Mikhail Botvinnik – Botvinnik versus Smyslov and Petrosian
Is er iets mis met een heruitgave? Nee, absoluut niet, want in de stortvloed van schaakboeken verdienen veel titels een tweede kans. Altijd moet wel de vraag gesteld worden: zijn er redenen waarom de heruitgave ook interessant is voor mensen die de eerdere editie(s) al bezitten. Daarover later meer.
Dit jaar werd Botvinnik versis Smyslov and Petrosian: Four World Chess Championshop Matches 1954, 1957, 1958 and 1963 door New in Chess uitgebracht. Het gaat hier om een bundeling van Botvinnik-Smyslov (2009) en Botvinnik-Petrosian (2010). Het is sowieso mooi om beide toch wel samenhangende boeken in één band te hebben, maar stel je had ze allebei al dan voegt de heruitgave, op het voorwoord van Andy Soltis na, weinig toe. Dat voorwoord is overigens wel van hoge kwaliteit: vlot geschreven geeft het een beeld van de context en het verloop van de matches. Zeker de moeite waard, maar nogmaals niet voldoende om tot heraanschaf over te gaan.
Dan naar het boek. Het is ietwat onevenwichtig opgebouwd waarbij Mikhail Botvinnik als auteur opvoeren ietwat misleidend is. De matches uit 1954 en 1958 zijn immers integrale matchanalyses door de oud-wereldkampioen, maar de andere twee (die hij overigens verloor) zijn samengesteld uit analyses van verschillende spelers. Dat komt de gemiddelde kwaliteit en vooral de consistentie waardoor je als lezer meeleeft met de match niet ten goede. Vooral ook omdat de analyses van Botvinnik superieur zijn aan de vaak wat spaarzame uitwerkingen door onder andere Smyslov, Panov en Akopian. Ik wil een uitzondering maken voor Petrosian die wel bereid is om het achterste van zijn tong te laten zien in de paar partijen die hij indertijd onder handen heeft genomen.
Dan naar de hoofdmoot. Het is een lust om de analyses van Botvinnik te lezen. Hij is laat je meekijken in zijn hoofd en spaart zichzelf daarbij niet. Voor elke schaker is het interessant om te zien hoe een topspeler denkt, waardoor fouten veroorzaakt worden en hoe hij daar vervolgens mee omgaat. Botvinnik verkiest uitleg en duiding boven lange varianten en dat geeft dit boek zoveel meerwaarde.
Het boek is een soort pak van Sjaalman, want het bevat ook nog de aantekeningenboekjes van Botvinnik waarin hij zijn openingsvoorbereiding voor de matches noteerde. Dit is echter meer een aardige historische curiositeit (hetzelfde geldt voor de trainingsmatch tegen Furman in 1963 die verder niet geanalyseerd wordt) dan dat het veel toevoegt. De varianten zijn immers sterk verouderd en ook niet diepgaand uitgewerkt. Het laat wel zien hoezeer Botvinnik voorbereiding tot een wetenschap verhief en daarmee zijn tijd ver vooruit was.
Kortom, een fijn leerzaam boek. Het is jammer dat het wat onevenwichtig van opzet is, maar de sterke delen maken dat meer dan goed. Een waardevolle aanwinst en stuk schaakgeschiedenis mooi samengebald.
Koop dit boek als je wil leren van de beste. Mikhail Botvinnik is een eerlijke leermeester die veel heeft over te dragen over het spel en de schaakpsychologie.
Koop dit boek niet als je de eerdere uitgaves als bezit.
Bibliografische gegevens:
Titel: Botvinnik versus Smyslov and Petrosian: Four World Chess Championship Matches 1954, 1957, 1958 and 1963
Auteur: Mikhail Botvinnik
Uitgeverij: New in Chess
Pagina’s: 480
Gepubliceerd: 31 augustus 2023
Prijs: € 18,71
ISBN: 9789083347943
Dank voor de duidelijke recensie Berry. Ter aanvulling: de genoemde prijs is voor de e-book versie (normaal 24.95 euro, misschien Black Friday aanbieding). De paperback versie kost 29.95 euro; de hardcover versie kost 39.95 euro.
Ik vraag me af of bij deze heruitgave vermeld is dat van de WK match van 1954 tussen Botwinnik en Smyslov in Rusland een boek verschenen is met de analyses van Botwinnik. Ik heb de Duitse vertaling van dat boek, dat pas na de tweede match in 1957 werd uitgegeven. Uitgeverij Walter de Gruyter in Berlijn. Het origineel is dus door Botwinnik in het Russische geschreven, maar over het jaar van uitgave daarvan heb ik niets kunnen vinden. Wel wordt vermeld dat men eenzelfde soort boek over die match van 1957 wil uitgeven zonder dat Botwinnik daarbij expliciet wordt vermeld.
Niet voor ons, voor eigen gebruik noteerde Botwinnik voorafgaand aan de tweede match wat ik om te beginnen hier integraal overneem zonder diagram (de techniek daartoe beheers ik niet, gesteld dat ik over de mogelijkheid beschik) en wat in het boek in het laatste kwart van blz. 120 staat afgedrukt.
“[…] the usual system, Geller style.
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.g3 o-o 6.Lg2 e5 7.Pf3 Pbd7 8.o-o
[DIAGRAM]
If 8… c6 Smyslov (8… exd4 9.Pxd4 Pc5! 10.h3 Te8 11.Te1 a5 12.Dc2! (Petrosian) and then Le3 – Tad1, a3!, f4 (Df2) – White has no problems), then 9.Te1!”
Niet tussen haakjes staat “8… c6 Smyslov, then 9.Te1!”
In de eerste match had Smyslov 2x 8… c6 gespeeld en antwoord van B. was eerst 9.Le3 (0-1) en in de 24ste en laatste partij 9.h3 (0,5-0,5). 9.Te1 is afgaande op de databanken voor het eerst ooit gespeeld door Smyslov, Moskou 1947 tegen Plater, 1-0. Zowel voor als na Bs notitie is 9.Te1 door andere prominenten gespeeld, maar voor zover ik heb kunnen terugvinden nooit en te nimmer door B.
Was het psychologie? Zijn plan om Smyslov met diens eigen wapen te bestoken, wat hij wel 2x zonder succes in ’57 en ’58 deed door de Russische variant 5.Db3 tegen de Grünfeld met het van zijn tegenstander afkomstige … Lg4 in combinatie met … Pf6-d7-b6 te beantwoorden?
Tussen de haakjes staat al bij 12.Dc2 “Petrosian”, de zet is een correct pionoffer (12… Pfxe4 13.Pxe4 Lxd4 14.Lg5 Dd7 15.Pf6+) voor het eerst gespeeld door Pachman te Salsjöbaden 1948 tegen Lilienthal (0-1), Petrosian had ertegen met Zwart gewonnen van Levenfisj in 1949 en met Wit ermee gewonnen in 1951 van Kotov, B. had in 1952 te Boedapest ermee verloren van Geller met de ongenummerde zetten t/m f4 in die volgorde, waarbij het ! bij a3 opmerkelijk is, want Euwe en Pachman hadden a3 in de partij tegen Geller met ? gewaardeerd. In Petrosian – Kotov komt ook a3 voor en op zet 26(!) de zet tussen haakjes Df2, wekte Dc2-f2 bij B. herinnering aan zijn glanspartij tegen Capablanca in het AVRO-toernooi 1938, ook al was dat geen Konings-Indisch?
De zet speelt ook een rol na eerst een witte zet met de f-pion als Kotov de beste verdediging 24… c5! had gedaan. Ik meen zeker te weten dat ik over dat 24… c5! ooit op Schaaksite wat heb geschreven, heb dat tot dusver niet weten terug te vinden.
365chess.com/game.php?gid=2522407
chessgames.com/perl/chessgame?gid=1032473&comp=1 de gelegenheid tot 9.Te1!, ha,ha!