de Nederlandse spelers goed uit de startblokken. Dylan Achuthan won in onder-18 vanuit een scherpe opening.
Zijn tegenstander wist zich geen raad met deze ongebruikelijke openingsvariant. Zwart speelde 5…e6? Maar na 6.dxe6 kon Dylans tegenstander Djeyhun Mammadhuseyn niet goed terugslaan. Hij koos er uiteindelijk voor met de f-pion terug te slaan, maar daarmee werd de koning kwetsbaar over de h5-e8-diagonaal. Na 7.e3 Df6 8.Ld3 Dxb2 stond het zo:
Na 9.Dh5+?! werd het een knotsgekke partij. Zwart slaagde er niet in de koning in veiligheid te brengen.
Vraag 1A: Hoe kan zwart het best reageren? Antwoorden onderaan het verslag.
In onderstaande stelling maakte Dylan het mooi af:
Vraag 1B: Wit speelt en wint.
Kenmerkend voor de teamuitslagen van de eerste dag (twee keer 4½ – 5½, eerst tegen Monaco en toen tegen Estland) was de eerste partij van Mees van Batenburg. Daarin ging alles goed totdat het misging.
Hier koos Mees terecht voor het dameoffer met 15…Pxe4!! Na 16.Lxd8 Pxc3 17.Dd2 Pxf3 18.gxf3 heeft zwart compensatie voor de dame in de vorm van twee lichte stukken en een gezonde massa pionnen. Wit heeft bovendien geen noemenswaardige aanknopingspunten.
Na 18…Lf4?! (zwart had er ook voor kunnen kiezen gewoon de loper op d8 te slaan en de materiële achterstand voor lief te nemen) besloot de witspeler de dame terug te geven met 19.Dxc3. Een eindspel ontstond na 19…bxc3 20.Le7, waar Mees besloot gelijk de kwaliteit in de aanbieding te doen om van de gevaarlijke vrijpion af te zijn 20…Tfd8?! Zo stond er steeds weer een andere ongelijke materiaalverhouding op het bord en dat kan altijd twee kanten op vallen. Helaas viel het dit keer de verkeerde uit voor het team van de Rotterdamse Schaakbond. De rest is geschiedenis.
Helaas delft Nederland in de eerste ronde nipt het onderspit tegen uiteindelijke winnaars Monaco.
Tegen Estland in de tweede ronde zag het er lange tijd goed uit. Amir Tetova kwam trots onze privé-coachingruimte binnengelopen met de boodschap dat hij zijn tegenstander getruct had.
Hier speelde Amirs tegenstander, Sofia Dukova, het ongelukkige 18…h6?? (met 18…Pc5! zou ze de damevleugel mooi verdedigd hebben). Amir zag zijn kans rijp en pakte de loper op g6: 19.Pxg6. Na 19…fxg6 was de ramp compleet: 20.d6+ aftrekschaak! De dame gaat verloren en de zwarte stelling valt helemaal uit elkaar.
Helaas verloor Joaquin Aarts zijn tweede partij van de dag op net zo’n manier als Mees diens eerste. Joaquin gaf initieel een positionele masterclass aan zijn Estse tegenstander Arseni Nikitin, maar liet deze vervolgens ontkomen. Tot overmaat van ramp wierp Joaquin hem daarna ook nog eens de winst in de schoot.
Vraag 2. Kunt u een manier verzinnen om met wit een koningsaanval aan te binden?
Het is hier een kwestie van het goede plan vinden. Joaquin speelde 28.e5?! en gaf daarmee zijn tegenstander iets meer ademruimte (de lange diagonaal wordt tijdelijk afgesloten en het witte veld op f5 komt braak te liggen). De aanval sloeg dus niet onmiddellijk door. Maar Joaquin stond al zo goed dat het niet uit had moeten maken. Even later vond een afwikkeling naar het eindspel plaats.
Hier besloot Joaquin tot 43.d6?! (het is altijd omslachtig om een gedekte vrijpion in beweging te brengen, omdat die in het eindspel juist goed van pas zou kunnen komen). Na 43…Da8+ 44.De4 Dxe4+ 45.Txe4 g5 stond het zo:
Hier kreeg Joaquin de zet 46.f5?? uit zijn vingers, waarna zwart niet alleen de vrijpion pakt, maar ook een open lijn ter beschikking krijgt én de koningsvleugel onder controle houdt. Het feit dat Joaquin bijna anderhalfuur(!) minder op zijn klok had, omdat enerzijds Joaquin al zijn tijd gebruikt had om te wikken en te wegen in de aanval die hij eerst gelanceerd had en anderzijds de tegenstander zowat à tempo speelde, hielp ook niet. Het resulterende pioneindspel was nog interessant. Zie daarvoor de partijviewer onderaan.
Ook de tweede ronde ging nét verloren.
Zelfs na twee lange partijen op een dag zijn de echte schaakjunks nog niet klaar met spelen. Op vrijdagavond vond er een blitztoernooi plaats, waarbij spelers volgens het zogenaamde Arena-format op eigen initiatief met een spelerskaartje op zoek moesten gaan naar andere vrije schakers om mee te spelen. Zo werden de jonge schakers aangemoedigd om met spelers uit andere landen een gesprekje aan te knopen. Bovendien spelen alle leeftijden nu door elkaar heen, terwijl ze tijdens het toernooi tegen hun eigen leeftijdsgenoten spelen. Een mooie manier om te socializen, die andere toernooiorganisatoren ook eens zouden kunnen verkennen.
Misschien hadden de kids weer energie gekregen van het dinerbuffet? Of was het het pianospel van de meisjes van de Franse delegatie? Het was in ieder geval een levendige boel.
Dinerbuffet op vrijdagavond. De Nederlandse delegatie met Samuel (stijlvolle hoedje) en Oscar (voor nu nog de kleinste van het stel) staat netjes in de rij. Foto door Armindo Cesar Lopes.
De tweede dag was een groot succes. Het RSB-team wist beide matches te winnen en zo het zure verlies van de dag ervoor te compenseren. Voor veel spelers was er eerherstel. Zo ook voor Dana Verheij, die met een kwaliteitsoffer haar Ierse tegenstander op de knieën dwong.
De witte stelling hangt met een zijden draadje bij elkaar, maar hier koos Dana wel voor een heel sterke voortzetting: 19…Txd4!! Punt is dat, als wit nu op d4 terugslaat, alles gedwongen verloopt: het paard van c6 slaat dan immers weer terug op d4 en valt daarmee de dame op c2 aan. Zo ging het ook: 20.cxd4 Pxd4 21.Pxd4 Dxd4+ 22.Kf1. De koning wordt helemaal uit de tent gelokt:
22…Pxh2+! 23.Ke2 Dg4+ 24.Kf2 Dxg5. En inmiddels heeft zwart ook voldoende materiaal teruggewonnen voor de geofferde kwaliteit. Bovendien is de koning nog altijd niet veilig. De eindstelling spreekt boekdelen:
Een ruime overwinning op Ierland was goed om de moraal van het Nederlandse team weer op te pompen.
De eerste drie ronden golden als voorrondes. Als het RSB-team nét iets eerder op stoom was gekomen, hadden ze zich nog in de strijd om de podiumplaatsen kunnen mengen. Nu zou het strijd om de plaatsen 5-8 worden. De schakers deden er alles aan om op de hoogst mogelijke plaats te eindigen. En: dat lukte!
De finale
In de vierde ronde was Rotterdam een maatje te groot voor het team uit Berlijn. Opvallend was dat er twee Nederlandse jongens meespeelden bij het team uit Berlijn: Noah Ritzerveld (bord 2) en Luka Wink (bord 3). Misschien wilden de jongens liever niet van hun eigen land van herkomst winnen, want respectievelijk Mees en Dylan wisten hen te overmeesteren.
Vraag 3. Hoe maakte Mees met wit het hier af?
Een vernietigende uitslag van 8-2 was het resultaat.
Berlijn kon geen vuist maken tegen de Rotterdammers.
De zaterdag werd afgesloten met een gezamenlijk diner. Vis, vlees of vegetarisch werd opgediend. Of de resultaten nou mee- of tegenvielen maakte niet meer uit: alle spelers, ouders en coaches konden zich tegoed doen aan elkaars gezelschap. Er werd gesproken over ambities binnen en buiten het schaken en de spelers, die elkaar soms helemaal nog niet zo goed kenden, konden dichterbij elkaar komen.
Inmiddels was ook ambassadeur van Chessmates, Jorden van Foreest gearriveerd. Kinderen verdrongen zich om met de Nederlandse topgrootmeester te spelen. Een voorbeeld voor de komende generatie schaaktoppers van over de hele wereld.
Anatole Vlachos en Jorden van Foreest (rechts) geven commentaar op de partijen via het Twitch-kanaal van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond. De stream is hier terug te kijken.
De volgende dag zou Jorden ook samen met IM Anatole Vlachos een livestream uitzenden, waarin hij de partijen van de allerlaatste match van het toernooi besprak. Anatole was als coach met de Franse delegatie meegekomen en had op zaterdagmiddag al in de centrale hal een simultaanseance gegeven. Spelers die klaar waren konden zich bij Jorden en Anatole aansluiten om iets over hun partij te vertellen.
IM Anatole Vlachos geeft simultaan in de centrale hal. ©Harry Gielen 2023
In de allerlaatste ronde van het toernooi speelde Rotterdam opnieuw tegen de Ieren. Gedurende het toernooi had Oscar de pech dat zijn tegenstanders goed bleven verdedigen ondanks zijn aanvallende spel. In de laatste ronde lukte het dan eindelijk toch.
Hier speelde Oscar het vernietigende 20…d5! om de stelling open te breken. Het lijkt misschien eng dat wit 21.g5 Ph5 22.f6+ kan spelen, maar in feite wordt de koningsstelling daarmee gesloten. Zwart loopt geen gevaar. Dat werd later in de partij wel duidelijk:
Hier zou wit graag snel Th3 spelen, maar Oscar was hem voor: na 30…Td3! had wit kunnen opgeven.
De jongste twee: Oscar en Amir (rechts). ©Harry Gielen 2023
Rotterdam was weer een maatje te groot voor Ierland.
Met 4/5 waren Samuel Lopes (bord 7) en Amir Tetova (b10) topscorers van het team. Knappe resultaten waren er ook voor Leandro Slagboom (b1) en Dylan Achuthan (b3), die geen enkele partij verloren. Bovendien speelde Vince Ramak zijn eerste toernooi ooit, waarbij hij op dag 1 met een score van 2/2 begon. Dat belooft wat voor de toekomst.
Hulde aan de organisatie, zowel vanuit Chessmates International als de Rotterdamse Schaakbond. Toernooiorganisatoren zijn van harte aangemoedigd om lering te trekken uit hun voorbeeld.
Het Nederlandse team voor de Sociëteit aan de Maas. Achter (v.l.n.r.): Harold, Vince, Rawi, Samuel, Joaquin, Dylan, Mees, Daniël. Voor (v.l.n.r.): Dana, Oscar, Amir, Leandro. Foto door Armindo Cesar Lopes
In het voorjaar spelen de Chessmates in Parijs.
Antwoorden
1A)
Uit: Achuthan-Mammadhuseyn, ronde 1
9…Kd8! De clue is dat na het geplande 10.Le5 het ijskoude 10…Pf6!! volgt. Deze zet combineert een moeilijke terugzet met het paard met uitschakelen van de verdediging als een verdedigend motief. Uiterst zeldzaam.
1B)
Uit: Achuthan-Mammadhuseyn, ronde 1
22.Da4! Wit dreigt aftrekschaak met 23.Pb5+ en 24.Dxa2. Bovendien lokt hij met 23.Pb5+ de koning uit de tent om hem vervolgens mat te zetten. In de partij koos de tegenstander om de dame tegen de toren op b1 te offeren, maar het leverde niet genoeg op. 1-0
2)
Er zijn meerdere manieren om een koningsaanval op touw te zetten. In bijna al die manieren speelt de zet Kh1-g1!! echter een rol. De profylactische zet zorgt ervoor dat de witte koning uit het schot van de zwarte dame blijft. In veel varianten kan zij via de h-lijn immers mat dreigen.
- Een voor de hand liggende optie is Dc3, maar na 28…Kf8 lijkt de koning te ontsnappen. Dan moet wit subtiel een doorbraak door het centrum voorbereiden met zetten als e4-e5 en Kh1-g1(!), dat laatste wederom om uit het schot van de zwarte dame te blijven als zij na f4-f5 op g5 kan slaan en tussendoor mat dreigen via h4.
- Ook de partijzet e5 was goed genoeg, omdat de dreiging om met e5-e6 de pionformatie rond de zwarte koning te breken afdoende is. Daarbij zijn een aantal stellingsfactoren wel relevant. Speelt zwart 28…Dd7 (de partijzet), dan kan wit niet gelijk opvolgen met 29.e6? omdat na 29…fxe6 30.dxe6 Txe6 31.Dd5?? Pxf4! opeens weer mat dreigt over de h-lijn:
29.Kg1!! is dus nogmaals de oplossing!
- Een compleet andere weg voorwaarts is Dg4, waarmee wit de koningsvleugel handhaaft om vervolgens de pionnen naar voren te kunnen zetten.
Zie de partijviewer aan het eind voor een overzicht van de mogelijkheden.
3)
Uit: Van Batenburg-Ritzerveld, ronde 4
28.Txd5! Uitschakelen verdediging, de vrijpion loopt door. Zwart gaf op. 1-0
Links
Partijen zijn hier terug te kijken. Hier vind je alle uitslagen. De foto’s die Harry Gielen maakte voor het toernooi zijn hier terug te vinden. Zie ook de website van Chessmates International.
