Canon (49): Correspondentieschaak
Correspondentieschaak is veel ouder dan clubschaak. Voordat de eerste verenigingen werden opgericht, speelden Nederlandse stedenteams al per post tegen elkaar. In 1934 werd het eerste individuele Nederlands kampioenschap gewonnen door T. ten Kate. Het werd georganiseerd door de Nederlandse Schaakbond, maar in 1966 werd de Nederlandse Bond voor Correspondentieschakers (NBC) opgericht.
Die afscheiding werd door de KNSB van harte ondersteund. KNSB-voorzitter Goudsmit zat in de oprichtingscommissie en hoofdredacteur Slavekoorde van het bondsblad schreef: “Het Nederlandse correspondentieschaak kan nieuw bloed best gebruiken, en heeft dit nodig, wil het gelijke tred kunnen houden met andere landen, welke soms zwakker geacht worden dan Nederland, doch ons niettemin in het correspondentieschaken voorbij streven.” Binnen een paar maanden meldden zich tweehonderd leden.
De eerste Nederlandse correspondentiegrootmeester was Kor Mulder van Leens Dijkstra (1917-1989), die Nederlands kampioen werd in 1946, 1947 en 1948. Hij was een sterke bordschaker (het ‘gewone’ schaken), hoofdklasser bij Philidor Leeuwarden, maar kreeg een fobie waardoor hij zijn erf niet meer af durfde. Dat erf was nogal groot, Mulder woonde in Friesland op een herenboerderij met negentig hectare grond, waar hij eigen aardappelrassen kweekte. Dankzij het correspondentieschaken kon hij zijn grote hobby blijven uitoefenen. Mulder vormde samen met bevriende schakers de ‘anti-Grünfeldclub’, die met 4.Lf4 het Grünfeld-Indisch meende te weerleggen.
De eerste Nederlandse wereldkampioen in het correspondentieschaak was Gert Timmerman (geboren in 1956), in 2001, na een toernooi dat in 1996 was begonnen. Dat deed hij door een groep te winnen met zestien spelers, die elk vijftien partijen tegelijk speelden. Over het gebruik van computers zei hij in een interview met het bondsblad: “Natuurlijk voor databases, maar niet in de eerste plaats als iets dat zetten voor mij verzint. Degenen die alleen op de computer vertrouwen en het vertrouwen en/of inzicht missen om andere zetten te spelen, zullen snel aan hun eigen plafond zitten.” In het bordschaak was Timmerman hoofdklasser (Rotterdam en De Variant, Breda), hij speelde eenmaal (1983) mee in het Nederlands kampioenschap.
De tweede Nederlandse wereldkampioen was Joop van Oosterom (geboren in 1937), in 2005 en 2007. Hij kreeg in de pers vooral commentaar op het (vermeende) gebruik van sterke ‘secondanten’, omdat hij zich als miljardair omringde met grootmeesters. In 2003 trok hij zelfs Jeroen Piket aan als persoonlijk secretaris. Toen stond hij echter al bovenaan de wereldranglijst. Gert Ligterink in de Volkskrant: “Alles is nu eenmaal toegestaan. Wie er problemen mee heeft, kan beter een banvloek over het correspondentieschaak uitspreken dan Van Oosterom zijn succes misgunnen.” Herman Grooten, oud-ploeggenoot van Van Oosterom bij HSG, in Trouw: “Hoewel Van Oosterom ongetwijfeld af en toe advies zal inwinnen, verdenk ik hem ervan dat hij het gros van de zetten zelf bedenkt.”
De derde Nederlandse wereldkampioen was Ron Langeveld. Zijn toernooi eindigde in 2013, maar eind 2012 was hij al kampioen. Het was een lange cyclus, de halve finales begonnen in 2001. Daarin scoorde hij 7 uit 10. Hierop volgde vanaf 2005 het kandidatentoernooi, waarin hij de reuzenscore van 10 uit 12 behaalde. In de finale, vanaf 2010, scoorde hij 11 uit 16, ongeslagen. Je zou Langeveld een typische correspondentieschaker kunnen noemen, in de zin dat hij van de drie Nederlandse wereldkampioenen de enige is die in het bordschaak niet op nationaal niveau speelde.
In deze link is een artikel van Twan Burg te lezen met partijen van Langeveld en diverse links naar de toernooisites. Vanwege zijn wereldtitel werd Langeveld benoemd tot Nederlands schaker van het jaar 2012, een onderscheiding van het Max Euwe centrum.
Nederland heeft tot nu toe ongeveer twintig correspondentiegrootmeesters gehad. De sterkste bordschakers onder hen waren Hans Bouwmeester, Haije Kramer en Dick van Geet. Het correspondentieschaken gaat op topniveau niet meer per brief. Ook schaken per e-mail is al achterhaald. Tegenwoordig spelen correspondentieschakers hun partijen op een webserver, waar stellingen en tijden worden bijgehouden. Schrijffouten en andere misverstanden komen daardoor minder vaak voor dan bij het aloude briefschaken.
Hier vindt u de website van de Nederlandse Bond voor Correspondentieschakers.
Enkele partijen van Gert Timmermans:
en enkele partijen van Van Oosterom:
