Tata Steel Chess ronde 5: Giri houdt hoofd koel & Eline doorbreekt vloek
Marc’Andria Maurizzi: cool achter de stukken en op het veld. ©Jurriaan Hoefsmit – Tata Steel Chess Tournament 2024
TATA is weer in volle gang. Afgelopen weekend speelde ikzelf nog mee bij de amateurs. Tijdens de zaterdagronde, tevens de eerste ronde voor de profs, hield Extinction Rebellion nog een goedaardige demonstratie bij het viaduct over de enige ingang van Beverwijk naar Wijk aan Zee. Op voorhand hield de aankondiging de gemoederen van de organisatie flink bezig. Het bleef bij een paar minuten oponthoud in ruil voor een informatieve Kappen met kolen!-flyer. Prima actie, lijkt me.
Na een aantal rondes spelen en een potje voetbal op de vrije dag is de rust in Wijk aan Zee wedergekeerd. De aangescherpte beveiliging bij De Moriaan speelt daar misschien ook een rol in: zonder online bezoekersreservering of deelnemerskaart kom je er niet in.
Masters
Op voorhand zou de partij Praggnanandhaa—Giri the one to watch zijn. Giri gaat met drieënhalve punt uit vier rondes strak aan de leiding; Praggnanandhaa won vorige ronde van wereldkampioen Ding Liren. Het lijkt erop dat Giri goed wegkwam deze ronde.
De Jobava-opening die “Pragg” koos moet voor Giri niet als een verrassing zijn gekomen. Zoals schaakmeester Jovanka Houska en grootmeester Robert Hess in de virtuele commentaarruimte al aangaven spelen zijn zus (en tevens schaakgrootmeester) Vaishali en hij regelmatig deze variant. Voornamelijk in snelschaakpartijen, dat wel. Niettemin liet Pragg zien waarom er behoorlijk wat pit in deze variant zit. Hier speelde hij 14.Da3! Strategisch een gehaaide zet; mocht zwart ingaan op het aanbod om dames te ruilen, dan worden zijn pionnen op de damevleugel zwak, kwetsbaar voor een frontale aanval door de torens. Het lijkt er evenwel op dat Giri’s antwoord adequaat was: 14…b4 15.Da4 0-0 16.Pc1! Het paard is op weg naar het sterke veld c5. Gelukkig voor Giri is zwart precies op tijd: 16…Tfc8 17.Pb3.
Hier speelt zwart 17…c5 en het sterke veld is afgedekt. De pointe is dat wit niet op b4 kan slaan: 18.dxc5 Pxc5 en in het geval van 19.Dxb4?? gaat het paard op b3 verloren door 19…Tab8. Het lijkt erop dat het ergste daarmee was afgewend voor Giri, want in het vervolg kon Praggnanandhaa geen ijzer met handen breken.
Een zware dag leek het ook voor de wereldkampioen te gaan worden. Ding Liren had veel bedenktijd nodig waar tegenstander Parham Magsoodloo, die aan de start van deze ronde eenzaam onderaan de ranglijst bungelde met 0,5/4, alles a tempo speelde.
Dat hij erop gebrand was te winnen bleek wel uit zijn besluit om in bovenstaande stelling het paard op f3 te offeren. Na 14.Lh4 gxf3 15.Dxf3 Kg7 lijkt het erop dat zwart niet zomaar uit de penning zal lopen. Bovendien zou de jonge Iraniër het paard van d2 via f1 omspelen naar veld d5, alwaar het opnieuw het paard op f6 onder schot zou nemen. Zo ging het ook:
Toen het eenmaal zover was had Ding echter gezien dat hij zijn dame best kon opgeven met 20…Pxd5. Inderdaad zou zwart drie lichte stukken aan de dame overhouden, omdat wit natuurlijk eerder al een stuk geofferd had. Daarom besloot Magsoodloo tot 21.exd5. Daarmee was de druk echter wel van de ketel: na 21…f6 22.dxc6 Lxc6 stond het weer gelijk. In het vervolg werden de dames snel geruild en het eindspel was niet spannend meer. Remise.
Ju Wenjun in kenmerkende focus-houding. ©Jurriaan Hoefsmit – Tata Steel Chess Tournament 2024
Niet alle partijen kenden een vredig besluit. Met twee overwinningen op rij aan het begin van het toernooi had Alireza Firouzja, van origine ook Iraniër maar tegenwoordig Frans staatsburger, een vliegende start. Daar wist de Chinese wereldkampioen bij de vrouwen, Ju Wenjun vandaag een stokje voor te steken. Daar leek het in eerste instantie niet op: Firouzja wist een vrijpion te creëren.
Na 21.Df1 fxe3 22.Dd3 ziet het er echter naar uit dat zwart zijn opgeschoten pionnetje ook weer kwijt zal raken. Dan gaan bovendien lijnen open die direct naar de zwarte koning zouden kunnen leiden. Firouzja probeerde zijn pion nog te redden met 22…e2, maar het openen van lijnen kon hij alleen vermijden door de dames te ruilen. Er volgde 23.Pf3 Df7 24.Pg5 Dg6 en 25.Dxg6 Lxg6.
In dit eindspel was de loper echter geen partij voor het paard; de witte pionnen staan hoofdzakelijk op zwarte velden, terwijl de zwarte c-pionnen voor het oprapen zijn. Het paard kan immers op beide kleuren komen. Een overtuigende overwinning van de Chinese.
Ook op het bord van Gukesh en Jan Nepomnjasjtsjii werd een beslissing bereikt. Dat was echter veel dramatischer.
In bovenstaande stelling speelde ‘Nepo’ nietsvermoedend 34…Lb4. Een blunder en eentje die meesters van zijn kaliber meestal niet maken. Soortgelijke blunders kostten de Rus eerder twee wereldkampioenschappen. In deze partij volgde ijskoud 35.Pxc6! en de zwartspeler kon gaan douchen. De clue is dat wit plots de loper op b4 onder schot neemt met de dame op g4. Ongeacht hoe zwart het paard neemt, wit antwoordt met 36.Txd5 en schakelt zo de verdediger van de loper op b4 uit. De partij duurde nog even voort, maar de Indiër met de witte stukken liet geen steekje meer vallen.
Door het verlies van Firouzja en de ontsnapping van Giri blijft de laatste, nu met een punt afstand, bovenaan het klassement staan.
Challengers
Een vraag die menig schaakfan zichzelf voorafgaand aan deze ronde stelde was: zou Eline Roebers vandaag de vloek doorbreken? Vier nullen op rij doen pijn, zelfs als je de gedoodverfde underdog van de groep bent. Bovendien heeft ze al een paar kansen laten liggen, bovenal in haar partij tegen Anton Korobov in de derde ronde. Wat zou vandaag brengen?
Het leek op een debacle uit te lopen. Hans Niemann, die na zijn overwinning in ronde 4 nog een persoonlijke blogpost publiceerde op zijn Substack, was duidelijk gebrand op een klinkende overwinning. Na 32 zetten stond het zo:
De witte pionnen zijn uit elkaar geslagen en de stukken communiceren niet. Handig was hier 32…Le4! geweest, om het gebrek aan harmonie in de witte stelling verder te benadrukken. Niemann ging met het paard terug naar e7, zodat Roebers de tijd kreeg om een en ander te hergroeperen.
Intimiderende persoonlijkheid van Niemann brengt Eline Roebers niet van haar stuk. ©Jurriaan Hoefsmit – Tata Steel Chess Tournament 2024
Waarschijnlijk gefrustreerd met het feit dat hij zijn superieure stelling niet had weten te benutten, begon Niemann het spoor echt kwijt te raken.
Hier speelde hij 36…De7? Een walgelijke zet, zo toonde Roebers met haar antwoord 37.Td6. Opeens doen de witte stukken mee en zijn de zwarte manschappen afgesneden van het slagveld. Na 37…Td8 38.Dd2 Tcc8 39.c5 doet alles weer mee. Vergelijk deze stelling maar eens met het voorlaatste diagram:
In onderstaande stelling wilde Niemann per se de eerder opgelopen schade goedmaken door 42…Nd5 te spelen.
Als dat werkt, wint zwart de c5-pion en neemt het initiatief over. Helaas voor hem werkt het allemaal niet. De zet bespoedigt het einde: 43.Lxd5 Txd6 44.cxd6 Dxd6 en nu moest de Nederlandse dameskampioen de enige zet vinden.
Dat liet ze niet na: 45.g4! Zwart kan de loper niet redden zonder een tempo toe te laten waarmee wit de penning over de d-lijn kan opheffen. Het duurde even voor Niemann zichzelf zover kon brengen om op te geven, maar Roebers kon opgelucht ademhalen. Is het hek nu van de dam?
Bij de Challengers-groep was er vandaag welgeteld maar één puntendeling (tussen Daniel Dardha en Anton Korobov). Liam Vrolijk was er tegen Salem Saleh dichtbij, maar het eindspel van dame tegen dame en pion is verrekte lastig. In onderstaande stelling liet hij dameruil toe; de belangrijkste manier voor de partij met een pion meer om het eindspel in diens voordeel te beslissen.
Hier speelde Vrolijk 69…Dc2?? Vermoeidheid, misschien? Hoe dan ook, na 70.Dg5+ moet zwart dameruil toelaten. Het is gelijk over.
Eerder in het toernooi won Stefan Beukema een mooie partij met torenoffer van Eline Roebers. Vandaag rekende nestor Erwin l’Ami echter zonder problemen met hem af. De partij duurde niet meer dan 21 zetten. In zijn interview met Fiona Steil-Antoni gaf L’Ami commentaar: “My opponent [Beukema, DZ] is a dangerous player. He is always fishing for tactics. So I decided to keep things as boring as possible.” Die strategie wierp hoegenaamd zijn vruchten af.
Het klopt allemaal niet bij zwart. Wit heeft de c-lijn ferm in handen. Na 19.Tc6 besloot Beukema maar direct het zwaard in te duiken met 19…Lf8 20.Txe6 a5. Na 21.Lxb5 gaf hij verbolgen op.
Ook bij Jaime Santos Latasa—toch niet de minste: hij was Europees kampioen rapid in 2022—ging het snel mis. De coole Fransoos Marc’Andria Maurizzi was daarvan de profiteur.
Het is niet eenvoudig hier met zwart op te reageren. De beste optie, zo zegt mij Stockfish 16, is om op c4 te nemen en de loper terug naar c8 te laten dringen. Begrijpelijkerwijs zat Santos Latasa daar niet op te wachten en speelde 10…La6? Na 11.Pe5 staat alles goed bij wit. Na 11…Dc8 12.Pc3! kon zwart bijvoorbeeld niet rokeren.
Veel anders dan 12…Lxb4 had hij daarom niet, maar dat liet 13.Pxd5 toe. Na 13…Pxd5 14.cxd5 Lxd2 belandde de zwartspeler echter van de regen in de drup: na 15.Pxf7!! kan de zwarte koning nergens meer schuilen.
Aan stijl heeft het bij Divya niet gelegen. Wellicht aan de houding? ©Jurriaan Hoefsmit – Tata Steel Chess Tournament 2024
De Indiase vrouwen Harika Dronavalli en Deshmukh Divya konden helaas het voorbeeld van hun vrouwelijke meestrijders Ju Wenjun en Eline Roebers niet volgen. Zij gingen tegen respectievelijk Leon Luke Mendonca en Mustafa Yilmaz de boot in.
Door zijn soepele overwinning van vandaag en de twee overwinningen die eraan voorafgingen gaat Erwin l’Ami nu met 4/5 alleen aan de leiding. Anton Korobov volgt hem op de voet met 3,5 punt. De heren treffen elkaar morgen…
