Schaken tegen speler onder Israëlische vlag?
Twintig jaar geleden werd ik in de hoofdgroep van het ONK Dieren 2015 gepaard tegen de Israëlische IM Tal Haimovich. We speelden in een afgetouwd deel van de speelzaal toen aan tafels met keurige naambordjes en met ‘nationale vlaggetjes’ aan ieders kant van het bord.
Toen reeds (10 jaar terug) had ik grote bezwaren tegen het beleid van Israël en vond het in hoge mate hinderlijk om te spelen tegen een Israëliër die zich profileerde met een landenvlaggetje. Ik maakte dat aan Tal en de wedstrijdleiding duidelijk en gaf aan mij af te willen melden voor ronde 2.
Op vriendelijke wijze schikten we, met de afspraak ‘zonder Israëlisch / NL vlaggetjes op tafel’ wel te zullen spelen en daar geen ruchtbaarheid aan te geven. Werd een leuke spannende pot, waarbinnen ik me in het eindspel liet verschalken. Tal won.
Maar nu dreigt er weer zoiets…
… Vanzelfsprekend – vind ik althans – heb ik geen enkel bezwaar tegen Joodse mensen die Israëlisch inwoner zijn, maar daarentegen nog sterker dan tien jaar terug tegen een eventuele profilering van spelers met een vlaggetje, námens hun land.
Natuurlijk vanwege de toestanden in Gaza. (Dat hele gedoe speelt thans ook hoog op m.b.t. de organisatie van het Eurovisie Songfestival – waar Nederland en andere (serieuze) landen zich inmiddels uit hebben teruggetrokken, wegens de voorgenomen deelname van Israël.
Wat schaken betreft vind ik dat voorlopig door de Fide / ECU / ICCF eigenlijk eenzelfde regeling moet worden getroffen als die thans geldt voor Russische spelers. Namelijk dat die door de oorlog met Oekraïne voorlopig moeten spelen onder de ‘neutrale’ schaakbondsvlag…
Ik hoor graag wat andere groepsleden vinden?
Mijn directe persoonlijke probleem is dat ik per 12 december deelneem aan een bijzonder correspondentieschaaktoernooi, georganiseerd (mmv ICCF) door Slowakije in een mooie poging om de ‘remisewoestijn’ van het postschaak te doorbreken.
In die strijd zou ik dan o.a. moeten aantreden tegen een Israëliër onder z’n landsvlag. En dat wil ik NIET. Maar hoe ik daar nou mee moet omgaan; ik twijfel er zeer over…
https://www.iccf.com/event?id=112018
Persoonlijk vind ik dat voor Israël minstens dezelfde regels moeten gelden als voor Rusland en Wit-Rusland
Eergisteren K.O.-finale en.chessbase.com/post/jerusalem-masters-2025-final-report
Ook open toernooi;
conflict Gelfand met de bond.
Die gozer heeft 1300. Zet hem herdersmat en ga verder met je leven.
Nooit leuk om gevlagd te worden. Ook niet door een Hongaar (anti LHBTI) of door een Indiër (pro Poetin) of door een Chinees (genocide tegen Oeigoeren). En ga zo nog maar even door.
‘ een Israëliër die zich profileerde met een landenvlag’. Hij had geen eigen vlaggetje meegenomen; jij profileerde je ook niet met de Nederlandse vlag. Geen vlaggetjes dan maar? Bij wedstrijden met landenteams ligt het anders, maar dat is hier niet aan de orde.
Een vlag kan voor mij een probleem zijn als het een krachtig symbool is van een totalitaire staat. Zoals de swastika, de hamer en sikkel of momenteel de Russische vlag. De Israelische vlag symboliseert slechts het land, niet het beleid van de zittende regering. Wellicht helpt dit onderscheid bij je dilemma Frans.
Ik zou niet willen spelen tegen een Israëliër die het beleid van zijn land steunt of meedoet aan de oorlog of de aanvallen op de westoever. Wellicht spelen die graag met een vlag. Mensen uit Israel die tegen de oorlog zijn spellen wellicht liever zonder vlag. Landen en vlaggen zijn abstracte begrippen, Je kan met je tegenstander in gesprek gaan om zijn of haar standpunt te vernemen en dan beslissen wat je doet.
Frans
Helemaal mee eens. Ik zou zeker protesteren als nbc een interland organiseert tegen Rusland of Israël. En dat geldt ook om tegen een vertegenwoordiger van deze landen te spelen in een toernooi. Dan moeten deze spelers maar onder een neutrale vlag spelen
Jos
Beste Hoynck van Papendrecht,
De omgang met andersdenkenden is altijd een oefening in ongemak geweest. Moeten we wel afreizen naar een WK dat in Argentinië of Qatar wordt georganiseerd? Geef je de tegenstander een hand, wens je haar een goede partij, of laat je morele verontwaardiging het werk doen?
Ook in de schaakwereld wringt het al decennia. Neem het geval-Berry Withuis bij het VAS in 1956. Withuis was een begaafd schaakjournalist, organisator en jarenlang de drijvende kracht achter de oudste vereniging van het land. Maar hij was ook overtuigd stalinist: iemand die zonder knipperen de Holodomor en de Goelagdefinitie wist om te buigen tot bewijzen van een socialistische heilstaat—misstanden die samen zo’n 6,5 miljoen doden vergden. Zijn goedkeuring van de Sovjetinval in Hongarije werd voor het bestuur van VAS de druppel. Withuis moest vertrekken.
Maar de spelers van het eerste tiental dachten daar anders over. Zij weigerden hun sport te laten gijzelen door politieke overtuigingen, hoe afstotelijk die ook waren. Zonder Withuis zouden ze niet spelen. Het bestuur haalde bakzeil en trad af.
Zo bezien was het, hoe wrang ook, een overwinning voor de schaaksport: niet omdat Withuis’ ideeën enige verdediging verdienden, maar omdat het schaakspel weigerde zich te laten annexeren door het morele theater van de dag. Wij maken het persoonlijke niet politiek, maar houden het politieke persoonlijk.
Ons edele spel is geen voertuig voor propaganda, geen tribune voor morele opsmuk. Daarom sluiten we spelers als Withuis—andersdenkenden, ontspoorden en excentriekelingen in al hun schakeringen—niet uit, maar erkennen we ze als leden van dezelfde familie.
Gens Una Sumus. We zijn één familie.
En wie zich niet onder die vlag wenst te scharen, kan wellicht beter op zoek naar een hobby waarin de wereld wél netjes in zwart en wit uiteenvalt.
Sport en spel is een vrijplaats zolang iedereen daar zo over denkt. Helaas is dat niet zo en dan kun je je niet meer verbergen in naïeve onschuld. Sport en spel wordt gebruikt voor propaganda doeleinden. We zien het elke dag. Van de nazi Olympische Spelen in 1936, de schaaktoernooien in Moskou van Karjakin tot en met de recente Fifa loting manifestatie. Individuen hebben hun opvattingen en meningen en dat is hun goed recht. Wat Withuis betreft is het inderdaad treurig dat hij werd uitgesloten vanwege zijn opvatting. Maar het wordt anders als jouw participatie aan een manifestatie, zoals een toernooi, als een bevestiging zou kunnen worden opgevat van iets dat je verafschuwt. En dat is soms een dunne lijn om uit te maken wat voor jezelf nog acceptabel is en wat niet. Ik ben wel benieuwd wat Joris gedaan zou hebben als hij in 1936 een topatleet was geweest.
Beste Wim,
Je vragen vormen geen drieluik maar een morele hindernisbaan.
Eerst: zou ik tegen een nazi spelen, of tegen iemand uit Qatar?
Daarna: zou ik Nederland vertegenwoordigen in het decor van Nazi-Duitsland of het glanzende schijnuniversum van Qatar?
En ten slotte de meest intieme vraag: zou ik er vakantie vieren—frivool zonnen in een land waar de mensenrechten verpieteren als kamerplanten zonder water?
Als humanist word je geacht iedereen gelijk te behandelen, ook degenen die met hun gelijkheid nogal creatief omspringen. Ik probeerde in mijn eerste overwegingen dan ook voorbeeldig te zijn: natuurlijk zou ik tegen iedereen spelen, zelfs tegen lieden die moreel gezien in de categorie Withuis of Hoynck vallen.
Maar dan de tweede vraag: zou ik meedraaien in de Olympische Spelen van 1936 of het WK in Qatar?
Waarschijnlijk wel.
In mijn werk kom ik mensen tegen uit landen waar het fatsoen stokt bij de grens. Het is de wereld zoals zij is—geen vitrine van keurige regimes maar een rommeldoos vol macht, hypocrisie en opportunisme. Het moralisme dat anderen zich veroorloven, kan ik me eenvoudigweg niet permitteren zonder mijn eigen praktijk te verloochenen.
Maar dan verschuift de vraag van het abstracte naar het persoonlijke—en dus naar het gevaarlijk oprechte.
Op vakantie gaan is geen diplomatieke missie maar een vrijwillige overgave aan een landschap, een cultuur, een regime. Er zijn genoeg landen waar ik mijn koffers graag ongepakt laat, en Qatar prijkt stevig op die lijst. Nazi-Duitsland had er uiteraard ook tussen gestaan, waarschijnlijk bovenaan, onderstreept, met een mentale waarschuwing in kapitalen.
Als je als ‘humanist’ niettemin een potje met een overtuigd nazi zou spelen, mag ik wel stellen dat je op Wims hindernisbaan ten val bent gekomen…
Het is de keuze van een bond zoals de ICCF om spelers wel of niet toe te laten tot wedstrijden en als men spelers toe laat onder welke condities. Daarna hebben andere spelers de keuze om wel of niet aan een toernooi deel te nemen waarbij bepaalde spelers mee mogen doen onder die condities. Maar daarbij confirmeer je je met je inschrijving dus wel aan de door de organisator gestelde condities. Die keuze moet je dan dus vooraf voor jezelf maken en niet pas nadat je de indeling van je groep hebt.
Zelfs daarna heb je als speler de keuze om deze partij niet te spelen en een 0 te incasseren als je jezelf zo principieel opstelt dat je niet tegen deze speler wilt spelen onder deze condities. Ik zie dat het toernooi niet mee telt voor de rating, dus dat is dan ook geen enkel probleem.
Ik snap dat je daarmee je tegenstander een gratis punt geeft wat je liever niet wilt, maar dat moet je dan maar accepteren.
@Frans: Als ik je goed begrijp, vind je het op zich geen probleem om tegen een Israëliër te spelen. Het gaat jou dus om het spel. Als daar een vlaggetje bij komt, wordt het politiek en dat bederft je plezier.
Nationalisme is belachelijk – zie op deze site mijn opmerkingen over oranjekoorts – dus de vlag als symbool ook. Die hoort sowieso niet bij een potje schaak, eigenlijk ongeacht van welk land de speler is.
Als je een probleem hebt met politieke symbolen, maak ze dan belachelijk: niet door een tegensymbool te dragen, maar door het symbool van de ander helemaal stuk te prijzen, zodat je het uitholt. Doe ‘uit solidariteit’ een Anne Frank-shirt aan en een grote gele Davidsster op. Drink je thee uit een ‘I’m not Hitler’-mok. Kortom: laat je spelplezier niet bederven, gebruik de kracht van humor.
Wat betreft het Songfestival had ik liever gezien dat Nederland met andere landen had afgestemd om allemaal een extra larmoyant pro-Israëlisch steunlied in te zenden (verkleed je als kolonist-boer en beween het neerslagtekort in de Negevwoestijn), afgewisseld met een act waarin de paus een Bibi-dubbelganger gratie verleent. Als zulke politieke humor van de hypocriete, zogenaamd apolitieke EBU niet mag, dan kun je wegblijven, maar een leukere oplossing zou zijn geweest om de EBU te dwingen een heleboel landen te diskwalificeren wegens overdreven pro-Israëlacts!
Zoveel landen waar wat op aan te merken is. Slecht voor de nachtrust. Hoe moet je omgaan met de Braziliaan, de Amerikaan? Stel je voor dat een Iraniër meedoet.
En verder wat Twaburow zegt.
Frans, ik denk dat je hier twee dingen door elkaar haalt: een speler die zichzelf wil profileren met een vlag, en een toernooi-organisatie die simpelweg nationaliteit vermeldt om praktische redenen. Die vlag staat er niet als politiek statement van de speler in kwestie.
In schaken speel je bovendien niet namens je land, tenzij je in een olympiade of teamcompetitie zit. Je denkt toch niet dat Nederland anders voor Frans Hoynck zou kiezen als haar vertegenwoordiger? Een individuele IM die meedoet aan een open toernooi vertegenwoordigt geen land en voert geen boodschap uit, hij komt gewoon schaken, net zoals jij.
Dat maakt het voor mij moeilijk te zien waarom het problematisch zou zijn om überhaupt aan te treden tegen iemand uit een bepaald land. Het is een sport, geen diplomatiek podium.
Interessante discussie waar vele aspecten aan vast zitten.
Ik kan mij goed inleven in de morele bezwaren van Frans. Ik zou het begrijpelijk vinden als de FIDE (en andere bonden) dezelfde sancties zouden inroepen tegen Israël als tegen Rusland. Daarbij is het verweer (Ja, maar sport en politiek moeten los van elkaar gezien worden) niet overtuigend. Sport wordt sinds mensheugenis als politiek middel gebruikt. Dat was al bij Romeinen en de Grieken zo en dat is vandaag de dag niet anders. Sporters spelen onder een nationale vlag, bij sporten met landenteams worden volksliederen gespeeld, en worden spelers soms vergezeld door politieke of diplomatieke delegaties. Sportevenementen worden gebruikt als prestige en kampioenen worden nationaal gehuldigd.
Ook het boycotten van landen, evenementen of wedstrijden is niets nieuws. Bekende voorbeelden zijn Zuid-Afrika in de jaren 70 en 80 en recentelijk Rusland.
Momenteel zijn er nog geen sancties uitgevaardigd en dat betekent dat Israëlische schakers officiëel nog overal en onbeperkt mogen meedoen. Een beleid zoals dat voor Russische spelers geldt, bestaat er niet. Sterker nog, waar Russische spelers de mogelijkheid hebben om gratis over te stappen naar de neutrale FIDE-federatie, rekent de FIDE voor andere schakers hoge fees voor overschrijving naar een andere federatie. Hoe dit bij het correspondentieschaak werkt weet ik niet.
Als toernooi-organisator is het niet mogelijk om hierin eigen regels te stellen. In september dit jaar was er ophef over een toernooi in Spanje die het niet toestond dat schakers onder de Israëlische vlag speelden. Er volgde een reprimande van de FIDE, waarin zelfs gesproken werd over discriminatie.
Mocht je zoals Frans worden ingedeeld in een partij tegen Israëlische schaker, dan heb je twee opties: Opgeven of gewoon spelen. Opgeven is een principiële keuze maar heeft als nadeel dat dit leidt tot competitievervalsing terwijl je ook je eigen sportieve kansen om zeep helpt. Ook is het niet per definitie zo dat een schaker die speelt met een Israëlische vlag het beleid van zijn land steunt. Wil hij voor een ander land uitkomen dan moet hij hoge kosten betalen. Dat zal niet voor iedereen zijn weggelegd.
In het geval van Frans zou ik daarom dus gewoon spelen. Maar het is belangrijk dat dit onderwerp op de agenda blijft staan en de bonden scherp houden op dit onderwerp.
Hartelijk dank voor de vele reacties van collega schakers. Zelf heb ik e.e.a. daardoor nader kunnen overdenken. Ik ben van plan het advies van Martin Blom te volgen.