Recensie over 3 boeken van GM Karsten Müller
Inleiding
“Veelschrijver” grootmeester Karsten Müller heeft opnieuw een aantal pennenvruchten aan het papier toevertrouwd. Ik heb maar liefst drie recente boeken van hem op mijn bureau liggen die hij (tweemaal met een co-auteur) heeft uitgebracht. Alle drie de boeken zitten bomvol met opgaven die de lezer actief aan het werk zetten.
(klik op het plaatje om deze video te bekijken; zonder Premium Account wordt deze na een paar minuten afgebroken)
Ik ben onder de indruk hoe Karsten er telkens weer in slaagt om zoveel boeken te produceren waarmee hij de ware schaakliefhebber aanspreekt. Die liefhebber is hij zelf natuurlijk ook! Want hoewel hij een doctoraat in de wiskunde heeft, is het duidelijk dat hij het vizier op zijn grootste hobby, het schaakspel, heeft gericht. Hij werd grootmeester in 1998 en zijn PhD in wiskunde haalde hij in 2002 op de universiteit in Hamburg. Hamburg is ook de stad waar hij woont en werkt en niet geheel toevallig diende hij de “Hamburger Schachklub” al vele jaren in de Bundesliga.
Klik hier voor de recensie |
Klik hier voor de recensie |
Klik hier voor de recensie |
Binnen het schaakspel ligt zijn grootste liefde vooral bij het eindspel, dat deel van het spel, dat vele clubschakers liever mijden. Waarom eindspelen niet zo populair zijn heeft volgens mij vooral te maken met het onbekende en het gebrek aan oriëntatie dat clubschakers vaak hebben. Deels komt dat door een gebrek aan kennis, maar naar mijn mening ontstaat het ook omdat het tot een goede einde brengen van een gewonnen stelling juist in het eindspel soms bijzonder lastig is. De vaardigheden die nodig zijn hiervoor worden beheerst door misschien wel de beste schaker ter wereld, Magnus Carlsen, maar ontbreken veelal bij de ‘gewone speler’. Juist omdat op het bord zo weinig stukken staan, is het moeilijk kiezen welke zet je moet spelen. Plotseling doemen er zoveel mogelijkheden op dat veel spelers de weg kwijt raken. Kwesties als “moet je in een toreneindspel de vijandelijke koning verticaal of horizontaal afsnijden”, of “waarheen speel ik mijn koning” zijn soms uiterst lastig te bepalen. Juist dan is het prettig als een eindspelexpert als Müller ons vertelt waar we op moeten letten. Zijn werk voor Chessbase is dan ook heel bepalend.
Behalve zijn frequente rubriek op deze site “Endgame Magic” (waarin hij op instructieve wijze diverse actuele eindspelen bespreekt) laat hij zich niet onbetuigd in het Chessbase magazine waarin ook vrijwel altijd een eindspelrubriek van hem terug te vinden is, vooral in videoformaat.
Een voorbeeld van een “Endgame Magic” op de homepage is het volgende waarin hij het prachtige eindspel tussen Abdutassorov en Giri (tijdens het Tata Steel Tournament in Wijk aan Zee) bespreekt in een instructieve video.
Besprekingen
BOEK 1: ENDGAME MAGIC – Karsten Müller & Jerzy Konikowski
“Endgame Magic” is dan ook niet geheel toevallig de titel van één van zijn laatste boeken uitgebracht door Uitgeverij Joachim Byer Verlag (JBV Chessbooks).
Zoals Karsten wel vaker doet, is het boek met een co-auteur samengesteld, in dit geval Jerzy Konikowski. Zoals beide auteurs in hun inleiding schrijven is het boek opgedeeld in vier delen:
PART I: Strategic and tactical motives in the endgame
PART II: Practice makes perfect
PART III: Endgame magic – Test your technique and tactics
PART IV: Examples from current GM practice
Om aan te geven wat de lezer kan verwachten is het eerste gedeelte opgedeeld in thematische hoofdstukjes met bijvoorbeeld als titel:
• De actieve koning
• Mataanval in het eindspel
• Doorbraak
• Zetdwang
• Vesting
• Enzovoort.
Het boek bestaat, zoals de meeste boeken van Müller, uit voornamelijk voorbeelden en opgaven. Van beide onderdelen bespreekt hij de spelvoering, gelardeerd met commentaar en varianten. Opvallend is dat Müller de lezer graag van dienst wil zijn door bij elk diagram een QR-code te plaatsen die gelinkt is aan de stelling plus het zetverloop. De lezer wordt via die code omgeleid naar De analyses en het commentaar zijn uiteraard achterwege gebleven maar de ‘kale’ varianten zijn wel zichtbaar. Als voorbeeld uit hoofdstuk 19 “Tactical tricks” de volgende stelling:
Oparin,G – Lomasov,Semen
De oplossing staat verder ook uitgewerkt in de viewer met het commentaar van Rafiee in het Nederlands vertaald.
Een zeer leerzaam geheel, waarbij elke clubschaker heel gericht opgaven kan doen met thema’s die hij leuk vindt, of juist datgene kan trainer waar hij/zij niet zo goed in is.
Titel: Endgame Magic
Auteurs: Karsten Müller & Jerzy Konikowski
Uitgeverij: JBV Chessbooks
Pagina’s: 322
Gepubliceerd: 2023
Prijs: € 29,80
ISBN: 978-3-95920-957-1
Website van de uitgever: www.schachversand-ullrich.de/
Teaser (pdf): www.blickinsbuch.de/item/7630988e198aec30db02b8a3ed65e322
BOEK 2: THE HUMAN FACTOR IN CHESS – THE TESTBOOK – Karsten Müller & Luis Engel & Makan Rafiee
Het is alweer een tijd geleden dat ik een recensie schreef over een boek dat Müller samen met co-auteur Luis Engel schreef met als titel “The Human Factor in Chess”. De originele insteek van dit boek was dat zij de verschillende archetypen van de mens hebben geprobeerd te vertalen naar het schaken. Specifieker gezegd: ze spreken over de volgende vier archetypen
1) De activist
2) De reflector
3) De pragmaticus
4) De theoreticus
Deze vier karaktertypen vormen de basis van vier lange hoofdstukken die veelal uit de volgende onderdelen bestaan:
• Een aantal wereldkampioenen en topspelers die voldoen aan het criterium
• Hun sterke en zwakke punten in het schaken of speciale stereotiepe eigenschappen
• Typische neigingen zoals het nemen van risico’s of juist het uitbannen daarvan
• Hun openingskeuzes en ook hun typische behandeling van middenspelen en eindspelen
Voor een veel uitgebreidere en nadere invulling hiervan verwijs ik graag naar mijn eerdere recensie: www.schaaksite.nl/2021/09/04/recensie-the-human-factor-karsten-muller-luis-engel/
Het heeft even op zich laten wachten, maar inmiddels is er ook een “Workbook” in elkaar gestoken waarbij nog een derde co-auteur, FM Makan Rafiee, is toegevoegd. Rafiee heeft een in hoofdstuk 6 een test in elkaar gesleuteld om te bepalen wat voor archetype de speler die deze test doet zelf is. Behalve de opgaven in de rest van het boek, vind ik dit een heel extra aardige uitdaging voor de lezer die is vermoedelijk al eerder afgevraagd heeft wat voor soort speler hij/zij is. Door eerlijk antwoord te geven op de vragen en vervolgens het antwoord op te zoeken, krijgt hij/zij een idee of het beeld dat hij/zij van zichzelf heeft klopt.
Hieronder een leuk voorbeeldje hiervan.
Malakhov, Vladimir – Dvoirys, Semen I
De vraag is, wat doe je:
1) Trek je lange tijd uit om de combinatie 20…Lxa3 te berekenen om te kijken of die wint of niet.
2) Of speel je 20…h6 (met de bedoeling …Pd5) zonder lang te rekenen.
De oplossing staat verder ook uitgewerkt in de viewer met het commentaar van Rafiee in het Nederlands vertaald.
Titel: The Human Factor in Chess – The Testbook
Auteurs: Karsten Müller
Uitgeverij: JBV Chessbooks
Pagina’s: 206
Gepubliceerd: 2023
Prijs: € 23,00
ISBN: 978-3-95920-951-1
Teaser (pdf): www.blickinsbuch.de/item/1b8dca94602b645193bb03fff42a7cc6
BOEK 3: TYPICAL QUEEN’S GAMBIT Exchange Variation – Karsten Müller
Bij het doorwerken van dit boek kon ik meteen eens zien in hoeverre mijn eigen werk met betrekking tot de zogenaamde “Karlsbad-structuur” beoordeeld kan worden. In “Understanding before Moving 2 – Queen’s Gambit Structures” (of de Nederlandse versie “Begrijp wat je doet – Damegambietstructuren”) heb ik zelf ook een hoofdstuk gewijd aan de pionnenstructuur die ontstaat in de ruilvariant van het Damegambiet (zie het schematische diagram hier linksonder).
Alle pré’s en contra’s rondom deze specifieke pionnenstructuur geven een enorme rijkdom aan ideeën weer, hetgeen ik ook bij het schrijven van het hoofdstuk in mijn boek ontdekte. Het boek van Müller bewijst inderdaad dat er meer op hemel en aarde op dit gebied dan je aanvankelijk zou denken.
En omdat de grootmeester je altijd appelleert om een actieve leerhouding aan te nemen, ging ik aan het werk om te proberen diverse van zijn opgaven op te lossen. Sommige prikkelende vragen leverde evenzovele prikkelende antwoorden op en niet zelden zijn de oplossingen bepaald niet voor de hand liggend. Als ik mijn conclusie getrokken had en bij de oplossing ging kijken, bleek dat ik regelmatig niet alles had gezien of tenminste onderschat had. Bij de uitwerkingen van alle partijen, laat Müller zich ook niet onbetuigd omdat hij het vaak niet kan laten om nog meer valkuilen te tonen die in de partij soms aan de oppervlakte kwamen.
Tijd voor één van de opgaven die mij intrigeerde:
Siekierski, Pawel – Grabarczyk, Miroslaw
1. d4 d5 2. Pf3 Pf6 3. c4 c6 4. Pc3 e6 5. cxd5 exd5 6. Lg5 Db6 7. Dc2 Pbd7 8. e3 g6 9. Ld3 Lg7 10. O-O O-O 11. Tab1 a5 12. a3 Te8 13. b4 axb4 14. axb4 Ta3 15. Tb3 Da7
De oplossing staat verder ook uitgewerkt in de viewer met het commentaar van Rafiee met in het eerste geval van de auteurs van het boek in kwestie, Mueller en Konikowski (door mij in het Nederlands vertaald).
Titel: Typical Queen’s Gambit Exchange Variation
Auteur: Karsten Müller
Uitgeverij: JBV Chessbooks
Pagina’s: 176
Gepubliceerd: 2023
Prijs: € 23,00
ISBN: 978-3-95920-958-8
Teaser (pdf): www.blickinsbuch.de/item/f99843eeb7b3bff8a8747d3676cb1882
Conclusies
Bij het doornemen van de drie boeken die ik via de uitgeverij mocht ontvangen, kan ik niet anders zeggen dat Karsten Müller weer duidelijk zijn stempel heeft gezet op de inhoud. Behalve dat hij ongetwijfeld ook de nodige ideeën zal hebben aangedragen bij zijn coauteurs, valt vooral op dat Müller de lezer met zijn aanpak actief aan de gang zet. Het wordt niet verwacht dat je deze boeken half onderuit gezakt op de bank voor de tv gaat lezen. Nee, je moet eigenlijk een bord en stukken erbij pakken en de stellingen opzetten om de vraag te beantwoorden die de auteur voor jou in gedachten heeft. Omdat het misschien niet helemaal van deze tijd is om er een fysiek bord bij te pakken (hoewel dat nog steeds het beste is om iets goed op te slaan in het geheugen!), maakt Müller het de lezer makkelijk met QR-codes en kun je toch via je telefoon of je tablet doorlinken naar de stelling. Daar wordt meestal dan ook de juiste oplossing getoond, met varianten, stellingsoordelen en soms ook met de nodige tekst. In het boek staat vaak nog iets meer en het is ook niet overal zo dat de auteur alles wat in het boek staat ook digitaal aanbiedt. Dat zou het kopiëren iets te makkelijk maken maar het feit dat Müller via Chessbase de digitale uitwerkingen aanbiedt, is natuurlijk een fraaie toevoeging op de papieren versie. Bij alles draagt Müller ook zijn eigen archetype, de activist, uit omdat hij erin slaagt om de lezer bij de les te houden! Passiviteit wordt niet beloond, dat is duidelijk! Het moet een hels karwei zijn om rondom alle minutieus uitgewerkte modelvoorbeelden die hij aanbiedt ook veel opgaven te bedenken die passen bij de thema’s die hij in gedachten heeft. In die zin is het heel begrijpelijk dat hij coauteurs heeft ingeschakeld die ongetwijfeld graag met deze noeste werker in zee gaan. De collectie aan voorbeelden is mooi geordend en via de inhoudsopgave kan de lezer zelf zoeken naar iets van zijn eigen gading. Als ik dan toch een puntje van kritiek mag uiten, dan is in mijn ogen in het boek “Endgame Magic” de lijst van subonderwerpen die onder Part I worden aangeboden een beetje een ‘allegaartje’ met van alles en nog wat. Het was wellicht een idee geweest om een andere ordening aan te brengen. Zo zie ik het hoofdstuk “Theoretical rook endings” staan. Daar komen praktijkvoorbeelden aan bod waarin een speler op een slimme manier afwikkelt naar een theoretisch bekend eindspel dat gewonnen is. Ik begrijp wat hij hiermee wil, maar bijvoorbeeld in het hoofdstuk 14 “Liquidation” ben je eigenlijk ook het aan het afwikkelen naar bijvoorbeeld een gewonnen pionneneindspel. Had er dan niet een lang hoofdstuk met ‘afwikkelen’ kunnen worden geplaatst? Wat ik wil zeggen is dat deze onderwerpen stuk voor stuk interessant zijn, maar dat ik persoonlijk iets meer structuur of handvatten zou willen zien om ze in het juiste perspectief te plaatsen. Ik eindig graag met de complimenten aan Müller die er wat mij betreft weer in geslaagd is om het nodige ‘huiswerk’ voor de actieve clubschaker te produceren!
