Twee recensies: Dream Moves (Sher) en Winning Chess Middlegames (I.Sokolov)
Omdat uitgeverij New in Chess zo vriendelijk is mij regelmatig te voorzien van hun meest recente uitgaven, vond ik het tijd worden om eens een tweetal boeken, die mijn speciale aandacht trokken, eens grondig door te nemen en mijn mening erover te geven. En ik moet zeggen: petje af voor wat de twee auteurs afgeleverd hebben.
De eerste, de voormalige Sovjettrainer en later geëmigreerd naar de Verenigde Staten, GM Miron Sher, heeft zijn eigen boek niet meer kunnen meemaken. Hij stierf in 2020 maar zijn vrouw en zoon hebben met hulp van zijn voormalige pupillen, onder andere Peter-Heine Nielsen, Robert Hess en Fabiano Caruana, een prachtig werk afgeleverd dat postuum hoog aangeslagen mag worden.
En de Bosnisch/Nederlandse grootmeester Ivan Sokolov heeft eveneens niet stil gezeten. Omdat hij zijn carrière als bordspeler in de ijskast heeft gezet en zich toelegt op het trainen en coachen van talenten en teams, is hij nu bezig om zijn enorme kennis van het middenspel te openbaren. We mogen blij zijn dat hij zo openhartig spreekt over de moeilijke middenspelen die ontstaan in – wat ik noem – de grote openingen, zoals het Siciliaans, het Spaans of bijvoorbeeld het Frans. Mijn interesse ging onmiddellijk uit naar zijn beschouwing over één van de meest typische middenspelen die er bestaan, het egelsysteem, ook wel het drierijensysteem genoemd.
 |
 |
| Klik hier om te springen naar de bespreking van boek 1 | Klik hier om te springen naar de bespreking van boek 2 |
DREAM MOVES – Miron Sher
De voormalige Oekraïense/Russische grootmeester en sinds 1997 een Amerikaans staatsburger, heeft een prachtig boek op zijn naam gezet. Geboren in 1952 is hij slechts 68 jaar geworden; hij stierf in 2020 maar zijn belangrijke nalatenschap is nu in boekvorm verschenen. Miron Sher is de auteur van dit werk dat pas vier jaar na zijn dood is uitgekomen.
Zijn belangrijkste pupillen waren de Deense grootmeester Peter-Heine Nielsen (de coach van Magnus Carlsen) en de Amerikaanse GM Robert Hess, die hij begon te trainen vanaf zijn zevende en naar later bleek zijn levenslange coach is gebleven. Ook niet misselijk is Shers bijdrage aan de carrière van Fabiano Caruana en vele andere talenten.
Voor een zeer uitgebreide levensloop geeft de Wikipedia veel info: en.wikipedia.org/wiki/Miron_Sher
Van de Nederlandse schaakjournalist Peter Doggers is een mooi en ingrijpend ‘In memoriam’ verschenen.
Dit stuk eindigt ongeveer met ‘[He was] one of the greatest trainers left,’ Mikhalchishin said. ‘Pity that he did not write a book about his experience.’ Het lijkt erop dat die lacune met dit schitterende boek zijn nalatenschap is veilig gesteld!
Dan over het boek dat ik met grote verwondering heb doorgewerkt. Naast een mooi persoonlijk voorwoord van zijn ‘long-life-pupil’ Robert Hess en van /Shers vrouw en zoon ziet de inhoudspagina er zo uit:
Hoofdstuk 1 De tussenzet
Hoofdstuk 2 Het ongedekte stuk
Hoofdstuk 3 De 20% regel
Hoofdstuk 4 De open lijn
Hoofdstuk 5 De ‘Droom Zet’ – doe een wens
Ik denk dat u ongetwijfeld hetzelfde denkt als ik, direct geïntrigeerd door de titels van de hoofdstukken 3 en 5. Wat houdt die 20% regel eigenlijk in?
De auteur schrijft: ‘Tactical opportunities do not typically come out of nowhere. One of the major triggers helping players recognize such chances is the pawn structure. If the pawn is positioned on the fith or better yet the sixth rank (fourth and third rank respectively if one is playing Black), the 20% rule comes into play. This rule states that when considering candidate moves in such positions, pushing the pawn should be the first of those candidate moves. In my experience, in roughly 20% of such cases, such a pawn move proves to be the best continuation. We will take a look at several examples illustrating this important principle’.
(In het Nederlands vertaald: ‘Tactische kansen komen meestal niet uit het niets. Een van de belangrijkste triggers die spelers helpen dergelijke kansen te herkennen, is de pionnenstructuur. Als de pion op de vijfde of beter nog de zesde rij staat (respectievelijk de vierde en derde rij als men met zwart speelt), treedt de 20%-regel in werking. Deze regel stelt dat bij het overwegen van kandidaatzetten in dergelijke posities, het opspelen van de pion de eerste van die kandidaatzetten moet zijn. In mijn ervaring blijkt in ongeveer 20% van dergelijke gevallen zo’n pionzet de beste voortzetting te zijn. We zullen enkele voorbeelden bekijken die dit belangrijke principe illustreren.’)
Hess, Robert L – Koneru, Humpy
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 a6 5. Ld3 Lc5 6. Pb3 Le7 7. O-O d6 8. Dg4 g6 9. Dg3 Pc6 10. a4 Pf6 11. Lh6 Ph5 12. De3 g5 13. Le2 Pf4 14. Lg7 Tg8 15. Lc3 e5 16. Lc4 h5 17. Pa3 g4 18. Tfd1 Tg6 19. Ld5 Lg5 20. De1 Pxd5 21. exd5 Pe7 22. Pc4 b6 23. Lb4 Lf5 24. Lxd6 Lxc2 25. Lxe7 Lxe7 26. Pxe5 Lxd1 27. Txd1 Tf6 28. De4 Dd6 29. Pd4 O-O-O 30. Pf5 Dc7
Op 33. Pxd6+ wint wit zowel na 33…Tdxd6
[als na 33…Tfxd6 34. Tc1+ Tc6 35. Txc6#] 34. Tc1+ Tc6 35. Txc6+ Txc6 36. Dxc6+
1-0
Vachier Lagrave, Maxime – Nakamura, Hikaru
29. Pxf7! Lxf7 30. Lxh6 gxh6
31. e6!
Funnily enough, compared to 28…Rxg5 Black has an extra piece! But he’s losing it back and White has an enormous initiative.
32. g4! Lxg4
Or 32…Ke7 33. gxh5 Tg8+ 34. Kh2 Tg7 35. Tef1+-
33. e7
De tweede opmars van de pion wint nog meer materiaal.
33…Pd7 34. exd8=D+ Kxd8
The best chance for Black, This endgame isn’t a piece of cake for White.
35. Tf7 h5 36. Tg7 Pc5 37. Te5 b6 38. Kf2 a5
39. Txc5
A radical decision – which brought the result in the game! Of course, the idea is to destroy Black’s pawn structure and good coordination at the price of one of White’s two extra exchanges.
39…bxc5 40. Tg5 Kc8 41. Txc5 Kb7 42. Txa5 Kb6 43. Tg5 Ld1 44. c3 c5 45. Ke1 Lf3 46. Kd2 Kb5 47. Tg7 c6 48. Kc1 c4
That could be a mistake. Perhaps waiting was the best strategy to keep the c4-square available for the black king in case the white monarch goes too far.
49. Tg5+ c5 50. Kd2 h4 51. Ke3 Ld1 52. Tg1
Now Black is losing his h4-pawn and decided to call it a day.
1-0
Hoofdstuk 5 heeft ook een aansprekende titel “The Dream Move – make a wish”. Sher beschrijft de trainingssituatie van een groep spelers waarbij hij aan één van de toehoorders vraagt: ‘Wat denk jij dat de beste zet is in deze stelling’. De vraagt blijft vervolgens onbeantwoord. De schaakstudent begint varianten te berekenen zonder tot een conclusie te komen. Sher geeft in het boek aan dat er diverse methoden zijn om tot de juiste zet te komen en komt dan tevoorschijn met wat hij bedoelt met de titel van dit hoofdstuk: ‘Wat zou in deze stelling het mooiste zijn wat je kan overkomen?’ Dat deed hij bijvoorbeeld bij de volgende beroemde stelling uit een partij Short – Timman, Tilburg 1991. Daarbij gaf de trainer aan dat je de zet in deze stelling niet direct kunt spelen, maar dat je kunt bedenken welk stuk naar het mooiste veld gespeeld zou kunnen worden. En inderdaad was er een “dromer” die eigenlijk als grap aangaf dat de witte koning erg mooi op h6 zou staan. En dat is nou precies het plan dat Short hier tevoorschijn wist te toveren. Het is onwaarschijnlijk dat in een middenspelsituatie met alle zware stukken op het bord de koning mag helpen bij een mataanval.
Short, Nigel D – Timman, Jan H
Deze stelling is al heel wat keren afgedrukt in tijdschriften en op websites maar hij blijft mooi.
31. Kh2!
Achter dit verrassende zetje gaat een formidabel en origineel plan schuil.
31…Tc8?!
Hij blijft volharden in passiviteit maar in feite is de stelling in hogere zin al verloren. Timman had gezien dat 31…Lc8 eigenlijk niet werkt vanwege 32. Pg5! Dxd7 33. Txd7 Lxd7 34. g4 hxg4 35. h5 en het mat valt niet te voorkomen.
32. Kg3! Tce8 33. Kf4! Lc8 34. Kg5!
En opgegeven. Wat een fantastisch concept! Na 34. Kg5 gaf Timman op vanwege bijvoorbeeld 34…Lxd7 [34…Kh7 35. Dxg6+ Kh8 36. Dh6+ Kg8 37. Kxh5 gevolgd door Te4#.] 35. Kh6 en het is mat op de volgende zet.
1-0
In het volgende fragment valt de imaginaire kracht van de “rekenaar” Caruana op. Wellicht dankzij deze prachtige techniek van zijn leermeester is hij in staat om de meest wonderlijke varianten vrijwel perfect tot het einde door te rekenen. Mede hierdoor is hij voor elke tegenstander ter wereld moeilijk om te bestrijden.
Nisipeanu, Liviu Dieter – Caruana, Fabiano
In deze stelling kwam zwart met een onverwachte wending tevoorschijn. Zijn “dream move” is om zijn vrijpion van a7 zo snel mogelijk naar de overkant te brengen en daar accepteert hij zelfs heel wat materiële verliezen voor.
27…a5!
No time to waste!
28. Pd4
Dit was het oorspronkelijke idee van wit toen hij bezig was zijn paard om te spelen via g3-e2 naar d4. 28. Le7 Pb6 29. Td1 Te6 30. Ld8 Lxd8 31. Txd8+ Kg7∓
28…axb4!
Hij neemt de loper, hetgeen de sleutelzet is tot datgene wat hij op zijn netvlies heeft staan!
29. Pxc6 b3!
Na 29…bxc6? 30. Txc7+- zou wit winnen.
30. Txc7
30. Pb4 b2 31. Td1 Pd2-+ Hier was misschien 30. Pa7!? relatief gezien het beste omdat zwart na 30…b2 31. Td1 nog even een sterke voortzetting moet zien: 31…Lf4! [Zwart doet zichzelf enorm te kort met 31…Pd2? want na 32. Pb5!= heeft wit zich gered!] 32. Tb1 Lc1-+ en de dreiging …Pd2 valt niet te pareren. Daarbij moet wel vermeld worden dat het eindspel na 33. Pb5 Pd2 34. Pa3 Pxe4 kansloos is voor wit. 30. Pe7+ Kf8 31. Txc7 Pd6-+ leidt tot ongeveer dezelfde verwikkelingen als in de partij.
30…Pd6!
Nog een briljante zet tot besluit. Het paard stopt alle manieren voor wit om de toren nog ergens naartoe te kunnen spelen zodat hij de doorgebroken b-pion kan tegenhouden. Een fraai geheel!
0-1
Foto opgenomen in het boek Dream Moves van Miron Sher.
Conclusie
Alle hoofdstukken zijn opgebouwd rondom de thema’s die de titel van het hoofdstuk aangeeft. Daarbij komt een mooi deel van de collectie die Sher heeft aangelegd volledig geanalyseerd en van commentaar voorzien tevoorschijn. En uiteraard mag de lezer zichzelf ook verdiepen in een hele reeks opgaven, die aan het eind van elk hoofdstuk ook keurig zijn uitgewerkt. Het is opvallend dat – naast sommige klassiekers uit de Sovjet en Russische periode van Sher – ook ontzettend veel actueel materiaal zit. Zelfs tot en met 2020 het jaar van zijn overlijden.
Een prachtig boek waar de (gevorderde) clubschaker veel plezier aan kan beleven!
Titel: Dream Moves
Auteurs: Miron Sher
Uitgeverij: New in Chess
Pagina’s: 304
Gepubliceerd: 2024
Prijs: € 27,95
ISBN: 978-90-833827-4-6
Bestelpagina van de uitgever: www.newinchess.com/dream-moves
Teaser (pdf): www.newinchess.com/media/wysiwyg/product_pdf/9212.pdf
WINNING CHESS MIDDLEGAMES – IVAN SOKOLOV
De auteur van dit boek, grootmeester Ivan Sokolov, hoeft in Nederland geen verdere introductie. Mocht u meer van hem willen weten, geeft de (weinig actuele) Wikipedia pagina van hem de nodige achtergronden: nl.wikipedia.org/wiki/Ivan_Sokolov
Hoewel hij nog af en toe achter een schaakbord te vinden is, heeft hij zijn actieve carrière min of meer op een laag pitje gezet. In zijn voorwoord in dit boek zegt Sokolov zelf het spelen van toernooien in 2013 heeft beëindigd. Hij heeft zich toegelegd op het trainen en coachen van spelers en (landen)teams, waarbij de winst van Oezbekistan in de Olympiade van 2022 zijn meest opvallende prestatie was. Een jong team, dat aangevoerd werd door de slechts 17-jarige Nordibek Abdutassorov, won op ongelooflijke wijze dit evenement waarbij alle topteams, inclusief het ogenschijnlijk oppermachtige Verenigde Staten. Daarnaast heeft hij een tijdje in Iran gewerkt met Alireza Firouzja en Parham Maghsoodloo, inmiddels bekende GM’s.
Naast dit alles blijkt Sokolov ook een noeste werker te zijn als het gaat om de publicatie van boeken en het opnemen van dvd’s. Onze recensent Zyon Kollen heeft al het nodige van Sokolov besproken, waarbij de laatste keer onderstaande boek door hem gerecenseerd is: www.schaaksite.nl/2018/06/26/boekrecensie-chess-middlegames-volume-2-van-ivan-sokolov/
Zijn laatste boek is weer een openbaring in een nieuwe serie waarbij hij probeert zijn kennis van het middenspel te delen met een groot publiek. In het boek dat op mijn bureau ligt, lijkt hij dezelfde weg ingeslagen te zijn als in bovengenoemde serie. Tenminste dat was mijn eerste indruk, maar inmiddels denk ik dat hij toch een beetje een andere insteek heeft hiermee. Elk hoofdstuk beslaat dan wel een openingsvariant maar Ivan start vrijwel meteen met een diagram waarin de middenspelstelling die hij voor ogen heeft, direct besproken wordt. Zo neemt hij de lezer mee naar de typische pionnenstructuur die hij graag wil bespreken, waarna hij de kennis die hij heeft, kan tonen aan de hand van goed geanalyseerde partijen.
De titels van de hoofdstukken zijn:
Hoofdstuk 1 De Rauzervariant, dubbele f-pion voor zwart
Hoofdstuk 2 De Maroczy Bind
Hoofdstuk 3 Het Egelsysteem
Hoofdstuk 4 De Svesnikov variant
Hoofdstuk 5 De Franse Verdediging, Winawervariant
Hoofdstuk 6 Het Italiaans, het Russisch en het Spaans
Hoofdstuk 7 Opgaven (en oplossingen)
Wat opvalt bij deze titels die hij gekozen heeft, is de typische pionnenstructuur die in het middenspel kan ontstaan en meestal ook vrij lang op het bord blijft. Als liefhebber van het egelsysteem, begon ik uiteraard meteen te bladeren in hoofdstuk 3. Aangezien ik zelf ook een boek heb geschreven over deze opstelling (Sleutelconcepten in het Middenspel – De egel), leek het me interessant om te zien wat Ivan zijn visie is op de egel. Een typische egelstructuur zien we in het volgende diagram.
Voor de lezer van dit artikel die niet zo vertrouwd zijn met de ideeën van zwart om vrijwillig terug te kruipen op de onderste drie rijen en dan vanuit deze “loopgraven” te proberen de tegenstander uit het zadel te tillen. Het is goed om te beseffen dat de pionnen die zwart op de zesde rij heeft gezet ervoor zorgen dat er geen wit stuk zich op de vijfde rij kan begeven. Daarom krijgt het ook de naam van het beestje mee: de stekels zorgen ervoor dat je dit kleine ‘onschuldige’ diertje niet zo gemakkelijk kunt benaderen.
Een aantal schematische plannen (voor beide spelers) die ik aanbied in mijn boek worden ook door Sokolov besproken. Zo geef ik voor wit een plan aan dat gekenmerkt wordt door het plan in het volgende (schematische) diagram:
Het plan luidt om met a2-a4-a5 te gaan werken in een poging één van de stekels op te ruimen. Na …b6xa5 volgt dan Pd4-b3xa5 waarna dat paard op a5 een ondermijnende werking in het zwarte kamp zou kunnen genereren. Ik heb het plan een paar keer in partijen moeten bestrijden en dat viel niet mee. Tot mijn verbazing zie ik dat Sokolov aangeeft dat zwart zijn “egelstrijdwijze” mag opgeven met de voor mij bijzondere zet …a6-a5 op het moment dat wit a2-a4 heeft gespeeld. Daarmee geeft hij veld b5 vrijwillig op en kan er dus een wit stuk op b5 landen. Sokolov geeft de partij Dominguez Perez tegen Andreikin, waarin zwart zich inlaat op dit type stelling. De uitgebreide analyses, samen met de goede uitleg, geven mij voor een toekomstige partij weer wat nieuwe ideeën die ik graag een keer in de praktijk wil gaan toepassen (u bent dus gewaarschuwd 😁).
Dominguez Perez, Leinier – Andreikin, Dmitry
(Analyse in het Duits van GM Kritz)1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 a6 5. c4 Pf6 6. Pc3 Lb4 7. Ld2 Dc7 8. a3 Le7 9. Le3 d6 10. Le2 O-O 11. O-O b6 12. Dd2 Lb7 13. f3 Pbd7⇆
Es ist eine typische Igelstellung entstanden, in der beiden Seiten ihre Chancen haben.
14. Tfc1
14. Tac1 Tac8 15. Tfd1 Das ist eine Standardaufstellung für Weiß. 15…Db8 16. Lf1 Tfe8 17. Kh1 Ld8 18. Lg1 h5 19. Df2 Pe5⇆ Topalov – Kasimdzhanov (Tripoli, 2004). Die Stellung ist ungefähr ausgeglichen.
14…Tac8
14…Pe5 15. b4 Der Bauer c4 hängt niemals in solch einer Stellung, weil die schwarze Dame gefangen wird. 15…Pxc4? 16. Lxc4 Dxc4 17. Pa4+-
15. a4
15…a5!?
Interessant! Schwarz gibt das Feld b5 auf, stoppt dafür das weiße Spiel mit a4-a5. Wenn er den Bauer d6 halten kann, dann ist seine Stellung gar nicht so schlecht. 15…Db8 16. a5 bxa5 17. Txa5 Ld8 18. Taa1 Lc7 19. Kh1 Tfe8 20. b4± Dominguez Perez – Lorenzana (Santiago de los Caballeros, 2011)
16. Pdb5 Db8 17. Lf4
17. Td1 Tc6! [17…Pc5? 18. Pxd6 Tcd8 (18…Pb3 19. Pxc8 Pxd2 20. Pxe7+ Kh8 21. Txd2 Dc7 22. e5 Pe8 23. Tad1 Dxe7 24. Td7+-) 19. Lxc5 bxc5 20. e5+-] 18. Lf4 Pe5 Weiß kann forciert nichts gewinnen, das heißt, dass Schwarz demnächst Rd8 spielt, den Bauern d6 verteidigt und danach versucht sein Spiel zu organisieren.
17…Pe5 18. b3 Tfd8=
19. Kh1 h5
Das ist immer ein zweischneidiges Unternehmen. Schwarz will eine Initiative am Königsflügel entwickeln, doch Weiß bekommt dafür Felder, das erste Feld ist g5.
20. Lf1
20. Td1!? h4 [20…Pg6 21. Le3±] 21. Lg5 h3 22. gxh3⩲
20…h4 21. Df2 Tc5 22. Le3
22. Dxh4?? Pg6 23. Dg3 Ph5-+
22…d5!
Den Turm kann man nicht nehmen, die entstehende Stellung ist kaum zu halten.
23. exd5
23. Lxc5 Lxc5 24. Dxh4 dxe4 25. fxe4 Peg4∓
23…exd5 24. cxd5
24. Lxc5 Lxc5 25. Dxh4 dxc4 26. bxc4 Pxf3 27. gxf3 Lxf3+ 28. Lg2 Lxg2+ 29. Kxg2 Td2+ 30. Kf1 Txh2
-+
24…h3!
Die schwarze Initiative ist sehr gefährlich!
25. Td1
25. Lxc5 Lxc5 26. Dg3 hxg2+ 27. Lxg2 Pxd5 28. Pxd5 Lxd5©; 25. d6!? Das könnte die stärkste Fortsetzung gewesen sein. 25…Lxd6 26. Pxd6 hxg2+ 27. Lxg2 Pd3! 28. Df1 Dxd6 29. Lxc5 Dxc5 30. Tc2 Ph5© Schwarz hat trotzdem superstarke Kompensation.
25…Pxd5 26. Lxc5
26. Pxd5 Tcxd5 27. Txd5 Lxd5∓ Schwarz hat Initiative für nichts.
26…Lxc5 27. Dg3
Verliert. 27. Dh4! , um den Turm d8 unter Beschuss zu halten, so dass das Nehmen auf c3 nicht möglich ist. 27…hxg2+ 28. Lxg2 Pg6 29. Dg3 Pgf4 30. Pxd5 Lxd5 31. Pc3⇆
27…Pxc3 28. Txd8+
28. Pxc3 Ld4 29. Tac1 hxg2+ 30. Lxg2 Lxc3-+
28…Dxd8 29. Dxe5
29. Pxc3 Dd4-+
29…Pd1!-+
Weiß kann aufgeben.
30. Ta2
30. gxh3 Lxf3+ 31. Lg2 Dd3-+
30…Pe3
30…Pf2+? 31. Txf2 Lxf2 32. Pd6 La8 33. Pf5=
31. Pc3
31. Da1 Dg5-+
31…Pxf1 32. Te2 Pd2 33. Dg3 hxg2+ 34. Txg2 g6 0-1
In het hoofdstuk over de dubbelpion in de Rauzer viel me op dat Sokolov ook soms niet vies is van een krasse uitspraak. Hij geeft aan dat wits standaardplan is om met f4-f5 de zet …d6-d5 uit te lokken om daarna te zien of hij gebruik kan maken van de zwakte van veld d5. Daarbij geeft hij aan dat veel witspelers niet onderkennen wat de functie is van het witte paard. Als dat weggejaagd is van c3 en ook geen toekomst krijgt op h5 (waar het paard f6 aanvalt), dan is die opmars van de pion met f4-f5 domweg onzin. Als Sokolov dan ook nog zegt dat f4-f5 op het verkeerde moment ‘a common mistake is’ en dat veel topspelers deze fout vaak maken, dan mogen we dit op zijn minst een opmerkelijke uitspraak noemen. Ik weet niet of elke topspeler hier blij mee is… Wie dat dan zijn, zegt hij er niet bij maar vermoedelijk valt de (voormalige) Engelse topspeler Nigel Short erin, want die gaat op deze manier de fout in tegen Zdenko Kozul, we mogen wel zeggen, dé grote specialist van de Rauzervariant.
Short, Nigel D – Kozul, Zdenko
(De meeste analyses in deze partij zijn van Uwe Bönsch, tenzij ik aangeef wanneer Ivan Sokolov een opmerking maakt en die voorziet van varianten.)
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Lg5 e6 7. Dd2 a6 8. O-O-O Ld7 9. f4 b5 10. Lxf6 gxf6 11. Kb1 Db6 12. Pxc6
12. Pce2 Pa5 [12…Tc8] 13. b3 Tb8 Popovic-Kozul, Belgrade 1989
12…Lxc6 13. Ld3 b4 14. Pe2
! Deze zet krijgt een uitroepteken van Sokolov. Daarbij zegt hij: ‘Black wants his bishop on the c1-h6 diagonal, to stop White’s g4, h4, g5 pawn storm. White now needs his knight on h5, playing something like h4, Ng3, Qe2 (or Be2) followed by Nxh5, but with 13.Bd3 White has lost time and getting this done proves difficult. White now needs to be careful to keep the balance!’
15. Thf1
Op deze stelling gaat hij uitgebreid in, waarbij hij opmerkt dat Short niet de enige sterke speler is, die het verkeerde plan kiest. Volgens Sokolov was op dit moment 15. f5! de juiste voortzetting. En dan zegt hij erbij dat wit wel moet weten hoe hij antwoordt op 15…Bh6. Het gaat echter te ver om het hele variantencomplex dat hij in het boek heeft gezet hier over te nemen. Maar het komt erop neer dat wit zeer “to-the-point” moet spelen en dat het oplossen van dit stellingsprobleem voor een aantal GM’s blijkbaar een te moeilijke opdracht was.
15…a5
? Sokolov: ‘Clearly overestimating the weakness of the d5-square’. 16. c3! Cholmov-Lukin URS 1989
16…e5 17. Pg1 Dc5 18. De2 a4→
Sokolov: ‘Black has a risk-free textbook Rauzer attack’.
19. Lc4 Ke7 20. Ph3
20. Ld5 Lb5 21. Df2 Dxf2 [21…Lxf1 22. Dxc5 dxc5 23. Lxa8 Lxg2? 24. Lc6] 22. Txf2 Tc8 23. Pf3 Lh6∓
20…Lh6 21. Tf3 Thc8 22. b3
22. Pf2 Le8! 23. Ld5 [23. b3 axb3 24. cxb3 Ta3→] 23…Lb5 24. Pd3 b3! 25. c3□ [25. cxb3 Lxd3+-+] [25. axb3 axb3 26. Lxb3 Da7 27. c3□ Txc3!! 28. bxc3 Lxd3+ 29. Tfxd3 Da1+ 30. Kc2 Ta2+-+] 25…bxa2+ 26. Lxa2 a3∓ Inf.48/288 (Kozul)
22…axb3 23. cxb3 Ta3
24. Tfd3
Sokolov: ‘On’ 24. Dd3 ‘Black has different ways to win, I would like to show some mating ideas worth remembering. Pay attention to the importance of bishop on h6! 24…Txa2! 25. Kxa2 White’s king has no protection but Black needs to be precise: 25…d5! (to eliminate Qxd6) 26. exd5 Da5+ 27. Kb1 Ta8-+
24…Tca8 25. Te1 Da7-+ 26. Dxh5 Le8 27. Dxh6 Txa2
? Sokolov: Most probably White was in severe time pressure, as this makes Black’s job really easy. ‘The most practical chance by far was’ 28. Txd6 ‘forcing Black to find a precise sequence of moves:’ 28…Tb2+! 29. Kxb2 Da2+ 30. Kc1 Da1+ 31. Kd2 Ta2+ 32. Ke3 (zie analysediagram)
28…Txd2 29. Dxd2 Da1+ 30. Kc2 Ta2+ 31. Kd3 Dd4+ 0-1
Het laatste dat ik nog kwijt wil (er is nog veel meer interessants te vinden in dit boek!) is een stukoffer in het Spaans, een opening waarvan al bekend is dat Sokolov daar een groot kenner van is. Uit de tekst maak ik op dat Sokolov zijn kennis ook met Nederlandse topspelers heeft gedeeld want terwijl hij bezig was om dit boek te schrijven, kreeg hij hulp van Max Warmerdam. Die schrijft dat hij het type paardoffer dat Ivan in Papendal tijdens een trainingskamp had laten zien, had kunnen gebruiken tegen IM Arthur Pijpers, overigens ook een uitstekend openingstheoreticus. Dus Sokolov analyseert ook deze partij uitvoerig in het boek. Ik geef hem alleen zonder commentaar:
Pijpers, Arthur – Warmerdam, Max
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Le7 6. Te1 b5 7. Lb3 d6 8. c3 O-O 9. h3 Lb7 10. d4 Te8 11. a3 h6 12. La2 Lf8 13. d5 Pe7 14. b3 c6 15. c4 cxd5 16. cxd5 b4 17. axb4
Ivan Sokolov (foto Harry Gielen)
Conclusie
Ivan Sokolov is bezig met een indrukwekkende serie boeken, samengesteld rondom de zogenaamde “grote openingen” en toegespitst op typische middenspelsituaties. Behalve dat hij de algemene kenmerken van deze middenspelen benoemt, zoomt hij sterk in op specifieke plannen, concepten en ideeën die voortkomen uit deze “tabiya’s”. Hoewel veel grootmeesters erom bekend staan het achterste van hun tong niet te laten zien, geldt dit niet (meer) voor Sokolov. Hij heeft naar eigen zeggen zijn persoonlijke ambities op het schaakbord ingeruild voor het trainen en coachen van talenten en teams. Daarin kan hij zijn enorme kennis die hij heeft op openingsgebied spuien en daar doen veel jonge spelers – zelfs die bij de wereldtop horen – hun voordeel mee. Het is extra leuk dat Ivan zijn belangrijkste en ook meest interessante ideeën nu ook beschikbaar stelt in boekvorm zodat wij – de eenvoudige stervelingen – nu ook mogen meegenieten.
Er is echter één grote “maar” bij dit boek. Er wordt een hoog niveau geëist om te begrijpen waar het in de meeste stellingen in dit boek om draait. Sokolov slaat de meest basale ideeën die horen bij de specifieke middenspelsituaties over, ervan uitgaande dat de naspelende lezer zelf al een hoog basisniveau heeft. Mocht u ambitieus zijn, de beschikking over nog aanvullende schaakliteratuur en ook het nodige inzicht aan de dag kunnen leggen, dan lijkt de koop van dit boek (en ongetwijfeld de opvolgers hiervan) bijna een must om te kijken of de nieuw verworven kennis in de praktijk gebracht kan worden.
Titel: Winning Chess Middlegames
Auteurs: Ivan Sokolov
Uitgeverij: New in Chess
Pagina’s: 287
Gepubliceerd: 2023
Prijs: € 27,95
ISBN: 9789083382722
De bestelpagina van de uitgeverij: www.newinchess.com/winning-chess-middlegames-e4-structures
Teaser (pdf): www.newinchess.com/media/wysiwyg/product_pdf/9183.pdf
