Recensie: Navara’s lessen in conflictvoering
Hoewel Kramni
k’s inzichten in de schaakwereld de laatste tijd misschien wat aan invloed hebben ingeboet, was ik toch gefascineerd door het vaak aan hem toegeschreven citaat: “De manier waarop iemand schaakt, weerspiegelt altijd zijn persoonlijkheid. Als iets zijn karakter definieert, zal het ook zijn speelstijl bepalen.” Hoe zouden conflictmijdende persoonlijkheden zich dan uiten op het schaakbord? Deze vraag drong zich op bij het lezen van Lessons on Uncompromising Play, het nieuwste boek van David Navara. Navara staat immers bekend als een van de meest beleefde en vriendelijke spelers in de schaakwereld.
Hoewel David Navara een uitzonderlijk sterke schaker is met een piekrating van boven de 2750, kende ik hem voornamelijk van zijn briljante koningswandel in de partij tegen Wojtaszek tijdens het Biel-toernooi in 2015. In 2020 publiceerde hij echter al een ander boek, My Chess World, een verzameling van zijn partijen. Daarnaast was hij samen met Jan Markos coauteur van The Secret Ingredient (2021).
In de inleiding van Lessons on Uncompromising Play beantwoordt Navara meteen mijn vraag: hij ziet een duidelijk verschil tussen zijn persoonlijkheid en zijn schaakspel. Terwijl hij in het dagelijks leven conflict vaak uit de weg gaat, zoekt hij op het schaakbord juist het gevecht op. Schaken is volgens hem immers een spel waarin elke partij slechts één punt op het spel staat, en winst of verlies onvermijdelijke uitkomsten zijn. Om het schaken als spel recht te doen, vindt Navara dat je moet vechten voor elk punt. Dit is dan ook het doel van zijn boek: laten zien hoe dat conflictueuze spel in de praktijk werkt.
Het boek is opgedeeld in twaalf thematische hoofdstukken, die elk een praktisch aspect van het schaakspel belichten. Elk hoofdstuk begint met een korte introductie, gevolgd door een aantal partijen, en sluit af met een beknopte conclusie. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer het gevecht om het initiatief, eindspeltechniek, de koningsaanval en het spelen onder de druk van situaties waarin winst vereist is. Er is zelfs een hoofdstuk gewijd aan Chess960. In veel partijen nodigt Navara de lezer uit om zelf mee te denken door vragen te stellen, al maakt de opmaak van het boek het bijna onmogelijk om de vraag te lezen zonder ook het antwoord direct te zien.
Laten we naar wat voorbeelden uit het boek kijken. Neem bijvoorbeeld deze partij uit het eerste hoofdstuk dat handelt over het gevecht om het initatief. Ik geef hem hier met beknopte annotatie.
Het is een interessante en leerzame partij, maar toch blijft de vraag hangen hoe deze precies het thema van het hoofdstuk illustreert, vooral omdat Navara in zijn annotaties hier niet op ingaat. Wat is de toegevoegde waarde van het begrip initiatief in deze context? Het valt op dat hij nergens expliciet uitlegt wat het initiatief inhoudt waar men om moet vechten. Helpt dit je om zetten zoals …c5 niet zo gemakkelijk te verwerpen, maar juist te zoeken naar manieren om je eigen ideeën door te zetten? Hoewel dergelijke vragen me veel interessanter lijken dan de hapklare antwoorden die in de praktijk vaak weinig waarde hebben, is het toch jammer dat deze connectie zo vaag blijft.
Een ander hoofstuk (de hoofstukken zijn niet genummerd) behandelt must-win situaties. Hoewel must-win situaties niet vaak voorkomen in de partijen van amateurs, is het leerzaam om te zien hoe grootmeesters proberen hun kansen in dergelijke omstandigheden te maximaliseren. In mijn optiek slaagt Navara er in dit hoofdstuk ook goed in om het thema te verbinden met de gepresenteerde partijen. Bovendien biedt hij uitstekend inzicht in zijn gedachten en emoties tijdens de partij.
Toch bekruipt me aan het einde van het boek opnieuw de vraag: wat heb ik hier nu echt van geleerd? Juist omdat veel partijen zo complex zijn en sterk afhankelijk van concrete details, is het moeilijk om er duidelijke lessen uit te distilleren die je kunt toepassen in je eigen spel. Maar hierin ligt juist de kracht van het boek: Navara laat zien hoe chaotisch schaakpartijen in de praktijk kunnen zijn en hoeveel er kan afhangen van kleine details. Daarnaast biedt het boek een uitgebreide verzameling openingen en typische ideeën die je patroonherkenning versterken. Al met al is het een fascinerend boek over een breed scala aan praktische aspecten van het schaakspel, dat ook uitstekend kan dienen als thematische partijverzameling.
Titel: Lessons on Uncompromising Play
Auteur: David Navara
Aantal bladzijden: 352
ISBN: 9789083429045 (hardcover)
Uitgeverij: Thinkers Publishing
Gepubliceerd: 2024
Teaser: thinkerspublishing.com/wp-content/uploads/2024/10/LESSONS-UNCOMPROMISING-PLAY-250824.pdf
