Recensie: A Zillion Chess and Life Hacks door WGM Maria Manakova

Boekenrubriek 3 oktober 2025 11:15 1

Volgens de flaptekst is “A Zillion Chess and Life Hacks” een gedetailleerd psychologisch handboek voor zowel clubspelers als voor hen die professional willen worden. Sommige onderwerpen lijken me voornamelijk van belang voor de laatste categorie – een clubspeler hoeft niet te leren hoe om te gaan met fans en interviews, en heeft geen coach bij zich tijdens tournooien. Voor veel amateurs is het belangrijk een “leuke partij” te spelen maar daar staat de professional anders tegenover. In een gesprek met de auteur zegt IGM Indjic: “The need for inspiration in play? What are are you talking about? What inspiration? You simply need to come and do your job professionally… When I feel awful.. I try to play solidly. But, of course, if I get a chance, I will bite my opponent’s hand off.”

De inhoudsopgave (zie de voorbeeldpagina’s) laat zien hoe breed dit boek is – we lezen onder andere hoe voor te bereiden op de partij (in ieder geval moet je er niet al je energie aan verspillen), wat te doen tijdens de partij, ‘acteer’-trucs van de tegenstander, en zelfs twee pagina’s met tekeningen van fysieke oefeningen. Dit past wellicht bij de auteur, die zonder valse bescheidenheid schrijft: “I was a classical Wunderkind. One of those who go “wide” instead of “deep””. So-wie-so lijkt de auteur WGM Maria Manakova nogal tevreden met zichzelf: ruim een derde van de flaptekst is een lofzang op haar vele uiteenlopende kwaliteiten, en het boek bevat veel foto’s van haarzelf, vaak in gezelschap van bekende schakers. Nadat ik aan haar manier van presenteren gewend was geraakt, zag ik een heel breed scala aan tips en aanwijzingen die op een levendige en vaak humoristische manier worden gepresenteerd door een coach met meer dan dertig jaar ervaring.

In deze recensie moet ik me beperken tot enkele onderwerpen die mij het meest aanspraken.

Doel De auteur geeft een paar korte zinnen om de noodzakelijke vechtlustige stemming te komen (en werkt ze verder uit). Dat zijn: “Zit aan het bord om te winnen, niet om niet te verliezen”, “Bereid je voor om problemen voor je tegenstanders te creëren, niet om de jouwe op te lossen”, “Vernietig je tegenstanders”, “Domineer” “Let niet op je tegenstanders gedrag, behoud je eigen ritme en stemming”.

Tijdsbeheer Naast de klassieke elementen van Steinz (centrum, koningsstelling, pionnenstructuur, stukkenactiviteit,..) is de beschikbare bedenktijd een belangrijk criterium bij het beoordelen van een stelling. Om het absolute kwaad van tijdnood te voorkomen, moet je vlot spelen, 1-3 minuten voor normale zetten, 5-10 minuten als je moet rekenen, 15-20 minuten in kritische stellingen. Carlien: “Langer dan een half uur nadenken is zinloos en schadelijk. Dit betekent gewoonlijk dat ik niet weet wat ik moet doen”. Je moet niet naar perfectie streven: “De zet waar je zo lang over denkt zal waarschijnlijk niet het resultaat beslissend beïnvloeden, maar de tijd en energie die je er aan besteedt waarschijnlijk wel”.

Hoe zetten te kiezen De auteur predikt pragmatisme: je komt om te winnen, je hoeft geen ideale voortzetting te kiezen, maar een die comfortabel is voor jou en oncomfortabel voor je tegenstander. Je wilt je tegenstander de fouten laten maken. Gelfand: “Soms moet je snel een zet spelen die er logisch uitziet, terwijl je begrijpt dat het niet de sterkte is”. Een tip van de auteur: “If all moves are equally good and useful, make any move. Just make yourself do that. I repeat: any!” Een fijne tip is om in een gecompliceerde stelling eerst een zet te vinden die niets verknoeit. Daarna bekijk je gecompliceerde voortzettingen. Als je na enige tijd niets beslissends hebt gevonden, kun je die redelijke zet doen, die je al had gevonden toen je nog (relatief) fris was. In algemene termen raadt ze aan om passiviteit te vermijden, en om natuurlijke zetten te doen, geen spectaculaire.

Remises De grootste fout als remise een goede uitslag voor je is, is om vanaf het begin op remise te spelen. In plaats daarvan moet je spelen zoals altijd, en als er tijdens de partij een duidelijke remise mogelijkheid opduikt, deze dan te spelen. Dvoretsky: “You only have the right (let op de strenge formulering!) to recall the result you need in certain rare moment – for instance, if your opponent offers a draw, or if there’s an opportunity to force a dead drawn position – in other words, only once or twice during the game”. Manakova adviseert om, als je echt beter wilt worden, nooit op een remise aanbod moet ingaan, zelfs niet dat van een zeer sterke speler (vaak een psychologische truc – Nick Maatman noemt het “Elo intimidatie”). Die tip is niet zo aan mij besteed, maar ik ben ook niet altijd meer heel ambitieus.

Een paar tips wil ik zelf wel gaan proberen:

  • netjes noteren – om je interne status beter te controleren;
  • minder snel tevreden zijn met remise;
  • wat te doen als een vriend verloren heeft.

Het boek bevat relatief weinig diagrammen. Deze stelling

uit Z. Mamedjova – M. Manakova, 2018 komt uit het hoofdstukje over hoe te spelen in de tijdnood van de tegenstander. Wit zit in grote tijdnood. Zwart heeft vele goede voortzettingen, zoals het dwingende 23…Pxe3. “But why do that?” I ask myself. She has probably already calculated all the forced lines in a few seconds in her Red state” (van verhoogde alertheid). “Better to get on her nerves and you’ll achieve a much better result!”. Zwart speelde het rustige 23..Tac8 met nieuwe dreigingen. Ik ben niet overtuigd vanwege het antwoord 24.Db3 (gaat van de c-lijn af, dekt e3, valt d5 aan, dreigt misschien Pxe4) maar de auteur heeft geen twijfels “..it’s impossible to withstand such pressure in time trouble. When there are tons of threats on the board and only seconds on the clock, 90% of chess players capture something. 24.Txf8+,Txf8 (now it’s completely lost). Wit heeft geen verdedigers bij de koning en verloor in een paar zetten.

Conclusie

De ervaren coach Manakova geeft, in een persoonlijke stijl, vele nuttige psychologische tips voor schakers die hun resultaten willen verbeteren. Door de breedte van het boek worden veel onderwerpen niet diepgaand behandeld. Naar mijn mening is het boek het geschiktst voor spelers met een rating vanaf zeg 1900-2000. Dat blijkt er alleen al uit dat zonder uitleg begrippen als de stelling van Lucena, egelsysteem, enz. worden gebruikt. Bovendien heeft een tip “speel de natuurlijkste zet” weinig waarde als je vaak geen idee hebt wat de meest natuurlijke zet is! Maar ook spelers met een lagere rating kunnen nuttige tips vinden, zoals over hoe te spelen in tijdnood en gedisciplineerd met de tijd omgaan (bijvoorbeeld niet hoopvol tot in detail uitrekenen hoe je de partij afmaakt als je tegenstander een blunder mocht begaan).

Mijn recensie exemplaar is, met dank aan de uitgeverij Elik and Ruby, de prachtig uitgevoerde kleuren hardcover-versie, op mooi papier met vele kleurenfoto’s en illustraties die door Manakova zelf met behulp van het AI programma Midjourney zijn gegenereerd.

Bibliografische gegevens
Titel: A Zillion Chess and Life Hacks
Auteur: Maria Manakova
Uitgeverij: Elk and Ruby
Pagina’s: 291
Gepubliceerd: 13 februari 2025
Prijs: € 29,27 (zwart-wit paperback), € 25,87 (zwart-wit hardcover), € 52,95 (kleuren hardcover)
ISBN: 978-1-916839-11-3 (zwart-wit paperback), 978-1-916839-12-0 (zwart-wit hardback), 978-1-916839-37-3 (kleuren hardback)
Link naar de uitgeverij: voorbeeldpagina’s
Bestellen: 

 

1 Reactie

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.