Begrijp wat u doet: Franse structuren 3
We zijn al twee afleveringen bezig met de problematiek van gesloten stellingen in het Frans. In het eerste deel (onder A) werd de ketenstrijd belicht die ontstaat in de doorschuifvariant (1. e4 e6 2. d4 d5 3. e5). In het tweede deel (onder B) hebben we onze aandacht gericht op de varianten na 3. Pc3.
We nemen nu de draad op met één van de hoofdlijnen namelijk de zogenaamde Winawervariant die ontstaat na 3. … Lb4.
De uitvinder, Simon Winawer, speelde de zet in 1867 tegen Steinitz. Later was het vooral Aaron Nimzowitsch die begin van de vorige eeuw veel ideeën wist toe te voegen aan het systeem.
4. e5
Door het centrum te sluiten ontstaat opnieuw het vertrouwde stellingsbeeld dat we inmiddels al kennen. Er is echter een groot verschil met varianten die eerder behandeld zijn.
4. … c5
Deze opmars stelt wit het meest op de proef. In de vorige aflevering keken we naar de alternatieven 4. … b6 of 4. … Dd7.
5. a3
Het is goed grootmeester Van der Sterren in het boek De wereld van de schaakopening, deel 3 aan het woord te laten: ‘Wit investeert een tempo om zwart tot een ruil te bewegen waarvan nog maar de vraag is wie daar het meeste van profiteert’.
5. … Lxc3+
Vanaf nu is duidelijk dat zwart door de opgave van zijn zwartveldige loper kwetsbaar zal worden op de zwarte velden. Daar staat tegenover dat wit door zijn verminkte pionnenstructuur op de damevleugel problemen gaat ondervinden.
6. bxc3 Pe7
7. Dg4
Voor minder avontuurlijke spelers zijn 7. Pf3 en 7. a4 (om de loper van c1 via a3 te kunnen activeren) meer geschikt. Verder stond ook 7. h4 een tijdlang in de belangstelling van topspelers.
Met de tekstzet is wit verwikkelingen aangegaan die hem in vele partijen boven het hoofd zijn gegroeid. Maar niettemin lijkt het er tegenwoordig op dat het wits beste kans is om de zwarte opzet te kraken.
Er is nu een belangrijke tweedeling:
1) 7. … Dc7 en 2) 7. … 0-0.
We behandelen beide zetten als een apart complex.
1) 7. … Dc7.
Lange tijd gold deze zet als een van de belangrijkste methoden. Zwart verbrandt alle schepen achter zich op de koningsvleugel en slaat terug in het centrum.
8. Dxg7 Tg8 9. Dxh7 cxd4 10. Pe2
Gedwongen. Na het min of meer geforceerde zetverloop 10. … Pbc6 11. f4 Ld7 12. Dd3 dxc3 ontstaat een razend scherpe en spannende stelling waar het laatste woord nog niet over gezegd is.
Hier begint de tegenwoordige theorie pas. Wit komt na het slaan van pion c3 materiaal voor terwijl hij ook nog beschikt over een levensgevaarlijke vrije h-pion. Zwarts compensatie bestaat uit actief stukkenspel gecombineerd met het feit dat de witte koning onveilig staat. Daarbij komt dat de witte stukken niet geweldig samenwerken. Dit zijn de ingrediënten die een spannende en tweesnijdende strijd verzekert. Twee voorbeelden, één waarin wit zijn plan verwezenlijkt (Svidler – Berg, Kreta 2007), het tweede waarin zwart erin slaagt om zijn voordelen te manifesteren (Svidler – Ivanchuk, Linares 1999).
Svidler – Berg, Kreta 2007.
13. Tg1!? 0-0-0 14. g4 d4 15. Tb1!
Het is interessant om te zien dat wit eigenlijk eerst zijn torens in het spel brengt, terwijl hij de overige stukken laat staan.
15… Le8
Een standaardmanoeuvre in dit type stelling. Zwart verdedigt pion d4 en bereidt … f7-f6 voor gevolgd door … Lg6. Het is voor zwart essentieel om actief te worden voordat wit zijn stelling heeft versterkt en zijn stukken kan ontwikkelen.
16. Tg3 f6 17. exf6 Pd5 18. Dc4?!
Wellicht was 18. Pxd4! de beste zet.
18. … e5 19. g5 Lf7?
Zwart had zich moeten inlaten op 19. … exf4! Ik geef de rest van de partij zonder commentaar.
20. Dd3! Lg6 21. f5 Lh5 22. De4! Tge8 23. Kf2 Lf7 24. Lg2 Pb6 25. g6 Ld5 26. Dg4 e4 27. f7 Pe5 28. Df4 e3+ 29. Kg1 Te7 30. Lxd5 Pxd5 31. Dxd4 Pxf7 32. gxf7 Txf7 33. Lxe3 Txf5 34. Dxa7 Te8 35. Da8+ Db8 36. Dxb8+ Kxb8 37. Pd4 Pxe3 38. Txe3 Txe3 39. Pxf5 Te2 40. Pd4 Td2 41. Tb4 1-0
Dan nu een stelling waarin het mis loopt bij de witten.
Svidler – Ivanchuk, Linares 1999.
13. Tb1 0-0-0 14. Pxc3 Pa5 15. g3 (Beter lijkt 15. Pb5!?)
15. … Kb8! 16. Pe2 La4 17. c3?! (Beter is 17. Pd4.) 17. … Pf5 18. Lh3?! d4! 19. Ld2 Pb3 20. Lxf5 dxc3 21. Dxc3 Pxd2 22. Dxc7+ Kxc7 23. Tc1+
23… Lc6! 24. Lh3 Kb6 25. Txc6+ bxc6 26. Kf2 c5 27. Lg2 c4 28. h4 Pb3 29. h5 Td2 30. Ke3 Ta2 31. h6 Txa3 32. h7 Th8 33. Pc3 Ka5 34. Pe4 Pc5+ 35. Ke2 Pxe4 36. Lxe4 Txg3 37. Tb1 Th3 38. Kd2? Td8+ 39. Kc2 Td4 0-1
En hieronder het andere variantencomplex.
2) 7. … 0-0
De rokade wordt in onze moderne tijd gespeeld. Het lijkt vreemd om “in de witte storm” te rokeren, maar in de praktijk blijkt dat de zwarte koningsstelling lastig te kraken is, omdat hij toch heel stevig is.
8. Ld3 Pbc6 9. Dh5 Pg6 10. Pf3 Dc7 11. Le3 c4 12. Lxg6 fxg6 13. Dg4
Een heel lastig te behandelen stelling waarbij de plannen voor zowel wit als zwart niet zomaar te verzinnen zijn.
In het algemeen kunnen we stellen dat wit vuist moet zien te maken op de koningsvleugel, waarbij hij zijn h-pion als stormram zal gaan gebruiken. Het jachtterrein van de zwartspeler ligt op de damevleugel waarbij hij zijn b-pion het vuile werk zal moeten laten opknappen. Om een indicatie te krijgen waar zowel wit als zwart op kunnen spelen, zullen we twee karakteristieke partijen bespreken.
Anand – Ramirez Alvarez, Mallorca 2004.
13. … Ld7 Hier is 13. … Df7 een alternatief. 14. h4 Tf5 15. Dh3!? Taf8 Een nieuwtje ten opzichte van de partij Agopov -O’ Connor, Izmir 2004. Daar volgde 15. … Da5.
16. Pg1!?
Deze paardmanoeuvre is stereotiep voor deze stelling. Om de zwarte koningsstelling open te breken dient het paard omgespeeld te worden. Niet alleen wordt zo de opmars g2-g4 mogelijk gemaakt, ook kan wit na een mogelijk h4-h5, … g6-g5 de vijandelijke pionnenstructuur gaan aantasten met f2-f4.
16. … Da5 17. Pe2 Da4 18. Kd2 Txf2!? 19. Lxf2 Txf2
20. h5! Hiermee weerlegt wit zwarts opzet op de meest energieke manier. 20… Txe2+ 21. Kxe2 Dxc2+ 22. Kf1 gxh5 23. Kg1! Dg6 24. Dxh5 Dxh5 25. Txh5 Pe7 26. Th3 Le8 27. Tf3 Pg6 28. a4! b6 29. Tf2 a6 30. g3 h5?! 31. Tb2 b5 32. axb5 Lxb5 33. Th2! h4 34. gxh4 Pe7 35. Kf2 Pf5 36. Kf3 Kh7 37. h5 Kh6 38. Kf4 1-0
Smirin – Vaisser, Istanbul 2003.
13. … Df7 14. Kd2 Beter is 14. Pg5. 14. … h6 15. h4 Ld7 16. Pg1 b5 N 17. Ph3 a5 18. Pf4 Pe7 19. De2 Tfb8 20. g4 Kh7 21. h5 g5 22. Ph3 Df8 23. f4 gxf4 24. Pxf4
24… b4 Van deze opmars moet zwart het hebben. Niet alleen wordt de witte koning bedreigd, ook de centrumpion op d4 wordt verzwakt. 25. Thf1 bxc3+ 26. Kxc3
26. … Dd8! De inleiding tot een aanval op de witte koning. 27. Tfb1?! Tb6 28. Kd2 Tab8 29. Kc1 La4 30. Dd2 Kg8 31. Dc3 Pc8 32. Txb6 Dxb6 33. g5 hxg5 34. Pg6? Pa7 35. Lf2 Pb5 36. Dh3 Pxd4! 37. Kd1 Db2 38. Lxd4 Dxd4+ 39. Ke2 Dxa1 40. Dxe6+ Kh7 41. Df5 Lxc2! 0-1
Modelpartijen:
- Svidler – Berg, Kreta 2007.
- Svidler – Ivanchuk, Linares 1999.
- Anand – Ramirez, Mallorca 2004.
- Smirin – Vaisser, Istanbul 2003.
Alle partijen en fragmenten via de viewer:
Belangrijkste geraadpleegde bronnen: De wereld van de schaakopening, deel 3 van Paul van der Sterren en de Megadatabase van Chessbase.
Reageren? Stuur een e-mail naar .
(wordt vervolgd)
Gratis toegankelijk op irlchess.com/tnwr/ een in 2016 stopgezet reusachtig Winawer-archief met keurige bronvermeldingen. Tegen de ‘poisoned pawn’ zag ik ook het Euwe-zetje 10.Kd1, niet het momenteel modieuze 10.Dd3, ook niet de ‘poisoned pawn’ in de Armeense variant 5… La5.
Ik heb de link gelijk bij mijn bladwijzers gezet. De Winawer is blijkbaar populair in Ierland; ik heb twee boeken van de voormalig Iers kampioen John Moles in mijn kast staan. Natuurlijk gedateerd, maar daarom nog bepaald niet slecht. Indertijd beoordeeld als twee van de beste openingsboeken ooit geschreven.
Zomin als 10.Pe2 zijn de vervolgzetten gedwongen en afwijkingen daarvan kunnen zelfstandige betekenis hebben.
Ondeugdelijk is het oordeel van Uhlmann dat na 18… Kf7 in 365chess.com/game.php?gid=2454860 het spel gelijk staat; juist ware 17… Kf8 geweest.
In 365chess.com/game.php?gid=2187554 , partij van de ukkies in 365chess.com/game.php?gid=124596 en 365chess.com/game.php?gid=3522615 drie keer een voltooide voetmars van de Zwarte koning naar h8.
De zetten 14… Tc8 15.h4 Pf5 16.Th3 Pcd4 17.Ld2 Kf8 18.h5 Tg7 19.Tb4 Pc6 20.Tb2 Pcd4 21.Kd1 Kg8 22.h6 Tg6 23.Kc1 Pb5 24.h7+ Kh8 (dat dekking vinden achter de opgerukte vijandelijke pion heb ik van de gerokeerde koning veel vaker gezien, het antieke driepionnengambiet 1.e4 e5 2.f4 exf4 3.Pf3 Le7 4.Lc4 Lh4+ 5.g3 fxg3 6.o-o gxh2+ 7.Kh1 zij hier als voorbeeld genoemd, schaaktechnisch en historisch kan ik daar op deze plaats niet op ingaan) staan op plaats 1 aan het eind van diepte 30 bij instellen op drie vertakkingen na 14.Tb1 bijv. in de partijen tegen Bednarski, Dueball, Hort 1970, Psachis of Lutz in players.chessbase.com/ecogamesreplayer/Uhlmann_Wolfgang_219?isWhite=False (eventueel eerst pijl in rechter marge klikken voor de partijenlijst, na aanklikken gekozen partij is in linker onderhoek engine aanklikbaar en dan valt met + of – in rechter marge aantal vertakkingen te kiezen). Bij instellen op één antwoord staan aan eind van diepte 29 en 30 14… Tc8 15.h4 Pf5 16.Th3 Pcd4 17.h5 Kf8 18.Ld2 Tg7 19.Tb4 Pc6 20.Tb2 Pcd4 21.h6 Tg6 22.Kd1 Kg8 23.Kc1 Kh8 24.Kb1 Tg4 25.g3 Tcg8 resp. 14… Tc8 15.h4 Pf5 16.Th3 Pcd4 17.Ld2 Kf8 18.h5 Tg7 19.Tb4 Pc6 20.Tb2 Pcd4 21.h6 Tg6 22.Kd1 Kg8 23.Kc1 Kh8 24.Kb1 Tg4 25.g3 Pb5 26.Pa4 Tcg8.
Het is dat ik ernaar gekeken heb, anders zou ik ook denken wat herhaaldelijk in een boekje uit 2000 voor Everyman Chess french winawer door Neil McDonald staat, dat de zwarte koning op de damevleugel hoort. Bij instellen op drie vertakkingen hierboven verschijnt eind diepte 18 het alternatief 14… Kf8, bij twee vertakkingen eind diepte 23. Op verdere dieptes ontpopt 14… Kf8 zich als serieuze concurrent van 14… Tc8 of 14… Pa5 (dat alsnog o-o-o mogelijk maakt, wat op de 14de zet faalt wegens 15.Dxa6). Op sommige verdere dieptes komt 14… Kf8 zelfs op positie 1.
In zijn Ein Leben lang Französisch, Französische Verteidigung – richtig gespielt (1991) schrijft Uhlmann over 13… a6 “Ein Zug, ohne den Schwarz nicht auskommt.” Ook McDonald noemt het “More or less forced” en gaat tot “12.Ld2 with the better game for White”, zie 365chess.com/game.php?gid=2235325 , dat valt me van Levitt tegen gezien zijn … Kf8 tegen Velimirovic, dat zou volgens de computer ook hier beter zijn dan een van de paardzetten naar c6.
Ik heb de voorafgaande zetten nog niet doorgekeken, maar in Zhuravliov- Dvorkevich lijkt zwart na 34… Ke7 in plaats van Lxh5 gewoon te winnen.
Oeps, een kleine, mogelijk freudiaanse (te veel met Wim Westerveld gecorrespondeerd) vergissing: niet Dvorkovich, maar Doroshkievich.
Voor 12.Ld2 lees: 16.Ld2.
Omdat je de eerste zin anders kunt lezen dan bedoeld: Uhlmann achtte 18… Kf7 gelijkspel.
Zou iemand de link kunnen posten naar de eerdere 2 afleveringen over de Franse structuren? Onder menu “Rubrieken” staat “Begrijp wat u doet” niet genoemd. Alvast dank!
Type als adres in je internetbrowser:
site:schaaksite.nl franse structuren
ook handig als je op andere sites een stukje informatie zoekt dat via de menu’s niet is te vinden. Algemene syntax:
site:geen spatiehoofdpaginaspatiezoekterm
site:schaaksite.nl pietjepuk geeft alle reacties van pietjepuk.
Beste TD en Wijnand,
Hartelijk dank voor jullie waardevolle hulp. Wordt zeer op prijs gesteld!
Heren, altijd leuk als mijn (tijdloze) rubrieken nog eens worden bekeken! Voor de serie “Begrijp wat u doet” heb ik een overzicht met links naar de meeste verschenen artikelen: www.schaaksite.nl/2013/05/03/overzicht-begrijp-wat-u-doet/. Wellicht is dit nog wat handiger als overzicht :).
Emanuel Berg noemt de extra mogelijkheid 8.Ld3 als bezwaar tegen de volgorde 7… Dc7.
Gisteren gespeeld, wisselende kansen vertelt Stockfish 16: chess.com/events/2024-grenke-chess-classic-round-robin/05/Vachier_Lagrave-Maxime-Rapport_Richard
chess.com/events/2024-grenke-chess-classic-round-robin/05/Vachier_Lagrave_Maxme-Rapport_Richard
Emanuel Berg noemt de extra mogelijkheid 8.Ld3 als bezwaar tegen de volgorde 7… Dc7.
Gisteren gespeeld, wisselende kansen vertelt Stockfish 16: chess.com/events/2024-grenke-chess-classic-round-robin/05/Vachier_Lagrave_Maxime-Rapport_Richard
chess.com/events/2024-grenke-chess-classic-round-robin/05/Vachier_Lagrave_Maxime-Rapport_Richard
Carlsen – Rapport afgelopen maandag 12.Dh3 h6 13.Lh5 en later 1-0.
De zwartspeler in chessgames.com/perl/chessgame?gid=2267993 wordt vandaag 93, de partij is gespeeld ruim een week nadat ik van de Goede Sint een schaakspel had gekregen.
De vader van Harmen Jonkman?
Amsterdammer, Harmen is uit Beverwijk.
Heb de partij in mijn eerste schriftje met ingeplakte knipsels, volgens W.J. Muhring gespeeld in de derde ronde, hij gaf uitroepteken aan 10.Kd1, vond dat Zwart beter 7… Pf5 of 9… Ld7 had gedaan. Het door niet de geringsten gespeelde 7… Pf5 was heel gebruikelijk en heeft in dit millennium onder aanvoering van Yannick Pelletier de ook door Timman gespeelde nieuwe variant 8.Ld3 h5 9.Df4 Dc7 erbij gekregen (zag bij chessbites vroege partij ermee uit 1980).
Klik onder de notatie in old.chesstempo.com/gamedb/game/5886653/ply/13 na 7.h4 ‘Partijen met stelling‘ aan en zie dat sinds eind jaren ’80 7.h4 (voorloper in chessgames.com/perl/chessgame?gid=1102445) op topniveau niet meer weg is geweest.
Recentste voorbeeld chess.com/nl/events/2024-reykjavik-open/09/Ivanchuk_Vasyl-Pollack_Oscar
10.h6 is sterker 365chess.com/game.php?gid=3970747
schaaksite.nl/2020/09/21/grootmeester-uhlmann-overleden/
Nieuwe poging of de link nu werkt: www.schaaksite.nl/2020/09/21/grootmeester-uhlmann-overleden/
De herinnering is terug, niet pas na zijn verlies in de laatste ronde van Biel 1980, al in het begin van de partij meteen na mijn 7.h4 misdroeg Christian Maier zich door overluid naar één van de nog de zaal binnenkomende deelnemers “Aber Dimo!” te schreeuwen. Langslopende Dimo liep onverstoorbaar door zonder een blik op ons bord te werpen.
Toen chessbites.com/Games.aspx?d=LQLkCkpo werd gespeeld was 7.h4 inmiddels heel gangbaar op grootmeesterniveau.
10.h6 kreeg ik 14/1/24 in de Franse competitie tegen me; na 10… gxh6 11.Lxh6 cxd4 12.Pf3 (12.Pe2!?) 12… dxc3 13.Ld3 Pf5?! (13… Tg8!?) ontstond een schimmig gevecht dat ik uiteindelijk won. In Sutovsky-Ivanchuk zou 13… b6 of Ld7 gelijk zijn en het gespeelde 13… Pec6 had wit volgens stockfish licht voordeel op kunnen leveren na 14.Kf1 Pf5!? – mijn idee was blijkbaar nog niet zo idioot.
11.Tb1, zie de door mij gegeven link in ‘Grootmeester Uhlmann overleden‘ op schaaksite, makkelijk te vinden door ‘Uhlmann‘ in te vullen in het venster ”Zoeken… ‘ hier rechtsboven.
Pogingen om een link naar een aflevering van schaaksite te geven zijn blijkens althans mijn ervaring tot mislukken gedoemd, probeert u daarom op eigen kracht de boekenrubriek van 21 mei 2021 terug te vinden waarin Herman onder het kopje Recensies van vier verschillende boeken ook het toen pas verschenen The Fully-Fledged French van Viktor Moskalenko besprak. Daar staat ook mijn reactie: “Op de vier laatste bladzijden van de teaser recente documentatie over 7.h4, mijn niet zelf bedachte handelsmerk van voordat het onder grootmeesters gebruikelijk werd.”
Link naar die teaser moet toch zeker goed gaan: newinchess.com/media/wysiwyg/product_pdf/9111.pdf