Canon (19) Fenny Heemskerk
Ze werd Nederlands kampioene op haar zeventiende, heerste twintig jaar lang en bereikte ook de wereldtop. Fenny Heemskerk was de Nederlandse schaakkoningin. Maar daar koop je geen brood voor, daarom stond ze op de markt stoffen te verkopen.
Fenny Heemskerk (geboren 3 december 1919) raakte enthousiast voor het schaakspel in 1935, door de match Euwe-Aljechin.
Reeds in 1937 onttroonde ze Catharina Roodzandt als kampioene van Nederland. Die titel raakte ze een jaar later weer kwijt, maar van 1939 tot en met 1958 behaalde ze acht zeges op rij. Het kampioenschap werd niet ieder jaar gespeeld, feitelijk heerste ze dus twintig jaar.
Uiteraard was Heemskerk Neerlands afgevaardigde naar de toernooien om het wereldkampioenschap. In 1949 werd er een WK-toernooi gespeeld, omdat kampioene Vera Menchik in de oorlog was omgekomen. In 1952 en 1955 werd er een kandidatentoernooi gespeeld, waarvan de winnares een match tegen de wereldkampioene mocht spelen. Alledrie de toernooien werden in Moskou gespeeld. Heemskerk werd achtste in 1949, tweede in 1952 en negende in 1955. Opvallend daarbij was dat ze steeds een gelijke of positieve score behaalde tegen de eerste vier, maar punten liet liggen tegen zwakkere deelneemsters.
In 1949 was Heemskerk zonder secondant naar Rusland gegaan. Vanwege haar succes werd direct na het toernooi een ‘Fenny Heemskerk Trainingsfonds’ gesticht, waarin verenigingen geld konden storten. Er kwam zo’n 1500 gulden binnen, waardoor ze in 1952 Lodewijk Prins als secondant kon meenemen. Dat kandidatentoernooi werd, met de genoemde tweede plaats achter Elizaveta Bykova, het grootste succes uit haar leven. Ze won van de nummers één, drie en vier, alledrie Russinnen. Die partijen werden alledrie afgebroken en op één dag uitgespeeld. Later zei ze dat dat haar zoveel energie kostte, dat ze direct daarna een paar partijen verloor.
Fenny Heemskerk trouwde jong met Wim Koomen, een schaker uit de Nederlandse subtop. Na vier jaar strandde het huwelijk en bleef ze achter met haar dochtertje Fenny junior (later ook een Nederlandse topschaakster).
Ze werd marktkoopvrouw, eerst in naaigerei, later in woningstoffering. Dagelijks ging ze op pad, naar markten in Haarlem, Hilversum, Utrecht en haar woonplaats Amersfoort. Psychische klachten maakten haar leven zwaar. Eind jaren vijftig werd de diagnose ‘manisch-depressief’ gesteld en werd ze een paar keer opgenomen.
In 1960 raakte Heemskerk haar nationale titel kwijt aan de negen jaar jongere Corry Vreeken. Ze won een jaar later de revanchematch, daarna werd ze tot 1974 meestal vierde of vijfde. Internationaal speelde ze geen grote rol meer, maar ze bleef nog wel lang schaken, in de damesgroep van het Hoogovenstoernooi en in het Danlon-toernooi voor vrouwen. Ook kreeg ze nog uitnodigingen uit Oost-Europa.
Op latere leeftijd kreeg Fenny Heemskerk vooral uitnodigingen als eregast. Daar genoot ze van. Ze werd ook benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Maar andersom kon ze ook snel geïrriteerd raken als ze de passende egards niet kreeg. Haar gezondheid ging achteruit en ze moest worden opgenomen in een verpleeghuis. Daar overleed ze op 8 juni 2007.
Enkele partijen van Fenny Heemskerk:
